Ivyo Vingamovwirani Kuti Muŵe Dada Muwemi

Mu nkhani iyi

• Kasi udindo wa dada ni vichi?

• Chifukwa wuli udindo wake ngwapadera?

• Dada na ŵana ŵake ŵanakazi

• Ulongozgi wakovwira dada

Kasi udindo wa dada ni vichi?

• Pambere mwana wandababike. Ivyo mukuchita pasono apo mwana wachali wandababike, vikuvumbura waka mtundu wa dada uyo muzamuŵa para mwana wababika. Buku la mutu wakuti Do Fathers Matter? likuti:

  “Dada uyo wakovwira muwoli wake wanthumbo kugura vyakukhumbikwa, kukamupelekezga ku sikelo, panji kuluta lumoza kwa dokotala kuti ŵakawone usange mwana wali makora mu nthumbo, ntchipusu kuti wazakamovwire muwoli wake para mwana wababika.”

  “Nkhakhumbanga yayi kuti muwoli wane wajipulikenge kuti wali yekha pa nyengo iyo wakaŵa na nthumbo, ntheura nkhachitanga chilichose icho ningafiska kuti nimovwire. Tikawovwirananga kunozga chipinda cha bonda withu. Nakuti yikaŵa nyengo yapadera chomene kwa ise apo tikanozgekeranga kubabika kwa mwana withu.”—James.

  Fundo ya mu Baibolo: “Kulaŵiska pa ivyo imwe mukukhumba pera yayi, kweniso ivyo ŵanyinu ŵakukhumba.”—Ŵafilipi 2:4.

• Para mwana wababika. Kuti mutemwanenge chomene na mwana winu, mukwenera kuseŵera nayo kweniso kumunyamura. Namwe muwovwirengepo kumupwelelera. Ivyo mukuchita pakuŵa dada, vikovwira chomene kuti mwana winu wakure makora. Para mukuŵikapo mtima kuti mumutemwenge mwana winu, vikulongora kuti mukumuzirwiska chomene.

  “Mukwenera kujikhizga kuti mufike pa msinkhu wa mwana winu. Seŵerani nayo. Musekenge. Lekani kuŵa ŵakukwiya palipose. Kumbukani kuti mwana winu wakwamba kumanya vyakukhwaskana na chitemwa kufuma kwa imwe ŵapapi ŵake.”—Richard.

  

  Fundo ya mu Baibolo: “Ŵana ntchiharo chakufuma kwa Yehova. Chipambi cha nthumbo ni njombe.”—Salimo 127:3.

• Apo mwana winu wakukura. Kafukufuku wakulongora kuti ŵana awo ŵakupulikana na adada ŵawo, ŵakuchita makora ku sukulu, ŵakusuzgika viŵi yayi maghanoghano, ndipo ni viŵi yayi kuti ŵagwiliskirenge ntchito munkhwala wakutimbanizga wongo panji kupalamura milandu. Patulani nyengo kuti muŵe paubwezi uwemi na mwana winu.

  “Mwana wane munyamata wakaniphalira kuti chinthu chimoza icho wamuchisoŵa chomene para wasama, ni ntchezgo iyo tikuŵanga nayo para tili mu galimoto lumoza panji pa nyengo ya chakurya cha mise. Nakuti nyengo zinyake vikachitikanga kuti tikadumbiskananga vinthu vyakuzirwa pa nyengo iyo nkhakhazganga yayi. Vyose ivi vikachitikanga chifukwa chakuti tikasanganga nyengo ya kuchezgera lumoza.”—Dennis.

  

  Fundo ya mu Baibolo: “Muŵe maso chomene na umo mukwendera, nga mbambura vinjeru yayi, kweni nga mbanthu ŵavinjeru.”—Ŵaefeso 5:15, 16.

Chifukwa wuli udindo wake ngwapadera?

Kanandi ŵanthu ŵakuwona kuti dada udindo wake ngwakuti wapenje vyakukhumbikwa na kuvikilira mbumba yake, apo mama wakwenera kupwelelera panyumba kuti ŵanthu ŵakhalenge umoyo uwemi. (Dotoronome 1:31; Yesaya 49:15) Mu mbumba zinyake, mama wangachita maudindo ghanyake gha dada ndipo dada nayo wangachita maudindo ghanyake agho mama wakuchita. Mulimose umo vingaŵira, kweni ukaboni ukulongora kuti dada na mama, wose ŵakovwirapo kuti mbumba yendenge makora.a

Kuti tisimikizge fundo iyi, munthu munyake uyo wakufufuza vyakukhwaskana na mabanja, zina lake Judith Wallerstein, wakulongosora ivyo vikamuchitikira. Wakalemba kuti: “Apo mwana wane msungwana wa vyaka 12 galimoto yikamuganda, wakakhumbanga kuti adada ŵake ndiwo ŵakwelere lumoza ambulasi chifukwa wakaŵa na chigomezgo chose kuti ŵamuvikilirenge pa nyengo yakusuzga iyi. Pamanyuma wati wafika ku chipatala, wakakhumbanga kuti ine ndine nikhale pafupi nayo pa bedi lake kuti nimupembuzgenge.”b

“Dada wakovwira kuti mbumba yiŵe yakuvikilirika kweniso yendenge makora, chinthu icho mama payekha wangasuzgika kufiska. Pa nyengo yimozamoza, mama wakovwira kuti ŵana ŵajipulikenge kuti mbakutemweka kweniso kuti pali munthu uyo wakuŵapulikiska usange wakutegherezga na kuŵalongora lusungu para ŵakuyowoya. Ntheura dada na mama ŵakovwirana kuti mbumba yendenge makora.”—Daniel.

Fundo ya mu Baibolo: “Pulika, mwana wane, chisambizgo cha awuso, ndipo ungasidanga yayi ulongozgi wa anyoko.”—Zintharika 1:8.

Dada na ŵana ŵake ŵanakazi

Pakuŵa dada, muli na udindo wakusambizga mwana winu mwanakazi pa nkhani ya umo ŵanalume ŵakwenera kuchitira nayo vinthu. Wakusambira ivi kwizira mu nthowa ziŵiri izi:

• Kuwona umo imwe mukuchitira vinthu na amama ŵake. Usange mukumutemwa na kumupa ntchindi muwoli winu, mwana winu wawonenge makhaliro ghawemi agho wakwenera kuzakawona mwa munthu uyo wakukhumba kuzakatengwako.—1 Petrosi 3:7.

  

• Kuwona umo mukuchitira nayo vinthu. Para mukumuchindika mwana winu msungwana, mukumusambizga kuti nayo wajichindikenge. Wakusambiraso kuti ndimo ŵanalume ŵanyake nawo ŵakwenera kuchitira nayo vinthu.

  Kweni usange mukukhalira waka kumususka na kwimikana nayo, mbwenu wambenge kujiwona wawakawaka ndipo paumaliro wangamba kupenja ŵanalume ŵakuti ŵamupulikiskenge, ndipo awo wangasanga ŵangaŵa kuti ŵali na vilato viheni.

  “Ni viŵi yayi kuti mwana msungwana uyo wakutemwana na adada ŵake wakopeke na kuzomera mwanalume uyo walije makhaliro agho ghakupangiska munthu kuŵa mfumu muwemi.”—Wayne.