Kasi Mukuyowoya Makora “Kayowoyero Katuŵa”?
“Nding’anamure kayowoyero ka ŵanthu kuŵa kayowoyero katuŵa, mwakuti wose ŵacemenge pa zina la Yehova.”—ZEF. 3:9.
1. Nchawanangwa wuli capacanya ico Yehova wali kutipa?
CIYOWOYERO nchawanangwa cakufuma kwa munthu yayi, kweni kwa Mlengi withu, Yehova Ciuta. (Ex. 4:11, 12) Wakapa munthu wakwamba, Adamu, luso lwa kuyowoya pera yayi, kweni wakamupaso luso lwa kupanga mazgu ghaphya kuti wasazgireko unandi wa mazgu agho wakeneranga kuyowoya. (Gen. 2:19, 20, 23) Ici nchawanangwa capacanya comene. Capangiska kuti ŵanthu ŵayowoyeskanenge na Adada ŵawo ŵakucanya na kulumba zina lawo ilo ndakucindikika comene.
2. Cifukwa wuli pa nyengo yasono ŵanthu ŵakuyowoya ciyowoyero cimoza yayi?
2 Kufuma apo munthu wakalengekera mpaka mu nyengo ya Nimurodi, ŵanthu wose ŵakayowoyanga “kayowoyero kamoza.” (Gen. 11:1) Nyengo ya Nimurodi ndiyo ŵanthu ŵakagalukira. Ŵanthu ŵakugaruka aŵa ŵakacita mwakupambana na ulongozgi wa Yehova, ndipo cifukwa cakuti ŵakakhumbanga kukhala pa malo ghamoza, ŵakawunjikana pa malo agho pamanyuma ghakazakacemeka kuti Babele. Ŵanthu aŵa ŵakamba kuzenga cigongwe cikuru. Ŵakacita nthena kuti ŵacindike Yehova yayi, kweni kuti ‘ŵajicitire lumbiri.’ Ntheura Yehova wakatimbanizga ciyowoyero cakwamba ca ŵanthu ŵakugaruka aŵa, ndipo wakaŵapangiska kuti ŵayowoyenge viyowoyero vyakupambanapambana. Ndipo wakaŵamwalaliskira pa caru cose.—Ŵazgani Genesis 11:4-8.
3. Nchivici cikacitika apo Yehova wakatimbanizga ciyowoyero ca ŵanthu ŵakugaruka pa Babele?
3 Mazuŵa ghano, ŵanthu ŵakuyowoya viyowoyero vinandi comene. Ŵanji ŵakuti pa caru cose pali viyowoyero vyakujumpha 6,800. Ŵanthu awo ŵakuyowoya ciyowoyero cinyake ŵakughanaghana mwakupambana na ŵa ciyowoyero cinyake. Ntheura vikuwoneka kuti apo Yehova Ciuta wakatimbanizga ciyowoyero ca ŵanthu ŵakugaruka aŵa, wakaŵaluwiskirathu ciyowoyero cawo cakwamba. Iyo wakapangiska kuti ŵambe kuyowoya mazgu ghaphya pera yayi, kweni wakasinthaso kaghanaghaniro na kayowoyero kawo. Nchakuzizika yayi kuti cigongwe ici cikacemeka kuti Babele ‘cifukwa ndipo Yehova wakatimbanizgira’ ciyowoyero ca ŵanthu. (Gen. 11:9) Nchakukondweska kumanya kuti ni Baibolo lekha ilo likulongosora makora cifukwa ico pa caru paliri viyowoyero vinandi.
Kayowoyero Kaphya, Ako Nkhatuŵa
4. Nchivici ico Yehova wakayowoyerathu kuti cicitikenge mu nyengo yithu?
4 Nangauli nkhani yakuyowoya za umo Ciuta wakacitira vinthu pa Babele yingaŵa yakuzizwiska, kweni cinthu cakuzizwiska comene ni ico cacitika mu nyengo yithu. Kwizira mwa mprofeti Zefaniya, Yehova wakayowoyerathu kuti: “Pa nyengo iyo nding’anamure kayowoyero ka ŵanthu kuŵa kayowoyero katuŵa, mwakuti wose ŵacemenge pa zina la Yehova na kumuteŵetera Iye na mtima umoza.” (Zef. 3:9) Kasi “kayowoyero katuŵa” ni vici, ndipo tingasambira wuli kuti tiyowoyenge makora kayowoyero aka?
5. Kasi kayowoyero katuŵa ni vici ndipo nchivici cacitika cifukwa ca kuyowoya kayowoyero aka?
5 Kayowoyero katuŵa ni unenesko wakukhwaskana na Yehova Ciuta na khumbo lake, uwo wuli mu Mazgu ghake, Baibolo. “Kayowoyero” aka kakusazgapo kupulikiska unenesko wakuyowoya za Ufumu wa Ciuta, umo Ufumu uwu uzamutuŵiskira zina la Yehova, kuthuwuska muwuso wake, na kupeleka vitumbiko vyambura kumara ku ŵanthu ŵakugomezgeka. Kasi nchivici cikucitika cifukwa ca kwamba kuyowoya kayowoyero aka? Tikuphalirika kuti ŵanthu “ŵacemenge pa zina la Yehova na kumuteŵetera Iye na mtima umoza.” Mwakupambana na ivyo vikacitika pa Babele, kayowoyero katuŵa aka kapangiska kuti zina la Yehova lilumbike ndiposo kuti ŵanthu ŵake ŵaŵe ŵakukolerana.
Kusambira Kayowoyero Katuŵa
6, 7. (a) Kasi kusambira ciyowoyero ciphya kukusazgapo vici, ndipo vikukolerana wuli na kusambira kayowoyero katuŵa? (b) Kasi sono tiwonenge vici?
6 Para munthu wakukhumba kusambira ciyowoyero cinyake, pali vinandi ivyo wakwenera kucita padera pa kusunga waka mazgu ghaphya. Kusambira ciyowoyero ciphya kukusazgapo kusambira kaghanaghaniro kaphya. Kaŵikiro na kazunuliro ka mazgu kangaŵa kakupambana mu viyowoyero vyakupambana. Kuti munthu wazunure mazgu ghaphya, wakwenera kusintha umo wakugwiliskira nchito viŵalo vinyake, nga ni lulimi. Ndimo viliriso na para tikusambira kayowoyero katuŵa, ako ni unenesko uwo wuli mu Baibolo. Pali vinandi ivyo vikukhumbikwa padera pa kumanya waka visambizgo vyakwambilira vya mu Baibolo. Kumanya kayowoyero kaphya kukusazgapo kusintha kaghanaghaniro ndiposo umo tikuwonera vinthu.—Ŵazgani Ŵaroma 12:2; Ŵaefeso 4:23.
7 Nchivici ico citovwirenge kuti padera pa kumanya kayowoyero katuŵa, timanyeso kuyowoya makora kayowoyero aka? Nga ni umo vikuŵira pakusambira ciyowoyero cilicose, pali maluso ghanyake agho ghangatovwira kuti tiyowoyenge makora ciyowoyero cituŵa, ico ni unenesko uwo uli mu Baibolo. Tiyeni tiwone nthowa izo ŵanthu ŵanyake ŵakucita kuti ŵasambire ciyowoyero cinyake na kuwona umo nthowa izi zingatovwilira kuti tisambire kayowoyero katuŵa.
Kuyowoya Makora Kayowoyero Katuŵa
8, 9. Kasi tikwenera kucitaci usange tikukhumba kusambira ciyowoyero cituŵa, ndipo cifukwa wuli ici nchakuzirwa?
8 Pulikizgani mwakupwelelera. Pakwamba, ciyowoyero ciphya cingapulikikwa cacilendo comene kwa munthu uyo wandacipulikepo nakale. (Yes. 33:19) Kweni para munthu waŵikapo mtima pa ciyowoyero ico wakusambira, wakwamba kumanyapo mazgu ghanyake ndiposo agho ghakuyowoyeka kaŵirikaŵiri. Mwakuyana waka, tikuciskika kuti: “Tili kwenera kutegherezga kwakuluska na mwamphu ku ivyo vikapulikikwa, mzire panyake tikukurweko.” (Heb. 2:1) Yesu wakaciska ŵalondezgi ŵake mwakuwerezgawerezga kuti: “Uyo wali na makutu ghakupulika, wapulike.” (Mat. 11:15; 13:43; Mrk. 4:23; Luka 14:35) Enya, tikwenera ‘kupulikizga na kumanyisiska’ ivyo tikupulika mwakuti timanye makora ciyowoyero cituŵa.—Mat. 15:10; Mrk. 7:14.
9 Kuti munthu wapulikizge, wakwenera kuŵika mahara ku ivyo vikuyowoyeka, kweni kucita nthena nkhwacandulo comene. (Luka 8:18) Para tili pa maungano Ghacikhristu, kasi mahara ghithu ghose ghakuŵa ku ivyo vikuyowoyeka panji tikwamba kughanaghana vinyake? Nchakuzirwa comene kuti tiyezgeyezgenge comene kuŵika mahara ghithu ghose ku ivyo vikuyowoyeka. Para tingaleka kucita nthena, mbwenu tingaŵa ŵacizita kupulika.—Heb. 5:11.
10, 11. (a) Kasi tikwenera kucitaci padera pa kupulikizga mwakupwelelera? (b) Kasi kuyowoya ciyowoyero cituŵa kukusazgaposo vici?
10 Yezgani awo ŵakuyowoya makora. Ŵanthu awo ŵakusambira ciyowoyero ciphya ŵakuciskika kuti ŵapulikizgenge mwakupwelelera pera yayi, kweniso kuti ŵayezgenge kuzunura mazgu nga umo ŵakuzunulira awo ŵakuyowoya makora ciyowoyero ico. Ici cikovwira kuti ŵaleke kuzunura mazgu mwambura kwenelera, ico cingapangiska kuti ŵanji ŵaleke kupulika ivyo ŵakuyowoya. Mwakuyana waka, nase tikwenera kusambira ku ŵanthu awo ŵali na luso lwa “kusambizga” ciyowoyero ciphya. (2 Tim. 4:2) Fumbani ŵanji kuti ŵamovwirani. Iŵani ŵakunozgeka kuzomerezga para ŵakumunyololerani para mwabudiska.—Ŵazgani Ŵahebere 12:5, 6, 11.
11 Kuyowoya ciyowoyero cituŵa kukusazgapo kugomezga unenesko na kusambizga waka ŵanji yayi, kweni kukusazgaposo kuwoneseska kuti nkharo yithu yikukolerana na malango gha Ciuta. Kuti ticite ntheura, tikwenera kuyezga umo ŵanji ŵakucitira. Ici cikusazgapo kuyezga cipulikano cawo na mwamphu wawo. Cikusazgaposo kuyezga umoyo wose wa Yesu. (1 Kor. 11:1; Heb. 12:2; 13:7) Para tifwilirengepo kucita nthena, cipangiskenge kuti taŵanthu ŵa Ciuta tiŵe ŵakukolerana, ndiposo kuti tiyowoyenge ciyowoyero cituŵa mu nthowa yimoza.—1 Kor. 4:16, 17.
12. Kasi kusunga vinthu pa mtima kukovwira wuli pa kusambira ciyowoyero ciphya?
12 Sungani pa mtima. Ŵanthu awo ŵakusambira ciyowoyero ŵakwenera kusunga vinthu vinandi pa mtima. Ici cikusazgapo kusunga mazgu ghaphya. Ku Ŵakhristu, kusunga vinthu pa mtima kungaŵawovwira comene kuti ŵacimanye makora ciyowoyero cituŵa. Cingaŵa ciwemi comene usange tingasunga mazina ghose gha mabuku gha mu Baibolo mu ndondomeko yake. Ŵanyake ŵali na cilato ca kusunga pa mtima mavesi ghanji gha mu Baibolo na mazgu ghake wuwo. Ŵanyake ŵawona kuti nchiwemi kusunga pa mtima sumu za Ufumu, mazina gha mafuko gha Ŵaisrayeli, mazina gha ŵapositole 12, ndiposo mikhaliro iyo ni vipambi vya mzimu. Mu nyengo yakale, Ŵaisrayeli ŵanandi ŵakasunganga masalmo pa mtima. Mu nyengo yithu, musepuka munyake wakasunga pa mtima mazgu gha mavesi 80 gha mu Baibolo apo wakaŵa na vilimika vinkhondi na cimoza pera. Kasi tingayezgayezga yayi kuti nase ndimo ticitirenge?
13. Cifukwa wuli kuwerezgawerezga nkhwakuzirwa?
13 Kuwerezga kukovwira kuti tileke kuluwa, ndipo kujikumbuska vinthu kaŵirikaŵiri nkhwakuzirwa comene pa masambiro ghithu Ghacikhristu. Mpositole Petrosi wakayowoya kuti: “Ndiŵenge mcanya mazuŵa ghose kumukumbuskani vyeneivi, nanga mukuvimanya, ndipo mukukhozgeka mu unenesko uwo uli namwe.” (2 Pet. 1:12) Cifukwa wuli tikukhumbikwira kukumbuskika? Kukumbuskika vinthu kukovwira kuti tivipulikiske makora, tivimanye makora, ndiposo kuti tisimikizge mtima kupulikira Yehova. (Sal. 119:129) Para nyengo zose tikuŵazga malango gha Ciuta na fundo zake, citovwirenge kuti tijisande na kumazga suzgo la ‘kupulika na ciluwa.’ (Yak. 1:22-25) Para tikujikumbuska yayi vinthu vyakukhwaskana na unenesko, vinthu vinyake vinganjira mu mtima withu ndipo tingaleka kuyowoya makora ciyowoyero cituŵa.
14. Nchivici citovwirenge para tikusambira ciyowoyero cituŵa?
14 Ŵazgani mwakukwezga. (Civ. 1:3) Ŵanthu ŵanyake ŵakusambira ciyowoyero ciphya mwa kuŵazga mwacisisi. Kweni ici cikovwira viŵi yayi. Para tikusambira ciyowoyero cituŵa, nyengo zinyake tikwenera ‘kulanguruka [kuphwepwerezga, NW]’ pakuŵazga, kuti mtima withu uŵe pa ivyo tikuŵazga. (Ŵazgani Salmo 1:1, 2.) Para tikucita nthena, ivyo tikuŵazga vikukhazikika mu mtima withu. Lizgu la Cihebere ilo mu Baibolo la New World Translation liri kulembeka kuti kuphwepwerezga likukolerana comene na lizgu lakuti kulanguruka. Nga umo cakurya cikukhumbikwira kugayika kuti cigwire makora nchito mu thupi lithu, kulanguruka nkhwakuzirwa comene kuti tipulikiske ivyo tikuŵazga. Kasi tikuŵa na nyengo yakukwana yakulangulukira pa ivyo tikuŵazga? Para taŵazga Baibolo, tikwenera kughanaghanira comene pa ivyo taŵazga.
15. Kasi tingasambira wuli “malango gha kayowoyero” katuŵa?
15 Sandani malango gha kayowoyero. Nyengo zinyake nchakovwira kusambira malango gha ciyowoyero ico tikusambira ndiposo umo mazgu ghakubanikizgikira. Ici cikovwira kuti tipulikiske umo ciyowoyero ico cikuyowoyekera mwakuti tiyowoyenge makora. Nga umo ciyowoyero cikuŵira na malango, ciyowoyero cituŵa naco cili na “cilongolero ca mazgu gheneco.” (2 Tim. 1:13) Tikwenera kulondezga “cilongolero” ici.
16. Ni suzgo wuli ilo tikwenera kumazga, ndipo tingalimazga wuli?
16 Lutilirani kumanya vinandi. Munthu wangasambira vinandi vyakukhwaskana na ciyowoyero cinyake na kwamba kudumbiskana na ŵanthu ŵa ciyowoyero ico, kweni wangaleka kulutilira kumanya vinandi. Suzgo ili ndilo lingaŵaso na ŵanthu awo ŵakuyowoya ciyowoyero cituŵa. (Ŵazgani Ŵahebere 5:11-14.) Kasi nchivici cingatovwira kuti timazge suzgo ili? Ŵani na mtima wakuti musazgireko unandi wa mazgu agho mukwenera kuyowoya. “Ntheura tileke kuyowoya na mitendeko ya Khristu, ndipo tilutilire ku ulara; kwambura kujimaso lufura lwa kung’anamukako ku milimo yakufwa, na lwa kupulikana na Ciuta, na lwa kusambizga kwa mabapatizo, na lwa kaŵikiro ka mawoko, na lwa kuwuka kwa ŵakufwa, na lwa ceruzgo camuyirayira.”—Heb. 6:1, 2.
17. Cifukwa wuli nchakuzirwa kucita sambiro nyengo zose? Yowoyani ciyelezgero.
17 Muŵe na nyengo yakusambilira. Cingaŵa makora kuti ticitenge sambiro kwa nyengo yicoko kweni kwambura kudukaduka, kuluska kucita nyengo yitali kweni mwakamozakamoza. Sambirani pa nyengo iyo muli ŵakupepuka mu maghanoghano na apo mungaleka kughanaghana vinyake. Kusambira ciyowoyero ciphya kungayana waka na kujura nthowa mu nkhorongo. Para ŵanthu ŵakwendamo kaŵirikaŵiri mu nthowa iyi, ulendo ukuŵa wakusuzga yayi. Kweni para ŵanthu ŵaleka kwendamo kwa nyengo yitali, nthowa yikujarika mwaluŵiro comene. Mwantheura, nchakukhumbikwa kufwilirapo kusambira na kucita ntheura nyengo zose. (Dan. 6:16, 20) Pa nkhani ya kuyowoya ciyowoyero cituŵa, nchakuzirwa kulomba na “kucerezga kwakufwililirapo kose.”—Efe. 6:18.
18. Cifukwa wuli tikwenera kuyowoya ciyowoyero cituŵa pa mpata uliwose?
18 Yowoyani nyengo zose. Ŵanthu ŵanyake awo ŵakusambira ciyowoyero ciphya ŵakutondeka kuciyowoya cifukwa ca soni panji kopa kubudiska. Ici cingaŵatondeska kuti ŵamanye vinandi. Pa nkhani ya kuyowoya ciyowoyero ciphya, tikwenera kumanya kuti para cinthu ukuciyezgelera ndipo ukucimanya makora. Para munthu wakuyowoya pafupipafupi ciyowoyero ico wakusambira, wakucizgoŵera luŵiro. Mwakuyana waka, tikwenera kuyowoya ciyowoyero cituŵa nyengo yiliyose. “Na mtima munthu wakupulikana kufika ku urunji, ndipo na mlomo wakuzomera kufika ku mphonokwa.” (Rom. 10:10) ‘Tikuzomera’ kuteŵetera Yehova pa nyengo ya ubapatizo withu pera yayi, kweni tikuzomeraso para tikuyowoya za iyo pa mpata wuliwose, kusazgapo para tili mu uteŵeti wa m’munda. (Mat. 28:19, 20; Heb. 13:15) Maungano ghithu Ghacikhristu ghakutipa mwaŵi wa kuyowoya fundo zakupulikikwa makora mu ciyowoyero cituŵa.—Ŵazgani Ŵahebere 10:23-25.
Yowoyani Ciyowoyero Cituŵa Mwakukolerana Kuti Mulumbe Yehova
19, 20. (a) Nchinthu wuli cakuzizwiska ico cikucitika na Ŵakaboni ŵa Yehova mazuŵa ghano? (b) Kasi mwasimikizga mtima kucitaci?
19 Cikate ciŵenge cakukondweska comene usange tiŵengeko ku Yerusalemu pa Sabata mulenji, pa deti la 6, mu mwezi wa Sivani, mu cilimika ca 33 C.E. Pa zuŵa ili, pambere nyengo ya 9 koloko mulenji yindakwane, awo ŵakawungana mu cipinda capacanya “ŵakamba kuyowoya malulimi ghanyake” mwamunthondwe. (Mil. 2:4) Mazuŵa ghano, ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵalije cawanangwa ca kuyowoya malulimi. (1 Kor. 13:8) Nangauli vili nthena, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakupharazga makani ghawemi gha Ufumu mu viyowoyero vyakujumpha 430.
20 Tili ŵakuwonga comene kuti nangauli tikuyowoya viyowoyero vyakupambana, kweni tili ŵakukolerana pakuyowoya ciyowoyero cituŵa ico ni unenesko uwo wuli mu Baibolo. Mu nthowa yinyake, vinthu vili nga ni umo vikaŵira mu nyengo yakale pambere ciyowoyero cindatimbanizgike pa Babele. Ŵanthu ŵa Yehova ŵakuthuwuska zina lake nga ni para ŵakuyowoya ciyowoyero cimoza. (1 Kor. 1:10) Mphanyi tasimikizga mtima kuti titeŵeterenge na ŵabali na ŵadumbu ŵithu pa caru cose “na mtima umoza” apo tikusambira kuyowoya makora ciyowoyero cimoza, mwakuti Dada withu wakucanya, Yehova, walumbike.—Ŵazgani Salmo 150:1-6.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kasi ciyowoyero cituŵa ni vici?
• Kasi kuyowoya ciyowoyero cituŵa kukusazgapo vici?
• Ni vici vingatovwira kuti tiyowoyenge makora ciyowoyero cituŵa?
[Bokosi pa peji 23]
Mungayowoya Makora Ciyowoyero Cituŵa mwa
◆ kupulikizga mwakupwelelera.
◆ kuyezga awo ŵakuyowoya makora.
◆ kusunga pa mtima na kuwerezga.
◆ kuŵazga mwakukwezga.
Sal. 1:1, 2, NW; Civ. 1:3
◆ kusanda “malango gha kayowoyero.”
◆ kulutilira kumanya vinandi.
◆ kuŵa na nyengo yakusambilira.
◆ kuyowoya.
[Cithuzithuzi pa peji 24]
Ŵanthu ŵa Yehova ŵakuyowoya kayowoyero katuŵa mwakukolerana