Muŵe “Ŵamwamphu pa Milimo Yiwemi”!
“[Yesu] wakajipeleka kuti watiwombore ku mtundu uliwose wa ucikanamalango na kujitozgera ŵanthu ŵake na ŵake, ŵamwamphu pa milimo yiwemi.”—TITO 2:14.
1. Nchivici cikacitika Yesu wakati wafika pa tempele pa Nisani 10, mu 33 C.E.?
PAKAŴA pa Nisani 10, mu 33 C.E., kukakhala mazuŵa ghacoko kuti Paska licitike. Ŵanthu ŵanandi ŵakiza ku Yerusalemu kuzakasopa ndipo ŵakalindiliranga mwakunweka. Kasi para Yesu wafika cicitikenge nchivici? Mateyu, Mariko, na Luka, awo ŵakalemba Makani Ghawemi, wose ŵakapanikizgira kuti, Yesu wakacimbizgira kuwaro awo ŵakaguliskanga na kugura vinthu pa tempele kaŵiri. Wakagadabura mathebulu gha awo ŵakasinthanga ndalama na vitengo vya awo ŵakaguliskanga nkhunda. (Mat. 21:12; Mrk. 11:15; Luka 19:45) Vilimika vitatu vikajumpha kufuma apo wakacitira cinthu cinyake cakuyana, kweni Yesu wakalutilira na mwamphu wake.—Yoh. 2:13-17.
2, 3. Kasi tikumanya wuli kuti mwamphu wa Yesu ukamalira pa kutozga tempele yayi?
2 Nkhani iyo Mateyu wakalemba yikulongora kuti mwamphu wa Yesu pa cakucitika ici ukamalira pa kutozga tempele yayi. Wakacizga ŵacibulumutira na ŵakupendera awo ŵakiza kwa iyo. (Mat. 21:14) Luka wakayowoya milimo yinyake iyo Yesu wakacita. “[Yesu] wakasambizganga zuŵa na zuŵa mu tempele.” (Luka 19:47; 20:1) Ntheura Yesu wakalongora kuti wakaŵa wamwamphu mu uteŵeti wake.
3 Nyengo yikati yajumphapo, mpositole Paulosi wakalembera kalata Tito ndipo wakalongosora kuti Yesu “wakajipeleka kuti watiwombore ku mtundu uliwose wa ucikanamalango na kujitozgera ŵanthu ŵake na ŵake, ŵamwamphu pa milimo yiwemi.” (Tito 2:14) Kasi ise mazuŵa ghano tingaŵa “ŵamwamphu pa milimo yiwemi” mu nthowa wuli? Ndipo kasi ivyo ghakacita mathemba ghawemi gha Yuda vingatikhuŵilizga wuli?
Mwamphu pa Kupharazga na Kusambizga
4, 5. Kasi mathemba ghanayi gha Yuda ghakalongora wuli kuti ghakaŵa ghamwamphu pa milimo yiwemi?
4 Asa, Yehoshafati, Hezekiya, na Yosiya ŵakafwilirapo comene kuti ŵafumyemo kusopa vikozgo mu Yuda. Asa “wakawuskako majochero gha ŵaciuta ŵambura kumanyikwa, na malo ghapacanya, ndipo wakaswa vikozgo na kudumulira pasi ŵakavuŵa, na kuswa mizati ya ngoza.” (2 Mid. 14:3) Cifukwa ca mwamphu wake pa kusopa Yehova, Yehoshafati “wakafumyamo malo ghapacanya na ŵakavuŵa mwa Yuda.”—2 Mid. 17:6; 19:3.a
5 Paumaliro wa cikondwelero capadera ca mazuŵa ghankhondi na ghaŵiri ca Paska, ico Hezekiya wakanozga, “Ŵaisrayeli awo ŵakaŵapo ŵakaluta ku mizi ya mwa Yuda na kuswa vikozgo na kudumulira pasi ŵakavuŵa na kubwangandura malo ghapacanya na majochero mwa Yuda mose na mwa Benjamini, mwa Efraimu wuwo na mwa Manase, ŵakasuka ŵaviparanyira nkhanira vyose petu.” (2 Mid. 31:1) Yosiya wakamba kuwusa apo wakaŵa na vilimika vinkhondi na vitatu pera. Malemba ghakuti: “Mu cilimika ca cinkhondi na citatu ca kuwusa kwake, wacali pungwe, wakamba kupenja Ciuta wa Davide sekuru wake; ndipo mu cilimika ca khumi na viŵiri wakamba kutozga Yuda na Yerusalemu, kufumyamo malo ghapacanya, na ŵakavuŵa, na vikozgo vyakuŵaja, na vikozgo vyakusongonora.” (2 Mid. 34:3) Ntheura mathemba ghanayi agha ghakaŵa ghamwamphu pa milimo yiwemi.
6. Cifukwa wuli tingayowoya kuti uteŵeti withu ukuyana na uwo ghakacita mathemba ghakugomezgeka gha Yuda?
6 Nase lero tikufwilirapo kovwira ŵanthu kuti ŵafumeko ku visambizgo vya cisopa cautesi, kusazgapo kusopa vikozgo. Uteŵeti uwo tikucita ku nyumba na nyumba ukutovwira kuti tikumanenge na ŵanthu ŵa mitundu yose. (1 Tim. 2:4) Msungwana munyake wa ku Asia wakukumbuka umo ŵanyina ŵakacitiranga tumitheto tunyake panthazi pa vikozgo vinandi ivyo vikaŵa mu nyumba yawo. Pakughanaghana kuti ni vikozgo vyose yayi vingimira Ciuta waunenesko, msungwana yura wakalombanga kuti wamumanye Ciuta waunenesko. Wakati wapulika kukhung’uska pa mulyango wa nyumba yawo, wakaluta kukawona ndipo wakasanga kuti Mbakaboni ŵa Yehova ŵaŵiri awo ŵakaŵa ŵakunozgeka kumovwira kuti wamanye zina lapadera la Ciuta, lakuti Yehova. Ndipo wakawonga comene wakati wamanya unenesko pa nkhani ya vikozgo. Pasono ngwamwamphu comene mu uteŵeti wa m’munda, kovwira ŵanthu mwauzimu.—Sal. 83:18; 115:4-8; 1 Yoh. 5:21.
7. Kasi tingacitaci pakuyezga ŵasambizgi awo ŵakaluta mu caru cose mu mazuŵa gha Yehoshafati?
7 Para tikupharazga ku nyumba na nyumba, kasi tikukwaniska cigaŵa cithu cose ico tili kupika? Wonani fundo iyi; mu cilimika cacitatu ca kuwusa kwake, Yehoshafati wakacema ŵakaronga ŵankhondi, Ŵalevi ŵankhondi na ŵanayi, ndiposo ŵasofi ŵaŵiri. Wakaŵatuma kuti ŵalute mu misumba yose kuti ŵakasambizge ŵanthu malango gha Yehova. Ŵakacita makora comene mulimo wawo mwakuti ŵanthu ŵa mitundu yakuzingilira ŵakamba kopa Yehova. (Ŵazgani 2 Midauko 17:9, 10.) Para tikuluta ku nyumba za ŵanthu pa nyengo ndiposo mazuŵa ghakupambanapambana, tingayowoya na ŵanthu ŵanandi ŵa mbumba yimoza.
8. Kasi tingasazgirako wuli mulimo withu wa kupharazga?
8 Ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵanandi mazuŵa ghano ŵajipeleka kuleka nyumba zawo na kuluta kukateŵetera uko kukukhumbikwira Ŵakaboni ŵamwamphu. Kasi imwe mungacita ntheura? Taŵanji tingasama yayi, kweni tingayezga kupharazgira ŵanthu awo ŵakukhala mu cigaŵa cithu, awo ŵakuyowoya ciyowoyero cinyake. Cifukwa ca ŵanthu ŵa mitundu yakupambanapambana awo wakukumana nawo mu cigaŵa cake, Ron wa vilimika 81 wakasambira kutawuzga mu viyowoyero 32. Sonosono apa wakakumana na mwanalume na muwoli wake ŵakufuma kuno ku Africa ndipo wakaŵatawuzga mu Ciyoruba. Ŵakamufumba Ron usange kuno ku Africa wali kwizako. Wakati waŵazgora kuti “Yayi,” ŵakamufumba umo wakamanyira ciyowoyero cawo. Ici cikapangiska kuti waŵapharazgire. Ŵakapokera magazini ndipo ŵakamupa adiresi yawo, iyo wakapeleka ku mpingo wa kufupi na uko ŵanthu ŵara ŵakukhala mwakuti ŵasambire nawo Baibolo.
9. Cifukwa wuli nchakuzirwa kuti tiŵazgenge Baibolo para tili mu uteŵeti withu? Yowoyani ciyelezgero.
9 Ŵasambizgi awo ŵakaluta mu caru cose pakulangurika na Yehoshafati ŵakaŵa na “buku la malango gha Yehova.” Tikuyezgayezga kusambizga ŵanthu pa caru cose vinthu vyakufuma mu Baibolo, cifukwa ni Mazgu gha Ciuta. Tikulimbikira kulongora ŵanji mazgu ghakufuma mu Baibolo ndipo tikuliŵazga mu uteŵeti withu. Mwenenyumba munyake wakaphalira Linda, uyo njumoza wa Ŵakaboni kuti wangimilira pa mulyango yayi kuti ŵadumbiskane cifukwa wakakhumbikwiranga kuŵa pafupi na mfumu wake, uyo wakalwaranga nthenda ya sitiroku. Wakalira kuti: “Nkhumanya yayi ico nili kucita kuti Ciuta wazomerezge ici kunicitikira.” Linda wakati: “Kasi ningamuphaliraniko kanthu kanyake?” Wakaŵazga mazgu gha pa Yakobe 1:13 ndipo wakasazgirapo kuti: “Masuzgo ghose agho ise na ŵakutemweka ŵithu tikukumana nagho nchilango cakufuma kwa Ciuta yayi.” Wakati wayowoya ntheura, mwenenyumba yura wakamuvumbatira Linda. Linda wakuti: “Nkhamusanguluska cifukwa ca kumuŵazgira Baibolo. Nyengo zinyake mavesi agho tikuŵazga mu Baibolo ni agho mwenenyumba wandaghapulikepo.” Cidumbirano cira cikapangiska kuti sambiro la Baibolo na mwanakazi yura lambike.
Ŵawukirano Awo Ŵakuteŵetera Mwamwamphu
10. Kasi Yosiya nchiyelezgero wuli ciwemi ku ŵawukirano Ŵacikhristu mazuŵa ghano?
10 Ku ciyelezgero ca Yosiya, tawona kuti iye wakamba kukhozgera kusopa kwaunenesko apo wakaŵa muwukirano. Ndipo apo wakaŵa na vilimika pafupifupi 20 wakalimbikira kuti wawuskemo kusopa vikozgo. (Ŵazgani 2 Midauko 34:1-3.) Ŵawukirano ŵanandi mazuŵa ghano ŵakulongora mwamphu wakuyana waka pa uteŵeti wawo wa Ufumu.
11-13. Kasi tingasambirakoci ku ŵawukirano awo ŵakuteŵetera Yehova mwamwamphu?
11 Hannah uyo wakukhala ku England wakasambira Cifurenci ku sukulu apo wakaŵa na vilimika 13. Wakapulika kuti mu tawuni yapafupi mwambika gulu la ciyowoyero ca Cifurenci. Awiske ŵakazomerezga kukamupelekezga ku maungano. Pasono Hannah, uyo wali na vilimika 18, wakupharazga mu Cifurenci nga mupayiniya wa nyengo zose. Kasi namwe mungasambira ciyowoyero cinyake na kovwira ŵanthu ŵanyake kumanya Yehova?
12 Rachel wakasangwa comene kuwonelera seŵero la mutu wakuti: “Iŵani na Vilato Ivyo Vikucindika Ciuta.” Pakuyowoyapo umo wakaghanaghaniranga apo wakambanga kuteŵetera Yehova mu 1995, iyo wakuti: “Nkhaghanaghananga kuti nkhucita makora mu unenesko.” Ndipo wakasazgirapo kuti: “Nati nawonelera seŵero ili, sono nkhuwona kuti nkhacitanga vinthu mwadango waka. Nkhwenera kulimbikira comene unenesko ndipo para nkhucita sambiro la namwene na uteŵeti wa m’munda, nkhwenera kuŵikapo mtima na kufwilirapo comene.” Sono Rachel wakuwona kuti wakuteŵetera Yehova mwamwamphu. Kasi wasanga candulo wuli? “Ubwezi wane na Yehova wakhora. Ivyo nkhulomba vikuŵa vyakupulikikwa, nkhuŵa na sambiro la namwene liwemi na lakukhorweska, ndiposo nkhani za mu Baibolo zikuŵa zanadi kwa ine. Pa cifukwa ici, nkhusangwa comene na uteŵeti ndiposo nkhukhorwa nadi para nkhuwona kuti mazgu gha Yehova ghakusanguluska ŵanji.”
13 Luke ni muwukirano uyo wakakhuŵilizgika na vidiyo ya Young People Ask—What Will I Do With My Life? Wakati wawonelera vidiyo iyi, Luke wakalemba kuti: “Nkhakhuŵilizgika kuti nighanaghanire umo nkhucitira na umoyo wane.” Wakuzomerezga kuti: “Kumasinda uku, nkhacicizgikanga kuti cakwamba nisambire comene mwakuti nizakasange ndalama zinandi ndipo pamanyuma pake nizakaŵike mtima pa vinthu vyauzimu. Vinthu vyantheura vikovwira yayi kuti munthu wakure mwauzimu; m’malo mwake vikumulopweska.” Imwe ŵabali na ŵadumbu ŵawukirano, mwalekeraci kugwiliskira nchito ivyo mukasambira ku sukulu kuti musazgireko uteŵeti winu nga umo wakacitira Hannah? Mwalekeraci kucita nga ni Rachel, mwa kuŵika mtima pa vinthu ivyo vikucindika nadi Ciuta? Citani nga ni Luke, gegani masoka agho ghazgoka cipingo ku ŵawukirano ŵanandi.
Pulikirani Cenjezgo
14. Kasi Yehova wakukondwa na kusopa kwa mtundu wuli, ndipo cifukwa wuli nchakusuzga kukoleska kusopa kutuŵa?
14 Ŵanthu ŵa Yehova ŵakwenera kuŵa ŵakutowa mwauzimu kuti Yehova wakondwe na kusopa kwawo. Yesaya wakacenjezga kuti: “Wukanimo, wukanimo imwe, fumanimo mu Babuloni mungakhwaskanga kanthu kakufipirwa; fumanimo mukati mwake; muŵenge ŵakutozgeka, imwe mukuyegha viselo vya Yehova.” (Yes. 52:11) Vilimika vyakumanyuma pambere Yesaya wandalembe mazgu agha, Themba Asa likanozga ndondomeko ya kuwuskiramothu makhaliro ghaheni mu Yuda. (Ŵazgani 1 Mathemba 15:11-13.) Vilimika vikati vyajumpha, mpositole Paulosi wakaphalira Tito kuti Yesu wakajipeleka iyomwene kuti watozge ŵalondezgi ŵake kuti ŵaŵe “ŵanthu ŵake na ŵake, ŵamwamphu pa milimo yiwemi.” (Tito 2:14) Mu caru cakuzura na nkharo ziheni ici, nchipusu yayi kuŵa na makhaliro ghakutowa, comenecomene ku ŵawukirano. Mwaciyelezgero, ŵateŵeti ŵa Ciuta, ŵana na ŵalara wuwo ŵakwenera kuyezgayezga kuti ŵaleke kufipiskika na vithuzithuzi vyamuziro ivyo vikuŵa mu viphambano vyakupharazgira malonda, pa TV, mu mafilimu, ndiposo pa Intaneti.
15. Nchivici cingatovwira kuti titinkhenge ico nchiheni?
15 Kuŵa ŵamwamphu pakupulikira ivyo Ciuta wakuticenjezga kungatovwira kuti titinkhenge viheni. (Sal. 97:10; Rom. 12:9) Nga umo Mkhristu munyake wakayowoyera, tikwenera kutinkha vithuzithuzi vyamuziro mwakuti “tileke kukoleka na nkhongono yake yiheni iyo yili nga ni magineti.” Kuti munthu wawuskeko cisulo ico cademelera ku magineti, wakwenera kugwiliskira nchito nkhongono yakuluska ya magineti. Mwakuyana waka, pakukhumba kufwilirapo comene kuti tileke kukoleka na vithuzithuzi vyamuziro. Kupulikiska umo vithuzithuzi vyamuziro vingatipwetekera kutovwirenge kuti tivitinkhenge. Mbali munyake wakafwilirapo comene kuti waleke cizgoŵi cake ca kuwona vithuzithuzi vyamuziro pa Intaneti. Wakasamuskira kompyuta yake pamalo ghakuwonekera kwa waliyose mu mbumba. Kweniso, wakaŵikapo mtima kuti wajitozge na kuŵa wamwamphu pa milimo yiwemi. Wakalekera penepapa yayi. Pakuti nchito yake yikakhumbanga kuti wagwiliskirenge nchito Intaneti, wakaŵikapo mtima kuti wacitenge ntheura pekha para wali lumoza na muwoli wake.
Kuzirwa kwa Nkharo Yiwemi
16, 17. Kasi ŵanthu awo ŵakutiwona ŵakukhwaskika wuli na nkharo yithu yiwemi? Yowoyani ciyelezgero.
16 Ŵawukirano, ŵanalume na ŵanakazi ŵakulongora mzimu uwemi comene pakuteŵetera Yehova, ndipo ici cikukondweska comene awo ŵakuŵawona. (Ŵazgani 1 Petrosi 2:12.) Munthu munyake uyo wakaluta ku Beteli ya ku London wakamba kuwona Ŵakaboni ŵa Yehova mu nthowa yakwenelera pamanyuma pa kucita mulimo wa kunozga mashini ghakusindikizgira mabuku pa malo agha kwa zuŵa limoza. Muwoli wake, uyo wakasambiranga Baibolo na Ŵakaboni ŵa Yehova, wakawona kuti mfumu wake wasintha. Kumanyuma, wakakhumbanga yayi kuti Ŵakaboni ŵa Yehova ŵizenge pa nyumba yake. Kweni wakati wawera kukagwira nchito iyi ku Beteli, wakayowoya vinthu vinandi vyakulumba Ŵakaboni cifukwa ca mtima uwemi uwo ŵakamulongora. Wakayowoya kuti pakaŵavya uyo wakayowoyanga mazgu ghaheni. Waliyose wakaŵa wakuzika, ndipo pakaŵa mtende. Ico cikamukondweska comene nchakuti ŵabali na ŵadumbu ŵawukirano ŵakagwiranga nchito mwamwamphu kwambura malipiro, kumalira nyengo na nkhongono zawo kuti ŵawovwire pa kupharazga makani ghawemi.
17 Mwakuyana waka, ŵabali na ŵadumbu awo ŵakugwira nchito zakulembeka kuti ŵapwelelere mbumba zawo, nawo ŵakugwira na mtima wose. (Kol. 3:23, 24) Cifukwa ca kulimbikira, kanandi ŵakuŵakwezga ndipo ŵakukhaliska pa nchito, nakuti ŵabwana ŵawo ŵakukhumba yayi kuti ŵaleke nchito.
18. Kasi tingaŵa wuli “ŵamwamphu pa milimo yiwemi”?
18 Kugomezga Yehova, kupulikira ulongozgi wake, na kupwelelera malo ghithu ghakusoperapo ni zinyake mwa nthowa izo tingalongolera kuti tili ŵamwamphu pa nyumba ya Yehova. Mwakusazgirapo, tikwenera kupharazga Ufumu na kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri mwakuyana na umo tingafiskira. Kwali ndise ŵana panji ŵalara, usange tikufwilirapo kuŵa ŵatuŵa pa kusopa kwithu, tisangenge vyandulo vinandi. Ndipo tilutilirenge kumanyikwa kuti ndise “ŵamwamphu pa milimo yiwemi.”—Tito 2:14.
[Mazgu ghamusi]
a Asa wakwenera kuti wakafumyamo malo ghapacanya ghakukolerana na kusopa ŵaciuta ŵatesi, kweni wakafumyako yayi malo agho ŵanthu ŵakasoperangako Yehova. Panji vingaŵa kuti malo ghapacanya ghakazengekaso kuumaliro wa muwuso wa Asa ndipo malo agha ndigho mwana wake Yehoshafati wakazakawuskamo.—1 Mathe. 15:14; 2 Mid. 15:17.
Kwizira mu Baibolo na viyelezgero vya mazuŵa ghano, kasi mwasambiraci za
• umo mungalongolera mwamphu pa kupharazga na kusambizga?
• umo ŵawukirano ŵangaŵira “ŵamwamphu pa milimo yiwemi”?
• umo mungalekera vizgoŵi viheni?
[Cithuzithuzi pa peji 13]
Kasi nyengo zose mukuŵazga Baibolo mu uteŵeti?
[Cithuzithuzi pa peji 15]
Usange mukasambira ciyowoyero cinyake ku sukulu cingamovwirani kuti musazgireko uteŵeti