LAYIBULARE YA PA INTANETI ya Watchtower
Watchtower
LAYIBULARE YA PA INTANETI
Chitumbuka
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • MAUNGANO
  • w09 3/15 pp. 6-10
  • Tingamuluwanga Yayi Yehova

Vidiyo palije.

Phepani, pali suzgo linyake.

  • Tingamuluwanga Yayi Yehova
  • Gongwe la Mulinda Likupharazga Ufumu wa Yehova—2009
  • Mitu Yichoko
  • Nkhani Zakuyanako na Iyi
  • Vifukwa Vyakukumbukira Yehova
  • ‘Wakaŵasunga Ngati Ndiye Jiso Lake’
  • Cifukwa ca Kuluwa Ŵakatondeka Kuwonga
  • Ŵanalume Ŵaŵiri Awo Ŵakamuluwa Yayi
  • Muwongenge
  • Tikulongora Kuti Tikumukumbuka Yehova Para Tikuzizipizga
  • Mazgu gha Yehova Ghakutondeka Yayi
    Gongwe la Mulinda Likupharazga Ufumu wa Yehova—2007
  • Mphachi 12
    Ivyo Mungasambira mu Baibolo
  • Yehova Wakasankha Joshuwa
    Ivyo Mungasambira mu Baibolo
  • Chiuta Wakuwombora Ŵana ŵa Israyeli ku Wuzga
    Kasi mu Baibolo Muli Uthenga Wuli?
Gongwe la Mulinda Likupharazga Ufumu wa Yehova—2009
w09 3/15 pp. 6-10

Tingamuluwanga Yayi Yehova

ŴAISRAYELI ŵanyake ŵakacita vinthu vyakuyana waka na ivyo mutu uwu ukuyowoya. Ŵanandi ŵa ŵanthu aŵa ŵakaŵa kuti ŵandayambukepo pa nyanja yakomizgika. Yehova wakaŵa kuti wapangiska kuti maji gha Mlonga wa Yorodani ghaleke kwenda. Panyengo iyi, Ŵaisrayeli ŵanandi ŵakambuka pa mlonga womizo na kunjira mu Caru ca Layizgano. Mwakuyana na umo ŵasekuru ŵawo ŵakaghanaghaniranga apo Yehova wakomizga Nyanja Yiswesi, Ŵaisrayeli aŵa nawo ŵakwenera kuti ŵakaghanaghananga kuti ŵangaluwa yayi ivyo Yehova wakaŵacitira pa komizga mlonga wa Yorodani.—Josh. 3:13-17.

Kweni Yehova wakamanya kuti ŵanyake ‘ŵaluwenge luŵiro milimo yake.’ (Sal. 106:13) Ntheura wakaphalira mulongozgi wa Ŵaisrayeli, Joshuwa kuti watore malibwe khumi na ghaŵiri mu mlonga na kughasunga kuti ŵakumbukirenge. Joshuwa wakalongosora kuti: “Mawe agha tighaŵenge cikumbusko ku Ŵaisrayeli muyaya.” (Josh. 4:1-8) Malibwe agha ghakaŵakumbuskanga milimo yankhongono ya Yehova kweniso cifukwa ico ŵakeneranga kumuteŵetera mwakugomezgeka nyengo zose.

Kasi nkhani iyi njakuzirwa kwa ŵanthu ŵa Ciuta mazuŵa ghano? Enya. Nase tikwenera kumukumbuka Yehova, ndiposo kumuteŵetera mwakugomezgeka. Vinyake ivyo Ŵaisrayeli ŵakacenjezgeka vingawovwira ŵateŵeti ŵa Yehova ŵa mazuŵa ghano. Ghanaghanirani ivyo Mozesi wakayowoya, wakati: “Cenjerani, mungaluwanga Yehova Ciuta winu, mu kuwura kusunga malango ghake, na maweruzgo ghake, na vilayizgo vyake.” (Dute. 8:11) Ici cikulongora kuti kuluwa Yehova kungapangiska munthu kuti waleke kumupulikira. Mazuŵa ghano napo nchakofya kucita nthena. Apo wakalemberanga Ŵakhristu, mpositole Paulosi wakacenjezga za ‘kuwa mu nthowa yimoza pera ya kuwura kupulikira,’ yakuyana na iyo Ŵaisrayeli ŵakalongora apo ŵakaŵa mu mapopa.—Heb. 4:8-11.

Tiyeni tisande vyakucitika vinyake mu mdauko wa Ŵaisrayeli, ivyo vikukhozgera kukhumbikwa kwa kukumbuka Ciuta. Kweniso, kusanda ŵanalume ŵaŵiri ŵakugomezgeka kutovwirenge kuteŵetera Yehova na mtima wose.

Vifukwa Vyakukumbukira Yehova

Vilimika vyose ivyo Ŵaisrayeli ŵakaŵira mu Eguputo, Yehova wakaŵaluwa yayi. “Wakakumbuka phangano lake na Abrahamu na Yisake na Yakobe.” (Ex. 2:23, 24) Ŵaisrayeli ŵakeneranga kumukumbuka cifukwa ca ivyo wakacita pamasinda mwa kuŵawombora.

Yehova wakatimba Eguputo na vilengo khumi na vinayi. Ndipo ng’anga za Faro zikatondeka kucitapo kanthu. Ndipouli, Faro wakalutilira kunyoza Yehova na kukana kuti Ŵaisrayeli ŵalute. (Ex. 7:14–10:29) Kweni ivyo vikacitika cifukwa ca cilengo cakhumi vikacicizga fumu yakujikuzga iyi kupulikira Ciuta. (Ex. 11:1-10; 12:12) Mtundu wa Israyeli na ŵanthu ŵanandi ŵakusazgikana, awo ŵakujumpha 3 miliyoni ŵakafumamo mu Eguputo mwakulongozgeka na Mozesi. (Ex. 12:37, 38) Ŵati ŵenda mtunda ucoko, Faro wakasintha maghanoghano. Wakatuma ŵasilikari ŵake ŵa pa magaleta na ŵa pa kavalo, kuti ŵakakore Ŵaisrayeli awo ŵakaŵa ŵazga ŵawo. Ntheura Yehova wakaphalira Mozesi kuti ŵalongozgere Ŵaisrayeli ku nthowa iyo yikadumuranga pakati pa mapiri na Nyanja Yiswesi ku malo ghakucemeka Pihahirot.—Ex. 14:1-9.

Faro wakaghanaghananga kuti Ŵaisrayeli ŵajiponya mu cipingo, ndipo ŵasilikari ŵake ŵaŵakorenge. Kweni Yehova ŵakajandizga Ŵaeguputo na bingu la mdima na mzati wa moto kuti ŵatondeke kuŵasanga. Wakagaŵa Nyanja Yiswesi, ndipo yikapanga viliŵa viŵiri, ivyo mutepanji vikaŵa vitali mamita 15, pasi pakawomira. Ŵaisrayeli ŵakamba kwambuka nyanja mwa kwenda pa mtunda womizo. Pakajumpha nyengo yitali yayi, Ŵaeguputo nawo ŵakafika pa nyanja, ndipo ŵakawona Ŵaisrayeli kuti ŵamba kufika kusirya linyake.—Ex. 13:21; 14:10-22.

Faro waŵenge wamahara mphanyi wakaleka kuŵalondezga. Kweni ndimo wakacitira yayi. Cifukwa ca kujithemba comene, wakaphalira ŵasilikari ŵake ŵa magaleta na ŵa pa kavalo kuti ŵalondezge Ŵaisrayeli awo ŵakambukanga nyanja. Ŵaeguputo ŵakalutilira kuŵalondezga. Kweni pambere ŵandafike apo ŵakaŵa Ŵaisrayeli, ŵakalutilira yayi cifukwa malundi gha magaleta ghawo ghakakhulikanga, ndipo ghanji ghakaphatiranga.—Ex. 14:23-25; 15:9.

Apo Ŵaeguputo ŵakasuzgikanga na magaleta ghawo awo ghakaphyoka, Ŵaisrayeli ŵakafika ku mtunda. Ndipo Mozesi wakanyoloskera woko lake pa Nyanja Yiswesi. Ntheura, Yehova wakapangiska kuti maji ghambeso kwenda. Faro na ŵasilikari ŵake ŵakayoleka na maji, ndipo ŵakabira. Pakaŵavya uyo wakapona. Ŵaisrayeli ŵakawombokwa.—Ex. 14:26-28; Sal. 136:13-15.

Nkhani iyi yikapangiska vyaru vyapafupi kuŵa na wofi kwa nyengo yitali. (Ex. 15:14-16) Pakati pajumpha vilimika 40, Rahabi, uyo wakakhalanga ku Yeriko wakaphalira ŵanalume ŵaŵiri ŵa Israyeli kuti: “Cofyo ca imwe catiwira,. . . Pakuti tili kupulika umo Yehova wakomizgira imwe maji gha Nyanja Yiswesi pakufuma mu Eguputo.” (Josh. 2:9, 10) Nanga ni ŵanthu awo ŵakasopanga vikozgo ŵakaluwa yayi umo Yehova wakawombolera ŵanthu ŵake. Ntheura, Ŵaisrayeli ŵakaŵa na vifukwa viwemi comene vyakukumbukira Yehova.

‘Wakaŵasunga Ngati Ndiye Jiso Lake’

Ŵati ŵambuka Nyanja Yiswesi, Ŵaisrayeli ŵakanjira mu Mapopa gha Sinayi, agho ghakaŵa “ghakuru na ghakofya.” Apo ŵakendanga mu “cinkhamwa mwambura maji” na cakurya, Yehova wakaŵapweleleranga. Mozesi wakakumbuka kuti: “[Yehova] Wakamusanga [Israyeli] mu caru ca mayiyi, na mu mapopa, cipalamba ca lunkhamwa; wakamuzingirizga, wakamulera, wakamusunga ngati ndi para ndiye jiso lake.” (Dute. 8:15; 32:10) Kasi Ciuta wakaŵapwelelera wuli?

Yehova wakaŵapa “vingwa kufumira kucanya,” vyakucemeka mana, ivyo “pa cisko ca mapopa” vikawonekanga vyakuzizwiska. (Ex. 16:4, 14, 15, 35) Yehova wakaŵafumiskira maji “mu jalawe la sangalawe.” Wakaŵatumbika, ntheura vyakuvwara vyawo vikamaranga yayi, nesi malundi ghawo kutupa peneapo ŵakendanga mu mapopa kwa vilimika 40. (Dute. 8:4) Kasi Yehova wakalindizgangaci kwa iwo? Mozesi wakaphalira Ŵaisrayeli kuti: “Mujicenjere mwekha, na kusunga moyo winu, mzire muluwe vinthu ivyo maso ghinu ghaviwona, mzire vifumemo mu mtima winu mazuŵa ghose gha umoyo winu.” (Dute. 4:9) Ŵaisrayeli ŵakumbukenge ivyo Yehova wakaŵacitira, mphanyi ŵakalutilira kumuteŵetera ndiposo kupulikira malango ghake. Kasi Ŵaisrayeli ŵakacita wuli?

Cifukwa ca Kuluwa Ŵakatondeka Kuwonga

Mozesi wakati: ‘Mukaleka kughanaghanira Jalawe ilo likamubabani, mukaluwa Ciuta.’ (Dute. 32:18) Ŵakaluwa viwemi vyose ivyo Yehova wakaŵacitira, kuŵaponoska pa Nyanja Yiswesi na kuŵasungilira mu mapopa. Ŵaisrayeli ŵakagaluka.

Nyengo yinyake Ŵaisrayeli ŵakatombozga Mozesi cifukwa ca kughanaghana kuti ŵafwenge na nyota. (Maŵa. 20:2-5) Pakuyowoya za mana, iwo ŵakadandawura ŵakati: “Mtima withu wavuka naco cingwa ici cipepefu.” (Maŵa. 21:5) Ŵakaghanaghananga kuti Ciuta wakaŵacitira vinthu vyambura urunji, ndipo ŵakakana kulongozgeka na Mozesi, ndipo ŵakati: “Mphanyi kukaŵa kuwemi kuti ise tifwirenge mu caru ca Eguputo kwakuluska kufwira mu mapopa ghano. . . Tiyeni, timike cilongozgi, tiwelere ku Eguputo.”—Maŵa. 14:2-4.

Kasi Yehova wakajipulika wuli Ŵaisrayeli ŵakati ŵagaluka? Pakuyowoya ivyo vikacitika pa nyengo yira, wa masalmo wakalemba kuti: “Kaŵirikaŵiri ŵakamusosomora Ciuta, na kumutopokeska moyo Mutuŵa wa Israyeli. Kuti ŵakakumbuka cara nkhongono zake, nesi kukumbuka zuŵa ilo Iye wakaŵathaska ku vimphindikwa; na para wakacita vimanyikwiro vyake mu Eguputo.” (Sal. 78:40-43) Vikamuŵinya comene Yehova cifukwa cakuti Ŵaisrayeli ŵakamuluwa.

Ŵanalume Ŵaŵiri Awo Ŵakamuluwa Yayi

Kweni Ŵaisrayeli ŵanyake ŵakamuluwa yayi Yehova. Ŵaŵiri ŵa ŵanthu aŵa ŵakaŵa Joshuwa na Kalebi. Ŵakaŵa ŵamoza ŵa ŵanalume 12 awo ŵakatumika kufuma pa Kadeshi barnea kuti ŵakapacire Caru ca Layizgano. Khumi mwa ŵanthu aŵa ŵakayowoya viheni vyakukhwaskana na caru ici, kweni Joshuwa na Kalebi ŵakaphalira ŵanthu kuti: “Caru ico tikendamo kucipacira ndi caru ciwemi kwakuluska. Usange Yehova wakuca nase, tiwanjizge ise mu caru ici, na kucipa kwa ise, caru umu vikwenda suru na uci. Kweni ndipera mungamugalukiranga Yehova kwimikana naye” yayi. Ŵanthu ŵakati ŵapulika ivyo ŵakayowoya, ŵakati Joshuwa na Kalebi ŵakeneranga kudinyika na malibwe. Kweni ŵaŵiri aŵa ŵakalutilira kugomezga Yehova.—Maŵa. 14:6-10.

Pati pajumpha vilimika, Kalebi wakaphalira Joshuwa kuti: “Mozesi muteŵeti wa Yehova wakandituma kufumira pa Kadesh barnea, kuyakapacira caru ndipo nkhamwizira na lizgu umo likaŵira mu mtima wane. Kweni ŵanaŵanyane awo ŵakakwera nane ŵakasongonoska mitima ya ŵanthu; ine nkhamulondezga Yehova Ciuta wane nkhanira fikepo.” (Josh. 14:6-8) Kalebi na Joshuwa ŵakazizipizga masuzgo ghanandi cifukwa cakuti ŵakagomezganga Ciuta. Ŵakaŵa ŵakusimikizga kukumbuka Yehova mu umoyo wawo wose.

Kalebi na Joshuwa ŵakalongora kuwonga cifukwa ca kukumbukira kuti Yehova wakafiska layizgo lake lakuti ŵanthu ŵake wazamuŵapa caru ca nyata yiwemi. Ŵaisrayeli ŵakeneranga kuwonga Yehova cifukwa cakuti ndiyo wakaŵapwelelera. Joshuwa wakalemba kuti: “Yehova wakaŵapa ntheura Ŵaisrayeli caru cose ico wakalimbira ŵasekuru ŵawo. . . Ntha pakatondeka kanthu kose kawemi ako Yehova wakayowoyanga ku nyumba ya Israyeli kuti kaleke kufiskika; vikafiskika vyose.” (Josh. 21:43, 45) Kasi mazuŵa ghano tingalongora wuli kuti tikuwonga Yehova nga umo ŵakacitira Kalebi na Joshuwa?

Muwongenge

Musopi wa Yehova munyake wakafumba kuti: “Nchici ico tindiwezgerengepo kwa Yehova pa vyakundovwira vyake vyose?” (Sal. 116:12) Ciuta waticitira vinthu vinandi ivyo vikupangiska kuti timuwongenge. Wakutilongozga, watilayizga kuti wazamutiwombora. Nanga tingamuwonga kwamuyirayira, viwongo ivi vingaŵa vyakukwana yayi para tikuyelezgera na ivyo waticitira. Palije ico tingamuwezgera Yehova. Kweni tose tingamanya kumuwonga.

Kasi ulongozgi wa Yehova wuli kumovwirani kuti mugege masuzgo? Kasi pasono muli na njuŵi yituŵa cifukwa cakuti wamugowokerani? Vyandulo vya milimo ya Ciuta ni vyakukhalira, ntheura nase tikwenera kumuwonga nyengo zose. Sandra, uyo wali na vilimika 14 wakaŵa na masuzgo ghakuru, kweni Yehova wakamovwira kughatonda. Iyo wakati: “Nkhalomba wovwiri kwa Yehova, ndipo nkhukhorwa na umo wakucitira vinthu. Sono namanya cifukwa ico adada kanandi ŵakaniphaliliranga za lemba la Zintharika 3:5, 6, ilo likuti: ‘Tamira mwa Yehova na mtima wako wose, ungeghamanga ku umanyi wako wekha. . . . Mu mendero ghako ghose umuzomere Iye, ndipo tiwanyoroskenge nthowa zako.’ Pakuti Yehova wakunovwira mpaka sono, nkhugomezga kuti walutilirenge kunovwira.”

Tikulongora Kuti Tikumukumbuka Yehova Para Tikuzizipizga

Baibolo likulongosora ukhaliro unyake uwo ukukolerana na kumukumbuka Yehova, likuti: “Zomerezgani cizizipizgo kuti cifiske mulimo wake, mwakuti muŵe ŵakukwana nkhanira na ŵamsuma mu vyose, ŵambura kupeleŵera mu kanthu kalikose.” (Yak. 1:4) Kasi kuŵa ŵakukwana nkhanira na ŵamsuma mu vyose, ŵambura kupeleŵera mu kanthu kalikose kukusazgapoci? Kukusazgapo kukuzga mikhaliro iyo yingatovwira kuzizipizga viyezgo na cigomezgo mwa Yehova ndiposo kuti tighatondenge. Kuzizipizga kwanthena kukovwira kuti tiŵe na cimwemwe para viyezgo vyajumpha. Ndipo nyengo zose viyezgo ivi vikufika pakumara.—1 Kor. 10:13.

Muteŵeti wa Yehova munyake, uyo wazizipizga matenda ghakuru wakalongosora ico camovwira kuzizipizga, wakati: “Nkhuyezga kughanaghanira ivyo Yehova wakucita, kuti ivyo nkhukhumba kucita yayi. Kugomezgeka kwa Yehova, kwa ine kukung’anamura kuŵika maghanoghano ghane pa khumbo la Ciuta, kuti pa ivyo nkhukhumba yayi. Para nakumana na masuzgo nkhudandawura yayi kuti, ‘Cifukwa wuli nkhusuzgika a Yehova?’ Nkhulutilira kumuteŵetera ndiposo kuŵa nayo paubwezi, nanga ni para nakumana na masuzgo ghamabuci.”

Mazuŵa ghano, Ŵakhristu ŵakusopa Yehova mu “mzimu na unenesko.” (Yoh. 4:23, 24) Nga ni mpingo, Ŵakhristu ŵaunenesko ŵazamulekapo yayi kukumbuka Ciuta nga umo ŵakacitira Ŵaisrayeli. Kweni kuŵa mu mpingo Wacikhristu ndiko kungatipangiska kuti tilutilire kugomezgeka kwa Ciuta yayi. Nga ni Kalebi na Joshuwa, waliyose wa ise wakwenera kulongora kuwonga ndiposo kuzizipizga pakuteŵetera Yehova. Ndipo tili na vifukwa viwemi vya kuwongera Ciuta, cifukwa wakulutilira kutilongozga ndiposo kupwelelera waliyose wa ise mu nyengo zaumaliro na zakusuzga izi.

Nga umo ghakaŵira malibwe gha cikumbusko agho Joshuwa wakawunjika, milimo yakuwombora ya Ciuta yikutipa cigomezgo cakuti wazamuluwa yayi ŵanthu ŵake. Mphanyi tose takolerana na wamasalmo uyo wakalemba kuti: “Tindijikumbuske na milimo ya Yehova; enya, ndikumbukenge vyakuzizwiska vinu vya kale. Tindighanaghaneso na milimo yinu yose, na kulanguruka na vyankhongono vinu.”—Sal. 77:11, 12.

[Cithuzithuzi pa peji 7]

Ŵaisrayeli ŵakenda mu “cinkhamwa mwambura maji”

[Kulongosora Cithuzithuzi]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Cithuzithuzi pa peji 8]

Apo Ŵaisrayeli ŵakaŵa pa Kadeshi barnea, mphaci zikatumika kuti zikapacire Caru ca Layizgano

[Kulongosora Cithuzithuzi]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Cithuzithuzi pa peji 9]

Ŵakati ŵakhala mu mapopa vilimika vinandi, Ŵaisrayeli ŵakeneranga kuwonga cifukwa ca Caru ca Layizgano

[Kulongosora Cithuzithuzi]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Cithuzithuzi pa peji 10]

Kuŵika maghanoghano ghithu pa khumbo la Yehova kukutovwira kuzizipizga masuzgo

    Mabuku gha Chitumbuka (1982-2023)
    Fumani
    Njirani
    • Chitumbuka
    • Tumizgani
    • Ivyo Mukukhumba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malango
    • Phangano
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Njirani
    Tumizgani