Muŵe Ŵamwamphu pa Nyumba ya Yehova
“Mwamphu wa nyumba yinu uzamunirya.”—YOH. 2:17.
1, 2. Kasi Yesu wakacita vici pa tempele mu 30 C.E., ndipo cifukwa wuli?
GHANAGHANIRANI kuti mukuwona ivi vikucitika. Ni nyengo ya Paska, mu 30 C.E. Myezi yinkhondi na umoza yajumpha kufuma apo Yesu wakambira uteŵeti wake wa pa caru capasi. Ndipo wakukwelera ku Yerusalemu. Ku tempele, mu Mphara ya Ŵamitundu, Yesu wakusanga awo ‘ŵakuguliska ng’ombe na mberere na nkhunda ndiposo ŵakuguliska ndalama ŵakhala pa vitengo vyawo.’ Wakuposa cikoti ca vingwe, wakuŵacimbizgira kuwaro pamoza na nyama zose, ndipo ŵamalonda ŵakuzilondezga. Yesu wakukhufura ndalama za ŵakusintha ndalama na kugadabura mathebulu ghawo. Wakulangura awo ŵakuguliska nkhunda kuti ŵatore vinthu vyawo na kufumamo.—Yoh. 2:13-16.
2 Yesu wakacita ivi cifukwa cakuti wakazirwiskanga tempele. Wakalangura kuti: “Lekani kuzgora nyumba ya Ŵadada kuŵa nyumba ya malonda!” Apo ŵasambiri ŵa Yesu ŵakawonanga ivi vikucitika, ŵakakumbuka mazgu agho ghakalembeka vilimika vinandi comene kumanyuma na wamasalmo Davide, ghakuti: “Mwamphu wa nyumba yinu uzamunirya.”—Yoh. 2:16, 17; Sal. 69:9.
3. (a) Kasi mwamphu ni vici? (b) Kasi ni fumbo wuli ilo tingajifumba?
3 Yesu wakacitapo kanthu cifukwa ca mwamphu wake pa nyumba ya Ciuta. Mwamphu ukung’anamura “kuŵa mcanya ndiposo kunweka pakucita cinthu cinyake.” Mu vilimika vino vya mu ma 2000, Ŵakhristu ŵakujumpha mamiliyoni ghankhondi na ghaŵiri ŵakulongora kuti ŵali na mwamphu pa nyumba ya Ciuta. Waliyose wangajifumba kuti, ‘Kasi ningasazgirako wuli mwamphu wane pa nyumba ya Yehova?’ Kuti tizgore fumbo ili, tiyeni timanye dankha iyo ni nyumba ya Ciuta mazuŵa ghano. Kufuma apo, tiwonenge ŵanthu ŵakugomezgeka awo ŵakuzunulika mu Baibolo awo ŵakalongora mwamphu pa nyumba ya Ciuta. Ivyo ŵakacitanga vikalembekera “kutisambizga” ndipo vingatikhukiska kuti tiŵe ŵamwamphu comene.—Rom. 15:4.
Iyo Yikaŵa Nyumba ya Ciuta Kale Ndiposo Lero
4. Kasi tempele ilo Solomoni wakazenga likagwiranga nchito wuli?
4 Mu Israyeli wakale, tempele ilo likaŵa mu Yerusalemu ndilo likaŵa nyumba ya Ciuta. Kweni Yehova kuti wakakhalanga nadi mu tempele lira yayi. Iyo wakati: “Mtambo ndi cizumbe cane ndipo caru ndi citambaliro ca lundi lane; kasi yilinkhu nyumba iyo mwandizengera? Malo ghakuti ndipumulengemo ghalinkhu?” (Yes. 66:1) Ndipouli, tempele ilo likazengeka apo Solomoni wakawusanga likaŵa malo ghakuzirwa ghakusoperako Yehova.—1 Mathe. 8:27-30.
5. Kasi kusopa uko kukacitikanga pa tempele mu nyengo ya Solomoni kukayimiranga vici?
5 Mazuŵa ghano, nyumba ya Yehova yili mu Yerusalemu yayi panji kunyake kulikose. Kweni ni ndondomeko iyo Yehova wanozga kwizira mu sembe yakuwombora ya Khristu kuti tifikenge kwa iyo pakumusopa. Pa caru cose capasi, wose awo ŵakuteŵetera Ciuta mwakugomezgeka ŵakukolerana pakusopa Yehova mu tempele lauzimu ili.—Yes. 60:4, 8, 13; Mil. 17:24; Heb. 8:5; 9:24.
6. Kasi ni mathemba ngani gha Yuda agho ghakalongora mwamphu wapadera pa kusopa kwaunenesko?
6 Israyeli wakati wagaŵikana mu 997 B.C.E., pa mathemba 19 agho ghakawusa Yuda, ico cikaŵa cigaŵa ca kumwera, ghanayi pera ndigho ghakalongora mwamphu wapadera pa kusopa kwaunenesko. Mathemba agha ghakaŵa Asa, Yehoshafati, Hezekiya, na Yosiya. Kasi tingasambiraci ku ivyo ŵanthu aŵa ŵakacita?
Kuteŵetera na Mtima Wose Kuli na Vitumbiko
7, 8. (a) Kasi Yehova wakutumbika uteŵeti wa mtundu wuli? (b) Kasi ni cenjezgo wuli ilo tingasambirako kwa Themba Asa?
7 Apo Themba Asa likawusanga, Yehova wakatuma zinchimi kuti zilongozge mtundu wake mu nthowa yiwemi. Mwaciyelezgero, Baibolo likutiphalira kuti Asa wakapulikira nchimi Azariya, mwana wa Odedi. (Ŵazgani 2 Midauko 15:1-8.) Asa wakati wasintha vinthu, ŵanthu ŵakakolerana. Ŵanthu ŵa mu Yuda kweniso mzinda ukuru wa ŵanthu ŵakufuma mu ufumu wa Israyeli ukiza kuzakaŵapo pa ciphikiro cikuru ku Yerusalemu. Wose pamoza ŵakazomera kuti ŵasopenge Yehova mwakugomezgeka. Tikuŵazga kuti: “Ŵakalimbira kwa Yehova na mazgu ghakuru, na kapomezi, na zimbata, na vimbututu. Ndipo Yuda wakasekelera pa cilapo, cifukwa ŵakalimbira na mtima wawo wose, ŵakamupenja na khumbo lose ndipo ŵakamusanga, ndipo Yehova wakaŵapa cipumulo zingilizge.” (2 Mid. 15:9-15) Nase ndimo Yehova watitumbikirenge para tikumuteŵetera na mtima wose.—Mrk. 12:30.
8 Cacitima nchakuti pamanyuma pake, Asa wakakwiya apo Hanani muwoni wakamucenya. (2 Mid. 16:7-10) Kasi tikucita wuli para Yehova wakutipa ulongozgi kwizira mu ŵalara ŵa mpingo? Kasi tikupokelera na mtima wose ulongozgi wawo wakufuma mu Malemba na kugega kuwira mu cipingo ca kukwiya?
9. Kasi Yehoshafati na Ŵayuda wose ŵakawukilika na njani, ndipo ŵakacita wuli?
9 Yehoshafati wakawusanga Yuda mu vilimika vya m’ma 900 B.C.E. Iyo pamoza na Ŵayuda wose ŵakawukilika na ŵankhondo ŵa Amoni, Moabu, ndiposo ŵanthu ŵa ku cigaŵa ca mapiri ca Seri. Nangauli likawopanga, kasi themba likacita wuli? Ilo na ŵanalume ŵake, pamoza na ŵawoli ŵawo na ŵana, ŵakawungana pa nyumba ya Yehova na kulomba. (Ŵazgani 2 Midauko 20:3-6.) Mwakuyana na mazgu agho Solomoni wakayowoya pakujulira tempele, Yehoshafati ŵakaŵeya Yehova kuti: “A, Ciuta withu, kasi timuŵaweruzge cara? pakuti ise tilije nkhongono kwimikana na ciwuru ici cikuru catizira; nesi kumanya umo tingacitira, kweni maso ghithu ghali pa Imwe.” (2 Mid. 20:12, 13) Yehoshafati wakati walomba, mzimu wa Yehova ukawuska Jahaziel, Mulevi, “mukati mu wumba,” kuti wayowoye mazgu ghakusanguluska agho ghakakhwimiska ŵanthu.—Ŵazgani 2 Midauko 20:14-17.
10. (a) Kasi Yehoshafati na fuko la Yuda ŵakapokera wuli ulongozgi? (b) Kasi tingalongora wuli kuti tikuwonga ulongozgi uwo Yehova wakutipa mazuŵa ghano?
10 Enya, nyengo yira, Yehoshafati na ufumu wa Yuda ŵakapokera ulongozgi kufuma kwa Yehova kwizira mwa Jahaziel. Lero tikupokera cisangulusko na ulongozgi kwizira mwa muzga wakugomezgeka na wakucenjera. Nyengo zose tikwenera kukolerana ndiposo kucindika ŵalara ŵakwimikika, awo ŵakufukafuka kutiliska na kuwoneseska kuti ulongozgi wa “muzga wakugomezgeka na wakucenjera” ukulondezgeka.—Mat. 24:45; 1 Tes. 5:12, 13.
11, 12. Kasi tingasambiraci ku ivyo vikacitika kwa Yehoshafati na Yuda?
11 Yehoshafati na ŵanthu ŵake ŵakawungana pamoza kupempha ulongozgi kwa Yehova. Nase tingazerezganga yayi kuwungana pamoza na ŵabali ndiposo ŵadumbu ŵithu. Usange nyengo zinyake tikusuzgika, ndipo tikusoŵa cakucita, tiyeni ticite nga umo wakacitira Yehoshafati na ŵanthu ŵa mu Yuda, tilombe Yehova na cigomezgo cose mwa iyo. (Zinth. 3:5, 6; Fil. 4:6, 7) Nanga tingaŵa kwatekha, maŵeyelero ghithu kwa Yehova ghakutovwira kuŵa pamoza na “ŵabali [ŵithu] wose awo ŵali mu caru.”—1 Pet. 5:9.
12 Yehoshafati na ŵanthu ŵake ŵakapulikira ulongozgi uwo Ciuta wakapeleka kwizira mwa Jahaziel. Ndipo nchivici cikacitika? Ŵakatonda nkhondo yira ndipo ŵakawelera ku Yerusalemu “na cimwemwe” ndiposo “na ŵazeze na ŵabango na zimbata, ku nyumba ya Yehova.” (2 Mid. 20:27, 28) Nase tikucindika ulongozgi uwo Yehova wakutipa kwizira mu gulu lake ndipo tikukolerana pa kumulumba.
Kupwelelera Malo Ghithu Ghakuwunganapo
13. Kasi Hezekiya wakambiska mulimo wuli apo wakambanga kuwusa?
13 Mu mwezi wakwamba wa kuwusa kwake, Hezekiya wakalongora mwamphu wake pa kusopa Yehova mwa kujuraso na kunozga tempele. Wakaphalira ŵasofi na Ŵalevi kuti ŵatozge nyumba ya Ciuta. Ndipo ŵakacita ntheura mu mazuŵa 16. (Ŵazgani 2 Midauko 29:16-18.) Ivyo ŵakacita vikutikumbuska mulimo wa kutozga na kunozga uwo ukupangiska kuti malo ghithu ghakuwunganapo ghaŵenge ghawemi, ico cikulongora kuti tili ŵamwamphu pa kusopa Yehova. Kasi mundapulikepo kuti ŵanthu ŵakutoleka mtima na mwamphu wa ŵabali na ŵadumbu awo ŵakucitako mulimo wantheura? Enya, Yehova wakulumbika comene na ivyo ŵakucita.
14, 15. Ni nchito wuli iyo yapeleka malumbo ghakuru kwa Yehova lero? Yowoyani viyelezgero.
14 Mu msumba unyake kumpoto kwa England, munthu munyake wakakananga kuti ŵabali ŵanozge pa Nyumba ya Ufumu iyo yikupakana na nyumba yake. Ŵabali ŵakacita vinthu mwalusungu. Ŵakati ŵawona kuti ciliŵa ico cikajandanga Nyumba ya Ufumu na nyumba ya munthu yura cikukhumbikwira kunozga, ŵakajipeleka kugwira nchito iyi kwambura malipiro. Ŵakalimbikira kugwira nchito yira, nakuti ŵakazengaso makora cigaŵa cikuru ca ciliŵa cira. Ŵakacita nayo makora comene munthu yura, mwakuti wakasintha maghanoghano. Pasono ndiyo wakulindako Nyumba ya Ufumu.
15 Ŵanthu ŵa Yehova ŵakucita nchito ya kuzenga pa caru cose. Ŵabali ŵakujipeleka ŵakugwilira lumoza nchito na ŵabali ŵakufuma ku vyaru vinyake pakuzenga Nyumba za Ufumu, Malo Ghakucitiramo Maungano Ghakuru ndiposo nyumba za Beteli. Sam, uyo wali na luso pa nchito ya kunozga mashini ghakovwira kuti mu nyumba muthukirenge ndiposo kuti tumphepo tuwemi tunjirenge, iyo na muwoli wake Ruth, ŵenda mu vyaru vinandi ku Europe na kuno ku Africa kovwira pa nchito ya kuzenga. Kulikose uko ŵakuluta, ŵakusangwa kupharazga pamoza na mipingo ya kwenekuko. Sam wakulongosora ico cikamupangiska kuti wacitenge nchito ya kuzenga iyo yikucitika pa caru cose iyi, wakuti: “Ŵabali awo ŵakuteŵetera pa Beteli kuno ndiposo ku vyaru vinyake ndiwo ŵakanikhuŵilizga. Apo nkhawonanga mwamphu na cimwemwe cawo nkhakhuka kuti nane niteŵetere mu nthowa iyi.”
Tipulikirenge Ulongozgi wa Ciuta
16, 17. Kasi ni nchito wuli yapadera iyo ŵanthu ŵa Ciuta ŵakucita mwamwamphu, ndipo nchivici cacitika?
16 Padera pa kunozgaso tempele, Hezekiya wakawezgerapo cikondwelero ca Paska ico Yehova wakalangura. (Ŵazgani 2 Midauko 30:1, 4, 5.) Hezekiya na awo ŵakakhalanga mu Yerusalemu ŵakacema mtundu wose, nanga ni awo ŵakaŵa mu ufumu wa kumpoto, kuti ŵazakaŵepo. Mathenga ghakaluta mu caru cose ghakayegha makalata ghakucemera ŵanthu ku cikondwelero.—2 Mid. 30:6-9.
17 Nase tikucita nchito yakuyana waka. Tikugaŵira tumapepara twakucemera ŵanthu mu cigaŵa cithu kuti ŵawungane nase pa kukumbukira Mugonero wa Fumu, kupulikira languro la Yesu. (Luka 22:19, 20) Tikupokera ulongozgi pa Maungano ghithu gha Uteŵeti, ndipo tikucita nchito iyi mwamwamphu. Yehova watumbika nadi ivyo tikucita. Cilimika camara, tikagaŵira tumapepara utu, ndipo ŵanthu ŵakukwana 17,790,631 ŵakiza pa Cikumbusko.
18. Cifukwa wuli nchakuzirwa kwa imwe kuŵa ŵamwamphu pa kusopa kwaunenesko?
18 Pakuyowoya za Hezekiya Baibolo likuti: “Wakagomezga mwa Yehova Ciuta wa Israyeli; ntheura kuti panyuma pake pakaŵavya yumo wakukozgana naye mukati mwa mathemba ghose gha kwa Yuda, nanga ndi awo ŵakaŵako panthazi pake [pambere wandaŵeko]. Cifukwa wakademelera kwa Yehova; ntha wakaleka kumulondezga Iye, kweni wakasunga malango ghake agho Yehova wakalangulira Mozesi.” (2 Mathe. 18:5, 6) Mphanyi ndimo nase tacitira. Mwamphu withu pa nyumba ya Ciuta uzamutovwira kuti ‘tidemelere kwa Yehova’ na cilindizga ca kuzakaŵa ŵamoyo kwamuyirayira.—Dute. 30:16.
Tilondezgenge Mwaluŵiro Ulongozgi
19. Kasi pa nyengo ya Cikumbusko tikuyezgayezga kucita vinthu wuli?
19 Apo Yosiya wakawusanga, nayo wakanozga kuti Paska licitikenge, ndipo wakanozgekeranga makora. (2 Mathe. 23:21-23; 2 Mid. 35:1-19) Nase tikunozgekera makora maungano gha cigaŵa, gha dera, ungano wapadera, kweniso Cikumbusko. Mu vyaru vinyake, ŵabali ŵakuwungana pamoza mwakuti ŵakumbukire nyifwa ya Khristu, nangauli ŵakumanya kuti ŵangaŵa mu masuzgo usange boma lingaŵasanga. Ŵalara ŵakuwoneseska kuti waliyose mu mpingo wawovwirika. Ŵacekuru na awo ŵakulwaralwara ŵakovwirika kuti ŵakaŵepo pa nyengo iyi.
20. (a) Kasi nchivici cikacitika apo Themba Yosiya likawusanga, ndipo likacita wuli? (b) Kasi ni sambiro wuli ilo tikutorapo?
20 Apo nchito ya kunozgaso tempele iyo Themba Yosiya likambiska yikaŵa mukati, Musofi Mukuru Hilikiya “wakasanga buku la malango gha Yehova agho ghakapika kwa Mozesi.” Wakalipeleka kwa Shafani, mulembi wa themba, uyo wakaliŵazga panthazi pa Yosiya. (Ŵazgani 2 Midauko 34:14-18.) Kasi nchivici cikacitika? Nyengo yeneyiyo themba likapalura vyakuvwara vyake cifukwa ca citima ndipo likalangura ŵanalume kuti ŵafumbe kwa Yehova. Kwizira mwa nchimi yanakazi Hulda, Ciuta wakasuska maluso ghanyake gha cisopa agho ghakacitikanga mu Yuda. Ndipouli, Yehova wakawona kuti Yosiya wakayezgayezga kufumyamo kusopa vikozgo, ndipo wakalutilira kumutemwa nangauli kukayowoyeka kuti mtundu wose ukumanenge na masoka. (2 Mid. 34:19-28) Kasi tingasambiraci pa nkhani iyi? Nase tili na khumbo nga nda Yosiya. Tikukhumba kulondezga ulongozgi wa Yehova mwaluŵiro, uku tikukumbuka ivyo vingacitika usange tingapusikika na ucigaluka ndiposo kuwura kugomezgeka apo tikumusopa. Ndipo tili na cigomezgo kuti Yehova wakondwenge na mwamphu uwo tikulongora pa kusopa kwaunenesko, nga umo wakacitira na Yosiya.
21, 22. (a) Cifukwa wuli tikwenera kulongora mwamphu pa nyumba ya Yehova? (b) Kasi mu nkhani yakulondezgapo tizamusambira vici?
21 Mathemba ghanayi agha gha Yuda, Asa, Yehoshafati, Hezekiya, ndiposo Yosiya, nchakuwonerapo ciwemi comene kwa ise kuti tiŵe ŵamwamphu pa nyumba ya Ciuta ndiposo kusopa kwaunenesko. Nase tikwenera kugomezga Yehova na kulimbikira pa kumusopa. Nadi, nchavinjeru kweniso ni nthowa yakuŵira ŵakukondwa para tikupulikira ulongozgi wa Ciuta ndiposo kucitapo kanthu pa wovwiri na nchenyo yacitemwa iyo tikupokera kwizira mu mpingo na ŵalara.
22 Mu nkhani yakulondezgapo tizamusambira za kuŵa ŵamwamphu mu uteŵeti wa m’munda. Ŵawukirano ŵazamukhuŵilizgika kuti ŵateŵetere mwamwamphu Ŵawiskewo ŵacitemwa. Tizamuwonaso umo tingagegera nthowa iyo Satana wakuyigomezga pakupuluska ŵanthu. Peneapo tikupulikira vikumbusko vyakufuma kwa Yehova, ticitenge nga umo Mwana wa Yehova, Yesu, wakacitiranga, uyo pakuyowoya za iyo kukayowoyeka kuti: “Phamphu lakwa nyumba yinu landirya.”—Sal. 69:9; 119:111, 129; 1 Pet. 2:21.
Kasi Mukukumbuka?
• Kasi Yehova wakutumbika uteŵeti wa mtundu wuli, ndipo cifukwa wuli?
• Kasi tingalongora wuli kuti tikugomezga Yehova?
• Kasi mwamphu ungatovwira wuli kuti tipulikirenge ulongozgi wa Ciuta?
[Vithuzithuzi pa peji 9]
Kasi Asa, Yehoshafati, Hezekiya, na Yosiya ŵakalongora wuli mwamphu pa nyumba ya Yehova?