Maghanoghano Ghithu Ghose Ghaŵe pa Njombe
“Nkhucimbilira ku cikhomo kuti nkhapokere njombe.”—FIL. 3:14.
1. Kasi Paulosi wakalindiliranga njombe wuli?
MPOSITOLE Paulosi, uyo wakamanyikwangaso kuti Saulosi wa ku Tarso, wakababikira mu mbumba yakumanyikwa comene. Wakasambizgika mu cisopa ca ŵapapi ŵake, ndipo uyo wakamusambizganga wakaŵa msambizgi wa malango wakumanyikwa comene, zina lake Gamaliyeli. (Mil. 22:3) Paulosi wakaŵa na mwaŵi wakuti wangagwira nchito yapacanya comene, kweni wakaleka cisopa cake na kuzgoka Mkhristu. Pamasinda wakaŵika maghanoghano ghake ghose pa njombe ya kuŵa themba ndiposo musofi wamuyirayira mu Ufumu wakucanya wa Ciuta. Ufumu uwo uzamuwusa caru capasi ca paradiso.—Mat. 6:10; Uvu. 7:4; 20:6.
2, 3. Kasi Paulosi wakazirwiskanga wuli njombe ya kukakhala kucanya?
2 Kuti walongore kuti wakazirwiskanga comene njombe iyi, Paulosi wakati: “Vinthu ivyo vikaŵa vyacandulo kwa ine, nkhuvipima vyambura nchito cifukwa ca Khristu. Nakuti pa cifukwa ici, nadi, nkhupima vinthu vyose kuŵa vyambura nchito cifukwa ca candulo cikuru ca kumumanya Khristu Yesu Fumu yane. Cifukwa ca iyo, vyose nkhuviwona kuŵa vyambura nchito ndipo nkhuvipima kuti ni viswaswa.” (Fil. 3:7, 8) Pamasinda pa kusambira unenesko wakukhwaskana na khumbo la Yehova kulazga ku ŵanthu, Paulosi wakamba kuwona maudindo gha pa nchito, usambazi, maluso na vinthu vinyake ivyo ŵanthu ŵakuvizirwiska kuŵa viswaswa.
3 Kufuma pa nyengo iyo, vinthu ivyo wakamanya vyakukhwaskana na Yehova ndiposo Khristu ndivyo vikaŵa vyakuzirwa comene kwa iyo. Vinthu ivi Yesu wakaviyowoyaso mu lurombo lwake, wakati: “Kuti ŵaŵe na umoyo wamuyirayira, ŵakwenera kumumanyani imwe Ciuta waunenesko yekha, ndiposo Yesu Khristu, mweneuyo mukamutuma.” (Yoh. 17:3) Ivyo vili kulembeka pa Ŵafilipi 3:14 vikulongora kuti wakaŵa wakunweka comene kuti wazakasange umoyo wamuyirayira. Lemba ili likuti: “Nkhucimbilira ku cikhomo kuti nkhapokere njombe ya nchemo ya kucanya ya Ciuta kwizira mwa Khristu Yesu.” Nadi, maghanoghano ghake ghose ghakaŵa pa njombe yake ya kuwusa kwamuyirayira mu Ufumu wa Ciuta wakucanya.
Kukhala Kwamuyirayira pa Caru Capasi
4, 5. Kasi awo ŵakucita khumbo la Ciuta ŵaŵalimbira njombe wuli?
4 Ŵanandi awo ŵasankha kucita khumbo la Ciuta ŵazamupokera umoyo wamuyirayira mu caru ciphya. (Sal. 37:11, 29) Yesu wakalongora kuti layizgo ili lizamufiskika nadi. Iyo wakati: “Mbakukondwa awo mbakuzika, pakuti ŵazamuhara caru capasi.” (Mat. 5:5) Nga umo lemba la Salmo 2:8 likulongolera, Yesu ni muhaliri wakwamba wa caru, ndipo wazamuwusira lumoza na ŵa 144,000 kucanya. (Dan. 7:13, 14, 22, 27) Ŵamberere zinyake awo ŵazamukhala pa caru capasi kwamuyirayira, “ŵazamuhara” caru ico nchigaŵa ca ‘ufumu uwo ukanozgekera iwo kufuma pa kuzikika kwa caru.’ (Mat. 25:34, 46) Tili na cigomezgo cose kuti ivi vizamucitika, cifukwa Ciuta, uyo wali kulayizga “wangateta cara.” (Tito 1:2) Tingaŵa na cigomezgo cakuyana waka na ico cikaŵa na Joshuwa apo wakaphalira Ŵaisrayeli kuti: “Palije kutondeka kanthu pa viwemi vyose ivyo Yehova Ciuta winu wakayowoya namwe; vyose vyafiskika kwa imwe, palije cinthu cimoza ca ivyo catondeka.”—Josh. 23:14.
5 Pa nyengo yasono mu caru muli masuzgo, kweni mu caru ciphya umoyo uzamuŵa wambura masuzgo. Muzamuŵavya nkhondo, kuswa malango, ukavu, kuwura urunji, matenda na nyifwa. Panyengo iyo ŵanthu ŵazamuŵa na umoyo uwemi ndipo ŵazamukhala pa caru capasi ico cizamuŵa kuti cazgoreka kuŵa paradiso. Umoyo uzamuŵa wakukhorweska comene kuluska umo tikughanaghanira. Nadi pano, zuŵa lililose lizamuŵa lakukondweska na kusakata comene. Njombe yakuzirwa comene.
6, 7. (a) Kasi Yesu wakalongora wuli ivyo vizamucitika mu caru ciphya? (b) Kasi ŵakufwa ŵazamupika wuli umoyo uphya?
6 Apo Yesu wakaŵa pa caru capasi, Yehova wakamovwira kwizira mwa mzimu wake utuŵa kulongora vinthu vyakuzizwiska ivyo vizamucitika mu caru ciphya. Mwaciyelezgero, Yesu wakaphalira mwanalume uyo wakalwara kwa vilimika 38 kuti wende. Baibolo likuti munthu uyu wakamba kwenda. (Ŵazgani Yohane 5:5-9.) Nyengo yinyake Yesu wakakumana na “munthu uyo wakaŵa wacibulumutira kufuma apo wakababikira” ndipo wakamucizga. Pamasinda, munthu yura, wakafumbika za uyo wakamucizga, ndipo wakazgora kuti: “Kufuma papo kale kundapulikikwepo kuti munthu wajura maso gha uyo wakababika wacibulumutira. Munthu uyu waŵenge wakufuma kwa Ciuta cara, mphanyi wacitapo kanthu cara.” (Yoh. 9:1, 6, 7, 32, 33) Yesu wakacitanga vyose ivi cifukwa cakuti Ciuta wakamovwiranga. Kose uko wakalutanga, Yesu “wakacizga awo ŵakakhumbikwiranga kucizgika.”—Luka 9:11.
7 Yesu wakacizganga ŵalwari pera yayi kweniso wakawuskanga ŵakufwa. Mwaciyelezgero, kasungwana ka vilimika 12 kakafwa ndipo ŵapapi ŵake ŵakaŵa na citima cikuru. Kweni Yesu wakati: “Msungwana, nkhukuphalira, Wuka!” Ndipo wakawuka. Kasi mukughanaghana kuti ŵapapi na ŵanji awo ŵakaŵapo ŵakajipulika wuli? (Ŵazgani Mariko 5:38-42.) Mu caru ciphya ca Ciuta, muzamuŵa kukondwa comene cifukwa ca kuzura na cimwemwe apo ŵanthu ŵazamuwuskika, pakuti “kuzamuŵa ciwuka ca ŵarunji na ŵambura urunji wuwo.” (Mil. 24:15; Yoh. 5:28, 29) Aŵa ŵazamuŵa na umoyo uphya kweniso cilindizga ca kuŵa ŵamoyo kwamuyirayira.
8, 9. (a) Mkati mwa Muwuso wa Khristu wa Vilimika Cikwi, nchivici cizamucitikira kwananga uko tili kuhara kwa Adamu? (b) Kasi ŵakufwa ŵazamweruzgika cifukwa ca vici?
8 Ŵakufwa ŵazamuŵaso ŵamoyo. Ŵakufwa ŵazamweruzgika cifukwa ca zakwananga izo ŵakacita pambere ŵandafwe yayi. (Rom. 6:7) Mkati mwa Vilimika Cikwi vya Muwuso wa Khristu, ŵanthu ŵakupulikira ŵazamuzgoka ŵakufikapo, ŵazamusutuka ku masuzgo agho ghali kwiza cifukwa ca kwananga kwa Adamu. Vyose ici vizamucitika cifukwa ca sembe yakuwombora. (Rom. 8:21) Yehova “tiwavivye nyifwa pakuyitonda kwa muyirayira,” ndipo “tiwafyure masozi ku visko vyose.” (Yes. 25:8) Mazgu gha Ciuta ghakuyowoyaso kuti: ‘Mipukutu yizamujulika,’ kulongora kuti awo ŵazamuŵa ŵamoyo pa nyengo iyo ŵazamusambizgika vinthu viphya. (Uvu. 20:12) Para caru cazakazgoka paradiso, ‘ŵenecaru ŵazamusambira urunji.’—Yes. 26:9.
9 Awo ŵazamuwuskika ŵazamweruzgika cifukwa ca kwananga uko ŵali kuhara kwa Adamu yayi, kweni cifukwa ca ivyo ŵazamucita. Lemba la Uvumbuzi 20:12 likuti: “Ŵakufwa ŵakeruzgika kufuma mu vinthu vyakulembeka mu mipukutu kwakuyana na milimo yawo,” kung’anamura milimo iyo ŵazamucita para ŵazakawuskika. Ici nchilongolero capadera comene ca urunji, cisungusungu na citemwa ca Yehova. Mwakusazgirapo, masuzgo gha mu caru cakale ici ‘ntha ghakumbukikenge panji kunjiraso mu mtima.’ (Yes. 65:17) Pakuti ŵazamusambizgika vinthu viphya, ndipo umoyo uzamuŵa wakuzura na vinthu viwemi, ŵazamukumbukaso yayi vinthu viheni vyakale. (Uvu. 21:4) Ndivyo vizamucitikiraso ŵa “mzinda ukuru” awo ŵazamupona pa Haramagedoni.—Uvu. 7:9, 10, 14.
10. (a) Kasi mu caru ciphya umoyo uzamuŵa wuli? (b) Kasi tingacita wuli kuti maghanoghano ghithu ghaŵe pa njombe?
10 Mu caru ciphya ŵanthu ŵazamulwara yayi nesi kufwa. Baibolo likuti, “nanga njumoza wa ŵenecaru tiwanene, ‘Ndalwara.’” (Yes. 33:24) Ŵanthu ŵazamuŵa na mathupi ghakufikapo mu caru ciphya. Vyose ivyo ŵazamucita vizamuŵa vyacandulo, ndipo ŵazamukhala na ŵanthu awo ŵakuŵaghanaghanira. Umoyo wanthena uzamuŵa njombe nadi. Wuli usange tingatora Baibolo na kuŵazga Yesaya 33:24 ndiposo 35:5-7? Yelezgerani kuti tilipo apo vinthu ivi vikucitika. Kucita nthena kutovwirenge kuti maghanoghano ghithu ghose ghaŵe pa njombe.
Ŵanji Ŵakatondeka Kuŵika Maghanoghano pa Njombe
11. Longosorani viwemi ivyo vikaŵapo Solomoni wati wamba waka kuwusa.
11 Para tasambira za njombe, tikwenera kuyezgayezga kuti tilutilire kuyighanaghanira, cifukwa kuleka kucita nthena kungacitiska kuti tiyitaye. Mwaciyelezgero, apo Solomoni wakasoleka kuŵa themba la Israyeli, wakalomba Ciuta kuti wamupe mtima wa kupulikiska vinthu ndiposo umanyi mwakuti weruzgenge makora ŵanthu ŵa Ciuta. (Ŵazgani 1 Mathemba 3:6-12.) Wakati wapempha, Baibolo likuti: “Ciuta wakamupa vinjeru Solomoni na kumanyiska comene,” mwakuti “vinjeru vya Solomoni vikaluska vinjeru vya ŵana wose ŵa caru ca kumafumiro gha dazi, na vinjeru vyose vya ku Eguputo.”—1 Mathe. 4:29-32.
12. Kasi Yehova wakacenjezgerathu za vici vyakukhwaskana na awo ŵakasolekanga kuŵa mathemba gha Israyeli?
12 Yehova wakacenjezgerathu kuti uyo wasoleka kuŵa themba “Wangajandaniranga ŵakavalo” cara, ndiposo kuti “wangajiwunjikiranga ŵanakazi [cara], mzire mtima wake upatuke.” (Dute. 17:14-17) Kujiwunjikira ŵakavalo kukatenge kulongorenge kuti themba likugomezga ŵakavalo pa kuvikilira caru, m’malo mwa kugomezga Yehova, uyo ni Muvikiliri. Kujiwunjikira ŵanakazi kukaŵa kwakofya, cifukwa ŵanji ŵa ŵanakazi aŵa ŵakatenge ŵaŵenge ŵakufuma mu vyaru vya ŵanthu ŵa visopa vyautesi, ndipo ŵakatenge ŵalekeskenge themba kusopa Yehova.
13. Kasi Solomoni wakataya wuli mwaŵi?
13 Solomoni wakapulikira yayi ivyo Yehova wakacenjezga. M’malo mwake, wakacita ivyo Yehova wakakana kuti mathemba ghacitenge. Solomoni wakajandaniskira ŵakavalo ŵamagaleta vikwi vinandi comene ndiposo ŵakukwerapo ŵake. (1 Mathe. 4:26) Wakaŵa na ŵawoli 700 ndiposo ŵanakazi ŵanyake ŵakukwana 300, ndipo ŵanandi ŵa ŵanakazi aŵa ŵakafuma mu vyaru vyapafupi, umo ŵanthu ŵakasopanga vikozgo. Ŵanakazi aŵa “ŵakapatuska mtima wake kulondezga ŵaciuta ŵanyake; ndipo mtima wake ntha ukanyoloka na Yehova.” Solomoni wakamba kusopa ŵaciuta ŵautesi, awo ŵawoli ŵake ŵakamusambizga. Pa cifukwa ici, Yehova wakati ‘tiwapalure uthemba’ wa Solomoni.—1 Mathe. 11:1-6, 11.
14. Nchivici cikacitika cifukwa ca kuleka kugomezgeka kwa Solomoni ndiposo mtundu wa Israyeli?
14 Solomoni wakaleka kuŵika maghanoghano ghake ghose pa mwaŵi uwo wakaŵa nawo wa kwimira Yehova. Themba likatangwanika na kusopa kwautesi. Pamasinda, caru cose cikamba kusopa kwautesi, ndipo ici cikapangiska kuti ciparanyike mu 607 B.C.E. Nangauli Ŵaisrayeli ŵakambaso kusopa kwaunenesko, kweni pakati pajumpha vilimika vinandi Yesu wakayowoya kuti: “Ufumu wa Ciuta utolekengeko kwa imwe ndipo upelekekenge ku mtundu wakupambika vipambi vyake.” Ndipo ndivyo vikacitika nadi. Yesu wakati: “Wonani! Nyumba yinu yajowoleka kwa imwe.” (Mat. 21:43; 23:37, 38) Cifukwa ca kuleka kugomezgeka, mtundu uwu ukataya mwaŵi wa kwimira Ciuta waunenesko. Mu 70 C.E., ŵasilikari ŵa Roma ŵakaparanya Yerusalemu na tempele lake, ndipo Ŵayuda ŵanandi awo ŵakakhala ŵakakoreka wuzga.
15. Yowoyani viyelezgero vya awo ŵakatondeka kuŵika maghanoghano pa vinthu vyakuzirwa.
15 Yudasi Isikariyoti wakaŵa yumoza wa ŵasambiri khumi na ŵaŵiri ŵa Yesu. Wakapulika visambizgo vyapacanya ivyo Yesu wakasambizga ndiposo kuwona vyakuzizwiska ivyo wakacita mwakovwirika na mzimu utuŵa wa Ciuta. Kweni wakatondeka kuvikilira mtima wake. Wakapika mwaŵi wa kupwelelera bokosi la ndalama za Yesu ndiposo ŵasambiri khumi na ŵaŵiri. Kweni wakaŵa munkhungu cifukwa “wakatorangamo ndalama izo ŵakaŵikangamo.” (Yoh. 12:6) Uryezi wake ukafika paheni comene, mwakuti wakapangana na ŵaliska kuti waguliske Yesu pa mtengo wa masiliva makumi ghatatu. (Mat. 26:14-16) Munyake uyo wakatondeka kucita makora wakaŵa Dema, uyo wakendanga na mpositole Paulosi. Wakatondeka kuvikilira mtima wake. Paulosi wakati: “Dema wali kunileka cifukwa watemwa mgonezi wasono.”—2 Tim. 4:10; ŵazgani Zintharika 4:23.
Ivyo Waliyose Wakusambirapo
16, 17. (a) Kasi viyezgo ivyo tikukumana navyo ni vyankhongono wuli? (b) Nchivici cingatovwira kuti timikane navyo?
16 Ŵateŵeti ŵa Ciuta wose ŵakwenera kughanaghanirapo comene pa viyelezgero vya mu Baibolo, cifukwa tikuphalirika kuti: “Sono vinthu ivi vikaŵacitikiranga kuŵa vyakuwonerapo, ndipo vikalembeka kuŵa cenjezgo kwa ise, taŵeneise maumaliro gha migonezi ghatizira.” (1 Kor. 10:11) Tikukhala mu mazuŵa ghaumaliro wa mgonezi uheni uwu.—2 Tim. 3:1, 13.
17 Satana Dyabulosi, uyo ni “ciuta wa mgonezi uno,” wakumanya kuti “wali na nyengo yifupi.” (2 Kor. 4:4; Uvu. 12:12) Wayezgeyezgenge kutipusika kuti ticite mwakupambana na fundo Zacikhristu. Satana ndiyo wakuwusa caru na kulongozga vinthu vyose vya mu caru. Kweni taŵanthu ŵa Yehova tili na “nkhongono zakuluska zakawiro.” (2 Kor. 4:7) Tingaŵa na cigomezgo kuti nkhongono iyi, iyo njakufuma kwa Ciuta, yitovwirenge kwimikana na viyezgo vya Satana. Lekani tikuciskika kuti tifwilirenge mu kulomba, uku tili na cigomezgo cakuti Yehova ‘wapelekenge mzimu utuŵa ku awo ŵakumulomba!’—Luka 11:13.
18. Kasi caru ici tikwenera kuciwona wuli?
18 Tikukhozgekaso cifukwa ca kumanya kuti sonosono apa Satana waparanyikenge lumoza na caru cake, papo Ŵakhristu ŵazamupona. Baibolo likuti: “Caru cikuluta, ntheura pera makhumbiro ghake, kweni uyo wakucita khumbo la Ciuta wakukhalilira muyirayira.” (1 Yoh. 2:17) Pa cifukwa ici, cingaŵa cambura mahara kwa muteŵeti wa Ciuta kughanaghana kuti caru cingapeleka cinthu cakuzirwa comene kuluska ubwezi wake na Yehova. Caru ca Satana ici cikuyana waka na sitima iyo yikubira. Ndipo ciparanyikenge sonosono, kweni Yehova watipa mpingo Wacikhristu uwo utovwirenge kuti tizakapone. Apo tikusendelera kufupi na caru ciphya, tingaŵa na cigomezgo cose mu layizgo ili: “Ŵaheni tiŵadumulikenge; kweni awo ŵakumulindirira Yehova tiŵahare caru.” (Sal. 37:9) Ntheura, ŵikani maghanoghano ghinu ghose pa njombe iyi.
Kasi Mukukumbuka?
• Kasi Paulosi wakawonanga wuli njombe iyo wakalindiliranga?
• Kasi awo ŵazamukhala pa caru capasi kwamuyirayira ŵazamweruzgika cifukwa ca vici?
• Nchinthu wuli camahara ico tikwenera kucita sono?
[Cithuzithuzi pa peji 12, 13]
Para mukuŵazga Baibolo, kasi mukujiyelezgera kuti mwapokera kale njombe?