Ŵacimwemwe Pakuŵa Ŵambura Kutora Panji Kutengwa

“NDIPO ŵakatorana na kukhala mwakukondwa umoyo wawo wose.” Kanandi agha ndigho ghakuŵa mazgu ghaumaliro para munthu wakuphalira ŵana vidokoni. Mafilimu na mabuku ghakuyowoya vya citemwa ghakukhozgera mazgu ghantheura, kuti munthu wakuŵa wakukondwa para watora panji kutengwa. Kweniso mu vyaru vinandi, ŵanyamata na ŵasungwana ŵakucicizgika kuti ŵatore panji kutengwa. Apo Debby wakaŵa na vilimika vya m’ma 20 wakati: “Ŵanthu ŵakukucitiska kughanaghana kuti cinthu cekha ico msungwana wangacita nkhutengwa. Fundo yawo njakuti para munthu watengwa ndipo wakuŵa wakukondwa nadi.”

Munthu uyo wakutemwa vinthu vyauzimu ndimo wakuwonera yayi. Nangauli Ŵaisrayeli, ŵakaŵanga pa nthengwa, Baibolo likuyowoya za ŵanalume na ŵanakazi ŵambura kutora panji kutengwa awo ŵakaŵa ŵacimwemwe. Mazuŵa ghano, Ŵakhristu ŵanji ŵakukhumba ŵekha kuleka kutora panji kutengwa, apo ŵanandi mbambura kutora panji kutengwa pa vifukwa vinyake. Kwali ŵakukhala kwambura kutora pa vifukwa vinyake panji yayi, kweni fumbo lakuzirwa ndakuti: Kasi Mkhristu wangacita wuli kuti waŵe wacimwemwe?

Yesu wakatora yayi, ndipo nchakupulikikwa cifukwa ca mulimo uwo wakapika. Wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti ŵanji mwa ŵalondezgi ŵake nawo ‘ŵazamucipokelera’ cawanangwa ca kuŵa ŵambura kutora panji kutengwa. (Mat. 19:10-12) Ntheura Yesu wakalongora kuti usange tikukhumba kuŵa ŵacimwemwe pakuŵa ŵambura kutora panji kutengwa, tikwenera kupokelera umoyo uwu na maghanoghano ndiposo mtima withu.

Kasi ulongozgi wa Yesu ukuyowoya za ŵekha awo ŵasankha kuleka kutora panji kutengwa umoyo wose mwakuti ŵaŵike mtima pa uteŵeti wa Ciuta? (1 Kor. 7:34, 35) Viŵi yayi. Ghanaghanirani za Mkhristu uyo wakukhumba kutora panji kutengwa, kweni pasono wakumusanga yayi munthu wakwenelera wakuti watorane nayo. Ana, mudumbu wambura kutengwa uyo wali na vilimika vya m’ma 30 wakati: “Ku nchito munyamata munyake uyo ni Kaboni yayi wakanisonga. Pakwamba nkhatoleka mtima, kweni nkhajisuska luŵiro cifukwa cakuti nkhukhumba kutorana na munthu uyo wanganovwira kusendelera kwa Yehova.”

Ŵadumbu ŵanandi nga ni Ana ŵagega kutorana na ŵanthu awo Mbakhristu ŵaunenesko yayi cifukwa ca kukhumba kutengwa “mu Fumu pera.”a (1 Kor. 7:39; 2 Kor. 6:14) Cifukwa ca kupulikira ulongozgi wa Ciuta, ŵakukhala dankha kwambura kutengwa. Kasi ŵangacita wuli?

Sambirani Kuwonamo Uwemi

Vikuthemba pa umo tikuwonera vinthu kuti tizomerezge kuti ndimo viliri nangauli ndimo tikukhumbira yayi. Carmen, mudumbu wambura kutengwa wa vilimika vya m’ma 40 wakati: “Nkhusangwa na ivyo nili navyo, ndipo nkhudokera ivyo nilije yayi.” Mbunenesko, yikuŵapo nyengo apo tikucita phukwa panji kukwenyelera. Kweni kumanya kuti vinthu vyantheura vikucitikiraso ŵabali withu ŵanandi pa caru cose kukutikhwimiska kuti tilutilire kucita vinthu na cigomezgo. Yehova wawovwira ŵanandi kuŵa ŵacimwemwe pakuŵa ŵambura kutora panji kutengwa ndiposo kutonda masuzgo ghanji.—1 Pet. 5:9, 10.

Ŵabali na ŵadumbu ŵanandi ŵasanga kuti kukhala ŵekha kuli na uwemi wake. Ester, mudumbu wambura kutengwa wa vilimika vya m’ma 30, wakuti: “Nkhuwona kuti ico cikovwira kuti munthu waŵe wacimwemwe nkhuwona uwemi pa ivyo vikucitika mu umoyo.” Carmen wakasazgirapo kuti: “Nkhugomezga kuti kwali nitengwenge panji yayi, usange nkhuŵika vinthu vya Ufumu pakwamba, Yehova waninorenge yayi vinthu viwemi.” (Sal. 84:11) “Umoyo uli nga umo nkhaghanaghaniranga yayi, kweni nili wacimwemwe ndipo nilutilirenge kuŵa wacimwemwe.”

Ŵanthu Ŵakale Awo Ŵakaŵa Ŵambura Kutora Panji Kutengwa

Mwana msungwana wa Yefita wakacita kukhumba yayi kuti waleke kutengwa. Kweni cifukwa ca cilapo ca ŵawiske wakazomera kukateŵetera pa malo ghakupatulika umoyo wake wose. Tikukayika yayi kuti ivyo mweneco wakakhumbanga vikatimbanizgika cifukwa ca mulimo uwu wambura kulindizgika ndipo vikapambana na makhumbiro ghake ghakawiro. Wakati wamanya kuti watengwenge yayi na kuŵa na ŵana, wakalira myezi yiŵiri. Ndipouli, wakazomera kuti ndimo viŵire ndipo wakateŵetera na mtima wose, umoyo wake wose. Ŵanakazi ŵanyake mu Israyeli ŵakamulumbanga cilimika cilicose cifukwa ca mtima wake wakujipata.—Ŵeru. 11:36-40.

Ŵanji awo ŵakaŵa nthunguli nadi mu nyengo ya Yesaya ŵakwenera kuti ŵakakondwa yayi na umo vinthu vikaŵira kwa iwo. Baibolo likuyowoya yayi ico cikaŵapangiska ŵanthu aŵa kuti ŵaŵe nthunguli. Ntheura ŵakaŵa ŵakwenelera yayi mu ungano wa Israyeli, nesi kutora na kuŵa na ŵana. (Dute. 23:1) Ndipouli, Yehova wakamanya umo ŵakajipulikiranga mu mtima, ndipo wakaŵalumba cifukwa ŵakasunganga phangano na mtima wawo wose. Wakaŵaphalira kuti ŵaŵenge na ‘cikumbusko’ ndiposo “zina lamuyirayira” mu nyumba yake. Panji tiyowoye kuti nthunguli zakugomezgeka izi, zikaŵa na cigomezgo ca kuzakasangwa na umoyo wamuyirayira mu Ufumu wakuwusika na Mesiya, uyo ni Yesu. Yehova waŵaluwenge yayi.—Yes. 56:3-5.

Vinthu vikaŵa vyakupambanako kwa Yeremiya. Wati watuma Yeremiya kuŵa nchimi, Ciuta wakamuphalira kuti wangatoranga yayi cifukwa ca nyengo zinonono izo wakaŵamo ndiposo cifukwa ca mulimo uwo wakapika. Yehova wakati: “Ungatoranga mwanakazi [cara] nesi kuŵa na ŵana ŵanalume panji ŵanakazi mu malo ghano.” (Yer. 16:1-4) Baibolo likuvumbura yayi umo Yeremiya wakajipulikira wakati waphalirika ntheura, nangauli likutiphalira kuti iyo wakaŵa munthu uyo wakakondwanga na mazgu gha Yehova. (Yer. 15:16) Vilimika vikati vyajumphapo, tikukayika yayi kuti Yeremiya wakawona kuti cikaŵa cavinjeru kupulikira languro la Yehova lakuti waleke kutora. Vinthu vikaŵa makora yayi apo Yerusalemu wakazingilizgika na ŵankhondo myezi 18.—Cit. 4:4, 10.

Umo Mungaŵira Ŵacimwemwe

Ŵanthu ŵakale awo ŵazunulika ŵakaŵa ŵambura kutora panji kutengwa, kweni Yehova wakaŵawovwira ndipo ŵakaŵikapo mtima kumuteŵetera. Lero napo, tingaŵa ŵacimwemwe usange tikucita milimo yiwemi. Baibolo likayowoyerathu kuti ŵanakazi awo ŵakupharazga makani ghawemi ŵazamuŵa wumba ukuru. (Sal. 68:11) Pakati pa wumba uwu pali ŵadumbu ŵambura kutengwa vikwivikwi. Uteŵeti wawo ukupambika vipambi, ndipo ŵanandi ŵatumbikika na ŵana ŵauzimu.—Mrk. 10:29, 30; 1 Tes. 2:7, 8.

Loli wakati wakwaniska vilimika 14 mu uteŵeti wa upayiniya, wakalongosora kuti: “Upayiniya ukunovwira kuti nimanyenge ivyo ni vyakuzirwa nadi mu umoyo wane. Pakuŵa wambura kutengwa, nilije phukwa cifukwa nkhutangwanika na uteŵeti. Paumaliro wa zuŵa lililose nkhuŵa wakukhorwa cifukwa nkhuwona kuti uteŵeti wane ukovwira nadi ŵanthu. Ici cikunipa cimwemwe cikuru.”

Ŵadumbu ŵanandi ŵasambira ciyowoyero cinyake, ndipo ŵasazgirako uteŵeti wawo mwa kupharazgira ŵanthu ŵa viyowoyero vinyake. Ana, uyo wazunulika kukwambilira wakuti: “Mu msumba uwo nkhukhala, muli ŵanthu ŵanandi comene ŵakufuma ku vyaru vinyake.” Iyo wakutemwa kupharazgira ŵanthu awo ŵakuyowoya Cifurenci. “Cifukwa ca kusambira ciyowoyero ico cikunovwira kuyowoya na ŵanandi ŵa iwo, sono nili na munda uphya ndipo mulimo wane wa kupharazga ukunozga comene.”

Pakuti para munthu wali yekha wakuŵa na vinthu vicoko vyakucita, ŵanji ŵasangirapo mwaŵi kukateŵetera uko kukukhumbikwira ŵapharazgi ŵanandi. Lidiana, mudumbu wambura kutengwa wa vilimika vya m’ma 30 uyo wali kuteŵeterapo ku vyaru vinyake uko kukukhumbikwira ŵapharazgi ŵanandi wakuti: “Nkhugomezga fikepo kuti para ukutangwanika comene na uteŵeti wa Yehova, cikuŵa cipusu comene kuŵa na ŵabwezi ŵawemi ndipo ukujipulika kuti ukutemweka. Nasanga ŵabwezi ŵawemi ŵanandi comene ŵa misinkhu ndiposo mitundu yakupambanapambana, ndipo ŵabwezi aŵa ŵanovwira kuti niŵe wacimwemwe.”

Baibolo likutiphalira za mupharazgi Filipu uyo wakaŵa na ŵana ŵanakazi ŵanayi ŵambura kutengwa awo ŵakacimanga. (Mil. 21:8, 9) Ŵana aŵa ŵakwenera kuti ŵakaŵa ŵamwamphu nga mbawiskewo. Na cawanangwa cawo ca kucima, ŵakwenera kuti ŵakawovwiranga Ŵakhristu ŵanyawo mu Kesareya kuti ŵasange candulo. (1 Kor. 14:1, 3) Mazuŵa ghano, ŵadumbu ŵanandi ŵambura kutengwa nawo ŵakukhozga ŵanji mwa kwiza pa maungano nyengo zose na kuzgorapo.

Kweni Lidiya, wakaŵa Mkhristu wakwambilira wa ku Filipu uyo Baibolo likumulumba cifukwa ca kupokelera ŵalendo. (Mil. 16:14, 15, 40) Lidiya, uyo wakwenera kuti wakaŵa wambura kutengwa panji cokoro, wakaŵa na mzimu wa kupa uwo ukamovwira kuti ŵalaŵiliri ŵakwendakwenda nga ni Paulosi, Sila, na Luka, ŵamucezgerenge. Lero napo kuŵa na mzimu wa kupa kuli na vitumbiko.

Kuŵa Ŵakutemweka

Padera pa kuŵa na vyakucita ivyo vingatovwira kuŵa ŵacimwemwe, tose tikukhumba kuwona kuti tikutemweka. Kasi ŵanthu ŵambura kutora panji kutengwa ŵangacita wuli kuti ŵatemwekenge? Cakwamba, nyengo zose Yehova wakutitemwa, kutikhozga, na kutipulika. Nyengo zinyake, Themba Davide likajiwonanga kuti likaŵa ‘lekha na lakusuzgika,’ ndipouli, likamanya kuti nyengo zose lingalomba Yehova kuti walovwire. (Sal. 25:16; 55:22) Likalemba kuti: “Pakuti ŵadada na ŵamama nanga ŵandiside, kweni Yehova tiwanditorenge.” (Sal. 27:10) Yehova wakupempha ŵateŵeti ŵake wose kuti ŵasendelere kwa iyo, kuti ŵaŵe ŵabwezi ŵake.—Sal. 25:14; Yak. 2:23; 4:8.

Kweniso, mu ubali withu wa pa caru cose, tingasanga ŵadada, ŵamama, ŵakuru, ŵanung’una, na ŵadumbu ŵauzimu awo citemwa cawo cingapangiska kuti tiŵe ŵacimwemwe. (Mat. 19:29; 1 Pet. 2:17) Ŵakhristu ŵanandi ŵambura kutora panji kutengwa ŵakukhorwa comene pakucita nga umo wakacitiranga Dorika, uyo “wakazara mu milimo yiwemi na vyawanangwa vya cisungusungu.” (Mil. 9:36, 39) Loli wakulongosora kuti: “Kulikose uko nkhuluta, nkhupenja ŵabwezi ŵanadi mu mpingo, awo ŵanitemwenge ndiposo kunovwira para nkhwenjerwa. Kuti ubwezi uŵe wakukhora, nkhuyezga kulongora citemwa ndiposo kughanaghanira ŵanji. Nateŵetera mu mipingo yakukwana yinkhondi na yitatu, ndipo nasanga ŵabwezi ŵanadi. Kanandi kuti mbadumbu awo tikuyana msinkhu pera yayi, nyengo zinyake mbagogo panji ŵawukirano.” Mu mpingo uliwose, muli awo ŵakukhumba kulongoreka citemwa ndiposo munthu wakucezga nayo. Para tikuŵalongora citemwa ŵanthu aŵa, ŵakovwirika comene ndipo nase tikukhorweska khumbo lakuti titemwenge ŵanyithu kweniso kuti nase titemwekenge.—Luka 6:38.

Ciuta Waluwenge Yayi

Baibolo likulongora kuti Ŵakhristu wose ŵakwenera kujinora vinthu vinyake mu nyengo yakusuzga iyo tikukhalamo. (1 Kor. 7:29-31) Awo mbambura kutora panji kutengwa cifukwa ca kukhumba kupulikira languro la kutora panji kutengwa mu Fumu pera, tikwenera kuŵacindika, kuŵalumba na kuŵaghanaghanira. (Mat. 19:12) Nangauli ŵakujinora, ŵangaŵa ŵakukondwa nipera.

Lidiana wakuti: “Nili wakukhorwa comene cifukwa nili paubwezi na Yehova ndiposo nkhumuteŵetera. Nkhumanya ŵanthu ŵanyake ŵakutorana awo mbakukondwa ndiposo awo mbambura kukondwa. Ici canovwira kuwona kuti ningaŵa wacimwemwe cifukwa ca kutengwa panji kuleka kutengwa yayi.” Yesu wakalongora kuti kuŵa wacimwemwe kukuthemba pa kupa na kuteŵetera, cinthu ico Mkhristu waliyose wangacita.—Yoh. 13:14-17; Mil. 20:35.

Mwambura kukayika, ico cikutipangiska kuŵa ŵacimwemwe nkhumanya kuti Yehova watitumbikenge pa vyose ivyo tikujinora cifukwa ca kucita khumbo lake. Baibolo likutiphalira kuti: “Ciuta ngwambura urunji cara kuti waluwe mulimo winu na citemwa ico mukalongora ku zina lake.”—Heb. 6:10.

[Mazgu ghamusi]

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 25]

“Nkhusangwa na ivyo nili navyo, ndipo nkhudokera ivyo nilije yayi.”—Carmen

[Cithuzithuzi pa peji 26]

Loli na Lidiana ŵakukondwa kuteŵetera uko kukukhumbikwira ŵapharazgi ŵanandi

[Cithuzithuzi pa peji 27]

Ciuta wakucema ŵateŵeti ŵake kuti ŵasendelere kwa iyo