Yesu Khristu Ni Mishonale Wakuluska Wose
“Kwa Iyo ndiko ndili kufuma, ndipo ndiyo wakandituma.”—YOH. 7:29.
1, 2. Kasi lizgu lakuti mishonale likung’anamuraci, ndipo ni njani uyo wangacemeka kuti ni mishonale wakuluska wose?
NCHIVICI cikwiza mu maghanoghano ghinu para mwapulika lizgu lakuti “mishonale”? Ŵanji ŵakughanaghana za ŵazungu ŵa mishoni, awo ŵanandi mwa iwo ŵakunjilirapo pa nkhani za ndyali ndiposo za cuma za mu caru ico ŵatumikako. Kweni imwe pakuŵa yumoza wa Ŵakaboni ŵa Yehova, mukwenera kuti mukughanaghana za ŵamishonale awo Wupu Wakulongozga ukutumizga kuti ŵakapharazge makani ghawemi mu vyaru vyakupambanapambana pa caru cose. (Mat. 24:14) Ŵamishonale aŵa ŵakumalira nyengo na nkhongono zawo pa mulimo wakuzirwa wa kovwira ŵanthu kuti ŵasendelere kwa Yehova Ciuta na kuŵa nayo paubwezi.—Yak. 4:8.
2 Mu Baibolo mulije lizgu lakuti “mishonale” panji “ŵamishonale.” Kweni lizgu lakuti “ŵapharazgi,” ilo liri pa Ŵaefeso 4:11, lingang’anamulikaso kuti “ŵamishonale.” Mishonale ni munthu uyo watumika ku caru cinyake kuti wakapharazge makani ghawemi. Yehova ndiyo ni Mupharazgi wakuluska wose, kweni wangacemeka yayi kuti ni Mishonale wakuluska wose, cifukwa wandatumike na munthu waliyose. Ndipouli, pakuyowoya za Awiske ŵakucanya, Yesu Khristu wakati: “Kwa Iyo ndiko ndili kufuma, ndipo ndiyo wakandituma.” (Yoh. 7:29) Cifukwa ca kutemwa comene ŵanthu, Yehova wakatumizga Kananda wake pa caru capasi. (Yoh. 3:16) Yesu wangacemeka kuti ni Mishonale wakuluska wose, cifukwa cimoza nchakuti wakatumika pa caru kuti ‘wazakapanikizgire unenesko.’ (Yoh. 18:37) Wakacita makora comene mulimo wa kupharazga makani ghawemi gha Ufumu, ndipo ticali kusanga vyandulo vya uteŵeti wake. Mwaciyelezgero, tingalondezga nthowa zake za kasambizgiro mu uteŵeti withu, kwali ndise ŵamishonale panji yayi.
3. Kasi tidumbiskanenge mafumbo wuli mu nkhani iyi?
3 Mulimo wa Yesu wa kupharazga Ufumu ukwambiska mafumbo nga ni agha: Ni vici ivyo vikacitikira Yesu pa caru capasi? Cifukwa wuli kasambizgiro kake kakaŵa kakucontha mtima? Cifukwa wuli uteŵeti wake ukamwenderanga makora?
Mtima wa Kovwira Ŵanthu ku Malo Ghacilendo
4-6. Ni vinthu wuli vinyake ivyo vikasintha pa umoyo wa Yesu apo wakatumika pa caru capasi?
4 Ŵamishonale ŵa mazuŵa ghano ndiposo Ŵakhristu ŵanyake awo ŵakuluta mu vigaŵa ivyo mukukhumbikwira ŵapharazgi ŵanandi ŵa Ufumu ŵakukhala umoyo wapasi pakuyelezgera na uwo ŵakazgoŵera kukwawo. Ndipouli, ivi vikuforako yayi ku ivyo Yesu wakaleka. Yesu wakaleka malo ghawemi comene kucanya, uko wakakhalanga na Awiske pamoza na ŵangelo, awo ŵakuteŵetera Yehova na vilato viwemi. (Job 1:6; 2:1) Ghanaghanirani waka mphambano iyo yikaŵapo apo wakiza pa caru ciheni ici na kukhala na ŵanthu ŵakwananga. (Mrk. 7:20-23) Yesu wakeneranga kuzizipizga mphindano izo zikaŵanga pakati pa ŵasambiri ŵake. (Luka 20:46; 22:24) Kweni vyose ivyo vikamucitikira pa caru capasi, wakamarana navyo makora comene.
5 Yesu wakamba kuyowoya ciyowoyero ca ŵanthu mwamunthondwe yayi, wakacita kusambira kufuma pa ubonda. Uku kukaŵa kusintha kukuru comene cifukwa kucanya wakalanguranga ŵangelo. Apo Yesu wakaŵa pa caru capasi, wakayowoyanga ciyowoyero cimoza mwa “malulimi gha ŵanthu.” Ciyowoyero ici cikaŵa cakupambana comene na ‘malulimi gha ŵangelo.’ (1 Kor. 13:1) Kweni pa nkhani ya kucontha ŵanthu na mazgu, palije munthu uyo wakaforangako kwa Yesu.—Luka 4:22.
6 Ghanaghaniraniso kusintha kunyake kukuru uko Mwana wa Ciuta wakacita apo wakiza pa caru capasi. Nangauli Yesu wakahara yayi kwananga kwa Adamu, kweni wakaŵa munthu, nga umo ŵakaŵira awo pamanyuma pake ŵakazakaŵa “ŵabali” ŵake, panji kuti ŵalondezgi ŵake ŵakuphakazgika. (Ŵazgani Ŵahebere 2:17, 18.) Pa usiku wakuti namacero wafwenge, Yesu wakalomba yayi Awiske ŵakucanya kuti ŵatumizge “mipingo yakuluska khumi na yiŵiri ya ŵangelo.” Kweni ghanaghanirani waka kuti ŵangelo aŵa ndiwo iyo wakalanguranga nga ni Mikayeli, Mungelo Mulara. (Mat. 26:53; Yuda 9) Mbunenesko kuti Yesu wakacitanga minthondwe, ndipouli, ivyo wakacitanga apo wakaŵa pa caru capasi, vikaŵa vicoko comene pakuyelezgera na ivyo wakatenge wacitenge apo wakaŵa kucanya.
7. Kasi Ŵayuda ŵakacita nalo wuli Dango?
7 Apo Yesu wakaŵa “Mazgu,” pambere wandize pa caru capasi, wakwenera kuti ndiyo wakayowoyanga m’malo mwa Ciuta pakulongozga Ŵaisrayeli mu mapopa. (Yoh. 1:1; Ex. 23:20-23) Ndipouli, Ŵaisrayeli ‘ŵakapokera Dango umo likimikikira na ŵangelo, ndipo kuti ŵakalisungilira cara.’ (Mil. 7:53; Heb. 2:2, 3) Nakuti ŵalongozgi ŵa cisopa ca Ciyuda ŵa mu nyengo ya Yesu ŵakatondeka kumanya cilato ca Dango. Mwaciyelezgero, ghanaghanirani za dango la kusunga Sabata. (Ŵazgani Marko 3:4-6.) Ŵalembi na Ŵafalisi ‘ŵakaleka vikuru vya Malango, kweruzga, lusungu, na cipulikano.’ (Mat. 23:23) Nangauli vikaŵa nthena, Yesu wakaleka yayi kuŵawovwira, nesi kuleka kupharazga unenesko.
8. Cifukwa wuli Yesu wangatovwira?
8 Yesu wakaŵa na mtima wa kukhumba kovwira. Wakatemwanga comene ŵanthu, ndipo wakakhumbanga comene kuŵawovwira. Wakalekapo yayi kupharazga. Ndipo cifukwa cakuti wakaŵa wakugomezgeka kwa Yehova apo wakaŵa pa caru capasi, Yesu “wakaŵazgokera wose awo ŵakumupulikira cata wa ciponosko ca muyirayira.” Nakuti “Iye wakakomwera pakuyezgeka, wakumanya kuwovwira awo ŵakuyezgeka.”—Heb. 2:18; 5:8, 9.
Kusambizgika Makora Kuŵa Musambizgi
9, 10. Ni masambiro wuli agho Yesu wakapokera pambere wandatumizgike pa caru capasi?
9 Pambere ŵamishonale ŵa mazuŵa ghano ŵandatumike mu vyaru vyakupambanapambana, Wupu Wakulongozga ukunozga kuti ŵasambizgike dankha. Kasi Yesu Khristu nayo wakasambizgika? Enya, kweni wakasambira ku sukulu za ŵarabi yayi pambere wandaphakazgike kuŵa Mesiya, nesi kusambizgika na ŵalongozgi ŵakumanyikwa ŵa visopa. (Yoh. 7:15; yelezgerani na Milimo 22:3.) Nchifukwa wuli pera Yesu wakaŵa musambizgi wakukwana?
10 Mwambura kupwelerako ivyo Yesu wakasambizgika na ŵanyina, Mariya, ndiposo ŵadada ŵake, Yosefe, iyo wakasambizgika comene na Yehova umo wakeneranga kucitira uteŵeti wake. Pa nkhani iyi, Yesu wakati: “Ine kuti nkhayowoya ndekha cara; kweni Ŵadada awo ŵakandituma, ndiwo ŵali kundilangulira ico ndinenenge, na umo ndiyowoyerenge.” (Yoh. 12:49) Wonani kuti Mwana wakapika ulongozgi wa ivyo wakeneranga kusambizga. Pambere Yesu wandize pa caru, nchakuwonekerathu kuti wakaŵa na nyengo yinandi yakusambizgikira na Awiske. Kasi kulipo kunyake uko wakatenge wapokerenge masambiro ghawemi kuluska kwa Yehova?
11. Kasi ni vici ivyo vikulongora kuti Yesu wakatemwanga ŵanthu nga mbawiske?
11 Kufuma waka apo wakalengekera, Mwana wakaŵa paubwezi uwemi na Adada ŵake. Apo Yesu wakaŵa kucanya, wakamanya umo Ciuta wakuwonera ŵanthu mwa kuwona umo wakacitiranga nawo vinthu. Mwana nayo wakatemwanga ŵanthu nga mbawiske, mwakuti wakafika na pakuyowoyeka nga ni vinjeru ivyo vikuti: ‘Nkhukondweraso mu ŵana ŵa ŵanthu.’—Zinth. 8:22, 31.
12, 13. (a) Kasi Yesu wakasambira wuli mwa kuwona umo Awiske ŵakacitiranga na Ŵaisrayeli? (b) Kasi Yesu wakagwiliskira wuli nchito ivyo wakasambira?
12 Vinthu ivyo Mwana wakasambira vikusazgaposo kuwona umo Awiske ŵakacitiranga na nkhani zakusuzga. Mwaciyelezgero, wonani umo Yehova wakacitira na mtundu wakugaruka wa Israyeli. Lemba la Nehemiya 9:28 likuti: “Ŵakati ŵapumura ŵakacitaso uheni pamaso pinu, ndipo mukaŵasida mu caru ca ŵalwani ŵawo, ntheura kuti iwo ŵakaŵa na mazaza pacanya pawo; kweni para ŵakazgoka na kulilira kwa Imwe, mukaŵapulika kucanya; nyengo zinandi mukaŵathaska kwakuyana na lusungu lwinu.” Cifukwa ca kugwira nchito na Yehova na kuwona umo wakacitiranga vinthu, Yesu nayo wakacitiranga lusungu ŵanthu awo wakaŵapharazgiranga.—Yoh. 5:19.
13 Yesu wakalondezganga ivyo wakasambira, ndipo wakacitiranga lusungu ŵasambiri ŵake. Pa usiku wakuti namacero wafwenge, ŵapositole ŵake wose awo wakaŵatemwanga comene “ŵakamusida, ŵakacimbira.” (Mat. 26:56; Yoh. 13:1) Nakuti mpositole Petrosi wakakana Khristu katatu. Ndipouli, wakaŵapa mwaŵi wakuti ŵawelereso kwa iyo. Wakaphalira Petrosi kuti: “Ine ndakuŵeyera iwe, kuti cipulikano cako cileke kupelera: ndipo iwe, para wang’anamukaso, cinthiskanga ŵabali ŵako.” (Luka 22:32) Israyeli wauzimu wali kwamba na “ŵapostole” ŵakugomezgeka, ndipo malibwe gha linga la Yerusalemu Muphya ghali na mazina gha ŵapostole khumi na ŵaŵiri ŵa Mwanamberere, Yesu Khristu. Mpaka mazuŵa ghano, Ŵakhristu ŵakuphakazgika, pamoza na ŵabwezi ŵawo ŵa “mberere zinyake,” ŵakuya panthazi na mulimo wawo wa kupharazga Ufumu mwakovwirika na Ciuta ndiposo ulongozgi wa Mwana wake wakutemweka.—Efe. 2:20; Yoh. 10:16; Civ. 21:14.
Umo Yesu Wakasambizgiranga
14, 15. Kasi ni vici ivyo vikacitiska kasambizgiro ka Yesu kupambana na ka Ŵalembi na Ŵafalisi?
14 Pakusambizga ŵalondezgi ŵake, kasi Yesu wakalondezga wuli ivyo wakasambira? Para tikuyaniska kasambizgiro ka Yesu na ka ŵalongozgi ŵa cisopa ca Ciyuda, tikuwona kuti Yesu wakaŵa musambizgi muwemi comene. Ŵalembi na Ŵafalisi ‘ŵakazgora mazgu gha Ciuta kuŵa ghawaka cifukwa ca luso lwawo.’ Mwakupambana na iwo, ivyo Yesu wakayowoyanga vikaŵa vya yekha yayi, nyengo zose wakasambizganga mazgu gha Ciuta. (Mat. 15:6; Yoh. 14:10) Nase ndimo tikwenera kucitira.
15 Paliso cinthu cinyake ico cikapangiska kuti kasambizgiro ka Yesu kapambanenge comene na ka ŵalongozgi ŵa visopa. Pakuyowoya za ŵalembi na Ŵafalisi, Yesu wakati: “Vyeneivyo vyose ŵakumuphalirani, mucitenge ndipo musungilirenge: kweni mungalondezganga milimo yawo [cara]: cifukwa ŵakuyowoya, ndipo kuti ŵakucita cara.” (Mat. 23:3) Yesu wakacitanga ivyo wakasambizganga. Tiyeni tiwone ciyelezgero cakulongora kuti wakacitanga nadi.
16. Cifukwa wuli mungayowoya kuti Yesu wakakhalanga mwakuyana na mazgu ghake agho ghali pa Mateyu 6:19-21?
16 Yesu wakaciska ŵasambiri ŵake kuti ‘ŵajiŵikire usambazi kucanya.’ (Ŵazgani Mateyu 6:19-21.) Kasi Yesu iyomwene wakalondezga ulongozgi uwu? Enya, cifukwa pakuyowoya za iyomwene, wakaneneska apo wakati: “Ŵakambwe ŵali na micembo, na viyuni vya mudera vili na vivwimbo; kweni Mwana wa Munthu walive pakugoneka mutu wake.” (Luka 9:58) Yesu wakaŵavya vinthu vinandi. Nchito yikuru iyo wakatangwanikanga nayo yikaŵa ya kupharazga makani ghawemi gha Ufumu. Yesu wakalongora umo munthu wangaŵira na umoyo wambura kwenjerwa na vyenjezgo ivyo vikwiza cifukwa ca kujiŵikira usambazi pa caru. Yesu wakalongora uwemi wa kujiŵikira usambazi kucanya, uko “cipupuruzu panji mlosko kuti vikunanga cara, nanga mbankhungu kuti ŵakugumula na kwiba cara.” Kasi mukulondezga ulongozgi wa Yesu wakuti mujiŵikire usambazi kucanya?
Mikhaliro Iyo Yikapangiska Ŵanthu Kuti Ŵatemwenge Yesu
17. Ni mikhaliro wuli iyo yikapangiska Yesu kuŵa mupharazgi muwemi comene?
17 Ni mikhaliro wuli iyo yikapangiska Yesu kuŵa mupharazgi muwemi comene? Wakwamba ngwakukhwaskana na umo wakawoneranga ŵanthu awo wakaŵawovwiranga. Yinyake mwa mikhaliro ya Yehova iyo Yesu wakalongora ni kujiyuyura, citemwa, ndiposo lusungu. Wonani umo mikhaliro iyi yikapangiskira ŵanthu ŵanandi kuti ŵamutemwenge.
18. Cifukwa wuli tingati Yesu wakaŵa wakujiyuyura?
18 Pamanyuma pa kuzomera kuti wize pa caru, Yesu “wakavura ucindami wake, wakajitolera kaŵiro ka muzga, wakaŵa na cikozgo ca ŵanthu.” (Fil. 2:7) Uku kukaŵa kujiyuyura kukuru comene. Kweniso, Yesu wakayuyuranga ŵanthu yayi. Wakaŵavya mtima wakuti, ‘Nili kufuma kucanya, sono mukwenera kupulikira ivyo ine nkhuyowoya.’ Mwakupambanako na ŵamesiya ŵatesi awo ŵakajiŵikangamo, Yesu wakajicemeleranga yayi kuti ni Mesiya. Nyengo zinyake wakaphaliranga ŵanthu kuti ŵangayowoyanga yayi kuti ni Mesiya, nesi kuyowoya ivyo waŵacitira. (Mat. 12:15-21) Yesu wakakhumbanga kuti ŵanthu ŵamulondezgenge cifukwa ca ivyo ŵawona ŵekha. Ŵasambiri ŵake ŵakakhozgeka comene kuwona kuti Fumu yawo yikakhumbanga kuti ŵacitenge makora vinthu nga mbangelo awo yikakhalanga nawo kucanya yayi.
19, 20. Kasi citemwa na lusungu vikapangiska wuli Yesu kuti wawovwire ŵanthu?
19 Yesu wakalongoraso citemwa, uwo ni mukhaliro ukuru wa Adada ŵake ŵakucanya. (1 Yoh. 4:8) Yesu wakasambizganga ŵanthu cifukwa cakuti wakaŵatemwanga. Mwaciyelezgero, wonani umo wakajipulikira apo wakakumana na muwusi uyo wakaŵa muwukirano. (Ŵazgani Marko 10:17-22.) Yesu “wakamutemwa” ndipo wakakhumbanga kumovwira, kweni muwusi uyu wakakana kuleka usambazi wake mwakuti waŵe mulondezgi wa Khristu.
20 Unyake mwa mikhaliro yakukondweska iyo Yesu wakaŵa nayo ni lusungu. Awo ŵakapulikizganga visambizgo vyake ŵakaŵa ŵakuzotofyeka na masuzgo agho ghakuwira ŵanthu wose ŵambura kufikapo. Pakumanya fundo iyi, Yesu wakaŵasambizganga mwalusungu. Mwaciyelezgero, pa nyengo yinyake, Yesu na ŵapostole ŵake ŵakatangwanika comene, ndipo ŵakaŵavya nanga ni nyengo yakulyera. Kweni kasi Yesu wakacita wuli apo wakawona mzinda wa ŵanthu wawungana? “Wakaŵalengera lusungu, cifukwa ŵakaŵa nga ndi mberere zambura muliska; ndipo wakamba kuŵasambizga vinandi.” (Mrk. 6:34) Yesu wakawona mukhaliro wakucitiska citima uwo ŵanthu awo wakaŵapharazgiranga ŵakaŵamo, ndipo wakafwilirapo comene kuŵasambizga ndiposo kucita minthondwe kuti waŵawowire. Ŵanji ŵakamutemwa cifukwa ca mikhaliro yake yiwemi, ŵakacontheka na mazgu ghake, ndipo ŵakazgoka ŵasambiri ŵake.
21. Kasi mu nkhani yakulondezgapo tizamusambiraci?
21 Pali vinthu vinandi ivyo tingasambira vyakukhwaskana na Yesu apo wakaŵa pa caru capasi, nga umo nkhani yakulondezgapo yilongolerenge. Kasi ni mu nthowa wuli zinyake izo tingayezgera Yesu Khristu, Mishonale wakuluska wose?
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kasi Yesu wakasambizgika vici pambere wandize pa caru capasi?
• Kasi kasambizgiro ka Yesu kakaluska wuli ka ŵalembi na Ŵafalisi?
• Ni mikhaliro wuli iyo yikapangiska ŵanthu kuti ŵatemwenge Yesu?
[Cithuzithuzi pa peji 15]
Kasi Yesu wakasambizganga wuli mizinda?