Kasi Kuŵapo kwa Khristu Kukung’anamuraci kwa Imwe?
“Nchici cimanyikwiro ca kwiza kwinu, na ca umaliro wa mgonezi?”—MAT. 24:3.
1. Ni fumbo wuli lakunwekeska ilo ŵapostole ŵa Yesu ŵakamufumba?
PAFUPIFUPI vilimika 2,000 ivyo vyajumpha, ŵapositole ŵanayi ŵa Yesu ŵakamufumba fumbo linyake apo ŵakadumbiskananga nayo ku udesi pa Lupiri lwa Olive. Ŵakafumba kuti: “Vyeneivi vizamkuŵako pauli, ndipo nchici cimanyikwiro ca kwiza kwinu, na ca umaliro wa mgonezi?” (Mat. 24:3) Mu fumbo ili, ŵapostole ŵakagwiliskira nchito mazgu ghaŵiri agho tikunweka nagho comene, “kwiza” na “umaliro wa mgonezi.” Kasi mazgu agha ghakung’anamuraci?
2. Kasi lizgu lakuti syn·te·leiʹas ilo mu Tumbuka Bible liri kung’anamulika kuti “umaliro” likung’anamuraci?
2 Tiyeni tiwone dankha lizgu laciŵiri. Mu Cigiriki muli mazgu ghaŵiri (syn·te·leiʹas na te’los) agho mu Tumbuka Bible ghali kung’anamulika kuti “umaliro.” Ndipouli, mu Cigiriki, mazgu agha ghakupambanako ng’anamuro. Lizgu lakuti syn·te·leiʹas ilo liri pa Mateyu 24:3 likung’anamura kuti cinthu cili “kuumaliro,” panji kuti cili pafupi kumara. Kweni lizgu lakuti te’los, likung’anamura “umaliro” wa cinthu, panji kuti camara. Kuti tipulikiske makora mphambano ya mazgu ghaŵiri agha, tiyelezgere na munthu uyo wakuyowoya nkhani mu Nyumba ya Ufumu. Para muyowoyi wali kuumaliro wa nkhani, kwa nyengo yicoko waka wakuweleramo fundo zakuzirwa kuti wakumbuske ŵategherezgi ivyo wayowoyanga ndipo pamanyuma pake wakuŵalongora umo nkhani iyo yingaŵawovwilira. Para muyowoyi wakufumapo pa pulatifomu ndikuti nkhani yamara (ndiwo ni umaliro). Mwakuyana waka, kuyana na umo Baibolo likuyowoyera, lizgu lakuti syn·te·leiʹas’ likung’anamura nyengo iyo yikulongora kuti umaliro wuli pafupi.
3. Ni vinthu wuli vinyake ivyo vikucitika mu nyengo ya kuŵapo kwa Khristu?
3 Kasi lizgu lakuti pa·rou·siʹa (ilo mu Tumbuka Bible liri kung’anamurika kuti “kwiza”) ilo ŵapostole ŵakafumba likung’anamuraci? Kwiza panji kuti kuŵapo [pa·rou·siʹa] kwa Khristu kukamba mu cilimika ca 1914, apo Yesu wakaŵikika kuŵa Themba kucanya, ndipo kukulutilira mpaka apo wazamwizira kuzakaparanya ŵaheni pa nyengo ya “suzgo yikuru.” (Mat. 24:21) Pali vinthu vinandi ivyo vikucitika mu nyengo ya kuŵapo kwa Yesu nga ni Themba. Vinyake mwa ivyo ni “mazuŵa gha kuumaliro” wa caru ciheni ici, na kuwunganiskika kwa ŵakuphakazgika. Kweniso mu nyengo iyi, ŵakuphakazgika ŵanji ŵakuwuskika na kuluta kucanya. (2 Tim. 3:1; 1 Kor. 15:23; 1 Tes. 4:15-17; 2 Tes. 2:1) Tingayowoya kuti nyengo ya ‘kuumaliro wa mgonezi’ (syn·te·leiʹas) na ya kuŵapo kwa Khristu (pa·rou·siʹa) yikwendera lumoza.
Kanyengo Kataliko
4. Kasi kuŵapo kwa Yesu kukuyana wuli na vinthu ivyo vikacitikanga apo Cigumula ca mu nyengo ya Nowa cikaŵa pafupi?
4 Kuŵapo [pa·rou·siʹa] kwa Khristu nkhwa kanyengo kataliko. Fundo iyi yikukolerana na ivyo Yesu wakayowoya vyakukhwaskana na kuŵapo kwake. (Ŵazgani Mateyu 24:37-39.) Wonani kuti Yesu wakayaniska kuŵapo kwake na kanyengo kacoko waka ako Cigumula cikacitikira mu nyengo ya Nowa yayi. Kweni wakayelezgera kuŵapo kwake na kanyengo kataliko ako kakaŵapo apo Cigumula cikaŵa pafupi. Nyengo iyi yikasazgapo iyo Nowa wakazengeranga cingalaŵa ndiposo kupharazga, mpaka apo Cigumula cikizira. Vyakucitika ivi vikatora kanyengo kataliko. Mwakuyana waka, nyengo ya kuŵapo kwa Khristu yikusazgapo vyakucitika ivyo vikulongozgera ku suzgo yikuru, ndipo suzgo yikuru nayo yili mukati mwa nyengo iyi.—2 Tes. 1:6-9.
5. Kasi mazgu agho ghali mu Civumbuzi cipaturo 6 ghakulongora wuli kuti kuŵapo kwa Yesu kukwenera kutora kanyengo kataliko?
5 Maucimi ghanyake gha mu Baibolo ghakulongora makora kuti kuŵapo kwa Yesu Khristu kukwenera kutora kanyengo kataliko, kuti ni nyengo yicoko waka iyo wazamuparanyira ŵaheni yayi. Buku la Civumbuzi likulongora Yesu nga wakwera pa kavalo mutuŵa ndipo wapika mphumphu. (Ŵazgani Civumbuzi 6:1-8.) Yesu wakati wavwalikika mphumphu ya Uthemba mu 1914, wakuyowoyeka kuti ‘wakufuma wakutonda, na kuti watondenge.’ Pamanyuma lemba ili likulongora ŵanyake awo ŵakwera ŵakavalo ŵa mitundu yakupambanapambana ndipo ŵakumulondezga. Ŵakavalo aŵa ŵakwimira nkhondo, njara, na matenda ghakupambanapambana, ndipo vyose ivi vyacitika mu kanyengo kataliko, ako kakuyowoyeka kuti ni “mazuŵa gha kuumaliro.” Tikuwona kuti ucimi uwu ukufiskika mu nyengo yithu.
6. Kasi lemba la Civumbuzi cipaturo 12 likutovwira wuli kupulikiska za kuŵapo kwa Khristu?
6 Lemba la Civumbuzi cipaturo 12 likuyowoyaso fundo zinyake zakukhwaskana na kukhazikiskika kwa Ufumu wa Ciuta kucanya. Mu cipaturo ici tikuŵazga za nkhondo iyo yikacitika kucanya. Mikayeli, uyo ni Yesu Khristu, pamoza na ŵangelo ŵake ŵakarwa nkhondo na Dyabulosi pamoza na viŵanda vyake kucanya. Satana Dyabulosi pamoza na viŵanda vyake ŵakaponyeka pa caru. Nkhani iyi yikutiphalira kuti pamanyuma pa nkhondo iyi, Dyabulosi wali na ukali ukuru, “uku wakumanya kuti nyengo yake njicoko waka.” (Ŵazgani Civumbuzi 12:7-12.) Apa nchakuwonekerathu kuti Ufumu wa Ciuta ukati wakhazikiskika kucanya, pakalondezga nyengo yakuzura na ‘masoka’ ghanandi pa caru capasi.
7. Kasi Salmo laciŵiri likuyowoyaci, ndipo ni mwaŵi wuli uwo ukuyowoyeka mu lemba ili?
7 Salmo laciŵiri nalo likuyowoya ucimi wakukhwaskana na kuŵikika kwa Yesu nga ni Themba pa Lupiri Ziyoni. (Ŵazgani Salmo 2:5-9; 110:1, 2.) Ndipouli, Salmo ili likulongoraso kuti pali nyengo yicoko iyo mafumu gha pa caru capasi pamoza na ŵanthu ŵawo ŵapika kuti ŵajilambike ku muwuso wa Khristu. Ŵakuciskika kuti ‘ŵacenjere’ ndiposo ‘kulangika.’ Enya, mu nyengo iyi, “mbamwaŵi wose awo ŵakutamira iye [Ciuta]” mwa kuteŵetera Yehova na Themba ilo wasankha. Mwantheura, mafumu pamoza na ŵanthu ŵawo, ŵapika mwaŵi wakuti ŵasinthe nkharo yawo mu nyengo ya kuŵapo kwa Yesu nga ni Themba.—Sal. 2:10-12.
Kumanya Cimanyikwiro
8, 9. Mbanjani awo ŵakeneranga kuzakamanya kuŵapo kwa Khristu na kupulikiska ng’anamuro lake?
8 Apo Ŵafarisi ŵakafumba Yesu kuti waŵaphalire nyengo iyo Ufumu uzamwizira, wakaŵazgora kuti uzamwiza na “kulaŵilira cara” nga umo ŵakaghanaghaniranga. (Luka 17:20, 21) Wakalongora kuti ŵanthu ŵambura cipulikano ŵazamumanya yayi. Ŵakatenge ŵamanyenge wuli, usange ŵakatondeka kumanya kuti Yesu ndiyo wazamuŵa Themba lawo kunthazi? Ipo mbanjani pera awo ŵakeneranga kuzakamanya kuŵapo kwa Khristu na kupulikiska ng’anamuro lake?
9 Yesu wakayowoyaso kuti ŵasambiri ŵake ŵazamumanya makora cimanyikwiro nga “umo huŵa [leza], pa kumwetukira ku lwegha lunyake lwa kucanya, yikuya kaŵalira na ku lunyake.” (Ŵazgani Luka 17:24-29.) Nchakukondweska kuwona kuti nkhani iyo yili mu lemba la Mateyu 24:23-27 yikulongora kuti Yesu wakayowoyanga za cimanyikwiro ca kuŵapo kwake.
Muwiro Uwo Ukuwona Cimanyikwiro
10, 11. (a) Kasi kumanyuma uku lizgu lakuti “muwiro” ilo likusangika pa Mateyu 24:34 likalongosoreka wuli? (b) Kasi mbanjani awo nchakuwonekerathu kuti ŵasambiri ŵa Yesu ŵakapulikiska kuti ŵakeneranga kuzakaŵa cigaŵa ca “muwiro”?
10 Kumanyuma uku, magazini iyi yikalongosora kuti mu nyengo ya Yesu, mazgu ghakuti “muwiro uno” agho ghali pa Mateyu 24:34 ghakang’anamuranga muwiro wa Ŵayuda ŵambura cipulikano.a Kulongosora uku kukaŵa kwakupulikikwa, cifukwa mu Malemba ghose agho Yesu wakayowoya lizgu lakuti “muwiro,” wakang’anamuranga ŵanthu ŵakucita vinthu vyambura kwenelera, ndipo kanandi wakasazgangako lizgu lakuti “uheni” pakulongosora muwiro. (Mat. 12:39; 17:17; Mrk. 8:38) Mwantheura, magazini iyi yikayowoya kuti mazuŵa ghano, “muwiro” uheni uwo Yesu wakalongosoranga apa, ni ŵanthu ŵambura cipulikano awo ŵazamuwona vimanyikwiro vya ‘kuumaliro (syn·te·leiʹa) wa mgonezi,’ ndiposo umaliro (teʹlos) wa caru.
11 Mbunenesko kuti apo Yesu wakayowoyanga lizgu lakuti “muwiro” uheni, wakang’anamuranga ŵanthu ŵaheni ŵa mu nyengo yake. Kweni kasi ndivyo wakang’anamurangaso pa Mateyu 24:34? Kumbukani kuti ŵasambiri ŵake ŵanayi ŵakakumana nayo “ku udesi.” (Mat. 24:3) Pakuti pa nyengo iyi Yesu wakasazgako yayi lizgu lakuti uheni ku “muwiro,” nchakuwonekerathu kuti ŵapositole ŵakapulikiska kuti iwo pamoza na ŵasambiri ŵanyawo ŵakeneranga kuzakaŵa cigaŵa ca “muwiro” uwo uzamumara yayi “visuke vicitike vyose vyeneivi.”
12. Kasi kusanda nkhani yose kukulongoraci pakuyowoya za awo Yesu wakang’anamuranga apo wakayowoya lizgu lakuti “muwiro”?
12 Kasi tafika wuli pa fundo iyi? Cifukwa ca kusanda nkhani yose mwakupwelelera. Kuyana na ivyo vili pa Mateyu 24:32, 33, Yesu wakati: “Kweni ku cikuyu sambiraniko ntharika yake: para munthavi wake nguteta, ndipo ukusunda mani, mukumanya kuti cifuku cili pafupi; Ntheura namweso, para mukuwona vyose vyeneivi, manyani kuti wali pafupi, wali pa milyango.” (Yelezgerani na Marko 13:28-30; Luka 21:30-32.) Ndipo pa Mateyu 24:34 tikuŵazga kuti: “Inya nadi nkhumunenerani, ŵa muwiro uno kuti ŵati ŵamarenge cara, visuke vicitike vyose vyeneivi.”
13, 14. Cifukwa wuli tingati “muwiro” uwo Yesu wakayowoya ukwenera kuti mbasambiri ŵake?
13 Yesu wakayowoya kuti ŵasambiri ŵake awo ŵakaŵa pafupi kuphakazgika na mzimu utuŵa, ndiwo ŵakeneranga kuzakamanya para ŵawona “vyose vyeneivi” vikucitika. Mwantheura, Yesu wakwenera kuti wakang’anamuranga ŵasambiri ŵake apo wakayowoya mazgu ghakuti: “Ŵa muwiro uno kuti ŵati ŵamarenge cara, visuke vicitike vyose vyeneivi.”
14 Mwakupambana na ŵanthu ŵambura cipulikano, ŵasambiri ŵa Yesu ŵakeneranga kuzakawona waka cimanyikwiro yayi, kweni ŵakenerangaso kuzakapulikiska ng’anamuro lake. Ŵakeneranga ‘kuzakasambira’ cimanyikwiro, na ‘kumanya’ ng’anamuro lake. Ŵakeneranga kuzakamanya makora kuti Yesu “wali pa milyango.” Nangauli mbunenesko kuti Ŵayuda ŵambura cipulikano ndiposo Ŵakhristu ŵakuphakazgika awo ŵakaŵa ŵakugomezgeka ŵakawona kufiskika kucoko kwa mazgu gha Yesu mu nyengo yira, kweni mbakuphakazgika pera awo ŵakasambirako kanthu ku vinthu ivi, na kupulikiska ng’anamuro leneco la ivyo ŵakawonanga.
15. (a) Kasi mbanjani awo mazuŵa ghano ŵakupanga “muwiro” uwo Yesu wakayowoya? (b) Cifukwa wuli tingapenda yayi nyengo yeneco iyo “muwiro uwu” uŵirengepo? (Wonani bokosi pa peji 25.)
15 Ŵanthu awo ŵakuleka kupulikiska vinthu vyauzimu mazuŵa ghano ŵakuwona kuti palije cilongolero cakuti Yesu wali kwamba kuwusa. Ŵakughanaghana kuti vinthu vili nga ni umo vikaŵira kale. (2 Pet. 3:4) Kweni Ŵakhristu ŵakuphakazgika, awo mbabali ŵa Khristu ndiposo gulu la Yohane wa mazuŵa ghano, ŵamanya cimanyikwiro ici nga ni umo ŵangamanyira para leza wakung’anima, ndipo ŵapulikiska ng’anamuro lake. Nga ni gulu, ŵakuphakazgika aŵa ŵakupanga “muwiro” wa mazuŵa ghano uwo umalenge yayi “visuke vicitike vyose vyeneivi.”b Ici cikulongora kuti ŵanji mwa ŵabali ŵa Khristu ŵakuphakazgika ŵazamuŵa ŵacali pano pa caru capasi apo cisuzgo cikuru ico cikayowoyekerathu cizamwamba.
“Muŵe Maso”
16. Kasi ŵasambiri wose ŵa Khristu ŵakwenera kucitaci?
16 Ndipouli, ni vinandi ivyo vikukhumbikwa kuluska kumanya waka cimanyikwiro. Yesu wakasazgirapo kuti: “Ico nkhunenera imwe nkhunenera wose, Muŵe maso.” (Mrk. 13:37) Kuŵa maso nkhwakukhumbikwa comene kwa tose mazuŵa ghano, kwali ndise ŵakuphakazgika panji ŵa mzinda ukuru. Pajumpha vilimika vyakujumpha 90 kufuma apo Yesu wakavwalikikira Uthemba kucanya mu 1914. Tikwenera kuŵa ŵakunozgeka na kulutilira kuŵa maso nangauli kucita nthena nkhwakusuzga. Kumanya kuti Khristu wakuwusa mwambura kuwoneka nga ni Themba kukutovwira kuti tiŵe maso. Kweniso kukutovwira kumanya kuti sonosono apa wizenge kuzakaparanya ŵalwani ŵake ‘mu ora ilo tilive kughanaghana.’—Luka 12:40.
17. Kasi kumanya kuti Yesu wali kwamba kale kuwusa kukwenera kutikhwaska wuli, ndipo tikwenera kufwilirapo kucitaci?
17 Kupulikiska ng’anamuro la kuŵapo kwa Khristu kukutovwira kuti tileke kuwona nga nyengo ya umaliro yili kutali. Tikumanya kuti Yesu wali kwamba kale kuwusa kucanya mwambura kuwoneka kufuma mu 1914. Sonosono apa, wizenge kuzakaparanya ŵaheni na kusintha vinthu pa caru cose capasi. Mwantheura, tikwenera kuŵikapo mtima comene pa mulimo uwo Yesu wakawuyowoya apo wakati: “Makani ghawemi gheneagha gha Ufumu ghamkupharazgika mu vyaru vyose ghaŵe cipanikizgo ku mitundu yose; penepapo ndipo umaliro [teʹlos] uti wizenge.”—Mat. 24:14.
[Mazgu ghamusi]
a Wonani Gongwe la Mulinda la Ciceŵa la Novembala 1, 1995, mapeji 11-15, 19, 30, 31.
b Vinthu ivyo vili mu mboniwoni yakwamba mu buku la Civumbuzi vikuyana na ivyo vikucitika mu muwiro wa mazuŵa ghano. (Civ. 1:10–3:22) Vyakucitika vya mu zuŵa la Fumu vikamba mu 1914 ndipo vilutilirenge mpaka apo wakuphakazgika wakugomezgeka waumaliro wazamufwira na kuwuskika.—Wonani buku la Revelation—Its Grand Climax At Hand!, peji 24, ndime 4.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kasi tikumanya wuli kuti kuŵapo kwa Yesu kutolenge kanyengo kataliko?
• Kasi mbanjani ŵakumanya cimanyikwiro ca kuŵapo kwa Yesu na kupulikiska ng’anamuro lake?
• Kasi mbanjani awo ŵakupanga muwiro wa mazuŵa ghano uwo ukuyowoyeka pa Mateyu 24:34?
• Cifukwa wuli tingapenda yayi nyengo yeneco iyo “muwiro uwu” uŵirengepo?
[Bokosi pa peji 25]
Kasi Tingapenda Utali wa Nyengo ya “Muwiro” Uwu?
Lizgu lakuti “muwiro” kanandi likung’anamura ŵanthu ŵa misinkhu yakupambanapambana awo ŵakuŵako pa nyengo yinyake panji pa cakucitika cinyake. Mwaciyelezgero, lemba la Exodus 1:5 likutiphalira kuti: “Ndipo Yosefe wakafwa, na ŵana ŵanyake wose, na nthanga [muwiro] yose yeneyira.” Yosefe na ŵabali ŵake ŵakapambananga misinkhu, kweni ŵakaŵako mu nyengo yimoza. Ŵanji mwa ŵanthu awo ŵakaŵa mu “muwiro” wa Yosefe mbakuru ŵake awo ŵakababika pambere iyo wandababike. Ŵanji mwa iwo ŵakakhala vilimika vinandi kuluska Yosefe. (Gen. 50:24) Ŵa “nthanga” yake ŵanyake, nga ni Benjamini, ŵakababika pamanyuma pakuti Yosefe waliko kale ndipo ŵangaŵa kuti ŵakakhala vilimika vinandi pamanyuma pakuti Yosefe wafwa.
Mwantheura, para lizgu lakuti “muwiro” likuyowoya za ŵanthu awo ŵaliko pa nyengo yinyake, utali wa nyengo ya muwiro uwu ungayowoyeka yayi, cikuru nyengo iyi njakutayana viŵi yayi. Pa cifukwa ici, apo Yesu wakayowoya mazgu ghakuti “muwiro uno,” agho ghali pa Mateyu 24:34, kuti wakapanga ŵasambiri ŵake nthowa yakumanyira apo “mazuŵa gha kuumaliro” ghazamumalira yayi. M’malo mwake, Yesu wakadidimizga kuti ŵazamumanya yayi “zuŵa ilo na ora.”—2 Tim. 3:1; Mat. 24:36.
[Cithuzithuzi pa peji 22]
Yesu wakati waŵikika pa Uthemba mu 1914, wakuyowoyeka kuti “wakutonda”
[Cithuzithuzi pa peji 24]
“Ŵa muwiro uno kuti ŵati ŵamarenge cara, visuke vicitike vyose vyeneivi”