Yehova Wakaŵa “Muthaski” mu Nyengo Yakale
“Mwizenge luŵiro kwa ine, A Ciuta! Ndimwe movwiri wane na Muthaski wane.”—SAL. 70:5.
1, 2. (a) Mphanyengo wuli apo ŵasopi ŵa Ciuta wakulomba wovwiri kwa Iyo? (b) Ni mafumbo wuli agho ghakuŵapo, ndipo mazgoro tingaghasanga nkhu?
APO ŵapapi ŵanyake ŵakaluta kukavakaca ku malo ghanyake, ŵakapulika kuti mwana wawo wakutengwa wa vilimika 23, wazgeŵa mwambura kumanyikwa makora. Ŵakaghanaghana kuti walipo uyo wamwiba. Nyengo yeneyiyo, ŵakapakira katundu wawo na kwamba kuwelera kukwawo, uku ŵakuŵeyelera Yehova kuti waŵawovwire. Kaboni wa vilimika 20 wakasangika na nthenda iyo mukuluta kwa nyengo yikomenge viŵaro vyake vyose. Nyengo yeneyiyo wakalomba kwa Yehova. Mama wambura mfumu wake wakasuzgikanga kusanga nchito ndipo wakaŵavya ndarama zakukwana zakuti wagulire cakurya cakuti warye na mwana wake wa vilimika 12. Wakaphalira Yehova kwenjerwa kwake. Enya, para ŵali na viyezgo vikuru, ŵasopi ŵa Ciuta ŵakulomba kwa Iyo kuti waŵawovwire. Kasi muli kulombapo kuti Yehova wamovwirani pa nyengo ya suzgo?
2 Fumbo lakuzirwa ndakuti: Kasi tikwenera kulindizga kuti Yehova wazgorenge malurombo ghithu? Zgoro lakukhozga cipulikano likusangika mu Salmo 70. Salmo lakukondweska ili, likalembeka na Davide, musopi wakugomezgeka wa Yehova uyo wakakumana na viyezgo na masuzgo ghanandi mu umoyo wake. Wamasalmo uyu wakakhuŵilizgika na mzimu utuŵa kuti wayowoye za Yehova kuti: “A Ciuta! Ndimwe movwiri wane na Muthaski wane.” (Sal. 70:5) Kusanda Salmo 70 kutovwirenge kumanya cifukwa ico nase tingalombera kwa Yehova para tili mu suzgo na kuŵa na cigomezgo cose kuti waŵenge “Muthaski” withu.
“Ndimwe . . . Muthaski”
3. (a) Kasi ni lurombo wuli lwa kupempha wovwiri wamwaluŵiro ulo luli mu Salmo 70? (b) Kasi Salmo 70 likulongora kuti Davide wakaŵa na cigomezgo wuli?
3 Salmo 70 likwamba na kumara na mazgu ghakupempha wovwiri wamwaluŵiro. (Ŵazgani Salmo 70:1-5.) Davide wakalomba Yehova kuti ‘wize luŵiro’ na kumovwira mwaluŵiro. Mu mavesi gha mukatikati, Davide wakalomba vinthu vinkhondi ivyo wakakhumbanga kuti mphanyi vyacitika. Vinthu vitatu vyakwambilira vikaŵa vyakukhwaskana na awo ŵakakhumbanga kumukoma. Davide wakalomba Yehova kuti wathereske ŵalwani ŵake aŵa na kuŵakhozga soni cifukwa ca uheni wawo. Vinthu viŵiri ivyo wakalomba pamanyuma, ivyo vili mu vesi 4, vikukhwaska ŵanthu ŵa Ciuta. Davide wakalomba kuti awo ŵakupenja Yehova ŵasekelere na kumuthuwuska. Kuumaliro wa salmo ili, Davide wakaphalira Yehova kuti: “Ndimwe movwiri wane na Muthaski wane.” Wonani kuti Davide wakati “Muŵe” yayi, nga ni para wakalombangaso. Kweni wakati, “Ndimwe,” kulongora kuti wakaŵa na cigomezgo cose mwa Yehova. Davide wakakayikanga yayi kuti Ciuta wamovwirenge.
4, 5. Kasi tikusambiraci za Davide mu Salmo 70, ndipo tingaŵa na cigomezgo wuli?
4 Kasi Salmo 70 likutiphaliraci za Davide? Apo wakamanya kuti pali ŵalwani awo ŵakakhumbanga kumukoma, Davide wakaŵavya maghanoghano ghakuti wamarane nawo yekha. M’malo mwake, wakaŵa na cigomezgo cose kuti Yehova wamaranenge na ŵalwani ŵake pa nyengo iyo watema ndiposo mu nthowa iyo wasankha. (1 Sam. 26:10) Davide wakasunkhunika yayi ndipo wakaŵa na cigomezgo cose kuti Yehova wakovwira na kuthaska awo ŵakumupenja. (Heb. 11:6) Davide wakagomezganga kuti ŵasopi ŵaunenesko aŵa ŵali na cifukwa cakukondwera na kuthuwuskira Yehova mwa kuphalirako ŵanji za ukuru wake.—Sal. 5:11; 35:27.
5 Nga ni Davide, tingaŵa na cigomezgo cose kuti Yehova ni Movwiri na “Muthaski” withu. Antheura, para tili na viyezgo vikuru panji tikuwona kuti tikukhumbikwira wovwiri, nase tingalomba kuti Yehova watovwire mwaluŵiro. (Sal. 71:12) Kweni kasi Yehova wangacita vici kuti wazgore malurombo ghithu? Pambere tindadumbiskane umo Yehova wangatovwilira, tiyeni tisande nthowa zitatu izo wakathaskira Davide, kumovwira pa nyengo iyo wakakhumbanga wovwiri wamwaluŵiro.
Kuthaskika ku Ŵakususka
6. Ni vici vikawovwira Davide kumanya kuti Yehova wakuthaska ŵarunji?
6 Kufumira mu mabuku ghacoko waka gha mu Baibolo agho ghakaŵako pa nyengo iyo, Davide wakamanya kuti ŵarunji ŵangaŵa na cigomezgo cose kuti Yehova waŵawovwirenge. Apo Yehova wakatuma Ciwowota pa caru cambura kopa Ciuta, wakaponoska Nowa na mbumba yake iyo yikamopanga. (Gen. 7:23) Apo Yehova wakalokweska moto na sulfure pa ŵanthu ŵaheni awo ŵakakhalanga mu Sodomu na Gomora, wakawovwira munthu murunji Loti na ŵana ŵake ŵasungwana ŵaŵiri kuti ŵafumemo mwakuti ŵaleke kufwa. (Gen. 19:12-26) Apo Yehova wakaparanya Faro na ŵasilikari ŵake pa Nyanja Yiswesi, wakavikilira ŵanthu ŵake, ndipo wakaŵawovwira kuti ŵaleke kuparanyika. (Ex. 14:19-28) Kasi nchakuzizika nthena kuti Davide mu salmo linyake wakalumba Yehova kuti ni “Ciuta wa uthaski”?—Sal. 68:20.
7-9. (a) Kasi Davide wakaŵa na cifukwa wuli ca kugomezgera kuti Ciuta wamuthaskenge? (b) Kasi Davide wakalumba njani wakati wathaskika?
7 Davide wakaŵaso na vifukwa vinyake vyakugomezgera comene kuti Yehova wamuthaskenge. Kwizira mu ivyo vikamucitikira, Davide wakawona kuti “mawoko gha muyirayira” gha Yehova ghangathaska awo ŵakumuteŵetera. (Dute. 33:27) Pa vyakucitika vinandi, Yehova wakaponoska Davide ku “ŵalwani.” (Sal. 18:17-19, 48) Wonani ciyelezgero ici.
8 Apo ŵanakazi ŵa mu Israyeli ŵakamba kuhaya Davide cifukwa ca kuluska nkhondo, Themba Sauli likacita sanji comene mwakuti pa nyengo ziŵiri likaponya mkondo kuti lilase Davide. (1 Sam. 18:6-9) Pa nyengo zose ziŵiri, Davide wakaŵeka mkondo uwu. Kasi Davide wakaŵeka cifukwa wakaŵa waka msilikari waluso ndiposo wakupepuka thupi? Yayi. Baibolo likulongosora kuti “Yehova wakaŵa na iye.” (Ŵazgani 1 Samuel 18:11-14.) Pamanyuma pake, apo ciŵembu ico Sauli wakanozga cakuti Davide wakakomeke na Ŵafilisiti cikatondeka, ‘Sauli wakawona na kumanya kuti Yehova wakaŵa naye Davide.’—1 Sam. 18:17-28.
9 Kasi Davide wakalumba njani cifukwa ca kuthaskika kwake? Mazgu agho ghali pacanya pa Salmo 18 ghakuti Davide wakayowoya mazgu agha kuti ‘wathokoze Yehova uyo wakamuthaska [kwa Sauli, NW].’ Davide wakayowoya umo wakajipulikiranga mu sumu, wakati: “Yehova ndiye jalawe lane, na linga lane, ndiposo na muthaski wane; ndiye Ciuta wane na nkhongono zane, mwa Iye muli mphokwa wane.” (Sal. 18:2) Kasi cipulikano cithu cikukhora yayi cifukwa ca kumanya kuti Yehova wali na nkhongono zakuthaskira ŵanthu ŵake?—Sal. 35:10.
Kufukatirika pa Citara ca Ulwari
10, 11. Nchivici cikutovwira kumanya nyengo iyo Davide wakwenera kuti wakaŵira mu ulwari uwo ukuyowoyeka mu Salmo 41?
10 Salmo 41 likulongora kuti pa nyengo yinyake Themba Davide likalwara comene. Davide wakatandaranga waka pa bedi, ndipo wakaŵa mulwari comene mwakuti ŵanyake mwa ŵalwani ŵake ŵakaghanaghananga kuti “ntha watiwukengeso apo wakugona.” (Mavesi 7, 8) Kasi mphanyengo wuli apo Davide wakaŵa na matenda ghakuru agha? Ivyo vikuyowoyeka mu salmo ili vikwenera kuti vikacitika mu nyengo yakusuzga comene mu umoyo wa Davide, apo mwana wake Abisalomu wakakhumbanga kumupoka uthemba.—2 Sam. 15:6, 13, 14.
11 Mwaciyelezgero, Davide wakuyowoya za mubwezi wake uyo wakamugomezganga ndiposo uyo wakaryanga nayo cingwa kuti wakamuwukira. (Vesi 9) Ici cikutikumbuska za cinthu cinyake ici cikacitika mu umoyo wa Davide. Panyengo iyo Abisalomu wakagaruka, munthu wakugomezgeka uyo wakapangiranga fundo Davide, zina lake Ahitofele, wakazgoka mupusikizgi ndipo wakaŵira lumoza na Abisalomu pakulimbana na themba ili. (2 Sam. 15:31; 16:15) Ghanaghanirani waka kuti themba likutondeka kuwuka pa bedi cifukwa ca ulwari, lilije nkhongono zakuwukira, kweniso likumanya kuti lazingilizgika na ŵanthu ŵaciŵembu awo ŵakukhumba kuti lifwe mwakuti ŵafiske vilato vyawo viheni.—Vesi 5.
12, 13. (a) Kasi Davide wakaŵa na cigomezgo wuli? (b) Kasi Ciuta wakwenera kuti wakamukhozga wuli Davide?
12 Davide wakaleka yayi kugomezga “Muthaski.” Pakuyowoya za munthu murunji uyo ni mulwari, Davide wakati: “Yehova wakumuthaska mu nyengo za suzgo. Yehova wakumufukatira pa citara ca urwali; mu nthenda zake mukumucizga.” (Sal. 41:1, 3) Nanga ni apa napo mungawona cigomezgo ico Davide wakaŵa naco, ceneico cikuwoneka mu mazgu ghakuti “Yehova wakumufukatira.” Davide wakakayikanga yayi kuti Yehova wamuthaskenge. Mwauli?
13 Davide wakalindizganga kuti Yehova wamucizgenge mwamunthondwe yayi. M’malo mwake, wakaŵa na cigomezgo cose kuti Yehova ‘wamufukatirenge,’ ico cikung’anamura kuti wamovwirenge na kumupa nkhongono nangauli wakatondekanga kuwuka. Nchakuwonekerathu kuti Davide wakawukhumbanga wovwiri uwu. Kusazgapo pa nthenda iyo yikamumara nkhongono, wakazingilizgika na ŵalwani ŵake awo ŵakamuyowoyeranga viheni. (Mavesi 5, 6) Yehova wakwenera kuti wakakhozga Davide mwa kumukumbuska fundo zakupembuzga. Davide wakati: “Mwandifighilira cifukwa ca ukongolekwa wane.” (Vesi 12) Davide wakweneraso kuti wakakhozgeka apo wakakumbuka kuti nangauli wakaŵa mulwari ndipo ŵalwani ŵake ŵakamuyowoyeranga viheni, Yehova wakamuwonanga kuŵa murunji. Paumaliro, Davide wakacira nadi ku nthenda yake. Kasi nchakukhozga yayi kumanya kuti Yehova wangawovwira awo mbalwari?—2 Kor. 1:3.
Kupika Vyakukhumbikwa pa Umoyo
14, 15. Mphanyengo wuli apo Davide na ŵanalume ŵake ŵakakhumbikwiranga cakurya, ndipo ni wovwiri wuli uwo ŵakapokera?
14 Apo Davide wakaŵa themba la Israyeli, wakaryanga cakurya na kumwa vyakumwa viwemi comene ndipo wakacemangaso nanga ni ŵanji kuti ŵaryenge nayo. (2 Sam. 9:10) Ndipouli, Davide wakamanyangaso umo umoyo wa kusoŵa cakurya ukuŵira. Apo mwana wake, Abisalomu, wakamwendera mphiska kuti wamupoke uthemba, Davide pamoza na ŵanthu awo ŵakaŵa ŵakugomezgeka kwa iyo, ŵakafumamo mu Yerusalemu. Ŵakacimbilira ku Gileadi, kumanjiliro gha dazi kwa Mronga wa Yorodani. (2 Sam. 17:22, 24) Pakuti Davide na ŵanalume ŵake ŵakabisamangabisamanga, cakurya na vyakumwa vikaŵamalira, kweniso ŵakaŵavya nyengo yakupumulira. Kasi ŵakate ŵasangenge nkhu vinthu ivi mu mapopa?
15 Paumaliro, Davide na ŵanalume ŵake ŵakafika mu msumba wa Mahanaimu. Ku malo agha, ŵakakumana na ŵanalume ŵatatu ŵacikanga, Shobi, Makir, na Barzilai. Ŵanalume aŵa ŵakaŵa ŵakunozgeka kufwa mwakuti ŵawovwire themba lakusoleka na Ciuta, cifukwa Abisalomu wapokenge uthemba mphanyi wakate walangenge waliyose uyo wakawovwira Davide. Pakumanya masuzgo agho Davide na ŵanthu ŵake ŵakaŵa nagho, ŵanalume ŵatatu ŵakugomezgeka aŵa ŵakiza na vinthu vyakukhumbikwa, nga ni vitara, tirigu, barle, tirigu wakukazinga, nchunga, mphoza, uci, mase, na mberere. (Ŵazgani 2 Samuel 17:27-29.) Kugomezgeka ndiposo lusungu lwa ŵanalume ŵatatu aŵa vikwenera kuti vikamukhwaska comene Davide. Mphake kuti Davide waleke kuluwa ivyo ŵakamucitira.
16. Kasi ni njani uyo wakapangiska kuti Davide na ŵanalume ŵake ŵasange cakurya?
16 Kweni kasi ni njani uyo wakapangiska kuti Davide na ŵanalume ŵake ŵasange cakurya? Davide wakakhorwa kuti Yehova wakupwelelera ŵanthu ŵake. Yehova wangakhuŵilizga ŵateŵeti ŵake ŵanyake kuti ŵawovwire musopi munyawo uyo wakusuzgika. Apo Davide wakaghanaghaniranga ivyo vikacitika mu caru ca Gileadi, nchakuwonekerathu kuti wakamanya kuti lusungu lwa ŵanalume ŵatatu aŵa lukaŵa lwakufuma kwa Yehova. Kuumaliro wa umoyo wake, Davide wakalemba kuti: “Nkhaŵa mwanici ndipo sono ndili mucekuru, kweni ndilije kuwona murunji [kusazgapo iyo] kuti wasidika, panji mphapu yake kulomba vyakurya.” (Sal. 37:25) Kasi nchakupembuzga yayi kumanya kuti Yehova wapwelelerenge ŵateŵeti ŵake?—Zinth. 10:3.
‘Yehova Wakumanya Kuthaska’ Ŵanthu
17. Nchivici ico Yehova walongora kanandi waka?
17 Davide njumoza mwa ŵasopi ŵanandi ŵa mu nyengo yakale awo Yehova wakaŵathaska. Kufuma mu nyengo ya Davide, Ciuta walongora kanandi waka kuti mazgu gha mpositole Petrosi ngaunenesko. Mazgu agha ghakuti: “Fumu [Yehova] yikumanya kuŵathaska ku lwavyo awo ŵakusopa Ciuta.” (2 Pet. 2:9) Wonani viyelezgero vinyake viŵiri.
18. Kasi Yehova wakaponoska wuli ŵanthu ŵake mu nyengo ya Hezekiya?
18 Apo ŵasilikari ŵankhongono ŵa Asiriya ŵakawukira Yuda na kufingira Yerusalemu, mu nyengo ya Ŵaisrayeli, Themba Hezekiya likalomba kuti: “A Yehova, mutiponoske . . . kuti maufumu ghose gha caru ghamanye kuti Imwe pera ndimwe Yehova.” (Yes. 37:20) Hezekiya wakafipiranga comene mtima zina la Ciuta na umo likhwaskikirenge. Yehova wakazgora lurombo ulu lwakufumira pasi pa mtima. Mu usiku umoza pera, mungelo yumoza wakakoma Ŵaasiriya ŵakukwana 185,000, ico cikawovwira kuti ŵateŵeti ŵakugomezgeka ŵa Yehova ŵaponoskeke.—Yes. 37:32, 36.
19. Kasi Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakapona pharanyiko cifukwa ca kupulikira cenjezgo wuli?
19 Apo kukakhala zuŵa limoza kuti wafwe, Yesu wakapeleka cenjezgo lakuti lovwire ŵasambiri ŵake awo ŵakakhalanga mu Yudeya. (Ŵazgani Luka 21:20-22.) Vilimika vinandi vikajumphapo, kweni mu 66 C.E., ŵasilikari Ŵaciroma ŵakiza ku Yerusalemu cifukwa Ŵayuda ŵakagaluka. Ŵasilikari aŵa, awo ŵakalongozgeka na Cestius Gallus, ŵakagumura pacoko waka ciliŵa cakufupi na tempele, na kuwelera kukwawo. Ŵakhristu ŵakugomezgeka ŵakamanya kuti uwu ukaŵa mwaŵi wa kucimbira pharanyiko ilo Yesu wakayowoyerathu, ntheura ŵakacimbilira ku mapiri. Ŵasilikari Ŵaciroma ŵakaweraso mu 70 C.E. Panyengo iyi ŵakawelera waka yayi, ndipo ŵakaparanyirathu Yerusalemu. Ŵakhristu awo ŵakapulikira cenjezgo la Yesu ŵakapona pharanyiko ili.—Luka 19:41-44.
20. Cifukwa wuli tingagomezga Yehova kuti ni “Muthaski” withu?
20 Cipulikano cithu cikukhora comene para tikughanaghanira ukaboni wakulongora kuti Yehova wakovwira ŵanthu ŵake. Ivyo wakacita kumanyuma vikutikwezga nkhongono. Kwali panyengo yasono tikukumana na masuzgo wuli, panji tikumanenge nagho munthazi, nase tingaŵa na cigomezgo cose kuti Yehova ni “Muthaski” withu. Kweni kasi Yehova wangatithaska wuli? Wuli pakuyowoya za ŵanthu awo ŵazunurika mu ndime yakwamba? Kasi vinthu vikaŵamalira wuli? Tiyeni tizakawone mu nkhani yakulondezgapo.
Kasi Mukukumbuka?
• Kasi Salmo 70 likutipa cifukwa wuli cakugomezgera Ciuta?
• Kasi Davide wakawovwirika wuli apo wakaŵa mulwari?
• Ni viyelezgero wuli ivyo vikulongora kuti Yehova wangaponoska ŵanthu ŵake ku ŵalwani?
[Cithuzithuzi pa peji 6]
Yehova wakazgora lurombo lwa Hezekiya