Muŵe na Kaghanaghaniro ka Khristu
“Muŵe na kaghanaghaniro kakuyana na ako Khristu Yesu wakaŵa nako.”—ROM. 15:5.
1. Cifukwa wuli tikwenera kuyezgayezga kuti tiŵe na kaghanaghaniro ka Khristu?
YESU KHRISTU wakati: “Zani kwa ine, . . . sambirani kwa ine, pakuti nili wakuzika na wakujiyuyura mu mtima, ndipo muzamusamphuskika mu umoyo winu.” (Mat. 11:28, 29) Nchemo yacitemwa iyi yikulongora kaghanaghaniro ka Yesu. Palije munthu uyo wakalongora ciyelezgero ciwemi kuluska Yesu. Nangauli wakaŵa Mwana wankhongono wa Ciuta, Yesu wakalengeranga ŵanji lusungu, comenecomene awo ŵakasuzgikanga.
2. Ni vigaŵa wuli vyakukhwaskana na kaghanaghaniro ka Yesu ivyo tisambirenge?
2 Mu nkhani iyi ndiposo ziŵiri zakulondezgapo, tisambirenge umo tingaŵira na “maghanoghano gha Khristu” na kughasungilira. (1 Kor. 2:16) Tisambirengeso vigaŵa vinkhondi vya kaghanaghaniro panji kuti mikhaliro ya Khristu. Vigaŵa ivi ni: kuzika na kujiyuyura, lusungu, kupulikira Ciuta, kukhwima mtima ndiposo citemwa.
Toranipo Sambiro pa Kuzika kwa Khristu
3. (a) Ni sambiro wuli ilo Yesu wakasambizga ŵasambiri ŵake lakukhwaskana na kujiyuyura? (b) Kasi Yesu wakacita wuli apo ŵasambiri ŵake ŵakavuka?
3 Yesu, Mwana wakufikapo wa Ciuta wakajipeleka kwiza pa caru capasi kuzakateŵetera pakati pa ŵanthu ŵakwananga ndiposo ŵambura kufikapo. Ŵanji mwa ŵanthu aŵa ŵakazakamukoma. Ndipouli, wakalutilira kuŵa wacimwemwe ndiposo wakujikora. (1 Pet. 2:21-23) Usange “tikulaŵiska dodoli” pa umo Yesu wakacitiranga, mbwenu tiŵenge ŵacimwemwe ndiposo ŵakujikora para ŵanthu ŵatibudira. (Heb. 12:2) Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti ŵajitolere joko lake na kusambira kwa iyo. (Mat. 11:29) Kasi ŵakenera kusambiraci? Ŵakeneranga kusambira kuzika, cifukwa Yesu wakaŵa wakuzika ku ŵasambiri ŵake, nangauli ŵakapuvyanga. Mu usiku wakuti namacero wafwenge, Yesu wakageziska malundi ghawo, kuŵasambizga fundo yambura kuluwika yakuti ŵaŵenge ‘ŵakujiyuyura mu mtima.’ (Ŵazgani Yohane 13:14-17.) Apo Petrosi, Yakobe na Yohane ŵakatondeka ‘kuŵa maso,’ Yesu wakamanya kuti ŵavuka. Iyo wakafumba wakati: “Simoni, kasi ukugona? . . . Mwaŵanthu, muŵenge maso na kulomba, mwakuti muleke kunjira mu ciyezgo. Mzimu ngwakukhumbisiska nadi, kweni thupi ndakulopwa.”—Mrk. 14:32-38.
4, 5. Nga ni Yesu, kasi tingacita wuli na maubudi gha ŵanyithu?
4 Tikucita wuli para tawona kuti mbali panji mudumbu withu wauzimu wakutemwa mphindano, wakukwiya luŵiro panji wakucedwa kulondezga ulongozgi wa ŵalara panji wa “muzga wakugomezgeka na wakucenjera”? (Mat. 24:45-47) Tingazizwa yayi usange tingawona mikhaliro iyi mwa ŵanthu awo mbasopi ŵanyithu yayi, kweni cingaŵa cakusuzga comene kugowokera ŵabali ŵithu para ŵangalongora mikhaliro yakuyana waka. Usange tikukwiya luŵiro na maubudi gha ŵanji, tingacita makora kujifumba kuti, ‘Kasi ningalongora wuli “maghanoghano gha Khristu”?’ Kumbukani kuti Yesu wakaŵakwiyiranga yayi ŵasambiri ŵake nanga ni apo ŵakalongora kuti mbakulopwa mwauzimu.
5 Ghanaghanirani nkhani ya Petrosi. Apo Yesu wakamuphalira kuti wafume mu boti na kwenda pa maji, kuluta apo iyo wakaŵa, Petrosi wakenda mtunda utali yayi. Wati wawona cimphepo, Petrosi wakacita wofi na kwamba kubira. Kasi Yesu wakamukwiyira na kumuphalira kuti: “Wacita makora kubira, cifukwa ndivyo wakhumbanga! Usambirepo kanthu?” Ndimo wakacitira yayi. Baibolo likuti: “Nyengo yeneyiyo, Yesu wakanyoloska woko lake na kumukora, ndipo wakati kwa iyo: ‘Iwe wa cipulikano cicoko, cifukwa wuli wangukayika?’” (Mat. 14:28-31) Usange pali mbali munyake uyo wakuwoneka nga wali na cipulikano cicoko, kasi nase tingamovwira nga ni umo Yesu wakawovwilira Petrosi? Ili ni sambiro ilo tingatorapo pa kuzika uko Yesu wakalongora apo wakawovwira Petrosi.
6. Kasi Yesu wakaŵasambizgaci ŵasambiri ŵake vya uyo ni mukuru?
6 Petrosi wakaŵa yumoza wa ŵasambiri ŵa Yesu awo ŵakapindananga za uyo wakaŵa mukuru pakati pawo. Yakobe na Yohane ŵakakhumbanga kuti ŵazakakhale munyake ku woko la Yesu lamalyero, munyake ku lamazere mu Ufumu wake. Petrosi na ŵasambiri ŵanyake ŵati ŵapulika ivyo ŵaŵiri aŵa ŵakakhumbanga, ŵakakwiya comene. Yesu wakamanya kuti ŵasambiri ŵake ŵakatolera kaghanaghaniro ka ŵanthu ŵa mu vikaya vyawo. Wakaŵacema, ndipo wakaŵaphalira kuti: “Mukumanya kuti ŵawusi ŵa mitundu ŵakucita ufumu pa iwo ndipo ŵakuru ŵakucita mazaza pa iwo. Ndimo viliri cara pakati pinu; kweni yose uyo wakukhumba kuŵa mukuru pakati pinu wakwenera kuŵa muteŵeti winu, ndipo yose uyo wakukhumba kuŵa wakwamba pakati pinu wakwenera kuŵa muzga winu.” Ntheura Yesu wakayowoya za iyomwene kuti: “Mwana wa munthu wakiza kuteŵetereka cara, kweni kuteŵetera na kupeleka umoyo wake kuŵa ciwombolero ca ŵanandi.”—Mat. 20:20-28.
7. Kasi tingawovwira wuli kuti tiŵe ŵakukolerana mu mpingo?
7 Para tingaghanaghanirapo comene pa kujiyuyura kwa Yesu mbwenu nase ticitenge vinthu mwakujiyuyura, “nga ni mucoko comene” pakati pa ŵabali ŵithu. (Luka 9:46-48) Kujiyuyura kutovwirenge kuti tiŵe ŵakukolerana. Yehova, uyo wali nga ni dada wa mbumba yikuru, wakukhumba kuti ŵana ŵake ‘ŵakhalenge pamoza na mtima wakurungana.’ (Sal. 133:1) Yesu wakalombera Ŵakhristu wose ŵaunenesko kuti ŵaŵe ŵakukolerana, mwakuti caru cimanye kuti iyo wakatumika na Ciuta ndipo kuti Ciuta wakumutemwa ndiposo kutemwa Ŵakhristu aŵa. (Yoh. 17:23) Ntheura, tikumanyikwa kuti ndise ŵalondezgi ŵa Khristu cifukwa ca umoza withu. Kuti tilutilire kukolerana, tikwenera kuwona maubudi gha ŵanyithu nga umo Khristu wakaghawoneranga. Yesu wakagowokeranga ŵanji, ndipo wakasambizga kuti nase tingagowokereka pekha para tikugowokera ŵanyithu.—Ŵazgani Mateyu 6:14, 15.
8. Kasi tingasambira vici ku ŵabali na ŵadumbu awo ŵateŵetera Ciuta kwa nyengo yitali?
8 Tingasambiraso vinandi usange tingalondezga cipulikano ca ŵabali na ŵadumbu awo ŵalondezga Khristu kwa vilimika vinandi. Nga ni Yesu, ŵakumanya kuti ŵanyawo mbambura kufikapo. Iwo ŵasambira kuti kulongora lusungu nga ni Khristu kukutovwira “kuyegha mauteciteci gha awo mbambura kukhora” pera yayi, kweniso kuti tiŵe ŵakukolerana. Kukovwiraso kuti mpingo wose uŵe na kaghanaghaniro ka Khristu. Ŵakukhumba kuti ŵabali na ŵadumbu ŵaŵe na mtima wakuyana na uwo Paulosi wakakhumbanga kuti Ŵakhristu ŵa ku Roma ŵaŵe nawo. Iyo wakalemba kuti: “Mphanyi Ciuta uyo wakupeleka cizizipizgo na cisangulusko, wamuzomerezgani kuti pakati pinu muŵe na kaghanaghaniro kakuyana na ako Khristu Yesu wakaŵa nako, kuti mwakukolerana, na mulomo umoza mupeleke ucindami kwa Ciuta na Ŵawiske ŵa Fumu yithu Yesu Khristu.” (Rom. 15:1, 5, 6) Para tikusopa mwakukolerana, tikulumba Yehova.
9. Cifukwa wuli tikukhumbikwira mzimu utuŵa kuti ticitenge nga ni Yesu?
9 Yesu wakayaniska ‘kujiyuyura mu mtima’ na kuzika, uko nchigaŵa ca cipambi ca mzimu utuŵa wa Ciuta. Ntheura, padera pa kusambira umo Yesu wakacitiranga, tikwenera kulomba mzimu utuŵa wa Ciuta mwakuti ticitenge nga ndiyo. Tikweneraso kulomba mzimu utuŵa wa Ciuta na kufwilirapo kuti tiŵe na cipambi ca mzimu utuŵa, ico “nchitemwa, cimwemwe, mtende, kukhomezga, lusungu, uwemi, cipulikano, kuzika na kujikora.” (Gal. 5:22, 23) Yehova, Ŵadada ŵithu ŵakucanya ŵakukondwa comene para tili ŵakujiyuyura ndiposo ŵakuzika.
Yesu Wakalengeranga Lusungu Ŵanji
10. Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wakaŵa walusungu?
10 Lusungu nalo nchigaŵa ca cipambi ca mzimu utuŵa. Nyengo zose Yesu wakalengeranga lusungu ŵanji. Yesu “wakaŵapokelera makora” ŵanthu wose awo ŵakamupenjanga. (Ŵazgani Luka 9:11.) Kasi tingasambiraci ku lusungu ulo Yesu wakalongora? Munthu walusungu wakuŵa waubwezi, wakuzika, ndiposo waucizi. Ndimo wakaŵira Yesu. Wakalengera lusungu ŵanthu “cifukwa ŵakaŵa ŵakufyopoka na kujowoleka nga ni mberere zambura muliska.”—Mat. 9:35, 36.
11, 12. (a) Longosorani ciyelezgero ico cikulongora kuti Yesu wakaŵa walusungu. (b) Kasi tingasambirako vici ku ciyelezgero ici?
11 Yesu wakalengeranga waka citima ŵanthu yayi, wakaŵawovwiranga. Wonani ciyelezgelero ici. Mwanakazi munyake wakaŵa na nthenda ya kusulura ndopa kwa vilimika 12. Wakamanyanga kuti kwakuyana na Dango, wakaŵa wakufipirwa, ndiposo kuti munthu waliyose uyo wamukhwaska nayo wakaŵanga wakufipirwa. (Lev. 15:25-27) Kweni cifukwa ca kumanya kuti Yesu wakaŵa walusungu, wakaŵa na cigomezgo cakuti wamucizgenge. Mwanakazi uyu wakayowoyanga kuti: “Usange ningakhwaska waka laya lake lakuwaro, mbwenu niŵenge makora.” Mwacikanga, wakamukhwaska, ndipo nyengo yeneyiyo wakamanya kuti wacizgika.
12 Yesu wakamanya kuti munthu munyake wamukhwaska, ndipo wakalaŵiska uku na uku kuti wawone uyo wamukhwaska. Kweni mwanakazi uyu wakatenthema comene cifukwa ca kumanya kuti waswa Dango. Wakiza na kuwa pasi panthazi za Yesu na kumuphalira vyose ivyo vikacitika. Kasi Yesu wakamususka? Yayi. Yesu wakamukhozga, wakati: “Wamwana, cipulikano cako cakucizga. Luta mu mtende.” (Mrk. 5:25-34) Wakwenera kuti wakakondwa comene wati wapulika mazgu agha.
13. (a) Kasi kaghanaghaniro ka Yesu na Ŵafarisi kakapambananga wuli? (b) Kasi Yesu wakaŵawonanga wuli ŵana?
13 Mwakupambana na Ŵafarisi, awo ŵakaŵa ŵanonono mtima, Yesu wakagwiliskiranga nchito mazaza ghake kusazgirapo mphingo pa ŵanji yayi. (Mat. 23:4) Kweni wakasambizganga mazgu gha Yehova mwalusungu ndiposo mwakuzika. Wakaŵa paubwezi wanadi na ŵalondezgi ŵake ndipo nyengo zose wakaŵatemwanga na kuŵalengera lusungu. (Zinth. 17:17; Yoh. 15:11-15) Nanga ni ŵana ŵakafwatukanga nayo, nayoso ntheura pera. Wakalekezganga ivyo wakacitanga mwakuti wacezge nawo. Nyengo yinyake, ŵasambiri ŵake, awo ŵakaŵa kuti ŵacali na maghanoghano ghakujikuzga ghakuyana na gha ŵalongozgi ŵa cisopa ca Ciyuda, ŵakakanizga ŵanthu kwiza na ŵana ŵawo kwa Yesu mwakuti waŵakore. Yesu wakakondwa yayi na ivyo ŵasambiri ŵake ŵakacita. Wakaŵaphalira kuti: “Lekani ŵana ŵacoko ŵize kwa ine; mungayezganga cara kuŵakanizga, cifukwa ufumu wa Ciuta ngwa ŵakuŵa ntheura.” Pamasinda wakagwiliskira nchito mwana kuti waŵasambizge fundo yakuzirwa comene, wakati: “Nadi pano nkhumuphalirani, Yose uyo wakupokelera cara ufumu wa Ciuta nga ni mwana mucoko wazamunjiramo cara.”—Mrk. 10:13-15.
14. Kasi ŵana ŵakusanga candulo wuli para ŵakulongoreka citemwa?
14 Ghanaghanirani umo ŵana ŵara ŵakajipulikira ŵati ŵakura, pakukumbuka kuti Yesu Khristu ‘wakaŵatolera mu mawoko ghake na kuŵatumbika.’ (Mrk. 10:16) Ŵana ŵa mazuŵa ghano nawo, para ŵakura ŵazamukumbuka ŵalara ndiposo ŵanthu ŵanyake awo ŵakaŵalongora citemwa. Nakuti cakuzirwa comene nchakuti, ŵana awo ŵakulongoreka citemwa mu mpingo ŵakuwona kuti mzimu wa Yehova wuli pa ŵanthu ŵake.
Ŵani Ŵalusungu mu Caru Cambura Lusungu
15. Cifukwa wuli tikwenera kuzizwa yayi para ŵanthu ŵakucita vinthu mwambura lusungu?
15 Ŵanandi mazuŵa ghano ŵakuwona kuti kulengera lusungu ŵanji nkhwambura nchito. Ntheura, zuŵa na zuŵa, ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakukhwaskika na mzimu wa caru, kwali nkhu sukulu, ku nchito, pa msewu ndiposo mu uteŵeti. Vingatiŵinya comene para ŵanthu ŵaticitira nkhaza, kweni tikwenera kuzizwa yayi. Yehova wakaphalira Paulosi kuti wacenjezge Ŵakhristu ŵaunenesko kuti mu “mazuŵa ghaumaliro” ŵazamukumana na ŵanthu “ŵakujitemwa” ndiposo “ŵambura citemwa cakawiro.”—2 Tim. 3:1-3.
16. Kasi tingacita wuli kuti mpingo ulongorenge lusungu nga ni ulo Khristu wakalongora?
16 Mwakupambana na caru cambura lusungu, ŵanthu awo ŵali mu mpingo Wacikhristu mbalusungu. Waliyose wangawovwira kuti mpingo wose ulongorenge lusungu para wakulondezga Yesu. Kasi tingacita wuli? Cakwamba, ŵabali na ŵadumbu ŵanandi ŵakukhumbikwira wovwiri ndiposo cipembuzgo cifukwa cakuti mbalwari panji cifukwa cakuti vinthu vinyake vikuŵasuzga. Mu “mazuŵa ghaumaliro” agha, masuzgo agho ŵabali ŵithu ŵakukumana nagho kuti ngacilendo yayi, kweni ghangaŵa kuti ghakusazgikira waka. Mu nyengo yakale, Ŵakhristu ŵakasuzgikanga nga ni umo ŵabali ŵithu ŵakusuzgikira mazuŵa ghano. Ntheura, ŵabali ŵithu ŵakukhumbikwira wovwiri nga umo vikaŵira na Ŵakhristu ŵa mu nyengo yakale. Mwaciyelezgero, Paulosi wakaciska Ŵakhristu kuti ‘ŵayowoyenge mwakupembuzga kwa awo ŵakusuzgika maghanoghano, kufighilira ŵakulopwa na kukhomezga na wose.’ (1 Tes. 5:14) Kweni kuti ticite nthena tikukhumbikwira kuŵa ŵalusungu nga ni Khristu.
17, 18. Kasi ni nthowa wuli izo tingalongolera lusungu nga ni Yesu?
17 Ŵakhristu ŵali na mulimo wa kupokelera ŵabali ŵawo, kucita nawo vinthu nga umo Yesu wangacitira nawo, kufipira mtima awo taŵamanya kwa vilimika vinandi ndiposo awo tamanyana nawo sonosono. (3 Yoh. 5-8) Nga ni umo Yesu wakalengeranga lusungu ŵanji, nase tikwenera kukhozga ŵanji.—Yes. 32:2; Mat. 11:28-30.
18 Usange tingaŵa ŵakunweka kumanya ivyo vikucitikira ŵanyithu, ciŵenge cakusuzga yayi kuti tilongore lusungu. Penjerezgani nthowa zakulongolera lusungu ku ŵanji. Longorani kuti mukutemwa nadi ŵanji. Paulosi wakalemba mazgu ghakukhuŵilizga, wakati: “Mu kutemwa ŵabali, muŵe na mtima wacitemwa kwa yumoza na munyake. Pakulongora nchindi kwa yumoza na munyake, yambani ndimwe.” (Rom. 12:10) Ivi vikung’anamura kuti ticitenge nga umo Khristu wakacitiranga, kucita vinthu na ŵanyithu mu nthowa yacitemwa ndiposo kusambira kulongora “citemwa cambura kupusikizga.” (2 Kor. 6:6) Pakulongosora za citemwa cakuyana na ico Khristu wakaŵa naco, Paulosi wakati: “Citemwa cikukhomezga ndipo nchalusungu. Citemwa cilije sanji, cikujilumba cara, nesi kujitukumura.” (1 Kor. 13:4) M’malo mwa kusungira ŵabali na ŵadumbu ŵithu vyakusingo, tiyeni tilondezge ulongozgi uwo ukuti: “Muŵe na lusungu kwa yumoza na munyake, mtima wa ciwuravi, kugowokerana na mtima wose umo Ciuta nayo kwizira mwa Khristu wakagowokera imwe na mtima wose.”—Efe. 4:32.
19. Cifukwa wuli nchiwemi kucita vinthu mwalusungu nga umo Khristu wakacitiranga?
19 Kuyezgayezga kuti nyengo zose tiŵenge ŵalusungu nga ni Khristu kukutovwira kuti tisange vyandulo vinandi. Mzimu wa Yehova ukugwira nchito mwakufwatuka pa mpingo, ukovwira waliyose kuti waŵe na cipambi ca mzimu. Kweniso, Ciuta wakukondwa para tikucita vinthu mwakuyana na umo Yesu wakacitiranga ndiposo kovwira ŵanji kuti ŵacitenge mwakuyana waka. Ntheura, para tikucita vinthu na ŵanyithu, tiyeni tilutilire kucita mwakuzika ndiposo mwakujiyuyura nga umo Yesu wakacitiranga.
Kasi Mungalongosora?
• Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wakaŵa “wakuzika na wakujiyuyura mu mtima”?
• Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wakaŵa walusungu?
• Kasi tikulongora wuli kuti tili ŵakuzika ndiposo ŵalusungu mu caru ciheni ici?
[Cithuzithuzi pa peji 8]
Kasi para cipulikano ca mbali withu camba kucepa nga umo cikacitira ca Petrosi, tingamovwira?
[Cithuzithuzi pa peji 10]
Kasi mungacita wuli kuti movwire ŵabali na ŵadumbu kuti ŵaŵe ŵalusungu?