Yehova Wakutilaŵiska Kuti Watovwire
“Maso gha Yehova ghakulaŵiska uku na uko mu caru cose ca pasi, kujiwonya nkhongono kovwira awo mitima yawo njakufikapo pamaso pake.”—2 MID. 16:9.
1. Cifukwa wuli Yehova wakutisanda?
YEHOVA ni Dada wakufikapo. Wakutimanya makora comene mwakuti wakumanya na “kaghanaghaniro” kithu wuwo. (1 Mid. 28:9) Kweni wakutisanda kuti watisange vifukwa yayi. (Sal. 11:4; 130:3) Iyo wakukhumba kutivikilira ku cinthu cilicose ico cingananga ubwezi withu na iyo panji cilindizga cithu ca kusanga umoyo wamuyirayira.—Sal. 25:8-10, 12, 13.
2. Kasi Yehova wakulongora nkhongono zake kuti wawovwire anjani?
2 Yehova ngwankhongono zose ndipo wakuwona vyose. Pa cifukwa ici, wangawovwira ŵakugomezgeka ŵake nyengo yiliyose para ŵamucema. Ndiposo wangaŵakhozga para ŵakuyezgeka. Lemba la 2 Midauko 16:9 likuti: “Maso gha Yehova ghakulaŵiska uku na uko mu caru cose ca pasi, kujiwonya nkhongono kovwira awo mitima yawo njakufikapo pamaso pake.” Wonani kuti Yehova wakulongora nkhongono zake kovwira awo ŵakumuteŵetera na mtima wakufikapo, uwo ngutuŵa na wambura upusikizgi. Kweni wakucita ntheura yayi kwa awo mbaryarya na ŵapusikizgi.—Josh. 7:1, 2, 21, 25; Zinth. 1:23-33.
Yendani na Ciuta
3, 4. Kasi ‘kwenda na Ciuta’ cikung’anamuraci, ndipo ni nkhani wuli za mu Malemba izo zikutingweruska pa fundo iyi?
3 Ku ŵanandi, nchakupulikikwa yayi kuti Mlengi wa cilengiwa cose wakuzomerezga ŵanthu kuti ŵendenge nayo. Kweni ici ndico Yehova wakukhumba kuti ticitenge. Mu nyengo yakale, Enoki na Nowa ‘ŵakendanga na Ciuta.’ (Gen. 5:24; 6:9) Mozesi “wakazizipizga nga ngwakumulaŵiska Uyo ngwambura kuwoneka.” (Heb. 11:27) Themba Davide likendanga mwakujiyuyura na Ŵadada ŵake ŵakucanya. Davide wakati: “Cifukwa [Yehova] wali ku woko lane [“lamalyero,” NW] ine ntha ndisunkhunyikenge.”—Sal. 16:8.
4 Mbunenesko kuti tingamukora pa woko yayi Yehova na kwenda nayo. Kweni tingacita ntheura mwakuyelezgera. Mwauli? Wamasalmo Asafu wakalemba kuti: “Ndili namwe lutaluta; mukundikora ku woko lamalyero. Timundilongozge na vipango vinu.” (Sal. 73:23, 24) Fundo njakuti tikwenda na Yehova usange tikupulikira ulongozgi wake uwo tikupokera kwizira mu Mazgu ghake ndiposo kwizira mwa “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru.”—Mat. 24:45; 2 Tim. 3:16.
5. Kasi Yehova wakuŵalaŵiska wuli mwacitemwa ŵanthu ŵake ŵakugomezgeka, ndipo tikwenera kumuwona wuli?
5 Cifukwa cakuti Yehova wakuŵatemwa awo ŵakwenda nayo, wakuŵalaŵilira nga ni dada wacitemwa, wakuŵapwelelera, wakuŵavikilira na kuŵasambizga. Ciuta wakuti: “Tindikurunjikizge na kukusambizga nthowa iyo ukwenera kwendamo; tindikulongozge na jiso lane.” (Sal. 32:8) Jifumbani kuti: ‘Kasi nkhujiwona kuti nkhwenda na Yehova, kutegherezga ku vinjeru vyake na kumanya kuti wakunilaŵiska mwacitemwa? Kasi nkhughanaghana viwemi, kuyowoya viwemi na kucita viwemi cifukwa ca kumanya kuti iyo wali pafupi na ine? Para nabuda, kasi nkhuwona kuti Yehova wandanitaye na kunilazgira nkhontho, kweni kuti ni Dada wacitemwa na walusungu uyo wakukhumba kovwira ŵanthu awo ŵalapa kuti ŵawelere kwa iyo?’—Sal. 51:17.
6. Kasi Yehova wakuluska wuli umo munthu wakucitira na mwana wake?
6 Nyengo zinyake Yehova wangatovwira pambere tindanange. Mwaciyelezgero, wangawona kuti mtima withu uwo ukutemwa kutipusika wamba kudokera vinthu viheni. (Yer. 17:9) Para vyaŵa nthena, wangacitapo kanthu mwaluŵiro kuluska umo munthu wangacitira na mwana wake, cifukwa cakuti “vikopi vyake” vikulaŵiska na mukati wuwo na kusanda maghanoghano ghithu. (Sal. 11:4; 139:4; Yer. 17:10) Wonani umo Ciuta wakacitira na maghanoghano agho ghakanjira mwa Baruki, uyo wakaŵa mulembi ndiposo mubwezi wa nchimi Yeremiya.
Dada Mweneco wa Baruki
7, 8. (a) Kasi Baruki wakaŵa njani, ndipo wakwenera kuti wakamba kudokera vinthu wuli vyambura kwenelera? (b) Kasi Yehova wakalongora wuli kuti wakamufipira mtima Baruki nga ni dada wake?
7 Baruki wakaŵa mulembi wakumanya nchito yake uyo wakateŵetera mwakugomezgeka pamoza na Yeremiya pa mulimo uwo ukazgoka unonono. Uwu ukaŵa mulimo wa kupharazga ceruzgo ca Yehova ku Ŵayuda. (Yer. 1:18, 19) Nyengo yinyake, Baruki, uyo mbumba yake yikwenera kuti yikaŵa yakumanyikwa, wakamba ‘kujipenjera vikuru.’ Panyake wakamba kudokera umoyo wapacanya panji kuzomerezga kuti khumbo lakuti wasambazge likure mu mtima wake. Kwali vikaŵa nthena, kwali yayi, fundo njakuti Yehova wakawona kuti Baruki wakamba kuŵa na maghanoghano agho mphanyi ghakamunjizga mu suzgo. Yehova wakacitapo kanthu mwaluŵiro na kuphalira Baruki kwizira mwa Yeremiya kuti: “Ukati, Mbaya ‘we ine sono! Cifukwa Yehova wasazgako kuŵinyamtima ku citima cane; nkhulopwa nkhongono mu kutampha kwane, ndipo kuti nkhusanga cipumulo cara.” Kufuma apo, Ciuta wakati: “Kasi ukujipenjera vikuru? Lekani kuvipenja.”—Yer. 45:1-5.
8 Nangauli Yehova wakamubisira yayi Baruki, kweni wakamukwiyira yayi ndipo wakamufipira mtima nga ni dada wake. Nchakuwonekerathu kuti Ciuta wakamanya kuti munthu uyu wakaŵa na makhumbiro agha cifukwa ca kuŵa na mtima uheni cara. Kweniso Yehova wakamanya kuti agha ghakaŵa mazuŵa ghaumaliro gha Ŵayuda na msumba wa Yerusalemu, ndipo wakakhumba yayi kuti Baruki wakhuŵare pa nyengo yakusuzga iyi. Ntheura kuti Ciuta wamuwezge muteŵeti wake, wakamukumbuska kuti ‘wakhizgenge ciheni pacanya pa ŵanthu wose’ ndipo usange Baruki wacitenge mwavinjeru, waponenge. (Yer. 45:5) Apa Ciuta wakatenge: ‘Baruki, kumbuka ivyo vicitikirenge ŵanthu ŵakwananga ŵa mu Yuda na Yerusalemu. Lutilira kugomezgeka mwakuti upone. Nikuvikilirenge.’ Apa nchakuwonekerathu kuti mazgu gha Yehova ghakamucontha mtima Baruki, cifukwa wakapulikira ndipo wakapona pharanyiko la Yerusalemu ilo likiza pakati pajumpha vilimika 17.
9. Kasi mungazgora wuli mafumbo agho ghali mu ndime iyi?
9 Apo mukughanaghanira nkhani ya Baruki, langulukani pa mafumbo ghakulondezgapo agha pamoza na malemba: Kasi ivyo Yehova wakacitira Baruki vikutiphaliraci za Iyo na umo wakuwonera ŵateŵeti ŵake? (Ŵazgani Ŵahebere 12:9.) Pakuwona kuti tili mu nyengo zinonono, kasi tingasambiraci ku ulongozgi wa Ciuta kwa Baruki ndiposo umo Baruki wakacitira na ulongozgi uwu? (Ŵazgani Luka 21:34-36.) Pakulondezga Yeremiya, kasi ŵalara ŵa mpingo ŵangalongora wuli kuti Yehova wakufipira mtima ŵateŵeti ŵake?—Ŵazgani Ŵagalatiya 6:1.
Mwana Wakatolera Citemwa ca Ŵawiske
10. Cifukwa wuli Yesu ngwakukwana kufiska udindo wake nga ni Mutu wa mpingo Wacikhristu?
10 Pambere Ŵakhristu ŵandaŵeko, ŵaprofeti na ŵateŵeti ŵanyake ŵakugomezgeka ŵa Yehova ndiwo ŵakalongoranga umo Iyo wakutemwera ŵanthu. Mazuŵa ghano, citemwa ca Yehova cikulongoreka comene kwizira mwa Mutu wa mpingo Wacikhristu, Yesu Khristu. (Efe. 1:22, 23) Ntheura mu buku la Civumbuzi, Yesu wakuyowoyeka kuti ni mwanamberere uyo wali na “maso ghankhondi na ghaŵiri ivyo ndi mizimu yinkhondi na yiŵiri ya Ciuta iyo yikatumika mu caru cose ca pasi.” (Civ. 5:6, Phangano Liphya) Yesu pakuŵa wakuzura na mzimu utuŵa wa Ciuta, wakumanya vinthu fikepo. Nayo wakuwona wunthu withu wa mukati, ndipo wakumanya vyose.
11. Kasi Khristu wali na nchito wuli, ndipo ivyo wakuticitira vikulongora wuli umo Ŵawiske ŵakutiwonera?
11 Kweni nga umo waliri Yehova, Yesu wali nga ngwapolisi yayi. Iyo wakutisanda nga ni dada wacitemwa. Zina linyake la Yesu lakuti “Dada Wamuyirayira” likutikumbuska nchito iyo wazamucita, ya kupeleka umoyo wamuyirayira kwa wose awo ŵali na cipulikano mwa iyo. (Yes. 9:6) Mwakusazgirapo, pakuŵa Mutu wa mpingo, Khristu wangaciska Ŵakhristu ŵakukhwima mwauzimu, comenecomene ŵalara kuti ŵapembuzge na kunjirikizga ŵanthu awo ŵakukhumbikwira wovwiri wantheura.—1 Tes. 5:14; 2 Tim. 4:1, 2.
12. (a) Kasi makalata ghakuya ku mipingo yinkhondi na yiŵiri mu Asiya Minor ghakuvumburaci vya Yesu? (b) Kasi ŵalara ŵakulongora wuli umo Khristu wakuwonera mskambo wa Ciuta?
12 Ico cikulongora kuti Khristu wakughanaghanira mskambo ni makalata ghakuya ku ŵalara ŵa mipingo yinkhondi na yiŵiri mu Asiya Minor. (Civ. 2:1–3:22) Mu makalata agha, Yesu wakalongora kuti wakamanyanga ivyo vikacitikanga mu mipingo iyi, kweniso umo wakaŵafipiranga mtima ŵalondezgi ŵake. Maso gha Yesu ghali pa mpingo, comenecomene sono pakuti mboniwoni iyo yikuyowoyeka mu Civumbuzi yikufiskika mu “Zuŵa la Fumu.”a (Civ. 1:10) Kanandi citemwa ca Khristu cikulongoreka kwizira mu ŵalara awo mbaliska ŵauzimu. Iyo wangaciska ŵanthu aŵa, ŵeneawo ni “vyawanangwa ku ŵanthu” kuti ŵapembuzge, ŵakhozge na kunjirikizga ŵanyawo usange mphakwenelera. (Efe. 4:8; Mil. 20:28; ŵazgani Yesaya 32:1, 2.) Kasi mukuwona kuti ivyo ŵalara ŵakucita mbukaboni wakuti Khristu wakumutemwani?
Wovwiri pa Nyengo Yakwenelera
13-15. Kasi Ciuta wangazgora wuli malurombo ghithu. Yowoyani viyelezgero.
13 Kasi muli kulombapo kufumira pasi pa mtima kuti movwirike ndipo mukapokera zgoro kwizira mwa Mkhristu wakukhwima mwauzimu uyo wakamucezgerani na kumukhozgani? (Yak. 5:14-16) Panji mukawovwirika na nkhani iyo yikayowoyeka ku ungano Wacikhristu panji iyo mukaŵazga mu limoza mwa mabuku ghithu. Kanandi Yehova wakuzgora malurombo ghithu kwizira mu nthowa izi. Mwaciyelezgero, mulara munyake wakati wayowoya nkhani, mudumbu uyo ŵanthu ŵakamucitira msinjiro masabata ghanji pambere nkhani iyi yindayowoyeke, wakiza kwa mulara uyu. M’malo mwa kudandaura za suzgo lake, mudumbu wakawonga comene cifukwa ca fundo zinyake za m’malemba izo zikayowoyeka mu nkhani. Fundo izi zikakolerana na suzgo yake, ndipo zikamupembuzga comene. Wakakondwa comene kuti wakaŵapo pa ungano uwu.
14 Pa nkhani ya wovwiri uwo ukupelekeka kwizira mu lurombo, wonani ivyo vikacitikira ŵakayidi ŵatatu awo ŵakasambira unenesko mu jele, ndipo ŵakaŵa ŵapharazgi ŵambura kubapatizika. Cifukwa cakuti pakacitika civulupi, ŵakayidi wose ŵakakanizgika kucita vinthu vinyake mu jele. Ntheura ŵakayidi ŵakagaluka. Ŵakayidi ŵakapangana kuti para ŵarya cakurya ca mulenji ŵangawezganga mbale cara, kulongora kuti ŵandakolerane navyo ivyo ŵakaphalirika. Apa, ŵapharazgi ŵatatu aŵa cakucita cikaŵasoŵa. Usange ŵakolerana na ŵanyawo, mbwenu ŵatondeka kulondezga ulongozgi wa Yehova uwo ukusangika pa Ŵaroma 13:1. Usange ŵaleka, ŵakayidi ŵanyawo ŵaŵasuzgenge.
15 Cikaŵa cakusuzga kuti ŵafumbane ico ŵangacita, ntheura waliyose wakalomba vinjeru kwa Yehova. Namacero ghake, vikasangika kuti wose ŵatatu ŵacita cinthu cimoza. Ŵakapokako yayi cakurya ca mulenji, ntheura ŵalinda ŵa jele ŵakati ŵiza kuti ŵatore mbale, iwo ŵakaŵavya mbale. Ŵakakondwa comene kuti ‘Wakupulika malurombo’ wakaŵa pafupi nawo.—Sal. 65:2.
Kulindilira Vyamunthazi na Cikanga
16. Kasi mulimo wa kupharazga ukulongora wuli kuti Yehova wakughanaghanira awo ŵali nga ni mberere?
16 Mulimo wa pa caru cose wa kupharazga, mbukaboni unyake wakuti Yehova wakughanaghanira ŵanthu awo ŵakukhumba kumanya unenesko kulikose uko ŵangaŵa. (Gen. 18:25) Kwizira mu ŵangelo, Yehova wakulongozgera ŵateŵeti ŵake ku ŵanthu awo ŵali nga ni mberere nangauli ŵakukhala ku malo agho makani ghawemi ghandapharazgike. (Civ. 14:6, 7) Mwaciyelezgero, kwizira mwa mungelo, Ciuta wakalongozga mupharazgi Filipu kuti wakumane na nthunguli ya ku Etiyopiya na kuyilongosolera Malemba. Kasi nchivici cikacitika pamanyuma pake? Nthunguli yira yikapokelera makani ghawemi na kuŵa mulondezgi wakubapatizika wa Yesu.b—Yoh. 10:14; Mil. 8:26-39.
17. Cifukwa wuli tikwenera kufipa mtima comene cara na vinthu ivyo vingacitika?
17 Apo mgonezi uheni uwu ukusendelera kuumaliro, “mihero” iyo yikayowoyeka kuti yiŵengeko yilutilirenge. (Mat. 24:8) Mwaciyelezgero, mtengo wa cakurya ungakwera comene cifukwa cakuti awo ŵakukhumba kurya mbanandi, cifukwa cakuti nyengo zinyake vula yikuwa makora yayi, panji cifukwa cakuti ndarama zikwenda makora yayi. Cingaŵa cinonono kusanga nchito, kweniso ŵanchito ŵangacicizgika kugwira nchito maora ghanandi kuluska nyengo zose. Cilicose ico cingacitika, wose awo ŵakucita dankha vya Ufumu na kulutilira kuŵa na ‘jiso liwemi’ ŵaleke kufipa mtima comene. Ŵakumanya kuti Ciuta wakuŵatemwa ndipo waŵapwelelerenge. (Mat. 6:22-34) Mwaciyelezgero, wonani umo Yehova wakasungira Yeremiya mu nyengo yakusuzga iyo Yerusalemu wakaparanyikanga mu 607 B.C.E.
18. Apo Yerusalemu wakaparanyikanga, kasi Yehova wakalongora wuli kuti wakamutemwanga Yeremiya?
18 Kuumaliro wa nyengo iyo Ŵababulone ŵakapokeranga Yerusalemu, Yeremiya wakajalirika mu bwalo la nyumba ya ukayidi. Kasi cakurya wakate wacisangenge wuli? Waŵenge mwanangwa mphanyi wakaluta kukapenja cakurya. M’malo mwake wakalaŵiskanga kwa ŵanthu awo ŵakaŵanga pafupi nayo, ŵeneawo ŵanandi ŵakamutinkhanga. Ndipouli, Yeremiya wakagomezganga ŵanthu yayi, kweni wakagomezganga Ciuta, uyo wakamulayizga kuti wamupwelelerenge. Kasi Yehova wakafiska layizgo lake? Nkhanira kwali! Wakawoneseska kuti Yeremiya wakupokera “ciŵalukwa ca cingwa . . . cisuke cimare cingwa mu muzi wose.” (Yer. 37:21) Yeremiya, Baruki, Ebedi-meleki na ŵanyake, ŵakapona ku njara, matenda na nyifwa.—Yer. 38:2; 39:15-18.
19. Kasi tikwenera kusimikizga mtima kucitaci apo tikulindilira ivyo vikwiza munthazi?
19 Nadi, “maso gha Fumu ghali pa ŵarunji, ndipo makutu ghake ghakutegherezga kuŵeya kwawo.” (1 Pet. 3:12) Kasi mukukondwa kuti Dada winu wakucanya wakumulaŵiskani? Kasi mukuwona kuti muli ŵakuvikilirika pakumanya kuti wakumulaŵiskani mwakuti wamovwirani? Ipo simikizgani mtima kuti visuzge viti wuli, mulutilirenge kwenda na Ciuta. Tikumanya kuti Yehova walekenge yayi kulaŵiska ŵakugomezgeka ŵake mwacitemwa.—Sal. 32:8; ŵazgani Yesaya 41:13.
[Mazgu ghamusi]
a Nangauli makalata agha ghakukhwaska comene ŵalondezgi ŵakuphakazgika ŵa Khristu, kweni fundo zake zikovwira ŵateŵeti wose ŵa Ciuta.
b Ciyelezgero cinyake cakulongora kuti Ciuta wakulongozga ŵanthu ŵake cikusangika pa Milimo 16:6-10. Pa lemba ili tikuŵazga kuti Paulosi na ŵanyake “ŵakakanizgika na mzimu utuŵa” kupharazga mu Asiya na Bituniya. M’malo mwake, ŵakacemeka kuti ŵakateŵetere ku Makedoniya uko ŵanthu ŵanandi ŵakuzika ŵakapulika makani ghawemi.
Kasi Mungalongosora?
• Kasi tingalongora wuli kuti ‘tikwenda na Ciuta’?
• Kasi Yehova wakalongora wuli kuti wakamutemwanga Baruki?
• Pakuŵa Mutu wa mpingo Wacikhristu, kasi Yesu wakulongora wuli umo Ŵawiske ŵaliri?
• Kasi tingalongora wuli kuti tikugomezga Ciuta mu nyengo zinonono izi?
[Cithuzithuzi pa peji 9]
Nga umo Yeremiya wakacitira na Baruki, ŵalara Ŵacikhristu ŵakulongora kuti Yehova wakughanaghanira ŵanthu ŵake
[Cithuzithuzi pa peji 10]
Kasi Yehova wangatovwira wuli pa nyengo yakwenelera?