Khalilirani mu Lusungu lwa Ciuta Nangauli Vinthu Vikusintha
KASI vinthu vikusintha mu umoyo winu? Kasi cikumuŵirani cinonono kugomezga? Taŵanandi vinthu vili kusintha panji visinthenge. Ivyo vikacitikira ŵanyake kumasinda vingatovwira kuti tiwonenge vinthu mwakwenelera.
Mwaciyelezgero, wonani umo vinthu vikasinthira mu umoyo wa Davide ndiposo umo wakacitira. Pa nyengo iyo Samuyeli wakamuphakazga kuti wazakaŵe themba, Davide wakaŵa muliska wa viŵeto. Apo wakaŵa mwana mucoko, wakajipeleka kuti watimbane na Goliyati, cinkhara ca Ŵafilisiti. (1 Sam. 17:26-32, 42) Muwukirano uyu wakacemeka kuti wakakhalenge mu nyumba ya Themba Sauli, ndipo wakimikika kuŵa mulara wa ŵasilikari. Davide wakaghanaghanangako yayi kuti vyose ivi vingacitika mu umoyo wake ndipo wakamanyanga yayi ivyo tikatenge vicitikenge munthazi.
Ubwezi wa Davide na Sauli ukatimbanizgika comene. (1 Sam. 18:8, 9; 19:9, 10) Kuti wajithaske, Davide wakakhala umoyo wakupanjwapanjwa kwa vilimika vinandi. Nanga ni apo wakawusanga Israyeli, umoyo wake ukasintha comene, comenecomene apo wakacita uleŵi na kukoma munthu ndiposo kuyezgayezga kubisa. Ntheura, cifukwa ca kwananga uko wakacita, mu mbumba yake mukaŵa masuzgo. Mwaciyelezgero, mwana wake Abisalomu wakamugalukira. (2 Sam. 12:10-12; 15:1-14) Kweni, wati wazomera kuti wananga na kupera, Yehova wakamugowokera ndipo wakaŵaso nayo paubwezi.
Namwe vinthu vingasintha mu umoyo winu. Matenda, ukavu, masuzgo gha mu mbumba, ndiposo ivyo tikucita vingasintha umoyo withu. Kasi ni mikhaliro wuli iyo yingatovwira kuti ticitenge mwamahara para vinthu vyasintha mu umoyo withu?
Kujiyuyura Kukutovwilira
Munthu wakujiyuyura wakuŵaso wakupulikira. Kujiyuyura kwanadi kukutovwira kuti tijiwonenge ndiposo kuwona ŵanji mwakwenelera. Usange tikuzirwiska ivyo ŵanji ŵakucita makora, tiŵawonenge mwakwenelera ndiposo kuwonga ivyo ŵakucita. Mwakuyana waka, kujiyuyura kungatovwira kupulikiska cifukwa ico cinthu cinyake cacitikira ndiposo umo tingacitira.
Jonathan mwana wa Sauli, nchiyelezgero ciwemi. Vinthu vikasintha comene pa umoyo wake, mwakuti pakaŵavya cakuti wacite kuti viŵe nga umo wakakhumbiranga. Apo Samuyeli wakaphalira Sauli kuti Yehova wamupokenge uthemba, wakayowoyapo yayi kuti Jonathan ndiyo wazamuhalira. (1 Sam. 15:28; 16:1, 12, 13) M’malo mwa Jonathan, Ciuta wakasora Davide kuti wazakaŵe themba la Israyeli. Vinthu vikamwendera makora yayi Jonathan cifukwa ca kuleka kupulikira kwa Sauli. Nangauli Jonathan wakaŵavya mulandu pa ivyo Sauli wakacita, wakahara yayi uthemba wa ŵawiske. (1 Sam. 20:30, 31) Kasi Jonathan wakacita wuli wati wamanya kuti uthemba wamupamba? Kasi wakakwiya na kumucitira sanji Davide? Cara. Nangauli wakaŵa mulara ndiposo wakamanyanga vinthu vinandi, Jonathan wakawovwiranga Davide mwakugomezgeka. (1 Sam. 23:16-18) Kujiyuyura kukamovwira kumanya uyo Ciuta wakamutumbika, ndipo ‘wakajighanaghaniranga mwakujumphizga yayi kuluska umo wakeneranga kughanaghanira.’ (Rom. 12:3) Wakapulikiska khumbo la Yehova, ndipo wakakolerana nalo.
Mbunenesko kuti para vinthu vyasintha mu umoyo pakuŵaso masuzgo ghanyake. Pa nyengo yinyake, Jonathan wakaŵa paubwezi na ŵanalume ŵaŵiri. Yumoza wakaŵa Davide, uyo Yehova wakamusora kuti wakazaŵe themba. Ndipo munyake wakaŵa Sauli, ŵadada ŵake, ŵeneawo Yehova wakaŵapata, nangauli ŵakaŵa kuti ŵacali kuwusa. Jonathan wakwenera kuti wakasuzgika comene maghanoghano na ivyo vikacitika, pa nyengo yeneiyo pera, wakayezgayezganga kusungilira ubwezi wake na Yehova. Nyengo zinyake tingaŵa na wofi ndipo tingenjerwa para vinthu vyasintha mu umoyo. Kweni usange tikuwona vinthu nga umo Yehova wakuviwonera, tilutilirenge kumuteŵetera mwakugomezgeka.
Kumanya Ivyo Tingatondeka Nkhwakuzirwa
Pali mphambano pakati pa kumanya ivyo tingatondeka kufiska na kujiyuyura. Munthu wakujiyuyura wangamanya fikepo yayi ivyo wangatondeka.
Davide wakamanyanga ivyo wangatondeka. Nangauli Yehova wakamusora kuti waŵe themba, kweni pakajumpha vilimika vinandi wandambe kuwusa. Baibolo likuyowoya yayi kuti Yehova wakamuphalira Davide cifukwa ico pakajumphira nyengo yitali kuti wambe kuwusa. Nangauli vikaŵa nthena, Davide wakagongowa yayi nesi kutimbanizgika. Wakamanyanga kuti pakaŵa vinyake ivyo wangatondeka. Wakamanyangaso kuti Yehova ndiyo wakazomerezga kuti ndimo viŵire ndipo vyose vikaŵa m’mawoko ghake. Ntheura, wakakhumba yayi kukoma Sauli mwakuti wajithaske, ndipo wakakanizgaso Abishai apo wakakhumbanga kumukoma.—1 Sam. 26:6-9.
Nyengo zinyake pangaŵa vinthu ivyo vyacitika mu mpingo withu vyeneivyo tikupulikiska yayi panji tikuwona nga vindacitike makora. Kasi tikumbukenge kuti Yesu ni Mutu wa mpingo ndipo kuti ndiyo wakulongozga kwizira mu wupu wa ŵalara? Tiŵenge ŵakujicefya pakumanya kuti tikukhumbikwira kulindilira Yehova kuti watilongozge kwizira mwa Yesu Khristu mwakuti tilutilire kutemweka na iyo. Kasi tilindilirenge nangauli nchakusuzga kucita nthena?—Zinth. 11:2.
Kuzika Kukovwira Kuti Tighanaghanenge Makora
Kuzika nkhuleka kukwiya luŵiro. Kukutovwira kuti tizizipizgenge para ŵanji ŵatibudira, kwambura kusungilira kafukwa ku singo. Munthu wakwenera kufwilirapo kuti waŵe wakuzika. Cakukondweska nchakuti Baibolo likupempha ŵanthu ‘ŵakuzika ŵa caru’ kuti ‘ŵapenje kuzika.’ (Zef. 2:3) Kuzika kukuyanako na kujiyuyura ndiposo uwemi. Munthu wakuzika wangakura mwauzimu para wakuzomera kusambizgika.
Kasi kuzika kungatovwira wuli kuti ticitenge mwamahara para vinthu vikusintha mu umoyo withu? Mukwenera kuti muli kuwonapo ŵanthu awo ŵakuŵa na maghanoghano ghaheni para vinthu vyasintha mu umoyo wawo. Kweni fundo njakuti, para vinthu vyasintha ungaŵa mwaŵi wakuti Yehova watisambizge. Ivyo vikacitikira Mozesi vikulongosora makora fundo iyi.
Mozesi wakaŵa kale na mikhaliro yiwemi apo wakaŵa na vilimika 40. Wakapwelelera makora ŵanthu ŵa Ciuta na kulongora mzimu wakujipeleka. (Heb. 11:24-26) Kweni, pambere Yehova wandamutume kuti wakalongozge Ŵaisrayeli kufuma mu Eguputo, vinthu vinandi vikeneranga kusintha mu umoyo wake, kuti waŵe wakuzika comene. Nangauli wakaŵa munthu wakuzirwa mu Eguputo, wakacimbira na kukakhala mu caru ca Midiyani kwa vilimika 40, kweneuko wakagwiliranga nchito ya uliska. Kasi nchivici cikacitika pamanyuma? Wakasintha na kuŵa munthu wakuzika comene. (Maŵa. 12:3) Wakasambira kuzirwiska comene vinthu vyauzimu.
Kuti tipulikiske kuzika kwa Mozesi, tiyeni tiwone ivyo vikacitika apo Yehova wakamuphalira kuti wakukhumba kupata mtundu wambura kupulikira wa Israyeli na kuzgora ŵana ŵake kuŵa mtundu wankhongono. (Maŵa. 14:11-20) Mozesi wakaŵeyelera Ciuta kuti waŵagowokere. Ivyo wakayowoya vikulongora kuti wakafipiranga mtima lumbiri lwa Ciuta na umoyo wa ŵabali ŵake, vyakukhumba vyake yayi. Mozesi wakakhumbikwiranga nadi kuti waŵe wakuzika pakuŵa mulongozgi na muphemaniski wa mtundu wa Israyeli. Miriyamu na Aroni ŵakadinginyikanga kwimikana na Mozesi. Kweni Baibolo likuti Mozesi, “wakaŵa wakuzika comene kwakuluska wose.” (Maŵa. 12:1-3, 9-15) Cifukwa cakuti wakaŵa wakuzika, wakazizipizga vinthu viheni ivyo ŵakamuyowoyera. Kasi vinthu vikate viŵenge wuli waŵenge wambura kuzika?
Nyengo yinyake, mzimu wa Yehova ukaŵa pa ŵanalume ŵanyake, ndipo ŵakamba kucima. Joshua, uyo wakaŵa muteŵeti wa Mozesi, wakaghanaghananga kuti Ŵaisrayeli aŵa ŵakacitanga milimo iyo ŵakenera cara kucita. Kweni Mozesi, wakawona vinthu nga umo Yehova wakawoneranga ndipo wakafipa mtima yayi kuti ŵangamupoka mazaza. (Maŵa. 11:26-29) Kasi Mozesi waŵenge wambura kuzika, mphanyi wakazomerezga ivyo Yehova wakanozga?
Mozesi wakacitanga makora mulimo uwo Ciuta wakamupa ndipo wakagwiliskiranga nchito makora mazaza cifukwa cakuti wakaŵa wakuzika. Yehova wakamuphalira kuti walute pacanya pa Lupiri lwa Horebu na kwimilira pamaso pa ŵanthu. Kwizira mwa mungelo Yehova wakayowoya na Mozesi na kumusora kuŵa muphemaniski wa phangano. Mwakuzika Mozesi wakazomera kusintha kwa mulimo wake ndipo wakalutilira kuŵa paubwezi na Ciuta.
Ise ke? Kuzika nkhwakuzirwa kuti tikure mwauzimu. Wose awo ŵali na mulimo ndiposo mazaza pakati pa ŵanthu ŵa Ciuta wakwenera kuŵa ŵakuzika. Usange tili ŵakuzika, ticitenge mwakujiyuyura para vinthu vyasintha. Kasi tigomezgenge para vyasintha? Kasi tiwonenge kuŵa mwaŵi wakuti tisinthe? Ungaŵa mwaŵi wakuti tikuzgire mukhaliro wa kuzika.
Nyengo na nyengo vinthu visinthenge mu umoyo withu. Nyengo zinyake cikuŵa cakusuzga kuti tipulikiske cifukwa ico vinthu vyasinthira. Vinthu ivyo tingatondeka ndiposo umo tikujipulikira vingacitiska kuti ciŵe cakusuzga kuwona vinthu umo Yehova wakuwonera. Ndipouli, kujiyuyura, kumanya ivyo tingatondeka ndiposo kuzika, vitovwirenge kuti tileke kudandawura para vinthu vyasintha na kukhalilira mu lusungu lwa Ciuta.
[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 4]
Kujiyuyura kwanadi kukutovwira kuti tijiwonenge mwakwenelera
[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 5]
Kuzika nkhwakuzirwa kuti tikure mwauzimu
[Cithuzithuzi pa peji 5]
Masuzgo ghakawovwira Mozesi kuti waŵe wakuzika comene