KUFUMA MU NTHAMBA YITHU
Wupu Wakuwona za Kakhaliro ka Ŵanthu Uwo Ukasambizganga Unenesko wa mu Baibolo
Mu 1917, Ŵasambiri ŵa Baibolo, awo pamanyuma ŵakamba kumanyikwa na zina lakuti Ŵakaboni ŵa Yehova, ŵakaŵikapo mtima chomene kupharazgira ŵanthu ŵa mitima yiwemi ku Mexico. Vyaka vikati vyajumphapo, ŵanthu ŵanandi ŵa mitima yiwemi ŵakamba kusopa Yehova. Pa nyengo ya Nkhondo Yachiŵiri ya Charu Chose, boma la Mexico likawona kuti malo agho tikapharazgirangako na kuwunganako ghakaŵa ghambura kwenelera.
Pa nyengo iyi, dango la ku Mexico likayowoyanga kuti milimo yose yakukhwaskana na kusopa yikwenera kuchitikira mu nyumba za boma. Ili likaŵa suzgo chifukwa maungano ghithu ghakurughakuru tikachitiranga waka pa malo ghalighose. Apo maungano gha sabata na sabata kanandi ghakachitikiranga mu nyumba za Ŵakaboni ŵa Yehova, ndipo tikapharazganga mu misewu kweniso ku nyumba na nyumba.
Kuti tipulikire dango ili, mu 1943 tikalembeska ku boma nga wupu wakuwona za kakhaliro ka ŵanthu uwo chilato chake nkhusanga ndalama yayi, kweni kusambizga, na kovwira ŵanthu kuti vinthu viŵaŵire makora pa umoyo wawo. Ivi vikapangiska kuti timanyikwenge nga wupu wakuwona za kakhaliro ka ŵanthu m’malo mwa chisopa. Ntheura, tikaŵa ŵakufwatuka kuchita milimo yithu kulikose uko takhumba m’malo mwakuti tichitirenge mu nyumba za boma pera.
Yinyake mwa milimo iyo tikachitanga nkhunozga ma pulogiramu ghakuwona za kakhaliro ka ŵanthu mu chikaya na kuŵasambizga. Kweni tikapulikira malango gha boma na kuchita ivyo vikakhumbikwanga mwakuyana na mulimo uwo tikachitanga. (Ŵaroma 13:1) Ndipouli, chilato chithu chikuru chakuti tovwire ŵanthu kumanya unenesko wa mu Baibolo chikasintha yayi. (Yesaya 48:17, 18) Nyengo yichoko waka tikamba kuwona kuti Yehova wakutumbika ivyo tikachitanga. Ivi vikawovwira kuti ŵanthu ŵanandi ŵambe kutemwa unenesko, nakuti Ŵakaboni ŵa Yehova awo ŵakaŵako nyengo iyo wakukumbukira makora chomene fundo iyi.
Kusintha Nthowa Zakupharazgira
Kwamba kale, ntchito yithu yikuru ku Mexico njakuti tipharazgenge makani ghawemi gha Ufumu wa Chiuta. Ndipouli, nga umo vikaŵira na mpositole Paulosi, tikusintha nthowa za kupharazgira kuti vikolerane na umo vinthu viliri. (1 Ŵakorinte 9:20-23) Mwachiyelezgero, apo Paulosi wakayowoya na ŵanthu ŵa ku Ateni mu Areyopaga, wakayowoyanga kwambura kuzunura Malemba mwakudunjika. (Milimo 17:22-31) Mwakuyana waka, apo tikapharazganga, tikanyamuranga Baibolo yayi panji kuzunura fundo ya mu Baibolo para tikwambiska chidumbirano na ŵanthu.
Ŵakaboni ŵakupharazga kwambura kugwiliskira ntchito Baibolo, mu 1945
Isabel wakati: “Tikaŵamanyiskanga ŵanthu kuti tikwimira wupu wakuwona za kakhaliro ka ŵanthu ndipo chilato chinthu nkhusambizga ŵanthu mu chikaya. Ndipo kanandi nkhatemwanga kuyowoya nkhani za mu Wukani! izo zikuyowoya mwakudunjika yayi fundo ya mu Baibolo.” Kasi tikachitanga wuli usange mweneko nyumba wakukhumba kuti wamanye vinandi vya Chiuta? Para vyaŵa nthena tikamupharazgiranga unenesko wa mu Baibolo. Aurora wakati: “Pakuti tikanyamuranga Baibolo yayi pakukapharazga, tikeneranga kusungilira malemba ghanandi pamtima.” Kweniso awo tikaŵapharazgiranga ŵakakondwanga chomene para tikugwiliskira ntchito Mabaibolo ghawo.
Kuvikilira Mulimo Withu Wakupharazga Nyumba na Nyumba
Tikamanyanga makora umo tingazgolera waliyose uyo wakukayikira usange ntchito yithu njakuzomerezgeka mwakuyana na dango. (Ŵafilipi 1:7) Vimakalata vyakuzomerezgeka na boma vikatovwiranga kuti ntchito yithu yendenge makora.a María wakukumbuka kuti: “Nyengo zose tikanyamuranga chiphaso icho munthu wakamanyikwanga nacho chakusayinika na Sekeletare wa Foreign Affairs.” Samuel wakuti: “Usange ŵamazaza ŵatiyimika na kutifumba ivyo tikuchita, tikafumiskanga waka chiphaso chithu na kuŵalongora.”
Chiphaso ichi chikatovwiranga chomene para ŵanthu ŵakutisuska. Mwachiyelezgero Jesús, uyo wakateŵeteranga ku Chigaŵa cha Jalisco wakayowoya kuti: “Mu 1974, gulu la ŵanthu ilo likalongozgekanga na wasembe likatora mbumba yinyake ya Ŵakaboni pamoza na ine kuya nase ku ŵamazaza na chilato chakuti ŵatilekeske mulimo withu. Kweni tikaŵalongora ŵamazaza aŵa viphaso vithu, ndipo vikawovwira kuti ŵaleke kutifumbaso. Pamanyuma pakuti ŵatizomerezga mwakuyana na dango, tikalutilira kupharazgira ŵakunweka. Mazuŵa ghano, ku chigaŵa ichi kuli mipingo yinandi chomene.”
Kusambizga Ŵanthu Baibolo Kweniso Kuŵasambizga Kuŵerenga na Kulemba
Pakuti bungwe lithu likachitanga vyakukhwaskana na kusambizga ŵanthu, tikasambizganga ŵanthu mwawanangwa kuti ŵamanye kulemba na kuŵerenga.b Ariel wakati: “Ndondomeko iyi yikiza nadi panyengo yake. Pa nyengo iyi ŵanthu ŵanandi ŵakaŵa kuti ŵandaluteko ku sukulu, kweni ŵakakhumbisiskanga kuŵazga Baibolo. Tikaŵasambizganga kuŵerenga na kulemba, ndipo pati pajumpha nyengo yichoko waka, ŵanandi tikamba kusambira nawo Baibolo.”
Ruth wakayowoya kuti: “Ŵasambiri aŵa ŵati ŵamanya waka kuchema masipeling’i. ŵakachitanga makora chomene pa nkhani yakusambira Baibolo ndipo pakaŵavya chakuŵatondeska. Kumanya kulemba na kuŵerenga kukaŵawovwira kujipulika kuti ŵachita chinthu chakuzirwa chomene pa umoyo wawo ndipo ivi vikaŵapangiskanga kuŵa ŵakukondwa. Pamanyuma, tikawonanga umo ŵakakuliranga mwauzimu.”
Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakalembeska kuŵa wupu wakuwona za kakhaliro ka ŵanthu pakati pa 1943 na 1993. Pa nyengo iyo, tikawovwira ŵanthu ŵakujumpha 127,000 kumanya kulemba na kuŵerenga kweniso ŵanyake ŵakujumpha 37,000 kuti ŵachitenge makora chomene pa nkhani ya kulemba na kuŵerenga. Ŵalaraŵalara ŵa boma ŵakawonga chomene ivyo tikachita pakovwira ŵanthu kumanya kuŵerenga na kulemba. (Ŵaroma 13:3) Mwachiyelezgero, mu 2010 ŵakatiwonga mwapadera chifukwa cha “kuŵikapo mtima kovwira ŵanthu kwa vyaka vinandi kuti ŵamanye kulemba na kuŵerenga mu chigaŵa cha Mexico na charu chose cha Mexico.”
Kuwungana Pamoza
Pakuti ku boma tikalembeska nga bungwe, malo ghithu ghakuchitirapo maungano ghakanozgeka nga ni makilasi ndipo ghakamanyikwanga kuti Maholo Yakusambiliramo vya Kakhaliro ka Ŵanthu. Malo agha ndigho tikachitirangamo maungano kweniso kusambizgiramo ŵanthu kulemba na kuŵerenga.
Ángel wakuti: “Kanandi maholo agha ghakaŵanga nyumba za ŵabali, ndipo mabanja agha ghakaŵavyanga vinthu vinandi vyakuthupi. Nkhakondwanga chomene na ŵabali aŵa. Ŵakaŵa ŵakunozgeka kukhala mwakufyenyeka mu nyumba zawo mwakuti ku chigaŵa chinyake cha nyumba ŵachitirengeko maungano.”
Apa ŵabali ŵakajipelekanga chomene. Ángel wakuti: “Pa maungano gha mpingo, nyengo zinyake tikawungananga ŵanandi chomene mwakuti taŵanandi tikakhalanga kuwaro. Tikeneranga kwiza pa mawindo para tikukhumba tizgorepo. Kweni nyengo zose tikakondwanga chomene na maungano.”
Kuti tigege masuzgo, tikimbanga yayi sumu panji kulomba mwakukwezga pa maungano. Edmundo wakukumbuka kuti: “Nkhani yachisanisani, iyo yikamanyikwanga kuti nkhani yakulongosora vya kakhaliro ka ŵanthu, awo ŵakayowoyanga nkhani izi ŵakeneranga kuyowoya fundo zakovwira za mu Baibolo kuti ŵawovwire awo ŵiza pa maungano kuti ŵakhalenge umoyo uwemi.” Pamanyuma tikaleka kugwiliskira ntchito mazina gha mabuku gha mu Baibolo. Kasi ŵategherezgi ŵakamanyanga wuli lemba ilo lazunulika? Manuel wakutipa chiyelezgero chiwemi, wakuti: “M’malo mwakuyowoya Chivumbuzi chipaturo 21, vesi 3 na 4, mbwe tikayowoyanga waka kuti ‘Buku 66, 21, 3 na 4.’” Kaboni munyake zina lake Moises wakati: “Ichi chikang’anamuranga kuti tikeneranga kumanya nambara ya mabuku gha mu Baibolo kuti timanye lemba ilo likuzunulika.”
Ivyo Tikusambirako ku Mdauko Withu ku Mexico
Kuyowoya unenesko, umo gulu lithu likachitiranga vinthu ku Mexico vikayananga waka na umo ŵakachitiranga mu vigaŵa vinyake pa charu chose. Nangauli chisopa chithu chikakanizgikanga vinthu vinyake, kweni Yehova wakatumbikanga chomene mulimo withu. Apo tikalembeskanga nga wupu ku boma mu 1943, ku Mexico kukaŵa ŵapharazgi 1,565. Kweni mu 1993 tikazomerezgeka na boma kuŵa chisopa chakumanyikwa. Mu chaka ichi, chiŵelengero cha ŵapharazgi chikafika 366,177. Chifukwa chakuti ŵapharazgi aŵa ŵakaŵikapo mtima pa mulimo wawo, chiŵelengero chikakwera luŵiro chomene. Kufika mu 2021, chiŵelengero cha ŵapharazgi pa avereji ku Mexico chikakwera chomene m’paka pa 864,633. Kasi ni vichi ivyo tikusambirapo pa nkhani iyi?
Musinthenge para pawuka masuzgo. Ivi vikatovwira chomene ku Mexico kuti mulimo withu uŵe wakuzomerezgeka na dango kwa vyaka 50. Mario wakati: “Nyengo zinyake nkhazizwanga chifukwa icho ise tikachitiranga vinthu mwakupambanako na umo vikenderanga mu vyaru vinyake. Nangauli vikaŵa nthena kweni pakaŵavya uyo wakadandawuranga na umo gulu likendeskeranga vinthu. Nyengo zose tikagomezganga kuti Yehova ndiyo wakalongozganga ŵanthu ŵake. Ntheura tikapulikiranga.”
Tikaŵikapo mtima pa mulimo wa Yehova. Guadalupe wakalongosora kuti: “Tikatangwanikanga chomene na mulimo wakuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri ndipo tikafipanga mtima yayi na chilichose. Tikakondwanga chomene kuteŵetera Yehova. Kwa ise ichi ndicho chikaŵa chinthu chakuzirwa chomene.”
Tikaŵanga pafupi na Ŵakhristu ŵanyithu. Anita wakayowoya kuti: “Sumu tikimbiranga ku nyumba pakuti mu Maholo Yakusambiliramo vya Kakhaliro ka Ŵanthu tikimbirangamo sumu za Ufumu yayi. Tikakolerananga chomene ndipo tikaŵanga na nyengo yinandi yakuchezgera. Para tikuchezga, kanandi tikatemwanga kuyowoya nkhani zakukhozga zauzimu.”
Florentino wakusazgirapo umo vinthu vikaŵira pa nyengo iyi, wakuti: “Para nkhulaŵiska kumanyuma, nkhugomezga kuti chilichose chili na nyengo yake na malo ghake ndipo vyatisambizga fundo yakuzirwa chomene. Ntchakuwonekerathu kuti Yehova ndiyo wakalongozganga vinthu nangauli milimo yithu yinyake yikakanizgika.”
a Chiphaso chikawovwiranga munthu kuti wamanyikwenge. Malemba ghakuyowoya kuti Mkhristu wakwenera kuŵa dankha na chikalata chakuzomerezgeka na boma yayi kuti wapharazgenge unenesko wa mu Baibolo ku ŵanthu. Pasono Kaboni wa Yehova waliyose wakwenera kutora dankha chikalata yayi panji kukalembeska.
b Ŵakaswiri ŵanyake ŵakuyowoya kuti cha m’ma 1940 na 1950, pafupifupi hafu ya ŵanthu ku Mexico ŵakamanyanga yayi kuŵerenga na kulemba.