Ivyo Baibolo Likuyowoya
Kasi Mukwenera Kuchitako “Maseŵero Ghakuŵika Umoyo Pangozi?”
“MAZUŴA GHANO TAŴANTHU ŴANANDI TILI KULEKA KUWONELERA MASEŴERO KWENI TIKUCHITAKO CHOMENE MASEŴERO NGA KUKWERA MU MAPIRI, KUSKAMBA MU VIPOPOMA VYA MAJI KWENISO KUSEŴERA NA SOMBA ZA SHARK.”—NYUZIPEPALA YA THE WILLOW GLEN RESIDENT.
NYUZIPEPALA iyi yikulongosora umo maseŵero ghalutira panthazi. Pali maseŵero ghakupambanapambana agho ghatchuka chomene nga kudewera ndege uku yikwenda, kuseŵera mu vimaji vyakukhoma, kukwera parachuti kweniso kwendeska njinga mu mapiri ndipo ghakuŵika umoyo pangozi. Magazini gha Time ghakati “ŵanthu ŵanandi mazuŵa ghano ŵakutemwa kuchita maseŵero ghakuŵika umoyo pangozi.”
Ivi vyapangiska kuti pachitike ngozi zinandi chomene ndipo ŵanthu ŵanandi ŵakufwa. Mu 1997 ŵanthu pafupifupi 84 pa 100 yiliyose awo ŵakizanga kuchipatala ku United States wakaŵa awo ŵachita ngozi pa maseŵero. Kafukufuku munyake ukulongora kuti nambara ya ŵanthu awo ŵakufwa chifukwa cha maseŵero yikusazgikira chomene. Awo ŵakuchitiska maseŵero agha nawo ŵakumanya kuti ngaheni chomene. Mwanakazi munyake uyo nayo wakachitako maseŵero ghakuŵika umoyo pangozi wakati: “Apo nkhachitanga maseŵero agha nkhawonanga nga nafwa kale.” Nkhwantha yinyake pa maseŵero agha yikati “para undajipwetekepo mbwenu ndikuti ukujipepeka pakuchita maseŵera agha.”
Kasi ntchakwenelera kuti Mkhristu wachitengeko maseŵero agha? Kasi Baibolo lingatovwira wuli kumanya usange ntchakwenelera kuti Mkhristu wachitengeko maseŵero ghanthena agha? Usange munthu wamanya kuti Chiuta wakuwona umoyo kuti ngwakuzirwa chomene mbwenu wangasuzgika yayi kuzgora mafumbo agha.
Kasi Chiuta Wakuwuwona Wuli Umoyo?
Baibolo likuti Yehova ‘ntchisimi cha umoyo.’ (Salimo 36:9) Chiuta ndiyo wali kulenga taŵanthu kweniso kutipa vyose vyakukhumbikwa kuti tikondwenge na umoyo. (Salimo 139:14; Milimo 14:16, 17; 17:24-28) Ntheura ntchakupulikikwa kuyowoya kuti iyo wakukhumba kuti tipwelelerenge chawanangwa cha umoyo icho wali kutipa. Malango na fundo izo Chiuta wakapeleka ku mtundu wa Israyeli vikutovwira kuti tiwonenge umoyo kuti ngwapadera chomene.
Dango la Mozesi likatenge munthu waliyose wakwenera kuchitapo kanthu kuti wavikilire umoyo wa ŵanyake. Usange pachitika ngozi ndipo munthu wafwa, kweni panguŵa munthu wakuti wathaske umoyo wa uyo wafwa ndipo walekera dala, munthu wanthena wakaŵanga na mulandu wa ndopa. Mwachiyelezgero, usange munthu wakuzenga nyumba wakaphalirikanga kuti yiŵenge na kachiliŵa pachanya pa mtenje. Usange munthu watondeka kuzenga kachiliŵa ndipo munyake wawa kufuma pachanya pa nyumba yake na kufwa, mweneko wa nyumba wakaŵanga na mulandu wa ndopa. (Dotoronome 22:8) Usange ng’ombe yagwaza munthu mwangozi, ndipo munthu uyo wafwa, mweneko wa ng’ombe wakaŵanga na mulandu yayi. Kweni usange ng’ombe yikaŵa na kaluso kakugwaza ŵanthu ndipo mweneko wakaphalirika, kweni wakayilekeranga dala ng’ombe yake ndipo yagwaza munthu na kufwa, mweneko wa ng’ombe iyi wakaŵanga na mulandu wa ndopa ndipo nayo wakeneranga kukomeka. (Ekisodo 21:28, 29) Pakuti Yehova wakuwona kuti umoyo wa munthu ngwakuzirwa chomene, ntheura waliyose wakwenera kulondezga chomene fundo zake za umo tingavikililira umoyo.
Ŵateŵeti ŵakugomezgeka ŵa Chiuta ŵakumanya kuti fundo izi zikovwiraso munthu kuti wavikilirenge umoyo wake. Nkhani yinyake mu Baibolo yikulongosora kuti Davide nyota yikamukoma chomene ndipo wakhumbanga ‘kumwa maji gha mu chisimi icho chikaŵa pa chipata ku Betelehemu.’ Panyengo iyi, Ŵafilisiti ndiwo wakawusanga Betelehemu. Ŵanalume ŵa Davide ŵakati ŵapulika kuti Davide wali na nyota, ŵasilikari ŵatatu ŵakanyamuka na kuluta ku mahema gha Ŵafilisiti, na kukanegha maji mu chisimi cha Betelehemu, na kwiza nayo kwa Davide. Kasi Davide wakachita wuli? Wakamwa yayi maji agha, wakaghathira waka pasi. Iyo wakayowoya kuti: “Ntchambura kwenelera kwa ine, kweniso mu maso gha Chiuta kuti nimwe! Kasi ningamwa wuli ndopa za ŵanalume aŵa, awo ŵakaŵika umoyo wawo pangozi? Pakuti ŵanguŵika umoyo wawo pangozi kuti ŵize nagho.” (1 Midauko 11:17-19) Davide wakawona kuti ntchakwenelera yayi kuti ŵanalume aŵa ŵaŵike umoyo wawo pa ngozi chifukwa cha iyo.
Yesu nayo wakachita mwakuyana waka apo Dyabulosi wakamuyezganga kuti wajiponye kufuma pa tempile pachanya ndipo ŵangelo ŵamwankhenge na kumuvikilira kuti waleke kujipweteka. Yesu wakazgora kuti: “Ungayezganga Yehova Chiuta wako chara.” (Mateyu 4:5-7) Davide na Yesu ŵakamanyanga kuti Yehova wakukhumba yayi kuti ŵanthu ŵachitenge vinthu ivyo vingaŵika umoyo wa munthu pangozi na kufwa.
Kuyana na fundo izi talongosora apa, tingachita makora kujifumba kuti, ‘Kasi munthu wangamanya wuli kuti agha ni maseŵero ghakuŵika umoyo pangozi panji yayi? Nanga ghangaŵa maseŵero agho ngawemi waka, kweni ivyo ŵanthu ŵakuchita pa maseŵero agho vingapangiska kuti ghaŵe ghakuŵika umoyo pa ngozi. Usange vili nthena, kasi ntchivichi chingatovwira kumanya usange ivyo tikupanga vingapangiska kuti maseŵero agho ghaŵe ghaheni?’
Kasi Ngakuŵika Nadi Umoyo pa Ngozi?
Kughanaghanirapo umo maseŵero agho ghakuchitikira ndivyo vingatovwira kuti tizgore makora fumbo ili. Mwachiyelezgero, tingajifumba kuti, ‘Kasi ŵanthu ŵakuchita chomene ngozi na maseŵero agha? Kasi nili kusambizgika umo ningachitira maseŵero agha? Kasi navwara vyakujivikililira? Kasi pangaŵa ngozi yiliyose para ningawa, natelemuka, panji para chakujivikililira chavulika? Kasi ningajipweteka waka panji ningafwirapo?’
Mkhristu uyo wakuchitira dala maseŵero agho ghangaŵika umoyo pa ngozi wangananga ubwezi wake na Yehova kweniso kupokeka mauteŵeti ghanyake mu mpingo. (1 Timote 3:2, 8-10; 4:12; Tito 2:6-8) Pambere Mkhristu wandambe kuchita maseŵero ghalighose, wakwenera kumanya kuti Chiuta wakuwona kuti umoyo wa munthu ngwakupatulika chomene.