Kasi Ukotoli Nchilongolero Cakuti Munthu Ni Mwanalume Nadi?

MU VIGAŴA vinandi vya caru capasi, ŵabonda ŵanalume ŵakukotoleka kuti ŵavikilirike ku matenda. Mu vigaŵa vinyake ŵanalume ŵakukhala kwa umoyo wawo wose kwambura kukotoleka. Ku ŵanyake, nga Mbayuda na Ŵasilamu, ukotoli ngwakuzirwa comene pa cisopa. Ŵakucita na cilato ca kujivikilira ku matenda pera yayi.

Kweni mu vyaru vinyake muli mutheto wakuti msepuka wakotolekenge para ŵamuwona kuti wakura. Msepuka wantheura ŵakumutuma ku jando, ndipo wakukhala kwenekuko kwa masabata ghanandi mpaka apo vilonda vyapolera. Pa nyengo iyi, wakuphalirika kulondezga malango agho wakupika, kweniso wakusambizgika kucita vinthu nga munthu mulara. Kasi ukotoli uwu nchilongolero cakuti munthu ni mwanalume nadi? Tiyeni tiwone mu Baibolo umo Ciuta wakuwonera ukotoli.—Zintharika 3:5, 6.

Umo Ciuta Wakuwonera Ukotoli

Mu nyengo yakale, ŵanthu ŵanyake, kusazgapo Ŵaeguputo, ŵakakotolanga ŵanalume. Kweni uko Abrahamu wakakulira kukaŵavya ukotoli. Nakuti vilimika vinandi vya umoyo wake, Abrahamu wakaŵa wambura kukotoleka. Nangauli Abrahamu wakaŵa wambura kukotoleka, wakacita nipera vinthu vyakulongora kuti wakaŵa mwanalume wankhongono. Iyo na ŵanalume ŵacoko waka, wakatonda ŵasilikari ŵa mafumu ghanayi agho ghakakora Loti, mwana wa mukuru wake. (Genesis 14:8-16) Pakati pajumpha vilimika pafupifupi 14, Ciuta wakaphalira Abrahamu kuti wakotoleke, kweniso wakotole ŵanalume wose ŵa mu mbumba yake. Cifukwa wuli Ciuta wakamuphalira nthena?

Cikaŵa cifukwa cakuti Abrahamu wakaŵa kuti wawukapo pa usepuka na kukura yayi. Abrahamu wakaŵa kale na vilimika 99. (Genesis 17:1, 26, 27) Ciuta wakayowoya cifukwa ico wakamupira dango ili, wakati: “Mukotoleke mu nyama ya mbolo zinu, ticiŵenge cimanyikwiro ca phangano pakati pa Ine na imwe.” (Genesis 17:11) Phangano la pakati pa Ciuta na Abrahamu likasazgangapo layizgo la Ciuta lakuti kwizira mwa Abrahamu, “mbumba zose za caru” tizitumbikikenge. (Genesis 12:2, 3) Ntheura, umo Ciuta wakuwonera vinthu, ukotoli kuti ukaŵa cimanyikwiro cakuti munthu ni mwanalume nadi yayi. Kwa Ciuta, ukotoli ukamanyikwiskanga munthu kuti ngwa mtundu wa Israyeli, uwo ni ŵana ŵa Abrahamu, mtundu uwo ukaŵa na mwaŵi wapadera wa “kuŵa na mavumbuliro gha Ciuta.”—Ŵaroma 3:1, 2.

Pakati pajumpha nyengo, mtundu wa Israyeli ukaŵaso wakwenelera yayi cifukwa cakuti ukakana Yesu Khristu, uyo ni Mphapu yeneco ya Abrahamu. Lekani Ciuta wakawukana ndipo kwamba pa nyengo iyo, ukotoli ukamba kuŵa wambura kukhumbikwa kwa Ciuta. Kweni mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira, ŵanji ŵakakoseranga kuti ukotoli ukaŵa wakukhumbikwa kwa Ciuta. (Milimo 11:2, 3; 15:5) Pa cifukwa ici, Paulosi wakatuma Tito kuti wakanozge “vyambura kunozgeka” mu mipingo yakupambanapambana. Pakulembera Tito, Paulosi wakati: “Cifukwa ŵalipo ŵanthu ŵanandi awo mbamtafu, ŵakuŵereŵeta bweka na kupusika, comene awo mba ukotoli, ŵeneawo milomo yawo yikwenera kujarika; ŵanthu awo ŵakupankhura mbumba zizirima, pakusambizga visambizgo vyambura kwenelera, cifukwa ca ndarama za malikho.”—Tito 1:5, 10, 11.

Ulongozgi wa Paulosi ngwakovwira nanga ni mu nyengo yasono. Cingaŵa cakupambana na ivyo Malemba ghakuyowoya usange Mkhristu waunenesko wangaciska mupapi munyake kuti mwana wake wakotoleke. M’malo mwa kuŵa ‘mwenda nato’ mu nkhani zaŵene, Mkhristu waliyose wakwenera kuleka nkhani iyi mu mawoko gha ŵapapi ŵa mwana uyo kuti ndiwo ŵasankhe cakucita. (1 Petros 4:15) Pakuyowoya za ukotoli uwo ukuzunurika mu Dango ilo Mozesi wakapika, Paulosi wakakhuŵirizgika kulemba kuti: “Kasi munthu wakacemeka pakuŵa wakukotoleka? Waleke kubisa ukotoli uwu. Kasi yunji wakacemeka mu kuwura kukotoleka? Waleke kukotoleka. Ukotoli kuti nkhanthu cara, ndipo kuwura kukotoleka kuti nkhanthu cara; kweni kusungilira malango gha Ciuta ndiko. Munthu na munthu wakhalenge mwenemumo wakacemekeramo.”—1 Ŵakorinte 7:18-20.

Wuli Pakuyowoya za Kutuma Ŵana ku Jando?

Wuli usange ŵapapi awo Mbakhristu ŵakughanaghana kuti ŵana ŵawo ŵasepuka ŵakotoleke? Kasi cingaŵa cakukolerana na Baibolo kutumizga ŵana ŵawo ku jando? Ku jando kukucita vinandi padera pa kukotora. Kwa masabata ghanandi, uyo waluta ku jando wakukhalira lumoza na ŵasepuka ŵanyake ndiposo ŵasambizgi awo ŵakusopa Yehova yayi. Vinthu vinandi ivyo ŵakusambizga ku jando vikuŵa vyakususkana na ivyo Baibolo likusambizga. Baibolo likucenjezga kuti: “Kwendezgana na ŵaheni kukwananga makhaliro ghawemi.”—1 Ŵakorinte 15:33.

Kanandi pakuŵaso masuzgo ghanyake ghakuthupi cifukwa ca kuluta ku jando. Mu cilimika ca 2003, magazini yinyake yikacenjezga kuti: “Cilimika cino naco ŵanthu ŵanandi ŵapwetekeka cifukwa ca ukotoli, ndipo ŵakupharazga makani ŵakumanyikwa comene ŵakuti ŵanthu ŵanandi ŵafwa panji kupwetekeka comene pa caru cose. . . . Mwakudumura, majando ghanandi gha mazuŵa ghano ngawakawaka, ndipo ngakupwetekeska.”—South African Medical Journal.

Padera pa kupendezga ŵana mwakuthupi, ŵana ŵakupwetekekaso comene mwauzimu. Visambizgo na ivyo vikucitika ku jando vikukolerana comene na kusopa mizimu panji ŵapapi awo ŵali kufwa. Mwaciyelezgero, para mwana wapwetekeka cifukwa ca kukotoleka uheni panji cifukwa ca ukazuzi uwo ukuŵa ku malo agha, iwo ŵakugomezga kuti waloweka, panji mizimu ya ŵakufwa yakwiya. Pakuyowoya za kukolerana na cisopa cautesi, Baibolo likulangura kuti: “Mungakakikanga goliwori lakupambanapambana pamoza na ŵambura kupulikana: cifukwa kunyoroka kuli na wenenawene wuli na ucikana malango? Pakunji kungweruka kukusangana wuli na cisi? . . . Ntheura, fumanimo mwa iwo, ndipo patukani, ndimo wanenera Fumu, Ndipo mungakhwaskanga kanthu ka ukazuzi; Ndipo Ine nditi ndimupokeleraninge.” (2 Ŵakorinte 6:14-17) Mwakuyana na ulongozgi uwu, cingaŵa cambura vinjeru kuti ŵapapi awo Mbakhristu ŵatumizge ŵana ŵawo ku jando.

Nchivici Ico Cikupangiska Mkhristu Kuŵa Mwanalume Nadi?

Kwali Mkhristu waŵe wakukotoleka panji wambura kukotoleka kuti ndico nchilongolero cakuti ni mwanalume nadi yayi. Cinthu cakukhumbikwa comene kwa Mkhristu nkhukondweska Ciuta, kuti ‘nkhuwoneka nga ni muwemi mu thupi’ yayi.—Ŵagalatiya 6:12.

Ndipouli, kuti Mkhristu wakondweske Ciuta wakwenera ‘kukotora nkhanda ya mtima wake.’ (Duteronome 10:16; 30:6; Mateyu 5:8) Ukotoli uwu ukucitika na lezara yayi, kweni ukucitika mwa kukana makhumbiro ghaheni na maghanoghano gha kujikuzga, nga ngakuti ukotoli wakuthupi ndiwo ukupangiska munthu kuti waŵe wakuluska ŵanji. Kwali ngwakukotoleka panji yayi, para Mkhristu wakuzizipizga viyezgo na ‘kucintha mu cipulikano’ wakulongora kuti ni mwanalume nadi.—1 Ŵakorinte 16:13; Yakobe 1:12.