Maliferensi gha Uteŵeti na Umoyo Wachikhristu—Kabuku ka Maungano
JANYUWALE 6-12
Ivyo Tasambira
it-1-E 543
Vyakumera Ivyo Vikuzunulika mu Baibolo
Mu Baibolo wamasalimo wakayowoya vinyake ivyo khuni la maolive likuchita apo wakalayizga awo ŵakopa Yehova kuti: “Ŵana ŵako ŵaŵenge nga ni mphukira [panji kuti misonga] za khuni la maolive kuzingilizga thebulu lako.” (Sa 128:1-3) Kanandi tumakuni uto twadumulika ku khuni la maolive ilo lakura panji misonga vikugwiliskirika ntchito kupanda makuni ghanyake ya maolive. Kweniso makuni gha maolive agho ghakura chomene, ghakufumiska mphukira kufuma ku misisi yake, ivyo vikovwira kuti khuni la maolive lilutilire kuŵako. Nga umo viliri na mphukira izi, ŵana ŵakuŵa pafupi na dada, kovwirapo kuti mbumba yiŵe yakukondwa.
JANYUWALE 13-19
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI MASALIMO 135-137
“Fumu Yithu Njikuru Kuluska Ŵachiuta Ŵanyake Wose”
it-2-E 661 ¶4-5
Nkhongono, Milimo Yankhongono
Chiuta wali na mazaza pa chilengiwa. Kuti walongore kuti iyo ni Chiuta waunenesko, Yehova wangalongora nkhongono izo wali nazo munthowa yakwenelera pa chilengiwa, ndipo wangachita ivi mwakukolerana na zina lake. (Sa 135:5, 6) Zuŵa, mwezi, mapulaneti na nyenyezi, nyengo zose vikuchita waka vinthu vimozamoza. Vinthu vya pa charu (ivyo vikupanga vula, mphepo, na vinyake) vikulondezga waka malango agho ghakuvilongozga. Zombe zikuduka ndipo viyuni vikusamuka, ntheura vinthu ivi na vinthu vinyake vyachilengiwa vingatuŵiska yayi zina la Chiuta ku ŵakususka na chisopa chautesi.
Nangauli vili nthena, Yehova Chiuta wangachitiska ivyo wali kulenga kumuchitira ukaboni kuti iyo ni Chiuta. Wangagwiliskira ntchito vinthu ivi kuti wafiske khumbo lake kuluska umo wakuchitira nyengo zose. Ndipo kanandi wangachita ivi pa nyengo yakuŵikika. Nangauli vinthu nga chilangalanga, chivula chankhongono, na vinyake ni viwemi yayi pavyekha, kweni vikafiska mauchimi gha Yehova munthowa yapadera. (Yaniskani na 1Ma 17:1; 18:1, 2, 41-45.) Nyengo zinandi vinthu ivi pavyekha vikaŵanga vyakuzizika panji chifukwa cha ukuru na nkhongono (Ek 9:24) panji chifukwa vikachitikanga munthowa yachilendo, panji ŵanthu ŵakaŵanga kuti ŵandavipulikepo panji vikachitikanga pa nyengo iyo ŵanthu ŵakakhazganga yayi.—Ek 34:10; 1Sa 12:16-18.
Ivyo Tasambira
it-1-E 1248
Ya
Lizgu lakuti Ya kanandi likuzunulika pa nkhani ya kulumba, sumu, kulomba na kuŵeyelera. Nyengo zinandi lizgu ili likusangika pa nkhani iyo yikulongora kukondwa chifukwa cha kutonda na chiponosko, panji apo pakulongora kuti pali woko lankhongono la Chiuta. Mu Baibolo muli malo ghanandi apo pakuzunulika lizgu ili. Mazgu ghakuti “Lumbani Ya, mwaŵanthu!” (Aleluya) ghakuwoneka kuti ghakulumba Chiuta, ndipo mu Masalimo, pakwamba ghakusangika pa Salimo 104:35. Mu masalimo ghanyake mazgu agha ghali pakwamba (Sa 111, 112), nyengo zinyake mukati mwa salimo (135:3), apo nyengo zinyake kuumaliro (Sa 104, 105, 115-117), kweni kanandi ghakusangika kukwamba na kuumaliro (Sa 106, 113, 135, 146-150). Mu buku la Chivumbuzi, vilengiwa vyakuchanya vikayowoya mwakuwerezgawerezga mazgu ghakulumba Yehova agha.—Chiv 19:1-6.
Mu vigaŵa vinyake umo lizgu lakuti “Ya” likusangika ni umo muli sumu zakulongora kumukwezga Yehova na kumuŵeyelera. Pali sumu yachiponosko iyo Mozesi wakimba. (Ek 15:2) Mu buku la Yesaya mazgu ghakuti, “Ya, Yehova” ghali kulembeka mwakulondezgana kulongora kudidimizga. (Yes 12:2; 26:4) Hezekiya wakalwara chomene ndipo wakakhala pachoko kufwa. Wati wachizgika mwamunthondwe, mwakukondwa wakayowoya kanandi waka lizgu lakuti Ya. (Yes 38:9, 11) Pali mphambano pakati pa ŵamoyo awo ŵangamulumba Ya, kweniso ŵakufwa awo ŵangamulumba yayi. (Sa 115:17, 18; 118:17-19) Ndipo pali masalimo ghanyake agho ghakulongora kuwonga chifukwa cha kuthaskika, kuvikilirika, na kuchenyeka.—Sa 94:12; 118:5, 14.
JANYUWALE 20-26
Ivyo Tasambira
it-1-E 862 ¶4
Kugowoka
Mkhristu wakwenera kugowokera ŵanji maubudi ghawo, vilije kanthu kuti ŵamubudira kalinga. (Lu 17:3, 4; Efe 4:32; Kol 3:13) Chiuta wakuŵagowokera yayi awo ŵakuleka kugowokera ŵanji. (Mt 6:14, 15) Nangauli kuchita kwananga kukuru kungapangiska kuti “munthu muheni” wasezgeke mu mpingo Wachikhristu, kweni para munthu walongora kulapa pa nyengo yakwenelera wakugowokereka. Pa nyengo iyo, waliyose mu mpingo wakwenera kumulongora chitemwa. (1Ko 5:13; 2Ko 2:6-11) Nangauli vili nthena, Ŵakhristu ŵakwenera yayi kugowokera ŵanthu awo ŵakuchitira dala vinthu viheni ivyo vingapweteka ŵanyawo na kukana kulapa. Ŵanthu aŵa ŵakuŵa ŵalwani ŵa Chiuta.—Heb 10:26-31; Sa 139:21, 22.
JANYUWALE 27–FEBULUWALE 2
Ivyo Tasambira
it-2-E 1151
Mata Ghakali
Mazgu Ghakuyelezgera. Utesi, mazgu gha kusesa agho ŵaheni ŵakuyowoya kuti ŵanange mbiri ya munthu munyake, ghakuyelezgereka na mata ghakali gha njoka. (Sa 58:3, 4) Pakuyowoya za ŵakusesa Baibolo likuti, “Mata ghakali gha vipiri ghali kusi kwa milomo yawo” (panji kuti, “mu milomo yawo”), pakuti mata ghakali gha njoka ghali mukati mwa mulomo, kusi ku mino yake. (Sa 140:3; Ro 3:13) Lulimi lwa munthu wakusesa, wakwendera mphiska, wakusambizga vyautesi, panji uyo wakuyowoya vinthu vyakupweteka, ‘ndwakuzura na poyizoni wakukoma.’—Yak 3:8.
FEBULUWALE 3-9
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI MASALIMO 144-146
“Ŵakukondwa Mbanthu Awo Chiuta Wawo Ni Yehova!”
Mafumbo Ghakufuma ku Ŵaŵazgi
2. Wonani mavesi ghose gha salimo ili. Mazgu ghakuti “penepapo” agho ghali mu vesi 12 ghakulongora kuti vitumbiko ivyo vikuzunulika mu mavesi 12 m’paka 14 ni vya ŵanthu ŵarunji, awo ŵakupempha kuti ‘ŵathaskike na kuponoskeka’ ku ŵaheni (vesi 11). Fundo iyi ndiyo yikuyowoyekaso pa vesi 15, apo mazgu ghakuti “ŵakukondwa,” ghawerezgeka kaŵiri ndipo ghakuyowoya za ŵarunji ŵeneŵaŵa, awo “Chiuta wawo ni Yehova!” Kumbukani kuti malemba ghakwambilira Ghachihebere mukaŵavya vimanyikwiro vyakalembero, ivyo vikalongoranga kuti mazgu ghanyake ghayowoyeka na munthu munyake. Ntheura awo ŵakung’anamura ŵakeneranga kumanya fundo yeneko, umo Chihebere chikalembekeranga, nkhani yake, kweniso malemba agho ghakukolerana na nkhani iyo.
3. Fundo iyi yikukolerana na mavesi ghanyake gha mu Baibolo agho ghakulayizga kuti Chiuta watumbikenge ŵanthu ŵake ŵakugomezgeka. Salimo ili likuyowoya chigomezgo chanadi icho Davide wakaŵa nacho chakuti para Chiuta wathaska ŵanthu ŵake ku ŵalwani ŵawo, waŵapenge chimwemwe na usambazi. (Lev. 26:9, 10; Doto. 7:13; Sal. 128:1-6) Mwachiyelezgero, lemba la Dotoronome 28:4 likuti “ŵamutumbikika ŵana ŵinu, vipambi vya charu chinu, ŵana ŵa viŵeto vinu, ŵana ŵa ng’ombe na mberere zinu.” Nadi, mu nyengo iyo Solomoni mwana wa Davide wakalamuliranga, mtundu wa Israyeli ukaŵa usambazi ndiposo ukaŵa na mtende ukuru. Kweniso, ufumu wa Solomoni ukimiranga Ufumu wa Mesiya.—1 Mathe. 4:20, 21; Sal. 72:1-20.
Ivyo Tasambira
it-1-E 111 ¶9
Vinyama
Baibolo likuti tichitirenge lusungu vinyama kweniso kuchita navyo mwaurunji nanga vingawoneka kuti ni vyapasi. Nakuti Yehova wakulongora kuti ni Mupi Wachitemwa ku vinyama ndipo wakuvipwelelera. (Zi 12:10; Sa 145:15, 16) Dango la Mozesi likatenge vinyama vikwenera kupwelelereka makora. Para viŵeto vyasoŵa, munthu wakeneranga kuvilongozga mp’aka vikafike kwa mwenecho. Ndipo para chiŵeto chawa uku chili na katundu pachanya munthu wakeneranga kuwuskapo na kuchiwovwira kuti chiwuke. (Ek 23:4, 5) Vinyama vikeneranga kulongoreka lusungu para vikugwira ntchito. (Do 22:10; 25:4) Vinyama na ŵanthu vikeneranga kupumura pa zuŵa la Sabata. (Ek 20:10; 23:12; Do 5:14) Vinyama vyakofya vikeneranga kupwelelereka na mwenecho, para watondeka kuvipwelelera vikeneranga kukomeka. (Ge 9:5; Ek 21:28, 29) Chikaŵa chakuzomerezgeka yayi kukwatiska vinyama ivyo ni vyakupambana.—Le 19:19.
FEBULUWALE 10-16
Ivyo Tasambira
it-1-E 316
Viyuni
Wamasalimo wakati “viyuni” vilumbe Yehova (Sa 148:1, 10), ndipo vikulumba Yehova kuyana na umo vili kulengekera kweniso kupangikira. Chiyuni chimoza chingaŵa na mahungwa kwambira 1,000 m’paka kujumpha 20,000. Hungwa lililose likuŵa na kamuzere pakati ako kukumera tumahungwa masauzandi ghanandi. Mumphepete mwa mahungwa mukuŵaso tumaweya tuchokotuchoko chomene uto tukuŵaso na tumizere pakati ndipo ku tumizere utu kukumera tumaweya tuchokotuchoko masauzandi ghanandi. Phapindo la njiŵa yimoza la masentimita ghakujumpha 15, lili na tumizere masauzandi ghanandi kweniso mahungwa mamiliyoni ghanandi. Mapapindo gha kayuni na thupi lake vili kupangika mwaluso chomene kuti kadukenge makora muchanya, ndipo palije ndege ya mazuŵa ghano iyo yingayana nako. Viwangwa vya kayuni vili na kadolozi mukati ivyo vikovwira kuti kaŵe kapepu, ndipo viwangwa vya chiyuni chiswesi kusingo (frigate) icho mapapindo ghake ni mamita ghaŵiri (7 ft) uzito wake ungaŵa 110 g. Mukati mwa mapapindo gha viyuni vinyake vikuruvikuru, mukuŵa tuviwangwa tuchokotuchoko twakulukana, uto tukuyanako waka na umo ghakuŵira mapapindo gha ndege.
FEBULUWALE 17-23
Ivyo Tasambira
it-1-E 846
Chindere
Mazgu ghakuti “chindere” agho ghali kugwiliskirika ntchito mu Baibolo, ghakuyowoya waka za munthu wambura mahara yayi, kweni ghakuyowoya za munthu uyo wakukana kulondezga fundo zaurunji za Chiuta ndipo wakuchita vinthu viheni. Mazgu ghakupambanapambana Ghachihebere agho ghakung’anamura za munthu uyu ni kesilʹ (‘muzereza’; Zi 1:22), ʼewilʹ (“chindere”; Zi 12:15), na·valʹ (‘wakupusa’; Zi 17:7, Tumbuka Bible), na lets (“wakugoska”; Zi 13:1). Mazgu Ghachigiriki ghakuti aʹphron ghakuyowoya za “muzeleza” (Lu 12:20), a·noʹe·tos ghakuyowoya za “ŵakupusa” (Ga 3:1) na mo·rosʹ agho ghakuyowoya za ‘vindere’ panji “ŵakupusa” (Mt 23:17; 25:2).
FEBULUWALE 24–MALICHI 2
Ivyo Tasambira
it-1-E 1211 ¶4
Kunyoloka
Ntchamachitiko kuŵa wakunyoloka, kweni kuti ivi vichitike vikuthemba pa nkhongono za munthu payekha yayi, kweni kuŵa na chipulikano chakukhora mwa Yehova na kugomezga nkhongono zake za kuponoska. (Sa 25:21) Chiuta wakulayizga kuti waŵenge ‘chiskango’ na “linga lakukhora,” kuti wavikilire ŵanthu awo ŵakwenda mwakunyoloka. (Zi 2:6-8; 10:29; Sa 41:12) Chifukwa chakuti ŵanthu ŵakunyoloka nyengo zose ŵakukhumba kuŵa ŵakuzomerezgeka kwa Yehova, umoyo wawo ukuŵa uwemi, ndipo ivi vikuŵawovwira kuti ŵachitenge vinthu mwakunyoloka chifukwa ndicho ntchilato chawo. (Sa 26:1-3; Zi 11:5; 28:18) Yobu wakawona ŵanthu ŵawemi ŵakufwa pamoza na ŵaheni chifukwa cha ŵawusi ŵaheni. Kweni Yehova wakuti wakumanya ivyo vikuchitikira munthu wambura kafukwa ndipo wakusimikizga kuti chiharo cha munthu uyu chilutilirenge, waŵenge na munthazi mwamtende ndipo wazamusanga vinthu viwemi. (Yob 9:20-22; Sa 37:18, 19, 37; 84:11; Zi 28:10) Nga umo vikaŵira na Yobu, munthu wakuzirwa kweniso uyo wakwenelera ntchindi, ni uyo wakwenda mwakunyoloka, musambazi yayi. (Zi 19:1; 28:6) Ŵana awo ŵali na mwaŵi wakukhala na ŵapapi ŵanthena, ŵakuŵa ŵachimwemwe (Zi 20:7), ŵakupika ntchindi kweniso chiharo chifukwa cha zina liwemi la ŵapapi ŵawo.