Mopani Ciuta Kuti Muŵe Ŵavinjeru!

“Kumopa Yehova ndilo jando la vinjeru.”—ZINTHARIKA 9:10.

1. Cifukwa wuli ŵanthu ŵanandi ŵakuwona kuti nchakusuzga kupulikiska fundo ya kopa Ciuta?

YIKAŴAPO nyengo iyo para mwati munthu uyu wakopa Ciuta ndikuti mwamulumba comene. Mazuŵa ghano, ŵanandi ŵakuwona kopa Ciuta kuti nchinthu cakale ndiposo nchakusuzga kupulikiska. Iwo ŵangafumba kuti: ‘Usange Ciuta nkhutemwa, cifukwa wuli nkhwenera kumopa?’ Ŵakuwona kuti para cinthu ukuciwopa ndikuti yayi kweniso nchakutenthemeska. Kweni kuyana na umo tiwonerenge, kopa Ciuta kukung’anamura vinandi, nkhucita wofi yayi nesi kutenthema.

2, 3. Kasi kumopa nadi Ciuta kukusazgapo vici?

² Kuyana na umo Baibolo likulongosolera, kopa Ciuta nkhwakukondweska. (Yesaya 11:3) Cikung’anamura kumopa Ciuta mwakwenelera na kumucindika, khumbo likuru lakuti tileke kumukwiyiska. (Salmo 115:11) Kopa Ciuta kukusazgapo kuzomera na kulondezga comene malango ghake, na kuŵa na mtima wa kupulikira ivyo Ciuta wakuti ni viwemi panji viheni. Buku linyake likuti wofi wakwenelera uwu ni “mtima uwemi comene kulazga kwa Ciuta, uwo ukupangiska kuti munthu wacitenge vinthu mwavinjeru na kugega viheni vyose.” Nchakwenelera kuti Mazgu gha Ciuta ghakutiphalira kuti: “Kumopa Yehova ndilo jando la vinjeru.”—Zintharika 9:10.

³ Enya nadi, kopa Ciuta kukukhwaska vigaŵa vinandi vya umoyo wa munthu. Kukovwira munthu kuti waŵe wavinjeru pera yayi, kweni kuti waŵeso wakukondwa, waŵe na mtende, vinthu vimwenderenge makora, waŵe na umoyo utali, waŵe na cilindizga ciwemi, ndiposo cigomezgo. (Salmo 2:11; Zintharika 1:7; 10:27; 14:26; 22:4; 23:17, 18; Milimo 9:31) Kopa Ciuta vikwendera lumoza na cipulikano ndiposo citemwa. Nakuti kukukhwaska ubwezi withu na Ciuta ndiposo ŵanyithu. (Duteronome 10:12; Job 6:14; Ŵahebere 11:7) Kopa Ciuta kukung’anamuraso kuŵa na cisimikizgo cose kuti Adada ŵithu ŵakucanya ŵakutipwelelera ndipo mbakunozgeka kutigowokera zakwananga. (Salmo 130:4) Ŵakwananga awo ŵakulapa yayi ndiwo ŵekha ŵakwenera kutenthema na Ciuta.a—Ŵahebere 10:26-31.

Kusambira Kumopa Yehova

4. Nchivici cingatovwira kuti ‘tisambire kumopa Yehova’?

⁴ Pakuti kopa Ciuta nkhwakukhumbikwa kuti munthu wasankhenge vinthu mwamahara na kutumbikika na Iyo, kasi ‘tingasambira wuli kumopa Yehova’ mwakwenelera? (Duteronome 17:19) Mu Malemba muli nkhani zinandi za ŵanalume na ŵanakazi awo ŵakawopanga Ciuta, kuti ‘zitisambizge.’ (Ŵaroma 15:4) Kuti tipulikiske ng’anamuro la kopa Ciuta, tiyeni tiwone umoyo wa Davide, Themba la Israyeli.

5. Kasi uliska ukamovwira wuli Davide kuti wasambire kumopa Yehova?

⁵ Yehova wakamukana Sauli, themba lakwamba la Israyeli, cifukwa cakuti wakawopanga ŵanthu na kuleka kopa Ciuta. (1 Samuel 15:24-26) Kweni umoyo wa Davide na ubwezi uwemi uwo wakaŵa nawo na Yehova vikulongora kuti wakawopanga nadi Ciuta. Kwambira apo Davide wakaŵa muwukirano, kanandi wakaliskanga mberere za awiske. (1 Samuel 16:11) Pakuti mazuŵa ghanandi Davide wakaŵanga ku uliska nausiku, nyengo iyo nyenyezi zikuŵara kucanya, ici cikwenera cikamovwira kuti wasambire kumopa Yehova. Nangauli Davide wakawonanga cigaŵa cicoko waka ca vilengiwa ivyo vili kucanya, iyo wakasambira kuti Ciuta ngwakwenelera nchindi na malumbo. Pamanyuma pake wakalemba kuti: “Apo nkhupima mitambo yinu, mulimo wa minwe yinu, na mwezi na nyenyezi izo muli kwimika; kasi munthu ngwaci, kuti mumukumbuke? Na mwana wa munthu, kuti mucezge nayo?”—Salmo 8:3, 4.

6. Kasi Davide wakajipulika wuli apo wakamanya ukuru wa Yehova?

⁶ Mphake kuti Davide wakatoreka mtima apo wakajiyaniska na mtambo na kuwona kuti ni mucoko comene. Kumanya ici kukamupangiska kuti watentheme yayi kweni kuti walumbe Yehova. Iyo wakati: “Mtambo kucanya ukupharazga ucindami wa Ciuta; mlengalenga ukulongora mulimo wa mawoko ghake.” (Salmo 19:1) Wofi wa mtundu uwu ukamupangiska Davide kuti wasendelere kwa Yehova na kukhumba kusambira nthowa Zake zakunyoroka na kuzilondezga. Ghanaghanani umo Davide wakajipulikiranga apo wakimbira Yehova sumu yakuti: “Ndimwe Mukuru, ndimwe mukucita minthondwe, ndimwe Ciuta, mwekha pera. Mundisambizge nthowa yinu, A Yehova, ndipo tindendenge mu unenesko winu; mulunge mtima wane uŵenge umoza kulopa zina linu.”—Salmo 86:10, 11.

7. Kasi kopa Ciuta kukamovwira wuli Davide kuti watimbane na Goliyati?

⁷ Apo Ŵafilisiti ŵakawukira caru ca Israyeli, Goliyati, cinkhara cawo ico cikaŵa citali mamita ghatatu, cikanyoza Ŵaisrayeli. Cikayowoya mwakutombozga kuti: ‘Sorani munthu wize kwa ine kuti wazakarwe nane. Para wanikoma, tiŵenge ŵazga ŵinu.’ (1 Samuel 17:4-10) Sauli na ŵasilikari ŵake wose ŵakatenthema kweni Davide wakatenthema yayi. Davide wakamanya kuti Yehova pera ndiyo wakwenera kopeka, munthu yayi, nanga wangaŵa wankhongono wuli. Davide wakaphalira Goliyati kuti: “Ine ndiza kwa iwe na zina la Yehova wa mipingo. . . Ndipo ungano wose uwu tiumanye kuti Yehova ntha wakuponoska na lupanga na mkondo; pakuti nkhondo nja Yehova.” Na wovwiri wakufuma kwa Yehova, Davide wakakoma cinkhara ici na fyata ndiposo libwe limoza pera.—1 Samuel 17:45-47.

8. Kasi nkhani za mu Baibolo za ŵanthu awo ŵakawopanga Ciuta zikutisambizgaci?

⁸ Nase tingakumana na masuzgo panji ŵalwani ŵakofya nga ni awo Davide wakakumana nawo. Kasi tingacita wuli? Tingacita nga ni umo wakacitira Davide na ŵanthu ŵanyake ŵakugomezgeka mu nyengo yakale. Tikwenera kopa Ciuta. Usange tikopa Ciuta, topenge munthu yayi. Nehemiya, muteŵeti wakugomezgeka wa Ciuta, wakaciska ŵabali ŵake Ŵaisrayeli awo ŵakazingiziwa na ŵalwani kuti: “Mungawopanga. Kumbukani Yehova mukuru na wakofya.” (Nehemiya 4:14) Mwakovwirika na Yehova, Davide, Nehemiya, na ŵateŵeti ŵanyake ŵakugomezgeka ŵa Ciuta, ŵakafiska mulimo uwo Ciuta wakaŵapa. Nase tingafiska mulimo withu usange tikopa Ciuta.

Kulimbana na Masuzgo Mwakopa Ciuta

9. Kasi vinthu vikaŵa wuli apo Davide wakalongora kuti wakopa Ciuta?

⁹ Davide wakati wakoma Goliyati, Yehova wakamovwira kutonda nkhondo zinandi. Kweni Sauli wakacita sanji ndipo wakakhumbanga kukoma Davide. Pakwamba wakamuhuzukiranga, pamanyuma wakamuŵendeleranga, ndipo paumaliro wakamupenjanga na ŵasilikari. Nangauli Yehova wakamuphalira Davide kuti wazamuŵa themba, kweni kwa vilimika vinandi Davide wakabisama, kurwa nkhondo, na kulindilira nyengo yakuti Yehova wamupe uthemba. Mu masuzgo ghose agha, Davide wakalongora kuti wakawopanga Ciuta waunenesko.—1 Samuel 18:9, 11, 17; 24:2.

10. Kasi Davide wakalongora wuli kuti wakawopanga Ciuta apo wakaŵa mu suzgo?

¹⁰ Nyengo yimoza, Davide wakabisama kwa Akish, themba la msumba wa Ŵafilisiti wakucemeka Gath, kwawo kwa Goliyati. (1 Samuel 21:10-15) Ŵateŵeti ŵa themba ŵakaliphalira kuti Davide ni mulwani wa caru cawo. Kasi Davide wakacita wuli apo wakawona kuti wali mu suzgo? Wakalomba na mtima wose kwa Yehova. (Salmo 56:1-4, 11-13) Nangauli Davide wakajizgora nga ni munthu wakufuntha kuti wajithaske, kweni wakamanya kuti ni Yehova uyo wakamuponoska mwa kutumbika kuyezgayezga kwake. Davide wakalongora kuti wakawopanga nadi Ciuta pakuwona umo wakagomezgeranga Yehova na mtima wose.—Salmo 34:4-6, 9-11.

11. Nga ni Davide, kasi tingalongora wuli kuti tikopa Ciuta para tikuyezgeka?

¹¹ Nga ni Davide, nase tingalongora kuti tikopa Ciuta mwa kugomezga layizgo lake lakuti watovwirenge kuzizipizga masuzgo. Davide wakati: “Kunkhuzgira nthowa yako pa Yehova; umugomezge, ndipo Iye tiwacitenge.” (Salmo 37:5) Ici cikung’anamura kuti tikwenera kuthulira waka Yehova masuzgo ghithu na kulindilira kuti waghamazge kwambura ise kucitapo kanthu cara. Davide kuti wakalomba Ciuta kuti wamovwire na kuleka kucitapo kanthu cara. Kweni wakagwiliskira nchito mahara agho Ciuta wakamupa kuti wamarane na suzgo iyo wakaŵamo. Ndipouli, Davide wakamanya kuti mahara gha munthu pa igho ghekha ghangacita kanthu yayi. Nase ndimo tikwenera kuwonera. Para tacitako cigaŵa cithu kuyana na umo tingakwaniskira, tikwenera kuleka vyose mu mawoko gha Yehova. Nakuti kanandi pakuŵavya cinyake ico tingacita, kweni kugomezga waka Yehova. Pa nthena apa ndipo tikwenera kulongora kuti tikopa nadi Ciuta. Tingapembuzgika na mazgu agho Davide wakayowoya mwakufumira pasi pa mtima kuti: “Yehova ndi bwezi la awo ŵakumopa.”—Salmo 25:14.

12. Cifukwa wuli tikwenera kuzirwiska malurombo ghithu, ndipo ni nkharo wuli iyo tikwenera cara kuŵa nayo?

¹² Mwantheura, tikwenera kuzirwiska malurombo ghithu ndiposo ubwezi withu na Ciuta. Para tikulomba kwa Yehova, tikwenera “kupulikana kuti waliko, ndipo kuti ngwakuŵalambula [kuŵapa njombe] ŵeneawo ŵakumupenja.” (Ŵahebere 11:6; Yakobe 1:5-8) Ndipo para watovwira, tikwenera ‘kuŵa ŵakuwonga,’ nga ni umo Paulosi wakutilongozgera. (Ŵakolose 3:15, 17) Tileke kuŵa nga ni ŵanthu awo Mkhristu munyake wakuphakazgika wakaŵayowoya. Wakati: “Ŵakuwona Ciuta nga ni munthu uyo wakupelekera waka vinthu. Para ŵakukhumba kanthu, ŵakumucewuzga kuti wize. Ndipo para ŵapoka ico ŵakhumbanga, ŵakuti walutenge.” Kucita nthena nkhuleka kopa Ciuta.

Apo Kumopa Ciuta Kukacepa

13. Mphawuli apo Davide wakatondeka kucindika Dango la Ciuta?

¹³ Pakuti Davide wakawona kuti Yehova wakamovwiranga para wali mu suzgo, wakawopanga comene Ciuta na kumugomezga. (Salmo 31:22-24) Kweni katatu kose, kopa Ciuta kukacepa mwa Davide, ndipo ici cikamucemera masuzgo ghakuru. Kwananga kwakwamba kukaŵa kwakuti wakanozga kuti likasa la Yehova la phangano liyegheke mu galeta pakuluta ku Yerusalemu, m’malo mwa kulondezga Dango la Ciuta lakuti Ŵalevi ŵayeghe pa viŵegha. Apo Uza, uyo wakalongozganga galeta, wakakora likasa kuti waliŵike makora, wakafwa nyengo yeneyiyo cifukwa ca “kuphophonya kwake.” Enya, Uza wakacita kwananga kukuru, ndipouli, nyifwa iyi yikacitika cifukwa cakuti Davide ndiyo wakatondeka kucindika Dango la Ciuta. Kumopa Ciuta kukung’anamura kucita vinthu mwakuyana na umo iyo wali kunozgera.—2 Samuel 6:2-9; Maŵazgo 4:15; 7:9.

14. Kasi cikacitika nchivici apo Davide wakapenda Israyeli?

¹⁴ Pamanyuma pake, Satana wakanyenga Davide kuti wapende ŵasilikari ŵa Israyeli. (1 Midauko 21:1) Mwakucita ntheura, Davide wakalongora kuti kopa Ciuta kwacepa mwa iyo, ndipo ici cikakomeska Ŵaisrayeli ŵakukwana 70,000. Nangauli Davide wakalapa pamaso pa Yehova, kweni iyo na ŵanthu ŵake ŵakasuzgika comene.—2 Samuel 24:1-16.

15. Kasi nchivici cikapangiska Davide kuti waleŵe?

¹⁵ Nyengo yinyakeso Davide wakamopa yayi Ciuta ndipo ici cikamupangiska kuti wacite uleŵi na Batisheba, muwoli wa Uriya. Davide wakamanyanga kuti uleŵi panji kudokera muwoli wamwene nkhwananga. (Exodus 20:14, 17) Suzgo yikambira apo Davide wakawona Batisheba wakugeza. Davide waŵenge na wofi wakwenelera kulazga kwa Ciuta mphanyi nyengo yeneyiyo wakaleka kumulaŵiska na kuŵika maghanoghano ku vinthu vinyake. Kweni Davide wakalutilira kumulaŵiska mpaka khumbiro likatora malo comene na kumupangiska kuleka kopa Ciuta. (Mateyu 5:28; 2 Samuel 11:1-4) Davide wakaluwa kuti Yehova wakakhwaskikanga na cilicose ico wakacitanga mu umoyo wake.—Salmo 139:1-7.

16. Ni vinthu wuli ivyo vikacitikira Davide cifukwa ca kwananga kwake?

¹⁶ Davide na Batisheba ŵakababa mwana msepuka mu uleŵi wawo. Pakati pajumpha nyengo yicoko waka, Yehova wakatuma nchimi yake Natani kwa Davide kuti yikavumbure kwananga kwake. Wakati wajinyumwa, Davide wakambaso kopa Ciuta ndipo wakalapa. Wakapempha Yehova kuti waleke kumujowora nesi kuwuskapo mzimu utuŵa pa iyo. (Salmo 51:7, 11) Yehova wakamugowokera Davide na kumucepeskera cilango, kweni wakamuvikilira yayi ku masuzgo agho wakajicemera cifukwa ca kwananga kwake. Mwana wake wakafwa, ndipo masuzgo ghambura kukata ghakatora malo mu mbumba yake. Kuleka kopa Ciuta kwa nyengo yicoko waka kukamucemera masuzgo ghakuru!—2 Samuel 12:10-14; 13:10-14; 15:14.

17. Yowoyani ciyelezgero kuti mulongore masuzgo agho ghangaŵapo cifukwa ca kwananga.

¹⁷ Lero napo, kutondeka kopa Ciuta kungatinjizga mu masuzgo ghakuru ndiposo ghambura kumara. Ghanaghanirani umo mwanakazi munyake cikamuŵinyira wakati wamanya kuti mfumu wake Wacikhristu wakacitanga uleŵi apo wakaluta ku caru cinyake kukagwira nchito. Citima cikamukora comene kumanya kuti ndivyo wakacita mfumu wake, ndipo wakasindamira pasi na kulira comene. Kasi ciŵenge cipusu kuti mwanakazi uyu wambeso kucindika na kugomezga mfumu wake? Masuzgo ghose agha tingaghagega usange tikumopa nadi Ciuta.—1 Ŵakorinte 6:18.

Kumopa Ciuta Kukutikanizga Kwananga

18. Kasi Satana wakukhumba vici, ndipo wali na nthowa wuli?

¹⁸ Sono Satana wakunanga mwaluŵiro mikhaliro yiwemi mu caru, comene wakukhumba kuti wapuluske Ŵakhristu ŵaunenesko. Kuti wacite ici, wakusanga nthowa yakunjilira mu mtima withu, comene kwizira mu ivyo tikuwona na kupulika. (Ŵaefeso 4:17-19) Kasi muzamucita wuli usange mwamabuci mwawona vithuzithuzi viheni, mazgu, panji ŵanthu awo ŵakucita vinthu vyaunyankhasi?

19. Kasi kumopa Ciuta kukamovwira wuli Mkhristu munyake kuti watonde ciyezgo?

¹⁹ Wonani ivyo vikacitikira Andréb, uyo ni mulara pa mpingo, dada, kweniso dokotala ku Europe. Apo André wakagwiranga nchito usiku mu cipatala, ŵadokotala ŵanakazi awo wakagwiranga nawo nchito ŵakalembanga tumakalata uto ŵakajamburangapo tuvimanyikwiro twakuti ŵakumukhumba na kutuŵika pa pilo wake, kumucema kuti wagone nawo. André wakakanirathu vyakukhumba vyawo. Kweniso, wakaleka nchito pa malo ghaheni agha, na kukasanga nchito kunyake. Kopa Ciuta cikaŵa cinthu camahara comene ndipo wakatumbikika, mwakuti sono André mazuŵa ghanyake wakukateŵetera pa ofesi ya munthavi ya Ŵakaboni ŵa Yehova mu caru cake.

20, 21. (a) Kasi kumopa Ciuta kungatovwira wuli kuti tileke kwananga? (b) Kasi tizamusambiraci mu nkhani yakulondezgapo?

²⁰ Kughanaghana comene vinthu viheni kungapangiska munthu kuti walolere kutaya ubwezi wake na Yehova mwakucita cinthu cambura kwenelera. (Yakobe 1:14, 15) Kweni usange tikumopa Yehova, tiŵambarenge ndiposo kutalikirana na ŵanthu, malo, vyakucitika, na vyakusanguluska ivyo vingatipangiska kuwira mu viheni. (Zintharika 22:3) Nchiwemi tisekeke panji kujinora kuluska kuti tikwiyiske Ciuta. (Mateyu 5:29, 30) Kumopa Ciuta kukusazgapo kuleka kuŵira dara pafupi na cinthu cilicose caukazuzi, nga nkhuwona vithuzithuzi vyakuwuska khumbo la kugonana mu mabuku, panji pa TV. M’malo mwake, tikanizge maso ghithu “kuti ghaleke kulaŵiska vyawaka.” Para ticitenge nthena, tingagomezga kuti Yehova ‘watipenge umoyo’ na kutipa vyose ivyo tikukhumbikwira.—Salmo 84:11; 119:37.

²¹ Enya, kopa Ciuta kwambura upusikizgi nchinthu camahara nyengo zose. Kweniso kukupangiska kuti munthu waŵe wakukondwa. (Salmo 34:9) Fundo iyi yizamulongosoreka makora mu nkhani yakulondezgapo.

[Mazgu ghamusi]

Kasi Mungalongosora?

• Kasi kumopa Ciuta kukusazgapo mikhaliro wuli Yacikhristu?

• Kasi kumopa Ciuta kukumazga wuli kopa munthu?

• Kasi tingalongora wuli kuti tikucindika lurombo?

• Kasi kumopa Ciuta kungatikanizga wuli kwananga?

[Cithuzithuzi pa peji 25]

Davide wakasambira kumopa Ciuta pakuwona ivyo Yehova wali kulenga

[Vithuzithuzi pa peji 26]

Kasi muzamucita wuli usange mwamabuci muli mu ukhaliro panji pa malo apo mukuyezgeka?