Ŵawukirano, Sankhani Kuteŵetera Yehova

“Sorani muhanya uno uyo timuteŵetere.”—JOSHUA 24:15.

1, 2. Kasi ni mitundu wuli ya ubapatizo yambura kwenelera iyo visopo vya Cikhristu vikucita?

‘ŴANA ŵakwenera kuŵa Ŵakhristu para ŵamumanya Khristu.’ Mazgu agha wakalemba ni Tertullian, ndipo wakaghalemba mukati mwa vilimika vya 198 A.D. na 200 A.D. Wakasuskanga nkharo ya kubapatiza ŵabonda, iyo yikazara comene mu visopo vya Ŵakhristu ŵakugaruka mu nyengo iyo. Mwakususkana na Tertullian ndiposo Baibolo, Bambo wa Chalichi, Augustine, wakayowoya kuti ubapatizo ukusuka zakwananga zakubabika nazo ndipo ŵabonda awo ŵakufwa kwambura kubapatizika ŵakuluta ku moto. Cigomezgo ici cikapangiska kuti ŵanthu ŵabapatizenge ŵabonda mwaluŵiro para ŵababika waka.

² Machalichi ghanandi Ghacikhristu agho ghali na ŵanthu ŵanandi, ghacali kubapatiza ŵabonda. Nakuti kwambira kale, ŵalongozgi ŵa vyaru na ŵa visopo mu vyaru ivyo ŵakuti ni vya Ŵakhristu, ŵakabapatizanga mwakucicizga “ŵanthu ŵambura kusopa” awo ŵakaŵakoranga pa nkhondo. Kweni kubapatiza ŵana na kucicizga ŵalara kuti ŵabapatizike nkhwakufuma mu Baibolo yayi.

Lero Munthu Wakubabika Wakujipatulira Kale Yayi

3, 4. Nchivici cingawovwira ŵana awo ŵapapi ŵawo mbakujipatulira kwa Ciuta kuti nawo ŵasankhe kujipatulira?

³ Baibolo likulongora kuti Ciuta wakuwona ŵana ŵacoko kuŵa ŵatuŵa, nanga kungaŵa kuti mupapi wawo yumoza pera ndiyo ni Mkhristu wakugomezgeka. (1 Ŵakorinte 7:14) Kasi ici cikung’anamura kuti ŵana aŵa ŵakuŵa ŵateŵeti ŵakujipatulira ŵa Yehova? Yayi. Ndipouli, ŵana awo ŵakulereka na ŵapapi awo mbakujipatulira kwa Yehova, ŵakusambizgika vinthu ivyo vingaŵapangiska kuti ŵajipatulire ŵekha kwa Yehova. Fumu yavinjeru Solomoni yikalemba kuti: “Mwana wane, sunga dango la ŵawuso, leka kusida dango la ŵanyoko. . . . Para ukwenda tighakulongozge; para ukugona pasi tighakusunge; para wawuka tighayowoye nawe. Cifukwa malango ndi nyali cisambizgo ndi kungweruka, ndipo nchenyo za msambizgi ndi nthowa ya umoyo.”—Zintharika 6:20-23.

⁴ Ulongozgi uwo ŵapapi awo Mbakhristu ŵakupeleka ku ŵana ungaŵavikilira, cikuru ŵakuwulondezga na mtima wose. Solomoni wakayowoyaso kuti: “Mwana wamahara wakukondwereska ŵawiske, kweni mwana wakupusa wakukhozga soni ŵanyina.” “Pulika, iwe mwana wane, uŵenge wamahara, urunjiske mtima wako mu nthowa.” (Zintharika 10:1; 23:19) Enya nadi, kuti mwaŵawukirano musange candulo na ivyo ŵapapi ŵakumusambizgani, mukwenera kupulikira ulongozgi na nchenyo. Muli kubabika na mahara kale yayi, kweni mungaŵa ‘ŵamahara’ na kulondezga mwekha “nthowa ya umoyo.”

Kasi Kucenjezga Nchivici?

5. Ni ulongozgi wuli uwo Paulosi wakapeleka ku ŵana na ŵawiskewo?

⁵ Mpositole Paulosi wakalemba kuti: “Mwa ŵana, pulikirani mu Fumu ŵapapi ŵinu: cifukwa uku nkhwakurunjika. Cindika ŵawuso na ŵanyoko (ili ndi Dango lakudanga ilo liri na cilayizgano), Kuti kukukhalire makora, ndipo kuti ukhalirenge myaka yinandi pano pa caru. Ndipo imwe, mwa ŵawiskeŵo mungatopolanga moyo ŵana ŵinu: kweni muŵalere mu kulanga na mu kucenjezga kwa Fumu.”—Ŵaefeso 6:1-4.

6, 7. Nchivici cikukhumbikwa pakulera ŵana “mu kucenjezga kwa Fumu,” ndipo nchifukwa wuli ici cikung’anamura kuti ŵapapi ŵakutimbanizga ŵana ŵawo yayi?

⁶ Kasi ŵapapi Ŵacikhristu ŵakutimbanizga ŵana ŵawo panji kuŵapangiska kuti ŵaleke kuŵa na mahara paŵekha usange ŵakuŵalera “mu kulanga na mu kucenjezga kwa Fumu”? Yayi. Ninjani wangati ŵapapi ŵakunanga kusambizga ŵana ŵawo vinthu ivyo ŵakuwona kuti ni viwemi ndiposo vyakovwira pa umoyo? Ŵanthu awo ŵakuti Ciuta kulije ŵakucenyeka yayi para ŵakusambizga ŵana ŵawo cigomezgo ici. Ŵakatolika ŵakuwona kuti ŵali na udindo wa kusambizga ŵana ŵawo visambizgo vya Chalichi la Katolika ndipo ni viŵi yayi kuti ŵanthu ŵaŵacenye cifukwa ca kucita nthena. Ntheura, Ŵakaboni ŵa Yehova nawo ŵakwenera kuneneka yayi kuti ŵakutimbanizga ŵana ŵawo para ŵakuŵasambizga kuti ŵawonenge vinthu umo Yehova wakuviwonera.

⁷ Kuyana na Theological Dictionary of the New Testament, lizgu la Cigiriki ilo liri kung’anamulika kuti “kucenjezga” pa Ŵaefeso 6:4 likung’anamura ndondomeko iyo yikovwira “kusintha kaghanaghaniro, kunozga maghanoghano ghaheni kuŵa ghawemi, kunyolora maghanoghano gha munthu kulazga kwa Ciuta.” Wuli usange muwukirano wakukana kupulikira ivyo ŵapapi ŵakumusambizga cifukwa ca kucicizgika na ŵanyake, kuti wacitenge ivyo iwo ŵakucita? Ninjani uyo tingati wakunanga muwukirano uyu, ŵapapi ŵake panji ŵawukirano ŵanyake? Para ŵanyake ŵakucicizga muwukirano kuti wamwenge munkhwara wakuzweteska wongo, kumwa comene moŵa, panji kucita mikhaliro yaukazuzi, kasi ŵapapi ŵakwenera kususkika para ŵakuyezga kumulongozga na kumovwira kuti wamanye ivyo vingamuwira para wakucita nthena?

8. Kasi Timote ŵakacita nayo wuli pakumuciska kuti waŵe Mkhristu?

⁸ Mpositole Paulosi wakalembera muwukirano Timote kuti: “Khalilira mu vyeneivyo wasambira na kupanikizgika navyo, pakumanya awo wavisambirako; ndipo kuti kwamba ku wanici wako wamanya Malembo ghatuŵa, gheneagho ghakumanya kukufiskira mu vinjeru ku ciponosko mu cipulikano ico cili mwa Khristu Yesu.” (2 Timote 3:14, 15) Kwambira apo Timote wakaŵa mwana, anyina na agogo ŵake ŵakamovwira comene kuti waŵe na cipulikano mwa Ciuta mwa kumusambizga Malemba Ghatuŵa. (Milimo 16:1; 2 Timote 1:5) Pamanyuma pake, ŵapapi aŵa ŵakati ŵazgoka Ŵakhristu, ŵakamucicizga yayi Timote kuti nayo waŵe Mkhristu, kweni ŵakamuciska na fundo zakupulikikwa makora zakufuma mu Malemba.

Yehova Wakumupemphani Kuti Musankhe

9. (a) Kasi Yehova wakacindika wuli ŵanthu, ndipo pa cifukwa wuli? (b) Kasi Kananda wa Ciuta wakacita nawo wuli wanangwa wake wa kusankha?

⁹ Yehova wakhumbenge mphanyi wakalenga ŵanthu nga ni vinyama ivyo vikucita vinthu mwa ciwuluwulu. Kweni wakaŵacindika mwa kuŵapa wanangwa wa kusankha. Ciuta withu wakukhumba kuti ŵanthu ŵakhumbenge ŵekha kumupulikira. Wakukhumba kuti vilengiwa vyake, ŵana na ŵalara wuwo, ŵamuteŵeterenge cifukwa ca kumutemwa. Ciyelezgero ciwemi comene ca uyo wakupulikira Ciuta cifukwa cakuti wakumutemwa ni Kananda wake, uyo Yehova wakamuyowoya kuti: “Uyo ndi Mwana wane wakutemweka, Mweneuyo nkhuca nayo.” (Mateyu 3:17) Mwana wakwamba uyu wakayowoya kwa awiske kuti: “Nkhuca kucita khumbo linu A Ciuta wane; dango linu liri mkati mwa mtima wane.”—Salmo 40:8; Ŵahebere 10:9, 10.

10. Kasi nchivici cikukhumbikwa kuti Yehova wakondwe na uteŵeti withu?

¹⁰ Yehova wakulindizga kuti awo ŵakumuteŵetera mwakulongozgeka na Mwana wake nawo ŵamupulikirenge cifukwa ca kumutemwa. Pakwimba sumu iyo ukaŵa ucimi, wamasalmo wakati: “Ŵanthu ŵako tiŵajipelekenge na mtima [wose] mu zuŵa ilo ukulongozga nkhondo yako pa mapiri ghatuŵa ghakupatulika. Mu utozi wa cibabiro ca matandakuca upungwe wako utiuŵe nga ndi jumi.” (Salmo 110:3) Gulu lose la Yehova, kwali nkhucanya panji pa caru capasi, likujilambika kwa Ciuta cifukwa cakuti likumutemwa.

11. Kasi mwaŵawukirano imwe mwalereka na ŵapapi ŵakujipatulira kwa Ciuta mukwenera kusankha vici?

¹¹ Ntheura mwaŵawukirano mukwenera kumanya kuti ŵapapi ŵinu panji ŵalara mu mpingo ŵamucicizganinge yayi kuti mubapatizike. Mukwenera kukhumba mwekha kuteŵetera Yehova. Joshua, uyo wakaŵako mu nyengo yakale, wakaphalira Ŵaisrayeli kuti: ‘Teŵeterani [Yehova] mu urunji na mu unenesko . . . Sorani muhanya uno uyo muteŵeterenge.’ (Joshua 24:14-22) Namweso mukwenera kukhumba mwekha kujipatulira kwa Yehova na kujipeleka kuti mucitenge khumbo lake.

Kufiska Ivyo Mukukhumbikwira Kucita

12. (a) Nangauli ŵapapi ŵangasambizga ŵana ŵawo, kweni kasi nchivici ico ŵangaŵacitira yayi? (b) Mphawuli apo muwukirano wakuŵa na mlandu kwa Yehova pa ivyo wakusankha kucita?

¹² Ni nyengo zose yayi apo mwaŵawukirano mukuvikilirika na kugomezgeka kwa ŵapapi ŵinu. (1 Ŵakorinte 7:14) Musambiri Yakobe wakalemba kuti: “Mweneuyo wakumanya kucita uwemi, ndipo kuti wakuwucita cara, wakwananga.” (Yakobe 4:17) Ŵapapi ŵangateŵetera Ciuta kuti ŵavikilire ŵana yayi, nga umo ŵana nawo ŵangateŵetera Ciuta kuti ŵavikilire ŵapapi yayi. (Ezekiel 18:20) Kasi mwasambira za Yehova na khumbo lake? Kasi mwafika pa msinkhu wakuti mukupulikiska ivyo mwasambira mwakuti mungaŵa paubwezi na iyo? Kasi nchamahara yayi kughanaghana kuti Ciuta wakumuwonani kuti mungasankha kumuteŵetera?

13. Ni mafumbo wuli agho ŵawukirano awo ŵandabapatizike ŵakwenera kujifumba?

¹³ Kasi ndimwe muwukirano wambura kubapatizika uyo wali na ŵapapi ŵakopa Ciuta, ndipo mukusangika pa maungano na kucitako nchito ya kupharazga makani ghawemi gha Ufumu? Usange ni nthena, jifumbani mwakufumira pasi pa mtima kuti: ‘Nchifukwa wuli nkhucita ivi? Kasi nkhufika pa maungano na kucita nchito ya kupharazga cifukwa cakuti ŵapapi ŵane ndivyo ŵakukhumba kuti nicitenge panji cifukwa cakuti nkhukhumba kukondweska Yehova?’ Kasi mwapima ‘ico ni khumbo la Ciuta, ciwemi na cakukondweska, na cakufikapo?’—Ŵaroma 12:2.

Cifukwa Wuli Mukucedwa Kubapatizika?

14. Ni viyelezgero wuli vya mu Baibolo ivyo vikulongora kuti munthu wakwenera kucedwa yayi kubapatizika?

¹⁴ “Nchici cikundikanizga kubapatizika?” Munthu wa ku Etiyopiya uyo wakafumba mupharazgi Filipu fumbo ili wakaŵa wasambira waka kuti Yesu wakaŵa Mesiya. Kweni munthu wa ku Etiyopiya uyu, wakamanyanga Malemba mwakukwana mwakuti wakawona kuti wakwenera kucedwa yayi kulongora pakweru kuti kufuma nyengo iyo, wateŵeterenge Yehova pamoza na mpingo Wacikhristu. Ndipo ici cikamupa cimwemwe comene. (Milimo 8:26-39) Kweniso, mwanakazi zina lake Ludiya, uyo mtima wake ukajulika kuti ‘wapulikiske ivyo vikayowoyeka na Paulosi,’ “wakabapatizika” mwaluŵiro, iyo na ŵa mu nyumba yake. (Milimo 16:14, 15) Ndimoso wakacitira mulinda wa nyumba ya vikondo ku Filipi. Wakategherezga kwa Paulosi na Sila apo ‘ŵakayowoyanga nayo mazgu gha Fumu,’ ndipo “wakabapatizika penepapo iyo mwene, na ŵake wose.” (Milimo 16:25-34) Mwantheura, usange mukumumanya makora Yehova na vilato vyake, mukukhumba nadi kumuteŵetera, muli na nkharo yiwemi mu mpingo ndipo nyengo zose mukufika pa maungano na kupharazga makani ghawemi gha Ufumu, cifukwa wuli mukucedwa kubapatizika?—Mateyu 28:19, 20.

15, 16. (a) Ni maghanoghano wuli ghakubudika agho ghakutondeska ŵawukirano ŵanyake kuti ŵabapatizike? (b) Kasi kujipatulira na kubapatizika vingavikilira wuli ŵawukirano?

¹⁵ Panji mukucedwa kubapatizika cifukwa cakuti mukopa kuti para mwazakabuda muzamuŵa pa mlandu? Para ndico nchifukwa, ghanaghanirani fundo iyi: Kasi mungakana kutora layisensi yakwendeskera galimoto cifukwa ca kopa kuti zuŵa linyake mungazakacita ngozi? Zgoro ndakuti yayi! Ipo namwe mukwenera yayi kucedwa kubapatizika usange muli ŵakwenelera. Fundo njakuti para mwapatulira umoyo winu kwa Yehova na kuzomera kucita khumbo lake, muzamufwilirapo comene kuti muŵambare viheni. (Ŵafilipi 4:13) Conde ŵawukirano, lekani kughanaghana kuti para mukucedwa kubapatizika mulekenge kuŵa na mlandu. Para mwafika pa msinkhu wakuti muli na mahara, mukuŵa na mlandu kwa Yehova pa vyose ivyo mukucita, kwali ndimwe ŵakubapatizika panji yayi.—Ŵaroma 14:11, 12.

¹⁶ Ŵakaboni ŵanandi pa caru cose ŵakuti ŵakawovwirika comene cifukwa cakuti ŵakabapatizika ŵacali ŵawukirano. Mwaciyelezgero, Kaboni wa ku Western Europe uyo wali na vilimika 23 ndipo wakabapatizika na vilimika 13 wakuti kubapatizika luŵiro kukamovwira kuti waŵe maso comene mwakuti waleke kuthera ku “makhumbiro gha uwukirano.” (2 Timote 2:22) Apo wakaŵa muwukirano wakasankha kuti wazakaŵe mteŵeti wa nyengo zose. Lero ngwakukondwa kuti wakuteŵetera pa ofesi ya munthavi ya Ŵakaboni ŵa Yehova. Vitumbiko vinandi vikulindilira ŵawukirano wose awo ŵakusankha kuteŵetera Yehova, na imwe wuwo.

17. Mpha vinthu wuli apo nchakukhumbikwa ‘kumanyiska ico ni khumbo la Yehova’?

¹⁷ Kujipatulira na kubapatizika nkhwamba kwa umoyo uwo tikughanaghanira khumbo la Yehova pakucita cilicose. Kuti ticite mwakuyana na kujipatulira kwithu tikwenera ‘kujiwombolera nyengo.’ Kasi tikucita wuli ici? Tikutora nyengo iyo kumanyuma mphanyi tikamaliranga pa vinthu vyambura kuzirwa kuti tisambire Baibolo, tizenge pa maungano nyengo zose, na kupharazga mwakukwana ‘makani ghawemi gha ufumu.’ (Ŵaefeso 5:15, 16; Mateyu 24:14) Kujipatulira kwa Yehova na kuŵa na khumbo lakuti ticitenge ivyo wakukhumba kutipenge candulo mu umoyo withu. Tisangenge candulo na umo tikusangulukira, umo tikulyera na kumwa, ndiposo sumu izo tikutegherezga. Mwalekeraci kusankha vyakusanguluska ivyo mungasangwa navyo sono ndiposo kwamuyirayira? Ŵawukirano ŵanandi awo mbakaboni ŵa Yehova ŵacimwemwe ŵamuphaliraninge kuti pali nthowa zinandi zakusangulukira kwambura kuswa “khumbo la Fumu” Yehova.—Ŵaefeso 5:17-19.

‘Tilutenge Tose’

18. Ni mafumbo wuli agho ŵawukirano ŵakwenera kujifumba?

¹⁸ Kufuma mu cilimika ca 1513 B.C.E. mpaka pa Pentekoste wa 33 C.E., Yehova wakaŵa na gulu la ŵanthu pa caru capasi, awo wakasankha kuti ŵamusopenge na kuŵa ŵakaboni ŵake. (Yesaya 43:12) Ŵana ŵa Ŵaisrayeli ŵakababikira mu mtundu uwu. Kufuma pa Pentekoste, Yehova wali na “mtundu” uphya pa caru capasi. Mtundu uwu ni Israyeli wauzimu, “fuko la zina lake.” (1 Petros 2:9, 10; Milimo 15:14; Ŵagalatiya 6:16) Mpositole Paulosi wakayowoya kuti Khristu wakajitozgera “ŵanthu ŵakutuŵiskika kuti ŵaŵe ŵake, ŵakupamphukira milimo yiwemi.” (Tito 2:14) Mwaŵawukirano muli na wanangwa wa kusanga mwekha uko ŵanthu aŵa ŵangasangika. Kasi mbanjani lero awo ni ‘mtundu wa urunji uwo ngwamagomezgeko,’ awo ŵakulondezga fundo za mu Baibolo, awo Mbakaboni ŵakugomezgeka ŵa Yehova, ndipo ŵakupharazga kuti Mbufumu wake pera uwo ŵanthu ŵangagomezga? (Yesaya 26:2-4) Wonani ivyo vikucitika mu machalichi gha Cikhristu ndiposo visopo vinyake, ndipo muyaniske nkharo yawo na iyo Baibolo likuti njakwenelera ŵateŵeti ŵa Ciuta.

19. Kasi ŵanthu mamiliyoni ghanandi pa caru cose capasi ŵakhorwa kuti vici?

¹⁹ Ŵanthu mamiliyoni ghanandi pa caru cose, kusazgapo ŵawukirano ŵanandi, ŵakhorwa kuti Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakuphakazgika na mzimu, awo ŵacali pa caru capasi ndiwo ni “mtundu wa urunji.” Iwo ŵakuphalira Ŵaisrayeli ŵauzimu aŵa kuti: “Mutizomerezge tilute tose, cifukwa tapulika kuti Ciuta wali namwe.” (Zekariya 8:23) Tili na cigomezgo kuti mwaŵawukirano musankhenge kuŵa pakati pa ŵanthu ŵa Ciuta na ‘kusankha umoyo’ wamuyirayira mu caru ciphya ca Yehova, ndipo tikumulomberani kuti mucite ntheura.—Duteronome 30:15-20; 2 Petros 3:11-13.

Kuweleramo

• Kasi kucenjezga cikung’anamuraci?

• Kasi Yehova wakukondwa na uteŵeti wuli?

• Kasi ŵawukirano awo ŵalereka na ŵapapi ŵakujipatulira kwa Ciuta ŵakwenera kusankha vici?

• Cifukwa wuli munthu wakwenera kucedwa yayi kubapatizika?

[Vithuzithuzi pa peji 28]

Kasi mupulikirenge njani?

[Cithuzithuzi pa peji 30]

Kasi kujipatulira na kubapatizika vingamuvikilirani wuli?

[Cithuzithuzi pa peji 31]

Nchivici cikumutondeskani kubapatizika?