LAYIBULARE YA PA INTANETI ya Watchtower
Watchtower
LAYIBULARE YA PA INTANETI
Chitumbuka
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • MAUNGANO
  • bt mutu 8 pp. 60-67
  • Mpingo “Ukaŵa pa Nyengo ya Mtende”

Vidiyo palije.

Phepani, pali suzgo linyake.

  • Mpingo “Ukaŵa pa Nyengo ya Mtende”
  • “Kuchitira Ukaboni Mwakukwana vya Ufumu wa Chiuta”
  • Mitu Yichoko
  • Nkhani Zakuyanako na Iyi
  • “Ukunitambuzgirachi?” (Milimo 9:1-5)
  • ‘Saulosi, Mubali Wane, Fumu Yanituma’ (Milimo 9:6-17)
  • ‘Wakamba Kupharazga vya Yesu’ (Milimo 9:18-30)
  • “Ŵanandi Ŵakagomezga” (Milimo 9:31-43)
  • Yesu Wakasankha Saulosi
    Ivyo Mungasambira mu Baibolo
  • Pa Msewu Wakuya ku Damaseko
    Buku Lane la Nkhani za mu Baibolo
  • Kasi Awo Ŵakucita Vintu Viheni Ŵangasinta?
    Sambirani kwa Msambizgi Waluso
  • “Kupulikira Nkhuwemi Kwakuluska Sembe”
    Gongwe la Mulinda Likupharazga Ufumu wa Yehova—2011
Wonani Vinyake
“Kuchitira Ukaboni Mwakukwana vya Ufumu wa Chiuta”
bt mutu 8 pp. 60-67

MUTU 8

Mpingo “Ukaŵa pa Nyengo ya Mtende”

Saulosi, munthu wakutambuzga Ŵakhristu wakazgoka muteŵeti wamwamphu

Nkhani iyi yili pa Milimo 9:1-43

1, 2. Kasi Saulosi wakakhumbanga kuchita vichi mu Damaseko?

ŴANTHU ŵakali ŵakaŵa pafupi kufika ku Damaseko, uko ŵakakhumbanga kufiska chilato chawo chiheni. Chilato chawo chikaŵa chakuti ŵakakore ŵasambiri ŵa Yesu na kuŵafumiska mu nyumba zawo, kuŵakaka, kuŵalengeska, na kuŵaguguzira ku Yerusalemu kuti ŵakalangike na khoti la Sanihedirini.

2 Mulongozgi wa gulu ili, zina lake Saulosi, wakaŵa kale na mulandu wa ndopa.a Nyengo yichoko waka kumasinda, iyo wakakolerana nawo ŵanthu awo ŵakakomanga Stefano, msambiri wakujipeleka wa Yesu. (Mil. 7:57–8:1) Wati watambuzga ŵalondezgi ŵa Yesu awo ŵakakhalanga mu Yerusalemu, Saulosi wakakhorwa yayi ndipo wakakhuka kuti watambuzge Ŵakhristu kulikose. Wakakhumbanga kumazga kagulu kakuchemeka “Nthowa ya Fumu.”—Mil. 9:1, 2; wonani bokosi lakuti, “Mazaza Agho Saulosi Wakaŵa Nagho mu Damaseko.”

3, 4. (a) Kasi ntchivichi chikachitikira Saulosi? (b) Kasi tidumbiskanenge mafumbo wuli?

3 Mwamabuchi, ungweru ukuru ukaŵalira Saulosi zingilizge. Awo wakendanga nawo ŵakawona ungweru ndipo ŵakazizikika na kusoŵa chakuyowoya. Saulosi, uyo pa nyengo iyi wakazgoka wachibulumutira, wakawa pasi dii! Saulosi wakaleka kuwona, ndipo wakapulika mazgu kufuma kuchanya ghakuti: “Saulosi, Saulosi, ukunitambuzgirachi?” Saulosi wakazizwa chomene ndipo wakafumba kuti: “Ndimwe njani, Fumu?” Zgoro ilo Saulosi wakapulika likwenera kuti likamuzizika chomene. Likaŵa lakuti: “Ndine Yesu, uyo ukumutambuzga.”—Mil. 9:3-5; 22:9.

4 Kasi tingasambirako vichi ku mazgu ghakwamba agho Yesu wakaphalira Saulosi? Kasi tingasanga chandulo wuli para tikusanda ivyo vikachitika apo Saulosi wakazgokanga Mkhristu? Kweniso, kasi tingasambirapo vichi pa umo mpingo ukachitira pa nyengo ya mtende iyo yikaŵapo Saulosi wati wazgoka Mkhristu?

MAZAZA AGHO SAULOSI WAKAŴA NAGHO MU DAMASEKO

Kasi Saulosi wakaghasanga wuli mazaza ghakukakira Ŵakhristu ŵa mu msumba unyake? Khoti la Sanihedirini na wasembe mukuru ŵakaŵa na mazaza pa Ŵayuda kulikose uko ŵangaŵa, ndipo wasembe mukuru wakaŵa na nkhongono zakuchemeskera ŵanthu awo ŵaswa malango. Ntheura ŵalara ŵa masunagoge gha mu Damaseko ŵakapulikiranga luŵiro makalata ghakufuma kwa wasembe mukuru.—Mil. 9:1, 2.

Kweniso Ŵaroma ŵakapeleka wanangwa ku Ŵayuda kuti ŵeruzgenge ŵekha milandu. Ichi chikutovwira kupulikiska chifukwa icho Ŵayuda ŵakathyapulira mpositole Paulosi “vikoti 39” maulendo 5. (2 Kor. 11:24) Buku la 1 Makabeyo, ilo lili na mdauko, nalo likuyowoya za makalata agho ghakalembeka na kazembe wa Ŵaroma Toleme VIII wa ku Eguputo mu 138 B.C.E., agho ghakati: ‘Usange ŵanthu ŵaheni ŵakachimbira charu chawo cha Yudeya na kunjira mu charu chako, uŵapeleke kwa Simoni wasembe mukuru kuti waŵalange kuyana na malango ghawo.’ (1 Makabeyo 15:21) Mu 47 B.C.E., Kesare Julius wakayowoyapo za mazaza agho wasembe mukuru wakaŵa nagho ndiposo wanangwa wa kweruzga nkhani zose zakukhwaskana na maluso gha Ŵayuda.

“Ukunitambuzgirachi?” (Milimo 9:1-5)

5, 6. Kasi tikusambirako vichi ku mazgu agho Yesu wakaphalira Saulosi?

5 Yesu wati wayimiska Saulosi pa nthowa ya ku Damaseko, kasi wakamufumba kuti “Ukutambuzgirachi ŵasambiri ŵane?” Yayi. Nga umo tawonera, Iyo wakati: “Ukunitambuzgirachi?” (Mil. 9:4) Enya, Yesu wakuwona viyezgo ivyo vikuwira ŵalondezgi ŵake nga vikuwira iyo.—Mat. 25:34-40, 45.

6 Usange mukutambuzgika chifukwa cha chipulikano chinu mwa Khristu, manyani kuti Yehova na Yesu ŵakumanya ivyo vikumuchitikirani. (Mat. 10:22, 28-31) Nyengo zinyake pasono suzgo yinu yingawukapo yayi. Kumbukani kuti Yesu wakawona ivyo Saulosi wakachita apo Stefano wakakomekanga, ndipo wakawonanga apo Saulosi wakaguguzanga ŵasambiri ŵakugomezgeka kufuma mu nyumba zawo mu Yerusalemu. (Mil. 8:3) Kweni Yesu wakanjilirapo yayi nyengo yira. Nangauli vikaŵa nthena, Yehova kwizira mwa Khristu wakakhozga Stefano na ŵasambiri ŵanyake kuti ŵalutilire kuŵa na chipulikano.

7. Kasi tikwenera kuchita vichi kuti tizizipizge nthambuzgo?

7 Namwe mungazizipizga nthambuzgo usange mungachita ivi: (1) Mukusimikizga kuti muŵenge ŵakugomezgeka visuzge viti wuli. (2) Mukulomba wovwiri kwa Yehova. (Fil. 4:6, 7) (3) Mukulekera Yehova kuti ndiyo wazakawezgere nduzga. (Rom. 12:17-21) (4) Mukugomezga kuti Yehova wamupaninge nkhongono zakuzizipizgira m’paka apo wazamufumiskirapo chiyezgo.—Fil. 4:12, 13.

‘Saulosi, Mubali Wane, Fumu Yanituma’ (Milimo 9:6-17)

8, 9. Kasi Hananiya wakwenera kuti wakajipulika wuli na mulimo uwo wakapika?

8 Yesu wati wazgora fumbo la Saulosi lakuti, “Ndimwe njani, Fumu?” wakamuphaliraso kuti: “Wuka ukanjire mu msumba, ndipo wamuphalirika icho ukwenera kuchita.” (Mil. 9:6) Saulosi, uyo pa nyengo iyi wakaŵa wachibulumutira, ŵakaluta nayo ku nyumba kwake ku Damaseko, ndipo wakaziŵizga kurya kweniso wakalomba mazuŵa ghatatu. Pa nyengo iyi, Yesu wakayowoya vya Saulosi kwa msambiri uyo wakaŵa mu msumba uwu, zina lake Hananiya, uyo ‘wakalumbikanga na Ŵayuda wose’ awo ŵakakhalanga mu Damaseko.—Mil. 22:12.

9 Ghanaghanirani umo Hananiya wakwenera kuti wakajipulikira. Apa Yesu Khristu Mutu wa mpingo, wakayowoya nayo, kumutuma kuti wakachite mulimo wapadera. Ukaŵa mwaŵi ukuru, kweni ukaŵa mulimo wakusuzga. Wati waphalirika kuti wakayowoye na Saulosi, Hananiya wakazgora kuti: “Fumu, ŵanthu ŵanandi ŵaniphalira vya munthu uyu. Ŵaniphalira vinthu viheni vyose ivyo wakachitira ŵatuŵa ŵinu mu Yerusalemu. Ndipo sono wali na mazaza ghakufuma ku ŵalara ŵa ŵasembe kuti wakake wose awo ŵakuchema pa zina linu.”—Mil. 9:13, 14.

10. Kasi tikusambira vichi kwa Yesu na umo wakachitira na Hananiya?

10 Yesu wakamuchenya yayi Hananiya chifukwa cha kuyowoya maghanoghano ghake. Ndipouli, Yesu wakamulongozga makora. Wakamuchindika ndipo wakamuphalira chifukwa icho wakamutumiranga kuti wakachite mulimo uwu. Pakuyowoya vya Saulosi, Yesu wakati: “Munthu uyu ntchiŵiya chane chakusoleka icho chiyeghenge zina lane ku mitundu kweniso ku mathemba na ŵana ŵa Israyeli. Pakuti nimulongorenge makora unandi wa masuzgo agho wakumanenge nagho chifukwa cha zina lane.” (Mil. 9:15, 16) Hananiya wakapulikira mwaluŵiro. Wakamusanga Saulosi uyo wakatambuzganga Ŵakhristu, ndipo wakati kwa iyo: “Saulosi, mubali wane, Fumu Yesu uyo wakawonekera kwa iwe pa msewu uwo ukendangamo, wanituma, mwakuti wambeso kuwona ndipo uzuzgike na mzimu utuŵa.”—Mil. 9:17.

11, 12. Kasi tikusambirako vichi kwa Yesu, Hananiya na Saulosi?

11 Para tikuwona ivyo vikachitika pakati pa Yesu, Hananiya, na Saulosi, tikwamba kupulikiska makora fundo zinandi. Mwachiyelezgero, Yesu wakulongozga pa mulimo wa kupharazga, nga umo wakalayizgira. (Mat. 28:20) Nangauli mazuŵa ghano Yesu wakuyowoya na ŵanthu mwakudunjika yayi, kweni wakulongozga mulimo wa kupharazga kwizira mwa muzga wakugomezgeka na wavinjeru, uyo wamwimika pa vinthu vyake vyose. (Mat. 24:45-47) Wupu Wakulongozga uwo ukwimira gulu la muzga, ukutuma ŵapharazgi na ŵapayiniya kuti ŵasange ŵanthu awo ŵakukhumba kumanya vinandi vyakukhwaskana na Khristu. Nga umo tikawonera mu mutu uwo wajumpha, ŵanandi mwa ŵanthu aŵa ŵakulomba Chiuta kuti waŵawovwire, kufuma apo Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakwiza na kukumana nawo.—Mil. 9:11.

12 Hananiya wakazomera mulimo uwo wakapika ndipo wakatumbikika. Kasi imwe mukupulikira dango la kuchitira ukaboni mwakukwana, nanga ni para mukuchita wofi na mulimo uwo mwapika? Ŵanyake ŵangafipa mtima na mulimo wa kupharazga ku nyumba na nyumba ndiposo kudumbiskana na ŵanthu ŵachilendo. Ŵanyake vikuŵasuzga kupharazga ku malo gha bizinesi, mu misewu, kulemba makalata panji pa foni. Hananiya wakatonda wofi uwo wakaŵa nawo ndipo wakaŵa na mwaŵi wa kovwira Saulosi kupokera mzimu utuŵa.b Hananiya wakafiska mulimo wake chifukwa chakuti wakagomezga Yesu, ndipo wakawonanga Saulosi kuŵa mubali wake. Nase tingatonda wofi, usange tikugomezga kuti Yesu wakulongozga mulimo wa kupharazga, tikuchitira chitima ŵanthu, ndiposo tikuwona ŵanthu ŵakofya kuti ŵangaŵa ŵabali ŵithu ŵauzimu nga umo wakachitira Hananiya.—Mat. 9:36.

‘Wakamba Kupharazga vya Yesu’ (Milimo 9:18-30)

13, 14. Usange mukusambira Baibolo kweni mundabapatizike, kasi mukusambirako vichi ku ivyo Saulosi wakachita?

13 Saulosi wakachitapo kanthu mwaluŵiro pa ivyo wakasambira. Wati wachizgika, wakabatizika ndipo wakamba kuwungana na ŵasambiri ŵa mu Damaseko. Kweni wakachita vinandi. “Nyengo yeneyiyo, wakamba kupharazga mu masunagoge kuti Yesu ni Mwana wa Chiuta.”—Mil. 9:20.

14 Usange mukusambira Baibolo kweni mundabatizike, kasi muŵenge nga ni Saulosi na kuchitapo kanthu pa ivyo mukusambira? Saulosi wakajiwonera yekha munthondwe uwo Khristu wakachita, ndipo tikukayika yayi kuti ichi chikawovwira kuti wachitepo kanthu mwaluŵiro. Kweni ŵanthu ŵanyake nawo ŵakawona minthondwe iyo Yesu wakachita. Mwachiyelezgero, gulu linyake la Ŵafarisi likamuwona Yesu wakuchizga munthu wakuphapa woko, ndiposo Ŵayuda ŵanandi ŵakamanya kuti Yesu wakawuska Lazaro ku ŵakufwa. Ndipouli, ŵanandi ŵakaŵikako mahara yayi ku minthondwe iyi, nakuti ŵanyake ŵakamususkanga Yesu. (Mrk. 3:1-6; Yoh. 12:9, 10) Saulosi wakapambana chomene na ŵanthu aŵa, iyo wakasintha. Chifukwa wuli Saulosi wakapulikira kweni ŵanyake ŵakatondeka? Chifukwa chakuti wakawopanga chomene Chiuta kuluska ŵanthu, kweniso wakawonga chomene lusungu ulo Khristu wakamulongora. (Fil. 3:8) Usange namwe mungachita nga ni Saulosi, muzomerezgenge chilichose chara kumutondeskani kupharazga na kuŵa ŵakwenelera kubatizika.

15, 16. Kasi Saulosi wakachitanga vichi mu masunagoge, ndipo Ŵayuda mu Damaseko ŵakachita wuli?

15 Ghanaghanirani waka umo mizinda yikazizwira kweniso umo yikakalipira apo Saulosi wakamba kupharazga vya Yesu mu masunagoge. Iwo ŵakafumba kuti: “Asi munthu uyu ndiyo wakasuzga chomene ŵanthu ŵa mu Yerusalemu awo ŵakuchema pa zina ili?” (Mil. 9:21) Apo wakalongosoranga chifukwa icho wakasinthira na kwamba kutemwa Yesu, Saulosi “wakaŵakhorweskanga kuti Yesu ni Khristu.” (Mil. 9:22) Kweni ni waliyose yayi uyo wangakhorwa nanga tingalongosora mwakupulikikwa makora. Ŵanthu ŵanyake ŵangasintha yayi, chifukwa cha mitheto yawo kweniso kujitemwa. Kweni Saulosi wakagongowa yayi.

16 Ŵayuda ŵa mu Damaseko ŵakalutilira kususkana na Saulosi m’paka vyaka vitatu. Paumaliro, ŵakapangana kuti ŵamukome. (Mil. 9:23; 2 Kor. 11:32, 33; Gal. 1:13-18) Vyati vyamanyikwa kuti ŵakukhumba kumukoma, Saulosi wakawona kuti ntchamahara kufumamo mu msumba ndipo wakazomera kuti ŵamuŵike mu chitete na kumukhizgira pa windo la linga la msumba. Luka wakalemba kuti awo ŵakawovwira Saulosi kuti wapone usiku wura ŵakaŵa “ŵasambiri ŵake,” panji kuti ŵasambiri ŵa Saulosi. (Mil. 9:25) Mazgu agha ghakulongora kuti ŵanthu ŵanyake awo ŵakapulika Saulosi wakupharazga mu Damaseko ŵakapulikira na kuzgoka ŵalondezgi ŵa Khristu.

17. (a) Kasi ŵanthu ŵakuchita wuli na unenesko wa mu Baibolo? (b) Kasi tikwenera kulutilira kuchitachi, ndipo chifukwa wuli?

17 Apo mukambanga kuphalira ŵamumbumba yinu, ŵabwezi, na ŵanthu ŵanyake viwemi ivyo mukasambiranga, mukwenera kuti mukalindizganga kuti waliyose wapulikenge unenesko wakupulikikwa makora wa mu Baibolo. Panji ŵanyake ŵakapulikira, kweni ŵanandi ndimo ŵakachitira yayi. Enya, panji ŵanyake ŵa mu banja linu ŵakamba kumuwonani kuti ndimwe mulwani wawo. (Mat. 10:32-38) Ndipouli, usange mukulutilira kuŵa na luso pakudumbiskana nawo Malemba ndiposo kulutilira kuŵa na nkharo yiwemi, nanga ni awo ŵakumususkani ŵangazakasintha mitima yawo.—Mil. 17:2; 1 Pet. 2:12; 3:1, 2, 7.

18, 19. (a) Kasi ntchivichi chikachitika Baranaba wati wakhozgera kuti Saulosi ni msambiri? (b) Kasi tingaŵayezga wuli Baranaba na Saulosi?

18 Saulosi wati wafika mu Yerusalemu, ŵasambiri ŵakamukayikira apo wakayowoyanga kuti nayo ni msambiri, chikaŵa chakupulikikwa kuti ŵachite nthena. Ndipouli, Baranaba wati wakhozgera fundo yakuti Saulosi ni msambiri, ŵapositole ŵakamupokelera ndipo ŵakakhala nayo kwa kanyengo. (Mil. 9:26-28) Nangauli Saulosi wakachitanga soni yayi na makani ghawemi, kweni wakachitanga vinthu mwakuchenjera. (Rom. 1:16) Wakapharazga mwachikanga mu Yerusalemu, malo agho wakambira kutambuzga ŵasambiri ŵa Yesu Khristu. Ŵayuda mu Yerusalemu ŵakatindikika ŵati ŵamanya kuti munyawo wang’anamuka, ndipo ŵakakhumbanga kumukoma. Nkhani iyi yikuti: “Ŵabali ŵakati ŵamanya ichi, ŵakakhilira nayo [Saulosi] ku Kesareya ndipo ŵakamutuma ku Taraso.” (Mil. 9:30) Saulosi wakajilambika ku ulongozgi wa Yesu kwizira mu mpingo. Saulosi na mpingo, wose ŵakasanga chandulo.

19 Baranaba ndiyo wakamba kuchitapo kanthu kuti wawovwire Saulosi. Tikukayika yayi kuti ivyo wakachita apa ndivyo vikawovwira kuti paŵe ubwezi pakati pa ŵateŵeti ŵaŵiri ŵa Yehova aŵa. Nga ni Baranaba, kasi namwe mukovwira ŵaphya mu mpingo winu, kupharazgira nawo lumoza na kuŵawovwira kuti ŵakure mwauzimu? Mutumbikikenge chomene para mukuchita nthena. Usange ndimwe mupharazgi muphya wa makani ghawemi, kasi mukuzomera para ŵanji ŵakukhumba kumovwirani nga umo wakachitira Saulosi? Para mukuteŵetera lumoza na ŵapharazgi ŵaluso, namwe muŵenge na luso mu uteŵeti, chimwemwe chinu chisazgikirengeko, ndipo muŵenge na ŵabwezi awo mukhalenge nawo umoyo winu wose.

“Ŵanandi Ŵakagomezga” (Milimo 9:31-43)

20, 21. Kasi ŵateŵeti ŵa Chiuta ŵakale ŵakachita wuli vinandi mu “nyengo yamtende,” ndipo ŵa mazuŵa ghano ke?

20 Saulosi wati wang’anamuka na kufumako ku Yerusalemu, “mu Yudeya mose na Galileya na Samariya mpingo ukaŵa pa nyengo yamtende.” (Mil. 9:31) Kasi ŵasambiri ŵakachita wuli pa “nyengo yiwemi” iyi? (2 Tim. 4:2) Nkhani iyi yikuti ‘ŵakazengekanga.’ Ŵapositole na ŵabali ŵanyake ŵakwimikika ŵakakhozga chipulikano cha ŵasambiri ndiposo ŵakadangiliranga apo mpingo “ukendanga mu kopa Yehova na mu chisangulusko cha mzimu utuŵa.” Mwachiyelezgero, pa nyengo iyi Petrosi wakakhozga ŵasambiri ŵa mu tawuni ya Lida mu Chidika cha Sharoni. Ivyo wakachita vikawovwira ŵanandi awo ŵakakhalanga kufupi na malo agha kuti ŵang’anamukire “kwa Fumu.” (Mil. 9:32-35) Ŵasambiri ŵakatimbanizgika yayi na vinthu vinyake, kweni ŵakalimbikira kovwirana yumoza na munyake ndiposo kupharazga makani ghawemi. Pa chifukwa ichi, mpingo “ukalutilira kwandana.”

21 Kuumaliro wa vyaka vya m’ma 1900, Ŵakaboni ŵa Yehova mu vyaru vinandi nawo ŵakanjira mu “nyengo yamtende.” Maboma agho ghakatambuzganga ŵanthu ŵa Chiuta ghakamara mwamabuchi, ndipo malango ghanyake ghakukanizga mulimo wa kupharazga ghakasinthika panji kufumiskikapo. Ŵakaboni ŵa Yehova ŵanandi chomene ŵakasangirapo mwaŵi pa nyengo iyi kupharazga pakweru, ndipo vikaŵendera makora chomene.

22. Kasi mungachita wuli vinandi na wanangwa wa kusopa uwo muli nawo?

22 Kasi imwe mukutangwanika chomene kupharazga pa nyengo iyo muli na wanangwa wa kusopa? Usange muli mu charu icho muli wanangwa wa kusopa, Satana wangamupuluskani kuti mwambe kutemwa chomene usambazi, m’malo mwa kutemwa vinthu vya Ufumu. (Mat. 13:22) Mungapuluskikanga chara. Chitani mwamahara na nyengo ya mtende iyo muli nayo. Wonani nyengo iyi kuŵa yakuchitira ukaboni mwakukwana kweniso yakukhozgera mpingo. Manyani kuti vinthu vingasintha nyengo yiliyose pa umoyo winu.

23, 24. (a) Kasi tikusambirapo vichi pa nkhani ya Tabita? (b) Kasi tikwenera kuŵikapo mtima kuchitachi?

23 Wonani ivyo vikachitikira msambiri munyake zina lake Tabita, panji Dorika. Wakakhalanga ku Yopa, kufupi na Lida. Mudumbu wakugomezgeka uyu wakagwiliskira ntchito nyengo na vinthu vyake mwavinjeru, “Wakachitanga milimo yiwemi na kupeleka vyawanangwa ku ŵanthu.” Kweni mwamabuchi wakalwara na kufwa.c Nyifwa yake yikachitiska chitima ŵasambiri ŵa mu Yopa, chomenechomene vyokoro ivyo wakavichitiranga milimo yalusungu. Petrosi wati wafika ku nyumba iyo ŵakanozgerangako thupi la Tabita kuti likasungike, wakachita munthondwe uwo ukaŵa kuti undachitikepo na ŵapositole ŵa Yesu Khristu. Petrosi wakalomba, kufuma apo, wakawuska Tabita. Ghanaghanirani waka umo vyokoro kweniso ŵasambiri ŵanyake ŵakakondwera apo Petrosi wakaŵachemeraso mu chipinda na kuŵalongora Tabita, uyo pa nyengo iyi wakaŵa wamoyo! Ivyo vikachitika apa vikwenera kuti vikaŵakhozga chomene mwakuti ŵakaŵa ŵakunozgeka kukumana na viyezgo ivyo vikaŵa pafupi kuŵawira. Mphake kuti munthondwe uwu ukamanyikwa “mu Yopa mose, ndipo ŵanandi ŵakagomezga mwa Fumu.”—Mil. 9:36-42.

Mudumbu wakupeleka maluŵa kwa mdumbu muchekuru kweniso wakunyotwa.

Kasi mungamuyezga wuli Tabita?

24 Pa nkhani ya Tabita tikusambirapo fundo ziŵiri zakuzirwa. (1) Umoyo uwu ngufupi. Ntheura ntchakuzirwa kuti tipangirethu zina liwemi na Chiuta apo tichali ŵamoyo. (Muph. 7:1) (2) Chiwuka chiliko nadi. Yehova wakawona milimo yinandi yiwemi iyo Tabita wakachitanga, ndipo wakamutumbika. Wazamukumbuka milimo yithu yiwemi iyo tikuchita na mtima wose, ndipo wazamutiwuska usange tingafwa pambere Haramagedoni yindafike. (Heb. 6:10) Ntheura, kwali sono tili mu “nyengo ya suzgo” panji tili mu “nyengo yamtende” tiyeni tilutilire kuchitira ukaboni mwakukwana vya Khristu.—2 Tim. 4:2.

SAULOSI MUFARISI

“Munyamata wakuchemeka Saulosi,” uyo wakuzunulika mu nkhani ya kukomeka kwa Stefano mu buku la Milimo, wakaŵa wa ku Taraso. Uwu ukaŵa msumba ukuru wa chigaŵa cha Ŵaroma cha Kilikiya, kumwera kwa charu icho mazuŵa ghano ni Turkey. (Mil. 7:58) Ŵayuda ŵanandiko ŵakakhalanga mu msumba uwu. Kuyana na ivyo Saulosi iyomwene wali kulemba, iyo wakakotoleka pa zuŵa la 8, ndipo wakati :“Ndine wa mbumba ya Israyeli, wa fuko la Benjamini, Muhebere wakubabika ku Ŵahebere. Kuyana na dango ndine Mufarisi.” Pa chifukwa ichi, wakwenera kuti wakachindikikanga chomene pakuŵa Muyuda.—Fil. 3:5.

Saulosi Mufarisi.

Saulosi wakakhalanga mu msumba ukuru na usambazi, uwo ukazura na maluso gha Ŵagiriki. Pakuti wakakulira mu Taraso, Saulosi wakamanyanga Chigiriki. Wakwenera kuti wakasambira masambiro ghakwambilira ku sukulu Yachiyuda. Saulosi wakasambira kusona mahema, ntchito iyo ŵanthu ŵakatemwanga kugwira mu chigaŵa chira. Saulosi wakwenera kuti wakasambira luso ulu kwa adada ŵake, apo wakaŵa muchoko.—Mil. 18:2, 3.

Nkhani ya mu buku la Milimo yikuvumburaso kuti Saulosi wakaŵa Muroma. (Mil. 22:25-28) Ichi chikung’anamura kuti yumoza wa ŵasekuru ŵake wakaŵa Muroma. Vikumanyikwa yayi umo mbumba ya Saulosi yikachitira kuti yiŵe Yachiroma. Mulimose umo vikaŵira, kweni mwaŵi uwo ŵakaŵa nawo wa kuŵa Ŵaroma ukawovwira kuti ŵawoneke ŵakuzirwa mu chigaŵa chawo. Ntheura malo agho Saulosi wakakulira ndiposo masambiro ghake vikawovwira kuti wamanye kakhaliro ka ŵanthu ŵa mitundu yitatu, Ŵayuda, Ŵagiriki, na Ŵaroma.

Vikuwoneka kuti apo wakaŵa na vyaka vya m’ma 13, Saulosi wakaluta ku Yerusalemu, msumba uwo ukaŵa pa mtunda wa makilomita 840, kuti wakalutizge masambiro ghake. Mu msumba uwu, Saulosi wakasambizgika na Gamaliyeli, msambizgi wakuchindikika wa maluso gha Ŵafarisi.—Mil. 22:3.

Masambiro ghakusazgikira agha, ghakuyana waka na masambiro gha ku yunivesite mazuŵa ghano, ndipo munthu wakasambizgikanga kusunga pa mtima Malemba ndiposo malango agho Ŵayuda ŵakapanga ŵekha. Msambiri uyo wasambizgika na Gamaliyeli, wakasanganga ntchito yiwemi, ndipo vikuwoneka kuti ndimo Saulosi wakaŵira. Nyengo yati yajumphapo wakalemba kuti: “Nkhachitanga makora chomene mu chisopa cha Chiyuda kuluska ŵanandi ŵa nthanga yane mu mtundu wane, pakuti nkhajipelekanga chomene kulondezga malango gha ŵasekuru ŵane.” (Gal. 1:14) Chifukwa cha mwamphu wake pa maluso gha Ŵayuda, Saulosi wakatambuzga chomene mpingo wa Ŵakhristu uwo ukambanga waka.

TABITA—“WAKACHITANGA MILIMO YIWEMI”

Tabita wakupeleka chawanangwa kwa munthu uyo wamupempha.

Tabita wakaŵa Mkhristu uyo wakaŵa mu mpingo wa mu msumba wa Yopa. Ŵakhristu ŵanyake ŵakamutemwanga chifukwa chakuti “wakachitanga milimo yiwemi na kupeleka vyawanangwa ku ŵanthu.” (Mil. 9:36) Tabita wakaŵa na mazina ghaŵiri nga Mbayuda ŵanandi awo ŵakakhalanga ku malo agho Ŵayuda na Ŵagiriki ŵakaŵa ŵakusazgikana. Zina linyake likaŵa Lachihebere panji Chiaramu, ndipo linyake Lachigiriki panji Chilatini. Zina lake Lachigiriki lakuti Tabita, likalembekanga kuti “Tabita” mu Chiaramu. Mazina ghose ghakung’anamura “Mphoyo.”

Vikuwoneka kuti Tabita wakalwara mwamabuchi na kufwa. Nga ni umo kakaŵira kaluso kawo, ŵakageziska thupi lake kunozgekera kulisunga. Ŵakaligoneka mu chipinda chamuchanya, icho panyake chikaŵa cha mu nyumba yake. Pakuti ku malo agha nkhwakotcha, munthu wakeneranga kusungika pa zuŵa ilo wafwira panji machero ghake. Ŵakhristu mu Yopa ŵakapulika kuti Petrosi wakaŵa ku Lida, kufupi na ku Yopa. Petrosi wakaŵa na nyengo yakukwana yakwendera kuzakafika ku Yopa pambere thupi la Tabita lindasungike, chifukwa mtunda wa pakati pa misumba yiŵiri iyi ukaŵa wa makilomita 18 pera. Uwu ni ulendo wa pasi wa maora pafupifupi 4. Ntheura mpingo ukatuma ŵanalume ŵaŵiri kuti ŵakamucheme Petrosi mwakuti wize kwambura kuchedwa. (Mil. 9:37, 38) Munthu munyake wakusambira wakayowoya kuti: “Kale Ŵayuda ŵakaŵa na kaluso ka kutuma ŵanthu ŵaŵiri kuti ŵakaphare uthenga. Chifukwa chimoza icho ŵakachitiranga nthena chikaŵa chakuti munyake wakakhalire ukaboni ivyo munyake wamuyowoya.”

Kasi chikachitika ntchivichi Petrosi wati wafika? Nkhani iyi yikuti: “Ŵakamulongozgera mu chipinda chamuchanya. Ndipo vyokoro vyose vikimilira kumuzingilizga uku vikulira na kulongora malaya ghanandi, na minjilira iyo Tabita wakapanganga apo wakaŵa pamoza nawo.” (Mil. 9:39) Chimoza mwa vinthu ivyo ŵanthu mu mpingo ŵakamutemweranga Tabita ntchakuti wakaŵasoneranga vyakuvwara. Wakasonanga malaya ghamukati na minjilira iyo ŵakavwaranga kuwaro kwa malaya ghamukati. Nkhani iyi yikuyowoyapo yayi usange Tabita wakaguranga yekha salu zakusonera malaya agha panji usange wakasonanga waka salu izo ŵanthu ŵakizanga nazo. Kweni icho tikumanya ntchakuti Ŵakhristu ŵakamutemwanga chifukwa “wakachitanga milimo yiwemi na kupeleka vyawanangwa ku ŵanthu.”

Ivyo Petrosi wakawona mu chipinda chamuchanya vikwenera kuti vikamuchitiska chitima chomene. Munthu wakusambira Richard Lenski wakati: ‘Umo ŵanthu ŵakalilira nyifwa ya Tabita vikupambana chomene na umo ŵanthu ŵakalilira ku nyumba ya Yayiro. Vili nthena chifukwa chakuti ŵanakazi na ŵakulizga fyoliro ŵakachita kulembeka ntchito ya kulira, ndipo ŵakapanganga waka vyongo. Kweni pa nyifwa ya Tabita ŵanthu ŵakaliranga zanadi, mwadango waka yayi.’ (Mat. 9:23) Ŵakaliranga chifukwa cha chitima nadi. Chifukwa chakuti mfumu wakuzunulika yayi mu nkhani ya Tabita, ŵanandi ŵakuyowoya kuti Tabita wakaŵa wambura kutengwa.

Apo Yesu wakatumanga ŵapositole ŵake, wakaŵapa nkhongono zakuwuskira “ŵakufwa.” (Mat. 10:8) Petrosi wakawonanga apo Yesu wakachitanga minthondwe yanthena, nga apo wakawuska mwana wa Yayiro, kweni palije apo pakulongora kuti pambere Petrosi wandawuske Tabita mpositole munyake wakawuska munthu wakufwa. (Mrk. 5:21-24, 35-43) Petrosi wakafumiska ŵanthu awo ŵakaŵa mu chipinda, kufuma apo wakalomba kufumira pasi pa mtima, ndipo Tabita wakajura maso ghake na kukhala. Ŵakhristu ŵa mu Yopa ŵakwenera kuti ŵakakondwa chomene apo Petrosi wakapeleka Tabita wamoyo ku ŵatuŵa na vyokoro.—Mil. 9:40-42.

a Wonani bokosi lakuti “Saulosi Mufarisi.”

b Kanandi ŵanthu ŵakapokeranga mzimu utuŵa kwizira mu ŵapositole. Ndipouli, pa chakuchitika chapadera ichi, vikuwoneka kuti Yesu wakazomerezga Hananiya kuti wapeleke chawanangwa cha mzimu kwa Saulosi. Wati wazgoka Mkhristu, Saulosi wakakhala nyengo yitaliko kwambura kukumana na ŵapositole 12. Ndipouli, vikuwoneka kuti wakalutilira kuŵa wamwamphu nyengo yose iyi. Ntheura Yesu wakwenera kuti wakawoneseska kuti Saulosi wali na nkhongono izo wakakhumbikwiranga kuti wachite mulimo wake wa kupharazga.

c Wonani bokosi lakuti “Tabita, ‘Wakachitanga Milimo Yiwemi.’”

    Mabuku gha Chitumbuka (1982-2023)
    Fumani
    Njirani
    • Chitumbuka
    • Tumizgani
    • Ivyo Mukukhumba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malango
    • Phangano
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Njirani
    Tumizgani