Umo Mungaŵira Ŵakukondwa
NGA umo ŵapapi ŵakupwelelera ŵana ŵawo ndipo ŵakukhumba kuti ŵakondwenge, Ŵadada ŵithu ŵakucanya ŵakutipwelelera ndipo ŵakukhumba kuti tiŵenge ŵakukondwa. Pakuti ŵakutitemwa, iwo ŵali na vinandi vyakuti ŵatiphalire, vya umo tingaŵira ŵakukondwa panji yayi. Nakuti Baibolo likuyowoya mwambura kubisa za munthu uyo wakupulikira mazgu gha Ciuta kuti: “Cose ico iye tiwacite cisakatenge.”—Salmo 1:3.
Usange vili nthena, nchifukwa wuli pera umoyo wakukondweska na wakukhorweska ngwakusoŵa kwa ŵanthu ŵanandi? Apo tikusanda salmo ili, tisangenge mazgoro na kumanya umo nase tingaŵira ŵakukondwa.
“Fundo ya Ŵaheni”
Wamasalmo wakucenjezga za uheni wa kwenda mu “fundo ya ŵaheni.” (Salmo 1:1) “Muheni” mulara ni Satana Dyabulosi. (Mateyu 6:13) Malemba ghakutiphalira kuti iyo ni “fumu ya caru cino” ndiposo kuti “caru cose cikugona mu nkhongono za muheni.” (Yohane 16:11; 1 Yohane 5:19) Ntheura, nchakuzizwiska yayi kuti ulongozgi uwo wazara mu caru ici ukukolerana na maghanoghano gha muheni.
Kasi ŵaheni ŵakupeleka ulongozgi wuli? Kanandi, ŵaheni ‘ŵakwelura Ciuta.’ (Salmo 10:13) Ulongozgi wa ŵaheni, uwo ukulongora kuti ŵakusurako panji kuyuyura Ciuta wandana comene. Ŵanthu ŵa mazuŵa ghano ŵakukhuŵilizga “makhumbiro gha thupi, na makhumbiro gha maso, na kuthumbwa kwa umoyo uno.” (1 Yohane 2:16) Ŵanthu awo ŵakusaska malonda ghawo pa wayilesi, manyuzipepara na TV ŵakutiphalira vinthu vinandinandi, na kukhukiska ŵanthu kuti “ŵani na vyose ivyo mungakwaniska mu umoyo winu.” Pa caru cose, makampani ghakumara ndarama zakujumpha madola 500 biliyoni gha ku United States cilimika cilicose, pakupharazga malonda ghawo na kunyengelera ŵanthu kuti ŵagure kwali ŵakughakhumba kwali yayi. Kweniso cifukwa ca kusaska malonda kwa mtundu uwu, ŵanthu ŵanandi ŵasintha maghanoghano pa nkhani ya kugura vinthu pera cara, kweniso ŵakughanaghana kuti ŵangaŵa ŵakukondwa para ŵali na vinthu vinandi.
Ivi vyacitiska kuti nangauli ŵanthu ŵanandi ŵali na vinthu ivyo mu vilimika vyakumanyuma ŵakamanyanga yayi kuti ŵangaŵa navyo, iwo ŵacali na nyota yambura kumara yakuti ŵasange vinthu vinandi. Iwo ŵakuwona kuti munthu wangaŵa wakukondwa cara kwambura kuti wali na vinthu ivi. Uwu mbutesi ndipo maghanoghano agha ‘ghakufuma ku Ŵawiske cara, kweni ku caru.’—1 Yohane 2:16.
Mlengi Withu wakuvimanya ivyo vingatipangiska kuti tiŵe ŵakukondwa nadi. Ulongozgi wake ukupambana comene na “fundo ya ŵaheni.” Ntheura para mukukhumba kutumbikika na Ciuta uku mukulondezga nthowa izo caru cikuti zingamupangiskani kuti mukondwe, vikuyana waka na kuyezga kwenda mu nthowa ziŵiri zakupambana pa nyengo yimoza. Ivi vingacitika yayi. Ntheura nchakuzizwiska yayi kuti Baibolo likucenjezga kuti: “Mungatoleranga [cara] makhaliro gha ŵanthu ŵa caru ici.”—Ŵaroma 12:2, Phangano Liphya.
Lekani Kuyegheka na Caru
Caru ca Satana cikuyezga kuŵa nga nipara cikutifipira mtima. Ndipouli tikukhumbikwira kuŵa ŵakucenjera. Kumbukani kuti Satana wakapusika mwanakazi wakwamba, Heva, kuti wafiske makhumbiro ghake. Pamanyuma pake wakizira mwa iyo kuti wapusikeso Adamu mwakuti nayo wanange. Lero napo Satana wakwizira mu ŵanthu kuti ŵamuphalirani ulongozgi wake uheni.
Mwaciyelezgero, David uyo wazunurika mu nkhani iyo yajumpha, wakeneranga kugwira nchito nanga nyengo yakuŵerukira yingakwana kweniso kwenda maulendo ghanandi comene pa nchito yake. David wakayowoya kuti: “Panyumba nkheneranga kuwukapo pa Mande namulenji, na kuwera pa Cinayi namise.” Ŵabali ŵake, ŵabwezi ŵake na awo wakagwiranga nawo nchito ŵakatenge David waŵenge wakukondwa, ndipo ŵakamukhukiskanga kuti: “Lutilira kugwira nchito iyi kuti mbumba yako yiryenge makora.” Iwo ŵakati iyo wakeneranga kucita ivi kwa vilimika vicoko mwakuti wambe kusanga waka makora. David wakalongosora kuti: “Iwo ŵakatenge usange nicitenge nthena, mbwenu mbumba yane yikondwenge cifukwa mphanyi nkhizanga na ndarama zinandi, na kuŵa wakukondwa comene. Nangauli nkhakhalanga na mbumba yane yayi, ŵabwezi ŵane ŵakaniphaliranga kuti nkhayicitiranga vinthu vinandi comene.” Nga ni David, ŵanthu ŵanandi ŵakufwililirapo comene kuti ŵacitire mbumba zawo cinthu cilicose ico ŵakughanaghana kuti nchakukhumbikwa ku mbumba. Kweni kasi usange mungalondezga ulongozgi uwu, mungaŵa ŵakukondwa? Kasi nchivici ico mbumba yikukhumba nadi?
David wakacibowozga cinthu ico mbumba yake yikakhumbanga apo wakagwiranga nchito kumalo ghanyake. Iyo wakati: “Apo nkhayowoyanga na mwana wane msungwana Angelica pa foni, iyo wakati: ‘Ŵadada, kasi nchifukwa wuli mukukhumba cara kucezga nase?’ Fundo iyi yikanisuzga comene mu maghanoghano.” Mazgu gha mwana wake agha, ghakapangiska kuti wakhuke comene kuleka nchito. David wakasankha kupeleka ku mbumba yake ico yikakhumbanga nadi. Yikakhumbanga iyo.
Kulondezga Ulongozgi wa Ciuta Kukovwira Kuti Muŵe Ŵakukondwa
Kasi mungakana wuli ulongozgi wakupuluska uwo wazara mu caru ici? Wamasalmo wakutiphalira kuti munthu wakukondwa ni uyo “mu dango la Yehova ndimo muli cimwemwe cake; ndipo mu dango lake wakulanguruka muhanya na usiku.”—Salmo 1:2.
Ciuta wakati wasankha Joshua kuŵa mulongozgi wa mtundu wa Israyeli, wakamuphalira kuti: “Ughanaghanengemo [mu Mazgu gha Ciuta] muhanya na usiku.” Enya, kuŵazga na kughanaghanamo mu Mazgu gha Ciuta vikaŵa vinthu vyakukhumbikwa comene, kweni Joshua wakakhumbikwirangaso kuti ‘wapwelelere kucita kwakuyana na vyose ivyo vili kulembekamo.’ Kuŵazga Baibolo pakwekha kungapangiska kuti muŵe ŵakukondwa cara. Mukwenera kulondezga ivyo mukuŵazga. Joshua wakaphalirika kuti: “Pakucita ntheura tiucite nthowa yako yiŵenge ya mwaŵi, ndipo tiuŵenge wakufikapo.”—Joshua 1:8.
Yelezgerani na mwana uyo wakukhala pa cipakato ca mupapi wake wacitemwa apo ŵakuŵazgira lumoza nkhani yakukondweska comene. Nangauli ŵaŵazgira lumoza buku ili kanandi waka, ŵacali kuyizirwiska comene nyengo iyi. Mwakuyana waka, munthu uyo wakutemwa Ciuta wakuwona kuti kuŵazga Baibolo zuŵa na zuŵa nchinthu cakukondweska comene, ni nyengo yiwemi yakucezgera na Ŵadada ŵake ŵakucanya. Mwakulondezga ulongozgi wa Yehova, munthu wanthena uyu wakuŵa “nga ndi khuni lakupandika ku milonga mumphepete, ilo likupambika vipambi vyake mu nyengo yake, ndipo hamba lake nalo kuti likufota cara; cose ico iye tiwacite cisakatenge.”—Salmo 1:3.
Khuni ilo wamasalmo wakuyowoya apa, likumera lekha cara. Likupandika makoraghene na mulimi mumphepete mu milonga. Munthowa yakuyana waka, Ŵadada ŵithu ŵakucanya ŵakutisintha na kunyoroska maghanoghano ghithu kwizira mu ulongozgi uwo tikuwusanga mu Malemba. Mwantheura, tikukura makora na kuŵa na mikhaliro iyo Ciuta wakukhumba.
Ndipouli, “ŵaheni kuti ndimo ŵaliri cara.” Mbunenesko kuti ŵangawoneka nga nipara vinthu vikuŵayendera makora kwa kanyengo kacoko, kweni umaliro wawo nguheni comene. “Ntha ŵamkwima pa kweruzgika.” M’malo mwake “nthowa ya ŵaheni tiyisoŵenge.”—Salmo 1:4-6.
Ntheura, mungazomerezganga cara kuti caru cimulongozgani pa vyakucita vinu na pa vinthu ivyo mukugomezga kuti ni viwemi panji viheni. Apo muli na maluso na mwaŵi wakuŵira ŵakukondwa mu caru ici, cenjerani umo mukucitira na maluso ghinu panji umo caru cikucitira nagho. Munthu ‘wangafota’ usange wakupenjisiska vinthu vyakuthupi. Kweni para munthu wali pa ubwezi na Ciuta wakuŵa wakukondwa nadi.
Umo Mungaŵira Ŵakukondwa
Cifukwa wuli para munthu wakulondezga ulongozgi wa Ciuta, cilicose ico wakucita cikusakata? Wamasalmo wakayowoyanga za kusakata kwa mu caru ici cara. Kuti munthu waŵe wakukondwa wakwenera kucita khumbo la Ciuta, ndipo khumbo la Ciuta likusakata nyengo zose. Tiyeni tiwone umo mungaŵira ŵakukondwa usange mulondezgenge fundo za mu Baibolo.
Mbumba: Malemba ghakucenya ŵafumu kuti ‘ŵatemwenge ŵawoli ŵawo na ŵawo nga ndi mathupi ghawo na ghawo,’ ndipo mwanakazi Wacikhristu wakulongozgeka kuti “wacindike mufumu wake.” (Ŵaefeso 5:28, 33) Ŵapapi ŵakukhuŵilizgika kuti ŵacezgenge na ŵana ŵawo, kuseka nawo, na kuŵasambizga vinthu vyakukhumbikwa mu umoyo. (Duteronome 6:6, 7; Mupharazgi 3:4) Mazgu gha Ciuta ghakulongozgaso ŵapapi kuti: “Mungatopolanga moyo ŵana ŵinu.” Usange ulongozgi uwu ukulondezgeka nchipusu kuti ŵana ‘ŵapulikirenge ŵapapi ŵawo’ na ‘kucindika ŵawiskewo na ŵanyinawo.’ (Ŵaefeso 6:1-4) Para mukulondezga ulongozgi uwu muŵenge ŵakukondwa comene mu mbumba.
Ŵabwezi: Ŵanthu ŵanandi ŵakukhumba kuŵa na ŵabwezi. Taŵanthu tili na khumbo lakuti titemwenge ŵanyithu kweniso kuti ŵanyithu ŵatitemwenge. Yesu wakaphalira ŵalondezgi ŵake kuti ‘ŵatemwanenge.’ (Yohane 13:34, 35) Pakati pa ŵanthu aŵa, tikusanga ŵabwezi awo tingaŵatemwa na kuŵagomezga, nanga nkhuŵaphalira maghanoghano ghithu na umo tikujipulikira kufumira pasi pa mtima. (Zintharika 18:24) Cikuru comene nchakuti para tikulondezga fundo za mu Baibolo, ‘tingasendelera kwa Ciuta,’ ndipo nga ni Abrahamu, tingacemeka “m’bwezi wa Ciuta.”—Yakobe 2:23; 4:8.
Cilato mu Umoyo: Ŵanthu awo mbakukondwa nadi ŵali na cilato mu umoyo, m’malo mwa kukhaliramo bweka. Ŵanthu aŵa ŵakusuŵilira waka na vinthu vyakusinthasintha vya mu mugonezi uwu cara. Vilato vyawo vikulongozgera ku umoyo weneco na wakukhorweska, cifukwa vikukolerana nkhanira na cilato ceneko ca umoyo. Kasi nchivici ico cikupangiska kuti munthu waŵe na cilato ceneko mu umoyo? “Muwope Ciuta, na kusunga malango ghake, cifukwa ici ndico mlimo wose wa munthu.”—Mupharazgi 12:13.
Cilindizga: Para munthu wali pa ubwezi na Ciuta, wakuŵa na cilindizga ca munthazi. Mpositole Paulosi wakaciska Ŵakhristu kuti ŵaleke “kugomezga usambazi wambura kuchintha, kweni ŵagomezge Ciuta.” Mwakucita ntheura, ŵakate “ŵajinozgere cakuzikapo cakukhoma mu nyengo iyo yikwiza, mwakuti ŵakoreske umoyo uwo mbumoyo weneco.” (1 Timote 6:17-19) Umoyo weneco uwu, wizenge sonosono para Ufumu wakucanya wa Ciuta wazgora caru capasi kuŵa Paradiso.—Luka 23:43.
Usange mukulondezga fundo za mu Baibolo, cikung’anamura kuti mulekerengethu kusuzgika cara, kweni muzamulambalara kukweŵeka mtima na citima ivyo ŵaheni ŵakujicemera ŵekha. David, uyo wazunurika kale, pamoza na ŵanthu mamiliyoni ghanandi ŵali kumanya kuti nchakuzirwa kulondezga fundo za mu Baibolo mu umoyo wawo. Wati wasanga nchito iyo yikumupa mpata, David wakayowoya kuti: “Nili wakukondwa comene na ubwezi uwo ulipo pakati pa ine na muwoli wane, kusazgapo ŵana ŵane, kweniso mwaŵi uwo nili nawo wa kuteŵetera nga ni mulara wa mpingo.” Nchakuzizwiska yayi kuti pakuyowoya za munthu uyo wakupulikira ulongozgi wa Ciuta, wamasalmo wakati: “Cose ico iye tiwacite cisakatenge.”
[Chart page 6]
VINTHU VINKHONDI IVYO VINGAMOVWIRANI KUŴA ŴAKUKONDWA
1 Kanani kulongozgeka na makhaliro gha caru ici.
2 Ŵazgani Mazgu gha Ciuta zuŵa na zuŵa na kulangurukamo.
3 Londezgani ulongozgi wa mu Baibolo mu umoyo winu.
4 Ŵani ŵabwezi ŵa Ciuta.
5 Wopani Ciuta, na kusunga malango ghake.
[Vithuzithuzi pa peji 7]
Kasi mukulondezga vinthu ivyo vingamovwirani kuŵa ŵakukondwa?