Mafumbo Ghakufumira ku Ŵaŵazgi

Pakurondezga marango gha mu Baibolo ghakukhwaskana na kugwiriskira ncito ndopa mwakwenelera, kasi Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakuwona wuli ntowa zakucizgira za kugwiriskira ncito ndopa za wamwene?

Mu malo mwa kusanka waka mwakuyana na ivyo mukughanaghana panji ivyo mwaphalirika na dokotala, Mkristu waliyose wakwenera kughanaghanirapo mwakupwererera pa ivyo Baibolo likuyowoya. Ni nkani yakukhwaskana na Mkristu uyo na Yehova.

Yehova, mweneuyo ndi mweneco wa maumoyo ghithu, wakalangura kuti ndopa zikwenera cara kuryeka. (Genesis 9:3, 4) Dango ili likapika ku Ŵaisrayeli ŵakale, Ciuta wakaŵakanizga kugwiriskira ncito ndopa cifukwa izo zikwimira umoyo. Iye wakalangura kuti: “Ndopa ndi umoyo winu wa thupi; ndamupani izo pa jocero kupepeskera [maumoyo ghinu, NW].” Wuli usange muntu wakoma nyama kuti warye? Ciuta wakayowoya kuti: “Watire ndopa zake na kuwundapo fuvu.”a (Leviticus 17:11, 13) Yehova wakayowoya languro ili mwakuwerezgawerezga. (Duteronome 12:16, 24; 15:23) Buku la Ŵayuda lakucemeka Soncino Chumash likuyowoya kuti: “Ndopa zikwenera cara kusungika kweni zikwenera kuthika pasi cifukwa zikwenera cara kuryeka.” Pakaŵavya Muisrayeli waliyose uyo wakenera kusunga, na kugwiriskira ncito ndopa za cilengiwa cinyake, ceneico mweneco wa umoyo wake ndi Ciuta.

Kwambira apo Mesiya wakafwira, ŵantu ŵakucicizgikaso cara kurondezga Dango la Moses. Kweni Ciuta wacali kuwona ndopa kuŵa zakupatulika comene. Mwakuciskika na mzimu wa Ciuta, ŵapostole ŵakarongozga Ŵakristu kuti ‘ŵaziŵizge ndopa.’ Languro ilo likenera kuyuyurika cara. Ilo likaŵa lakuzirwa comene mwakuyana na marango gha kuziŵizga uzaghali na kusopa vikozgo. (Milimo 15:28, 29; 21:25) Penepapo kupereka na kuŵikika ndopa ku ŵantu kukathandazgika mu virimika vya mu handiredi la 20, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakamanya kuti kucita nteura kukususkana na Mazgu gha Ciuta. b

Nyengo zinyake, dokotala wangaphalira murwari kuti ŵakapereke ndopa zake penepapo kwakhala masabata ghacoko waka kuti wacitike opareshoni (ntowa iyi mu cingelezi yikucemeka preoperative autologous blood donation, panji PAD mwakudumura) mwakuti usange murwari uyo wazamukhumbikwira ndopa, dokotala uyo wazakamupe ndopa zake izo wakasunga. Ndipouli, kutora ndopa, kusunga, na kumupaso murwari nkususkana na ivyo vikuyowoyeka mu mabuku gha Leviticus na Duteronome. Ndopa zikwenera cara kusungika; kweni zikwenera kuthika pasi—kuziwezgera kwa Ciuta, tiyowoye mwanteura. Mbunenesko kuti mazuŵa ghano tikuwusika cara na Dango la Moses. Nangauli viri ntena, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakucindika fundo za mikhaliro izo Ciuta wakayowoya, ndipo iwo mbakusimikizga ‘kuziŵizga ndopa.’ Mwanteura, tikupereka cara ndopa, nanga kungaŵa kusunga ndopa zithu kuti ŵazakatiŵikeso cifukwa ndopa za nga ndi izo zikwenera ‘kuthika.’ Kacitiro aka kakususkana na dango la Ciuta.

Ntowa zinyake panji kupima kunyake uko kukugwiskira ncito ndopa za murwari kuti kukususkana na fundo za mikhaliro izo Ciuta walikuyowoya cara. Mwaciyerezgero, Ŵakristu ŵanandi ŵazomerezga kutoreka ndopa kuti zikapimike, ndipo panyuma pake ndopa izo zikuthika. Pangaŵaso ntowa zinyake zakusuzga kuzimanyisiska zakukhwaskana na ndopa za murwari izo zingasacizgika kuti zigwiriskirike ncito na madokotala.

Mwaciyerezgero, panyengo yeneiyo muntu ŵakumucita opareshoni, nyengo zinyake ndopa ŵangazipatuska kufuma mu thupi la muntu nakunjira mu makina ghanyake mu ntowa iyo yikucemeka hemodilution mu Cingelezi. Ndopa izo zikukhalira mu thupi la murwari zikuŵa zakusukuruka. Panyuma pake, ndopa zeneizo zafumiskika zikunjizgikaso mu thupi lake, ceneico cikupangiska kuti murwari waŵeso na ndopa zakukwanira makora. Mwakuyana waka, ndopa zeneizo zikufuma pa cilonda zingatoreka na kusefeka makora mwakuti masero ghaswesi ghawezgekeso mu thupi la murwari; ntowa yeneiyo yikucemeka Cell salvage mu Cigelezi. Mu ntowa zakupambana-pambana, ndopa ŵangazipatuskira mu makina gheneagho ghakugwira ncito iyo yikwenera kugwirika na viŵaro vinyake vya mu thupi (mwaciyerezgero, mtima, mapapu, panji ziso). Panyuma pake ndopa za mu makina zikunjiraso mu thupi la murwari uyo. Ntowa yinyakeso njakuti ndopa zikunjizgika mu makina (ghakucemeka centrifuge ) gheneagho ghakupambaniska vigaŵa vyakupambana-pambana vya ndopa kuti ŵafumyemo vigaŵa vinyake vyeneivyo vikwambiska matenda panji vyakwanangika. Panji cilato cake cingaŵa kutoramo kacigaŵa kanyake mu ndopa na kugwiriskira ncito pa malo ghanyake pa thupi la murwari uyo. Paliso ntowa yinyake ya kupima yeneiyo ŵakutora ndopa kuti ŵazisazge na mukhwara, panyuma pake ndopa izo ŵakuziwezgera kwa murwari.

Vyakucitika vyake vingaŵa vyakupambana-pambana, ndipo ŵadokotala nawo ŵazamusanga ntowa zinyake, munkwara unyake, na kapimiro kanyake. Ni ncito yithu cara kurongosora vyakucitika vyose cimoza na cimoza na kuphara cakusanka. Mkristu wakwenera kujisankira yekha ntowa yeneiyo ndopa zake zizamupwererekera panyengo ya opareshoni, pakupimika, panji penepapo wakupokera covwiro ca munkwara ca mtundu wuliwose. Wakwenera kufumbirathu dokotala panji uyo wazamupima ndopa zake pakuyowoya za ivyo wazamucita na ndopa zake panyengo ya opareshoni. Panyuma pake wasanke mwakuyana na njuŵi yake. (Wonani bokosi.)

Ŵakristu ŵakwenera kukumbukira kujipatulira kwawo kwa Ciuta na dango la ‘kumutemwa iye na mtima wawo wose, na mzimu wawo wose, na nkongono zawo zose, na vinjeru vyawo vyose.’ (Luka 10:27) Mwakupambana na ŵantu ŵanandi mu caru, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakupwererera comene ubwezi wawo uweme na Ciuta. Mupi wa Umoyo wakukhuŵirizga wose kurongora cipulikano mu ndopa zakuthiskika za Yesu. Tikuŵazga kuti: “Mwa mweneuyo [Yesu Kristu] tiri na uwombozi mu ndopa zake, kugowokereka kwa majuvyo ghithu.”—Ŵaefeso 1:7.

[Mazgu ghamusi]

[Bokosi/Vithuzithuzi pa peji 31]

MAFUMBO GHAKUTI MUJIFUMBE MWEKHA

Usange ndopa zane zinyake zafumiskika mu thupi lane na kunjizgika mu makina ghanyake mweneumo panyake zingaleka kwenda kwa kanyengo kacoko, kasi njuŵi yane yinizomerezgenge kuwona ndopa izi kuŵa zane, kweneuko nkuleka kufiska dango lakuti zikukhumbikwira ‘kuthika pasi’?

Kasi njuŵi yane yakusambizgika na Baibolo yinganisuzga cara usange pakunipima panji pakunipa munkwara ŵanitora ndopa zicoko, nakuzisazga na munkwara, panyuma pake kuziwezgera mu thupi lane (panji pa thupi lane)?