Sambizgani Ŵana Ŵinu Kutemwa Yehova
“Nga ndi mivwi mu woko la cinkhara ndimo ŵaliri ŵana ŵa upungwe wako.”—SALMO 127:4.
1, 2. Kasi ŵana ŵakuyana wuli na “mivwi mu woko la cinkhara”?
CIŴINDA wakucita kunozgekera kuti walase ico wakukhumba. Wakuŵika muvi wake makoramakora pa uta, na kuguza. Nangauli wangawuguza na nkhongono, kweni wakuwoneseska dankha kuti wadinika pa ico wakukhumba kulasa. Pamanyuma pake, wakuwuponya. Kasi muvi uwu ulasenge ico wakukhumba? Zgoro la fumbo ili likuthemba pa vinthu vinandi, nga ni luso lwa ciŵinda, umo mphepo yikuputira, ndiposo umo muvi uliri.
2 Themba Solomoni wakati ŵana ŵali nga ni “mivwi mu woko la cinkhara.” (Salmo 127:4) Wonani umo ciyelezgero ici cingagwilira nchito. Ciŵinda wakuŵika muvi pa uta kwa nyengo yicoko waka. Kuti walase ico wakukhumba, wakwenera kulekezga luŵiro muvi. Mwakuyana waka, ŵapapi ŵali na nyengo yicoko waka yakuti ŵasambizgire ŵana ŵawo kuti ŵatemwenge Yehova kufumira pasi pa mtima. Pa nyengo yicoko waka iyi, ŵana ŵakukura na kujiyimira paŵekha. (Mateyu 19:5) Kasi ŵakurenge mwakuyana na umo ŵapapi ŵakukhumbira? Kasi ŵalutilirenge kutemwa Ciuta na kumuteŵetera para ŵajiyimira paŵekha? Zgoro la mafumbo agha likuthemba pa vinthu vinandi. Vitatu mwa vinthu ivi, ni luso lwa mupapi, ukhaliro uwo ŵana ŵakukuliramo, ndiposo umo mwana waliyose wakucitira na ivyo wakusambizgika. Tiyeni tisande vinthu ivi, cilicose pacekha. Cakwamba, tiwonenge umo mupapi waluso wakuŵira.
Ŵapapi Ŵaluso Ŵakulongora Ciyelezgero Ciwemi
3. Cifukwa wuli ivyo ŵapapi ŵakuyowoya vikwenera kukolerana na ivyo ŵakucita?
3 Yesu wakapeleka ciyelezgero ciwemi ku ŵapapi mwa kucita ivyo wakasambizganga. (Yohane 13:15) Kweni wakacenya Ŵafalisi, awo ‘ŵakayowoyanga’ waka pa mulomo ndipo ‘ŵakacitanga cara.’ (Mateyu 23:3) Kuti ŵapapi ŵaciske ŵana ŵawo kutemwa Yehova, ivyo ŵakuyowoya vikwenera kukolerana na ivyo ŵakucita. Mazgu ghakuyowoya waka pa mulomo kwambura kughacita ghakuyana waka na uta uwo ulije cingwe.—1 Yohane 3:18.
4. Ni mafumbo wuli agho ŵapapi ŵakwenera kujifumba, ndipo cifukwa wuli?
4 Cifukwa wuli ivyo ŵapapi ŵakucita ni vyakuzirwa ku ŵana? Nga umo ŵapapi ŵangatemwera Ciuta mwa kuwona ivyo Yesu wakacitanga, ŵana nawo ŵangasambira kutemwa Yehova para ŵakulondezga vinthu viwemi ivyo ŵapapi ŵawo ŵakucita. Awo mwana wakwendezgana nawo, ŵangamusambizga nkharo yiwemi panji ‘kwananga makhaliro ghake ghawemi.’ (1 Ŵakorinte 15:33) Nyengo yinandi ya umoyo wa mwana, comenecomene para wacali mwanici, wakusambira tunthu tunandi ku ŵapapi ŵake cifukwa ndiwo wakukhala nawo comene. Mwantheura, ŵapapi ŵangacita makora kujifumba kuti: ‘Kasi nkhulongora kuti ndine munthu wa mtundu wuli ku mwana wane? Kasi ivyo ine nkhucita vikukhuŵirizga mwana wane kuti waŵe na nkharo yiwemi? Kasi nkhulongora ciyelezgero wuli pa nkhani zakuzirwa nga ni lurombo ndiposo kuŵazga Baibolo?’
Ŵapapi Ŵaluso Ŵakulomba na Ŵana Ŵawo
5. Kasi ŵana ŵangasambiraci ku malurombo gha ŵapapi?
5 Ŵana ŵinu ŵangasambira vinandi vyakukhwaskana na Yehova para ŵakupulikizga malurombo ghinu. Kasi ŵangasambiraci para ŵakumupulikani mukuwonga Ciuta pa nyengo ya cakurya na panyengo ya sambiro la mbumba? Nchakuwonekerathu kuti ŵasambirenge kuti Yehova ndiyo wakutipa vinthu vyakuthupi ndipo wakwenera kuwongeka, kweniso kuti ndiyo wakutisambizga unenesko wa mu Baibolo. Kumanya vinthu ivi nkhwakuzirwa comene.—Yakobe 1:17.
6. Kasi ŵapapi ŵangawovwira wuli ŵana ŵawo kuti ŵawonenge kuti Yehova wakuŵatemwa?
6 Kweni, usange mukulomba na mbumba yinu padera pa nyengo ya cakurya, panji ya sambiro la mbumba, ndipo usange mu malurombo ghinu mukuzunuramo vinthu ivyo vikuŵakhwaska, mbwenu muŵawovwirenge comene. Movwirenge ŵana ŵinu kuwona kuti Yehova ngwakukhumbikwa mu mbumba yinu, ndiposo kuti wakupwelelera waliyose wa mu mbumba yinu. (Ŵaefeso 6:18; 1 Petros 5:6, 7) Dada munyake wakati: “Kufuma waka apo mwana withu msungwana wakababikira, tikalombanga nayo. Apo wakasinkhukanga, tikalombanga za umo wangasankhira mabwezi ghawemi, ndiposo nkhani zinyake izo zikamukhwaskanga. Pakaŵavya zuŵa ilo likajumphapo waka kwambura kulomba nayo mpaka apo wakatengwera.” Kasi namwe mungalomba lumoza na ŵana ŵinu zuŵa lililose? Kasi mungawovwira ŵana ŵinu kuti ŵawonenge Yehova kuŵa bwezi lawo ilo likuŵapa vinthu vyakuthupi na vyauzimu pera yayi, kweni ilo likumanya umo ŵakujipulikira?—Ŵafilipi 4:6, 7.
7. Kasi ŵapapi ŵakwenera kumanyaci kuti mu malurombo ghawo ŵazunurenge vinthu ivyo vikukhwaska ŵana ŵawo?
7 Kuti mu malurombo ghinu muzunurenge vinthu ivyo vikukhwaska ŵana ŵinu, mukwenera kumanya ivyo vikuŵacitikira. Wonani ivyo wakayowoya dada munyake uyo wali kulera ŵana ŵaŵiri. Iyo wakati: “Kuumaliro wa sabata yiliyose nkhajifumbanga mafumbo ghaŵiri agha: ‘Ni vinthu wuli ivyo ŵana ŵane ŵenjerwa navyo sabata yino? Ni vinthu wuli vyakukondweska ivyo vyaŵacitikira?’” Ŵapapi, kasi mungajifumba mafumbo nga ni agha na kusazga mazgoro ghake mu malurombo agho mukulomba pamoza na ŵana ŵinu? Para mucitenge nthena, musambizgenge ŵana ŵinu kuti ŵalombenge kwa Yehova, uyo wakupulika malurombo, kweniso kuti ŵamutemwenge.—Salmo 65:2.
Ŵapapi Ŵaluso Ŵakukhuŵirizga Ŵana Kusambira Mazgu gha Ciuta
8. Cifukwa wuli ŵapapi ŵakwenera kovwira ŵana ŵawo kuti ŵaŵe na cizgoŵi ca kusambira Mazgu gha Ciuta?
8 Kasi umo ŵapapi ŵakuwonera kuŵazga Baibolo vingakhwaska wuli ubwezi wa mwana na Ciuta? Kuti mabwezi ghalutilire kutemwana, ghakwenera kudumbiskana pera yayi, kweniso kutegherezgana. Nthowa yimoza iyo tikutegherezgera kwa Yehova nkhusambira Baibolo mwakugwiliskira nchito mabuku ghakufuma kwa “muzga wa magomezgeko.” (Mateyu 24:45-47; Zintharika 4:1, 2) Antheura, kuti ŵana ŵatemwenge Yehova kufumira pasi pa mtima, ŵapapi ŵakwenera kuŵakhuŵilizga kuti ŵaŵe na cizgoŵi ca kusambira Mazgu gha Ciuta.
9. Kasi ŵana ŵangawovwirika wuli kuti ŵaŵe na cizgoŵi ca kusambira Mazgu gha Ciuta?
9 Kasi ŵana ŵangawovwirika wuli kuti ŵaŵe na cizgoŵi ca kusambira Mazgu gha Ciuta? Apa napo, ivyo ŵapapi ŵakucita ndivyo vikusambizga comene. Kasi ŵana ŵinu ŵakumuwonani kuti mukuŵazga Baibolo nyengo zose? Mbunenesko kuti mukutangwanika comene kuti mupwelelere ŵana ŵinu, ndipo mukukayika usange mungasanga nyengo yakuŵazgira Baibolo. Kweni jifumbani kuti: ‘Kasi kanandi ŵana ŵane ŵakuniwona kuti nkhuwonelera TV panji kupulikizga wayilesi?’ Usange ni nthena, kasi mungapatulapo nyengo iyi kuti mulongore ciyelezgero ciwemi ku ŵana ŵinu pa nkhani ya kusambira Baibolo?
10, 11. Cifukwa wuli ŵapapi ŵakwenera kuŵa na sambiro la mbumba nyengo zose?
10 Nthowa yinyake yiwemi iyo ŵapapi ŵangasambizgira ŵana ŵawo kuti ŵapulikizgenge kwa Yehova nkhucita nawo sambiro la mbumba nyengo zose. (Yesaya 30:21) Kweni ŵanyake ŵangafumba kuti, ‘Nyengo zose ŵana ŵakuluta ku maungano gha mpingo na ŵapapi ŵawo, sono cifukwa wuli ŵapapi ŵakwenera kusambira nawo Baibolo?’ Pali vifukwa vinandi vyakucitira nthena. Udindo wa kusambizga ŵana, Yehova wali kuwupeleka ku ŵapapi. (Zintharika 1:8; Ŵaefeso 6:4) Sambiro la mbumba likusambizga ŵana kuti ŵamanye kuti Ciuta wakwenera kusopekera pa wumba pera yayi, kweni na mu mbumba wuwo.—Duteronome 6:6-9.
11 Kweniso, para ŵapapi ŵakucitiska makora sambiro la mbumba, lingaŵawovwira kuwona umo ŵana ŵawo ŵakuwonera vinthu vyauzimu ndiposo vyakuthupi. Mwaciyelezgero, para ŵana ŵacali ŵacoko, ŵapapi ŵangasambiranga nawo mabuku nga ni buku la Sambirani kwa Msambizgi wa Luso.a Pafupifupi mu ndime yiliyose ya buku ili, ŵana ŵakufumbika kuti ŵayowoyepo maghanoghano ghawo pa nkhani iyo ŵakusambira. Mwakudumbiskana nawo malemba agho ghali mu buku ili, ŵapapi ŵangawovwira ŵana kumanya “kupatula uwemi na uheni.”—Ŵahebere 5:14.
12. Kasi ŵapapi ŵangapanga wuli sambiro la mbumba kuti liyane na ivyo ŵana ŵakukhumbikwira, ndipo nchivici ico imwe mwawona kuti cingawovwira pa nkhani iyi?
12 Apo ŵana ŵinu ŵakukura, sambirani nawo vinthu vyakuyana na msinkhu wawo. Wonani umo ŵapapi ŵanyake ŵakawovwilira ŵana ŵawo ŵawukirano awo ŵakaŵapempha kuti ŵalute ku dansi. Dada wakati: “Tikaphalira ŵana ŵithu kuti pa sambiro lithu lakulondezgapo, muwoli wane na ine tizamuyezgelera nga ndise ŵana, ndipo iwo ŵazakaŵe nga mbapapi. Mwana munyake wazakaŵe dada ndipo munyake mama, kweni wose ŵakwenera kupenjerezga lumoza fundo zakukhwaskana na madansi gha ku sukulu.” Kasi nchivici cikacitika? Dada wakatiso: “Tikazizwa comene umo ŵakapambaniskira ŵekha pakati pa ciwemi na ciheni, na kutilongosolera fundo za mu Baibolo izo zikulongora cifukwa ico kuluta ku madansi kungaŵira kwambura kwenelera. Ico cikatikondweska comene ni masacizgo agho ŵakatipa gha vinthu viwemi ivyo tingacita m’malo mwa kuluta ku dansi. Ici cikatovwira kuwona umo ŵakughanaghanira ndiposo ivyo ŵakukhumba.” Mbunenesko kuti pakukhumba kufwilirapo ndiposo kughanaghana makora kuti sambiro la mbumba licitikenge nyengo zose kweniso kuti liŵe lakovwira, ndipouli, pali vyandulo vinandi comene.—Zintharika 23:15.
Pangiskani Kuti pa Nyumba Paŵe Mtende
13, 14. (a) Ni mwauli umo ŵapapi ŵangacitira kuti pa nyumba paŵe mtende? (b) Kasi pangaŵa uwemi wuli usange mupapi wakuzomera para wapuvya?
13 Nchakuwonekerathu kuti ciŵinda wangalasa ico wakukhumba usange wadunjika muvi wake na kuwuponya kwambura cakutimbanizga. Mwakuyana waka, ŵana nawo ŵangasambira kutemwa Yehova usange ŵapapi ŵawo ŵakuyezgayezga kuti panyumba paŵe mtende. Yakobe wakalemba kuti: “Awo ŵakumija mu mtende ŵakuvuna urunji.” (Yakobe 3:18) Kasi ŵapapi ŵangacita wuli kuti pa nyumba paŵe mtende? Ŵakutorana ŵakwenera kuŵa ŵakukolerana. Nchipusu kuti ŵakutorana awo ŵakutemwana na kucindikana ŵasambizge ŵana ŵawo kutemwa na kucindika ŵanji, kusazgapo Yehova. (Ŵagalatiya 6:7; Ŵaefeso 5:33) Kutemwana na kucindikana kukovwira kuti pa nyumba paŵe mtende. Ŵakutorana awo ŵali pa mtende, cikuŵaŵira cipusu kumazga masuzgo agho ŵangasangana nagho mu mbumba yawo.
14 Kulije ŵakutorana awo mbakufikapo, ndiposo kulije mbumba izo tingati ni zakufikapo. Nyengo zinyake ŵapapi ŵangatondeka kulongora vipambi vya mzimu pakucita vinthu na ŵana ŵawo. (Ŵagalatiya 5:22, 23) Para vyaŵa nthena, kasi ŵapapi ŵakwenera kucitaci? Usange ŵapapi ŵakuzomera para ŵapuvya, kasi ndikuti ŵana ŵangaleka kuŵacindika? Wonani ciyelezgero ca mpositole Paulosi. Wakaŵa nga ni dada wauzimu wa ŵanthu ŵanandi. (1 Ŵakorinte 4:15) Kweni wakazomeranga pakweru para wapuvya. (Ŵaroma 7:21-25) Nangauli wakazomeranga para wapuvya, cifukwa cakuti wakaŵa wakujiyuyura ndiposo munenesko, tikumucindika comene mazuŵa ghano m’malo mwa kumuyuyura. Nangauli Paulosi wakapuvyanga, wakalembera kalata mpingo wa ku Korinte na cigomezgo cose kuti: “Mundiyezgenge ine, umo naneso ndiliri wakuyezga Khristu.” (1 Ŵakorinte 11:1) Usange namwe mukuzomera para mwapuvya, ŵana ŵinu ŵalimbanenge na ivyo mwapuvya yayi.
15, 16. Cifukwa wuli ŵapapi ŵakwenera kusambizga ŵana ŵawo kutemwa Ŵakhristu ŵanyawo, ndipo ŵangacita wuli?
15 Nchivici cinyake ico ŵapapi ŵangacita kuti ŵawovwire ŵana ŵawo kutemwa Yehova? Mpositole Yohane wakalemba kuti: “Usange munthu wakuti, Nkhumutemwa Ciuta, ndipo wakutinkha mbali wake, ndi mutesi: cifukwa uyo wakuwura kumutemwa mbali wake uyo wakumuwona, walive kumanya kumutemwa Ciuta Uyo walive kumuwona.” (1 Yohane 4:20, 21) Mwantheura, para mukusambizga ŵana ŵinu kutemwa Ŵakhristu ŵanyawo, ndikuti mukuŵasambizga kutemwa Ciuta. Ŵapapi ŵangacita makora kujifumba kuti, ‘Kasi ivyo ine kanandi nkhuyowoya vyakukhwaskana na mpingo, vikuŵa vyakukhozga panji viheni?’ Kasi mungamanya wuli kuti mukuyowoya vinthu viwemi panji yayi? Tegherezgani comene ivyo ŵana ŵinu ŵakuyowoya vyakukhwaskana na maungano ndiposo ŵabali mu mpingo. Muwonenge kuti kanandi ŵakuyowoya ivyo imwe mukutemwa kuyowoya.
16 Kasi ŵapapi ŵangacitaci kuti ŵawovwire ŵana ŵawo kuti ŵatemwenge ŵabali mu mpingo? Peter, uyo wali na ŵana ŵanalume ŵaŵiri, wakati: “Kufuma waka apo ŵana ŵithu ŵakaŵa ŵanici, kanandi tikacemanga ŵabali na ŵadumbu ŵakukhwima mwauzimu kuti ŵazakarye nase cakurya na kucezga nase. Ndipo nyengo izi zikaŵanga zakunozga comene. Ŵana ŵithu ŵali kuzgoŵera kucita vinthu na ŵanthu awo ŵakutemwa Yehova, ndipo sono ŵakuwona kuti kuteŵetera Ciuta nchinthu cakunozga comene.” Dennis, uyo wali na ŵana ŵasungwana ŵankhondi, wakati, “Tikaciskanga ŵana ŵithu kuti ŵatemwanenge na ŵapayiniya ŵalaraŵalara mu mpingo, ndipo para ukhaliro watizomerezga, tikapokeleranga ŵalaŵiliri ŵakwendakwenda na ŵawoli ŵawo.” Kasi namwe mungawovwira ŵana ŵinu kuti ŵawonenge ŵabali na ŵadumbu kuŵa nga mbamoza ŵa mu mbumba yinu?—Marko 10:29, 30.
Udindo wa Mwana
17. Kasi para ŵana ŵakura ŵakwenera kusankha vici?
17 Wonaniso ciyelezgero ca ciŵinda. Nangauli wangaŵa waluso pakuponya, kweni usange muvi uwo wakuponya ngwakubendera, wangalasa yayi ico wakukhumba. Enya, ŵapapi ŵangafwilirapo kuti ŵanyolore mwana uyo ngwakubendera nga ni muvi, mwa kunyolora maghanoghano ghake ghaheni. Kweni para ŵana ŵakura, ŵakwenera kusankha ŵekha kulondezga ivyo caru cakubendera ici cikucita, panji kuzomerezga Yehova kuti wanyoloske “nthowa” zawo.—Zintharika 3:5, 6; Ŵaroma 12:2.
18. Kasi ivyo mwana wasankha vingakhwaska wuli ŵanji?
18 Nangauli ŵapapi ŵali na udindo ukuru wa kulera ŵana ŵawo “mu kulanga na mu kucenjezga kwa Fumu,” kweni paumaliro mwana waliyose wakwenera kusankha yekha ivyo wacitenge na umoyo wake. (Ŵaefeso 6:4) Mwantheura, mwaŵana jifumbani kuti, ‘Kasi nipulikirenge ulongozgi wacitemwa uwo ŵapapi ŵane ŵakunisambizga?’ Para mucitenge nthena, musankhenge cinthu ciwemi comene. Mukondweskenge comene ŵapapi ŵinu. Kweni cakuluska vyose nchakuti mukondweskenge mtima wa Yehova.—Zintharika 27:11.
[Mazgu ghamusi]
a Lakupharazgika na Ŵakaboni ŵa Yehova.
Kasi Mukukumbuka?
• Kasi ŵapapi ŵangalongora wuli ciyelezgero ciwemi pa nkhani ya kulomba na kuŵazga Baibolo?
• Kasi ŵapapi ŵangacita wuli kuti pa nyumba paŵe mtende?
• Kasi ŵana ŵakwenera kusankha vici, ndipo ivyo ŵasankha vikukhwaska wuli ŵanji?
[Cithuzithuzi pa peji 30]
Kasi mukulongora ciyelezgero ciwemi ku mwana winu mwa kucita sambiro la mwaŵene?
[Cithuzithuzi pa peji 31]
Pa nyumba pakuŵa cimwemwe usange pali mtende