Ŵaŵazgi Ŵithu Ŵakufumba Kuti . . .
Kasi pali uheni uliwose kwa Ciuta usange ningakhweŵa hona?
▪ Munthu wa mtima uwemi wangafumba nadi fumbo ili cifukwa mu Baibolo mulije dango ilo likuyowoya za hona. Kasi fundo iyi yikung’anamura kuti nchakusuzga kumanya umo Ciuta wakuwonera nkhani iyi? Napacoko pose.
Baibolo likuti “Malemba ghose ngakupelekeka na Ciuta mwa mzimu.” (2 Timote 3:16) Baibolo lili na fundo zakupulikikwa makora izo zikulongora kuti Ciuta wakukhumba kuti tijipwelelerenge. Cakwamba, tiyeni tiwone ivyo ŵakusanda ŵasanga vyakukhwaskana na uheni wa hona pa umoyo wa munthu. Pamasinda, tiwonenge umo fundo za mu Baibolo zikukolelerana na ivyo ŵanthu aŵa ŵasanga.
Hona likunanga umoyo wa uyo wakukhweŵa ndipo ŵanthu ŵanandi ŵakufwa nyifwa zakuti zingagegeka. Ku America, pa ŵanthu 5 awo ŵakufwa, yumoza wakufwa cifukwa ca kukhweŵa. Lipoti la wupu unyake likuti, mu caru ici hona likukoma ŵanthu ŵanandi comene kuluska awo ŵakufwa cifukwa ca moŵa, munkhwala wakuzweteska wongo, kukomeka, kujikoma, kugandika na galimoto, ndiposo matenda gha Ezi.
Awo ŵakukhweŵa ŵakuŵika umoyo wa ŵanyawo pangozi. Nanga josi la ndudu lingaŵa licoko wuli ndiheni nipera. Ŵanthu awo ŵakukhweŵa yayi ŵakuŵa pangozi ya kulwara kansa ya mu maphapu na nthenda ya mtima para ŵathuta sungu la hona. Ŵanthu aŵa ŵakusazgikira na 30 peresenti. Mu vilimika vyasonosono apa ŵadokotala ŵasangaso ngozi yinyake pa nkhani ya hona iyo ŵakuyicema kuti “kukhweŵa kwa citatu.” Mazgu agha ghakwimira tumaluvuvu uto tukukhalira mu malaya, pa makaripeti, na mu malo ghanyake nanga josi lingaŵa kuti lamara. Tumaluvuvu twa poyizoni utu tungapangiska kuti umoyo wa ŵana uŵe pangozi. Tungacitiska kuti ŵana ŵaŵe na cizita pakusambira.
Hona lingazgora munthu kuŵa muzga. Munthu uyo wakukhweŵa wakuzgoka muzga wa nkharo ziheni. Nakuti ŵakusanda ŵakugomezga kuti para munkhwala uwo ukusangika mu hona wakucemeka nicotine, wakonda mu thupi la munthu cikuŵa cakusuzga comene kuti waleke hona.
Kasi fundo za mu Baibolo zikukolerana wuli na fundo izo zalongosoreka pacanya apa? Wonani fundo izi.
Ciuta wakukhumba kuti tizirwiskenge umoyo. Mu Dango ilo Ciuta wakapeleka ku Ŵaisrayeli, wakalongora kuti awo ŵakukhumba kumukondweska ŵakwenera kucindika umoyo wa munthu. (Duteronome 5:17) Ŵaisrayeli ŵakeneranga kuzenga kampanda mu mphepete mwa mtenje wa nyumba zawo. Cifukwa wuli? Ŵanthu ŵakatemwanga kukhala pacanya pa nyumba zawo, ntheura kampanda aka kakavikiliranga ŵa mu mbumba na ŵanji kuti ŵaleke kuphazamuka na kupwetekeka panji kufwa. (Duteronome 22:8) Mwakusazgirapo, Ŵaisrayeli ŵakeneranga kuwoneseska kuti viŵeto vyawo vileke kupweteka ŵanji. (Exodus 21:28, 29) Munthu uyo wakukhweŵa, wakususka fundo izo zikakhozgeranga malango agha. Nakuti wakunangira dala umoyo wake. Kweniso munthu uyo wakukhweŵa wakuŵika pangozi umoyo wa ŵanthu awo ŵali nayo pafupi.
Ciuta wakukhumba kuti timutemwenge kweniso kutemwa ŵazengezgani ŵithu. Yesu Khristu wakati ŵalondezgi ŵake ŵakwenera kupulikira malango ghakuru ghaŵiri. Ŵakwenera kutemwa Ciuta na mtima wawo wose, umoyo wose, maghanoghano wose, na nkhongono zawo zose ndiposo ŵatemwenge ŵazengezgani ŵawo nga umo iwo ŵakujitemwera. (Mariko 12:28-31) Pakuti umoyo nchawanangwa cakufuma kwa Ciuta, munthu uyo wakukhweŵa hona wakulongora kuti wakuzirwiska yayi cawanangwa ici. Ntheura, wakulongoraso kuti wakumutemwa yayi Ciuta. (Milimo 17:26-28) Nkharo ya munthu uyu yingapwetekeska ŵanji, ntheura ici cikupangiska kuti ŵanthu ŵawonenge kuti wakuteta para wakuti wakutemwa ŵanji.
Ciuta wakukhumba kuti tiŵambare nkharo zaukazuzi. Baibolo likuciska Ŵakhristu kuti ‘ŵajitozge ku ukazuzi wose wa thupi na mzimu.’ (2 Ŵakorinte 7:1) Hona likubinkhiska munthu. Mbunenesko kuti awo ŵakukhumba kuleka kukhweŵa kuti ŵakondweske Ciuta ŵangasuzgika comene. Kweni Ciuta wangaŵawovwira kuti ŵafwatuke ku nkharo yaukazuzi iyi.