LAYIBULARE YA PA INTANETI ya Watchtower
Watchtower
LAYIBULARE YA PA INTANETI
Chitumbuka
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • MAUNGANO
  • w09 10/15 pp. 22-25
  • Maungano gha Cigaŵa Ghatatu Ghakanovwira Kuti Nisinthe Umoyo Wane

Vidiyo palije.

Phepani, pali suzgo linyake.

  • Maungano gha Cigaŵa Ghatatu Ghakanovwira Kuti Nisinthe Umoyo Wane
  • Gongwe la Mulinda Likupharazga Ufumu wa Yehova—2009
  • Mitu Yichoko
  • Nkhani Zakuyanako na Iyi
  • Nkhasambira Kuŵa Wacikanga
  • Nkhasambira Kuŵa Wakukhorwa na Ivyo Nili Navyo
  • Tikaciskika Kuti Tiŵe Ŵakujipeleka
  • Kukumanaso na Ŵabwezi Ŵithu
  • Yehova Wanovwira Comene
    Gongwe la Mulinda Likupharazga Ufumu wa Yehova—2014
  • Kasi Ningamuwezgeraci Yehova?
    Gongwe la Mulinda Likupharazga Ufumu wa Yehova—2009
  • Nindalekepo Kusambira
    Gongwe la Mulinda Likupharazga Ufumu wa Yehova (Lakusambira)—2024
  • Naŵa Wakukondwa Chifukwa cha Kusambira na Kusambizga Ŵanthu vya Yehova
    Gongwe la Mulinda Likupharazga Ufumu wa Yehova (Lakusambira)—2022
Gongwe la Mulinda Likupharazga Ufumu wa Yehova—2009
w09 10/15 pp. 22-25

Maungano gha Cigaŵa Ghatatu Ghakanovwira Kuti Nisinthe Umoyo Wane

Nga umo yikayowoyekera na George Warienchuck

KASI muli kukhwaskikapo na fundo yinyake iyo mukapulika pa ungano wa cigaŵa, mwakuti yikamupangiskani kuti musinthe vinthu vinyake? Ivi ndivyo vikanicitikira. Para nkhughanaghanira za kumasinda, nkhuwona kuti maungano gha cigaŵa ghatatu ghakanovwira kuti nisinthe umoyo wane. Wakwamba ukanovwira kumazga wofi, waciŵiri kuti nikhorwenge na ivyo nili navyo ndipo wacitatu kuti nijipelekenge comene mu uteŵeti. Pambere nindamuphalirani ivyo nkhasintha, lekani nilongosore dankha vinthu vinyake vyakukhwaskana na uwukirano wane ivyo vikacitika vilimika vyakumasinda pambere maungano gha cigaŵa agha ghandacitike.

Nkhababika mu 1928, ndipo mu nyumba yithu tilimo ŵatatu, ine ndine kwangu. Ine na ŵadumbu ŵane Margie na Olga tikalelekera mu tawuni ya South Bound Brook ku New Jersey, mu caru ca United States of America. Panyengo iyo, mu tawuni iyi mukakhalanga ŵanthu pafupifupi 2,000. Nangauli tikaŵa ŵakavu, kweni ŵamama ŵakaŵa na mzimu wakupa. Para ŵasanga ndalama, ŵakatemwanga kuphika cakurya, na kucema ŵazengezgani kuti ŵalyere pamoza. Apo nkhaŵa na vilimika vinkhondi na vinayi, mwanakazi munyake uyo njumoza wa Ŵakaboni ŵa Yehova wakapharazgira Ŵamama. Wakayowoyanga ciyowoyero ca ku Hungary, ceneico nchiyowoyero cakonkhera ca ŵamama. Ntheura, ŵamama ŵakategherezga comene. Pamasinda, Bertha uyo wakaŵa na vilimika vya pakati pa 20 na 25 wakalutirizga kusambizga Ŵamama Baibolo na kuŵawovwira kuti ŵaŵe muteŵeti wa Yehova.

Mwakupambana na Ŵamama, nkhaŵa wawofi kweniso nkhatondekanga kucita vinthu pa nekha. Nakuti Ŵamama ŵakaniyuyuranga, ndipo cikapangiska kuti vithu vihenipe comene. Zuŵa linyake mwakudandawura nkhaŵafumba kuti: “Cifukwa wuli nyengo zose mukunisuska waka?” Ŵakaniphalira kuti ŵakanitemwanga comene ndipo ŵakakhumbanga yayi kuti nijiwonenge kuŵa wapacanya kuluska ŵanyane. Ŵamama ŵakaŵa na cilato ciwemi, kweni cifukwa cakuti ŵakanilumbanga yayi para nacita cinthu, nkhajiwonanga kuŵa wambura kwenelera.

Zuŵa linyake, mzengezgani withu, uyo kanandi wakayowoyanga nane mwalusungu wakanilomba kuti nilute na ŵana ŵake ŵanalume ŵaŵiri ku chalichi, mwakuti nane nkhaŵepo pa masambiro gha ŵana. Nkhamanya kuti Yehova wakondwenge yayi para nilutenge, kweni nkhaŵa na wofi kuti usange nikanenge, wakhuŵalenge. Ntheura, kwa myezi yinandi, nkhalutanga ku chalichi lawo nangauli nkhakondwanga yayi. Ku sukulu nako, nkhacitanga vinthu vyakupambana na ivyo njuŵi yane yikaniphaliranga cifukwa ca kopa ŵanthu. Msambizgi mulara wakawoneseskanga kuti ŵasambizgi ŵaphalira ŵana wose kuti ŵasindamirenge ndembera, kupeleka nchindi. Nane nkhayisindamira. Ivi vikacitika pafupifupi cilimika cimoza, ndipo pamasinda vinthu vikasintha.

Nkhasambira Kuŵa Wacikanga

Mu 1939, mpingo ukamba kucitira sambiro la buku mu nyumba yithu. Mbali Ben Mieszkalski, uyo wakaŵa mupayiniya wanyengozose, ndiyo wakacitiskanga sambiro ili. Tikamucemanga na zina lamyati lakuti Big Ben. Ndipo pakaŵa vifukwa viwemi vyakumucemera na zina ili. Wakaŵa mutali ndiposo wakututuŵa. Nangauli wakawonekanga wakofya, kweni wakaŵa walusungu, waubwezi ndipo wakatemwanga kucezga. Ntheura, nkhafwatukanga nayo. Apo wakanipempha kuti nende nayo mu uteŵeti wa m’munda, nkhakondwa ndipo nkhazomera. Tikaŵa paubwezi. Para nili na citima, wakayowoyanga nane mwalusungu, nga umo munthu wangacitira kwa munung’una wake. Nkhakhozgekanga na ivyo wakanicitiranga ndipo nkhamutemwanga comene.

Mu 1941, Mbali Ben wakapempha mbumba yithu kuti pakuluta ku ungano wa cigaŵa, uwo ukacitikira ku St. Louis, Missouri tizakakwere galimoto yake. Nkhaŵa nindayendepo mtunda wakujumpha makilomita 80. Ntheura, nkhakondwa comene kwenda ulendo wa makilomita ghakujumpha 1,500. Ndipouli, mu msumba wa St. Louis mukaŵa masuzgo. Ŵalongozgi ŵa visopa ŵakaphalira ŵanthu ŵawo kuti ŵangaŵapokeleranga Ŵakaboni ŵa Yehova yayi awo ŵakapangana nawo kuti ŵazakagone ku nyumba zawo. Ŵanandi ŵakakana nadi. Mbumba iyo tikapangana nayo, nayoso ŵakayiwofya. Kweni yikatipokelera nipera. Yikatiphalira kuti yingaleka yayi kucita ivyo yikatilayizga, kuti yitipenge malo ghakugona. Nkhadokera kuti nane niŵe na cikanga nga ndiyo.

Ŵadumbu ŵane ŵakabapatizika pa ungano uwu. Pa ungano wenewuwu, Mbali Rutherford, uyo wakafuma ku Beteli ya ku Brooklyn, wakayowoya nkhani yakucontha mtima comene, ndipo wakafumba ŵana wose awo ŵakakhumbanga kucita khumbo la Yehova kuti ŵimilire. Ŵana ŵakukwana 15,000 ŵakimilira. Nane nkhimilira. Wakatifumba kuti awo ŵakukhumba kuti ŵacitenge mulimo wa upharazgi ŵazomere kuti, “Enya!” Naneso, pamoza na ŵana ŵanyane nkhazomera kuti, “Enya!” ndipo ŵanthu ŵakakuŵa comene mapi. Nkhaciskika kuti nisazgireko uteŵeti.

Ungano wati wamara tikaluta kwa mbali munyake ku West Virginia. Wakatiphalira kuti nyengo yinyake apo wakaŵa mu uteŵeti, wakakumana na gulu la ŵanthu ilo likamutimba, kumuphaka phura ndiposo kumubatika mahungwa. Nkhategherezga mwakunweka comene. Mbali yura wakati: “Kweni nilekenge yayi kupharazga.” Tati talekana na mbali uyu, nkhaŵa na cikanga nga Davide. Nkhaŵa wakunozgeka kukakumana na msambizgi mulara wa sukulu iyo nkhasambiranga.

Nati nafika ku sukulu, nkhaluta kwa msambizgi mulara uyu. Wakanilaŵiska, ndipo cisko cake cikalongora kuti wakwiya. Nkhalomba ca mu mtima kuti Yehova wanovwire. Nkhamuphalira kuti: “Nkhaluta ku ungano wa cigaŵa wa Ŵakaboni ŵa Yehova. Kwamba muhanya uno, nisindamirengeso ca ndembera!” Wakakhala cete kwa nyengo yitali. Wakawuka pacokopacoko na kwiza ca uko nkhaŵa. Maso ghake ghakaŵa cee, cifukwa ca ukali. Wakacemerezga, wakati: “Usankhepo cimoza, kusidamira ndembera, panji kuleka sukulu!” Panyengo iyi nkhaŵaso na wofi yayi, ndipo mu mtima nkhaŵa wakukondwa comene.

Nkhakondwa comene, mwakuti nkhakhumbanga kuti Ben wamanye mwaluŵiro ivyo vikacitika. Nkhati namuwona waka mu Nyumba ya Ufumu, nkhacemerezga nkhati: “Ŵanilekeska sukulu! Nkhakana kusindamira ndembera!” Ben wakanivumbatira, wakamwemwetera na kuyowoya kuti: “Yehova wakukutemwa nadi.” (Dute. 31:6) Ivyo Ben wakayowoya vikanikhozga comene. Pa Juni 15, 1942 nkhabapatizika.

Nkhasambira Kuŵa Wakukhorwa na Ivyo Nili Navyo

Nkhondo Yaciŵiri ya Caru Cose yikati yamara, vinthu vikamba kwenda makora mu caru cithu pa nkhani ya ndalama, ndipo ŵanthu ŵakamba kutemwa comene vinthu vyakuthupi. Nkhamba nchito, ndipo nkhapokeranga ndalama zinandi comene, mwakuti nkhaguranga cilicose ico pakwamba nkhatondekanga. Ŵabwezi ŵane ŵanyake ŵakagura njinga za moto, ŵanji ŵakanozga nyumba zawo. Ine nkhagura galimoto yiphya. Pakatora nyengo yitali yayi, khumbo lakuti niŵe na vinthu vinandi likamba kunipangiska kuti nimalirenge nyengo yicoko comene pa vinthu vya Ufumu. Nkhamanya kuti namba kupuluka. Mwamwaŵi, mu 1950, mu msumba wa New York mukacitika ungano wa cigaŵa, ndipo ukanovwira kuti nisinthe vinthu vinyake mu umoyo wane.

Awo ŵakayowoya nkhani pa ungano uwu ŵakatikhuŵilizga kuti tiŵikenge mulimo wa kupharazga panthazi. Mbali munyake wakati: “Lekani vinthu vyambura kukhumbikwa, cimbirani pa ciphalizgano.” Wakaŵa nga wakuphalira ine. Nane nkhaŵapo pa zuŵa lakulayirana na ŵabali na ŵadumbu awo ŵakamalizga sukulu ya Giliyadi. Cifukwa ca ivyo nkhawona, nkhajifumba kuti: ‘Usange Ŵakaboni ŵa msinkhu wane aŵa ŵajipeleka kuti ŵakateŵetere ku vyaru vyakutali m’malo mwa kupenjerezga vinthu vyakuthupi, asi ndimo nane nkhwenera kucitira?’ Ungano ukati wamara, nkhadumura mu mtima wane kuti nambe upayiniya.

Panyengo iyi nkhamba kusongana na mudumbu wamwamphu comene wa mu mpingo uwo nkhawungananga. Zina lake likaŵa Evelyn Mondak. Ŵanyina ŵa Evelyn, awo ŵakaŵa na ŵana ŵankhondi na yumoza ŵakaŵa ŵambura wofi. Ŵakatemwanga kupharazga mumphepete mwa msewu, pafupi na chalichi likuru la Katolika. Nangauli muliska wa chalichi ili wakaŵaphalirapo kanandi waka kuti ŵaleke kupharazga pafupi na chalichi lake, ŵakaleka yayi. Nga mbanyina, Evelyn nayo wakawopanga ŵanthu yayi.—Zinth. 29:25.

Mu 1951, tikatorana na Evelyn, tikaleka nchito na kwamba upayiniya. Mulaŵiliri wa dera wakatikhuŵilizga kuti tisamire ku muzi wa Amagansett, kufupi na nyanja ya Atlantic, makilomita 160 kufuma ku msumba wa New York. Ŵabali ŵati ŵatiphalira kuti ŵalije nyumba yakuti tikhalengemo, tikapenjerezga nyumba ya lenti, kweni izo zikasangikanga zikaŵa zakuti tingafiska yayi kulipira. Pamasinda tikawona kakalavani kakoloŵeri (Aka nkhanyumba ako kakuŵa na matayala, ndipo ŵakukaguza na galimoto). Mweneko wakatiphalira kuti usange tikukakhumba timupe ndalama zakukwana madola 900. Ndalama izo wakazunura zikayana ndendende na izo ŵanthu ŵakatipa pa ukwati withu. Ndipo tikagura kanyumba aka, tikakanozga na kuluta nako ku muzi wa Amagansett. Kweni apo tikafika ku muzi uwu tikaŵavya ndalama yiliyose, ndipo tikamanya yayi umo tikhalirenge pakuŵa ŵapayiniya.

Evelyn wakamba tumaganyu twakutozga mu nyumba za ŵanthu, ndipo ine nkhatozganga mu resitiranti usiku uliwose. Mweneko wa resitiranti iyi wakati: “Vyakurya vyose ivyo vyakhala utorenge, kuti muwoli wako wakaryenge.” Ntheura para nafika ku nyumba 2 koloko mulenji, mu kanyumba kithu mukaŵanga sungu la cakurya ciwemi. Tikatemwanga kuthukizga dankha cakurya ici, comenecomene mu nyengo yakuzizima cifukwa cakuti tikaŵanga kuti tapima. Nyengo zinyake ŵabali ŵakatiŵikiranga somba pa muryango. Vilimika vyose ivyo tikateŵetera na ŵabali ŵa ku Amagansett, tikasambira kuti munthu wakuŵa wakukondwa usange wakukhorwa na malo ghakugona, cakurya na vyakuvwara. Nyengo yira tikaŵanga ŵakukondwa comene.

Tikaciskika Kuti Tiŵe Ŵakujipeleka

Mu Julayi, 1953, tikapokelera ŵamishonale ŵanandi comene awo ŵakateŵeteranga mu vyaru vinyake, ŵeneawo ŵakiza kuti ŵazakaŵepo pa ungano wa mitundu yose, uwo ukacitikira mu msumba wa New York. Ŵakatiphalira vinthu vyakukondweska vyakukhwaskana na uteŵeti. Tikakhuŵilizgika comene cifukwa ca cimwemwe ico ŵakaŵa naco. Nakuti apo muyowoyi wa nkhani munyake wakayowoya kuti mu vyaru vinandi makani gha Ufumu ghandafike, tikawona kuti tikakhumbikwiranga kujipeleka kuti tisazgireko uteŵeti withu. Pa ungano uwu, tikalomba kuti tikasambire sukulu ya umishonale. Cilimika cenecico tikacemeka kuti tikasambire Sukulu ya Gileadi, ndipo tikanjira kilasi la nambara 23, ilo likamba mu Febuluwale, 1954. Uwu ukaŵa mwaŵi ukuru comene.

Tikakondwa comene apo ŵakatiphalira kuti tikateŵetere ku Brazil. Pambere tindanyamuke ulendo withu wa pa sitima uwo ukaŵa wa mazuŵa 14, mbali munyake wa pa Beteli wakaniphalira kuti: “Pakuluta ku Brazil, imwe na muwoli winu mulutenge na ŵadumbu ŵambura kutengwa ŵankhondi na ŵanayi awo mbamishonale. Mukaŵapwelelere!” Awo ŵakagwiranga nchito mu sitima iyo tikakwera ŵakakondwa comene kuwona kuti nkhalongozgana na ŵanakazi khumi. Kweni cikaŵa cakusuzga yayi kwa ŵadumbu aŵa kucita vinthu mwamahara panyengo iyi. Ndipo nkhakondwa comene pakuwona kuti tikafika makora ku Brazil.

Tikati tasambira Ciphwitikizi, ŵakaniphalira kuti nilaŵilirenge dera la Rio Grande do Sul, ilo likaŵa kumwera kwa Brazil. Mulaŵiliri wa dera uyo tikanjira mu malo ghake, mweneuyo wakaŵa wambura kutora, wakatiphalira kuti: “Nkhuzizwa kuti ŵatuma mbali wakutora kuno. Cigaŵa ici nchamapiri.” Mipingo yikaŵa patalipatali, kuti munthu wafike ku mipingo yinyake, wakakhumbikwiranga kwenda pa galimoto zakunyamura katundu. Usange munthu wamugulira cakurya dilayivala, wakamuzomerezganga kuti wakwere. Nga ni ŵanthu awo ŵakwendeska haci, ndimo nase tikakhaliranga pacanya pa katundu, uku takoleska vingwe vyakukakira katundu na mawoko ghose. Para galimoto yikupetewuka panji kwenda pa malo ghakusendemuka, tikeneranga kukoleska vingwe kuti tileke kuwa. Ndipouli, tikawonanga kuti kwenda ulendo wakuvuska likaŵa suzgo yayi cifukwa para tafika tikasanganga ŵabali awo ŵakaŵa ŵakukondwa comene ŵakutilindilira.

Tikakhalanga mu nyumba za ŵabali. Ŵakaŵa ŵakavu comene, ndipouli ŵakaŵa na mtima wakupa. Mu cigaŵa cinyake ca kutali, ŵabali wose ŵakagwiranga nchito pa fakitale yakupakira nyama mu tumapepara. Cifukwa cakuti ŵakapokeranga ndalama zicoko, ŵakaryanga kamoza pa zuŵa. Para ŵatondeka kugwira nchito ŵakaŵadumuranga malipiro. Ndipouli, para tikucezgera kagulu aka, ŵabali ŵakatoranga holide ya mazuŵa ghaŵiri, mwakuti ŵakhozgere milimo ya mpingo. Ŵabali aŵa ŵakagomezganga comene Yehova. Tikasambira ku ŵabali ŵakujiyuyura aŵa kuti tikwenera kujipeleka pakukhozgera Ufumu wa Ciuta, ndipo tizamuluwa yayi. Apo tikakhalanga na ŵabali aŵa, tikasambiraso vinthu ivyo palije sukulu iyo yingasambizga. Para nkhughanaghanira ŵabali aŵa, nkhuthiska masozi cifukwa ca cimwemwe.

Mu 1976, tikawelera ku United States, kuti tikapwelelere ŵamama ŵane awo ŵakalwaranga. Cikaŵa cipusu yayi kufumako ku Brazil, ndipouli tili ŵakukondwa cifukwa ca kuwona kusazgikira kwa ŵapharazgi ŵa Ufumu ndiposo mipingo mu caru ici. Nyengo yiliyose, para tapokera makalata kufuma ku ŵabali ŵa ku Brazil, tikukumbuka vinthu viwemi ivyo vikacitikanga apo tikaŵa mu caru ici.

Kukumanaso na Ŵabwezi Ŵithu

Panyengo iyo tikapweleleranga ŵamama, tikacitanga upayiniya ndiposo tumaganyu. Ŵamama ŵakafwa mu 1980. Pamasinda, ŵakanipempha kuti nkhaŵe mulaŵiliri wa dera mu United States. Mu 1990, ine na muwoli wane tikacezgera mpingo unyake ku Connecticut, ndipo tikakumana na munthu munyake uyo wakaŵa wakuzirwa comene. Yumoza wa ŵalara ŵa mpingo uwu wakaŵa Ben, uyo wakanovwira kuti niteŵetere Yehova mwamwamphu vilimika 50 ivyo vyajumpha. Tikaŵa na cimwemwe cikuru comene kukumanaso na mbali uyu.

Nangauli tili kucekura, kufuma mu 1996, ine na Evelyn tikucita upayiniya wapadera mu mpingo wa ciyowoyero ca Ciphwitikizi, uwo wuli mu Elizabeth, ku New Jersey. Nangauli nkhulwalalwara, kweni mwakovwirika na muwoli wane nkhuyezgayezga kupharazga. Evelyn wakovwiraso muzengezgani withu, Bertha, uyo wakulwalalwara kweniso ni mucekuru comene. Bertha uyu, ndiyo wakawovwira ŵamama ŵane kuti ŵaŵe muteŵeti wa Yehova vilimika 70 ivyo vyajumpha. Tikumuwonga comene Bertha cifukwa ca ivyo wakacita, kovwira mbumba yithu kusambira unenesko.

Nili wakukondwa comene cifukwa maungano gha cigaŵa agho tikaŵa nagho panyengo iyo, ghakanovwira kuti nane nikhozgerenge kusopa kwaunenesko, kuŵa na umoyo wambura kukhumba vinandi na kutangwanika na uteŵeti. Ndipo nadi, maungano gha cigaŵa ghakanovwira kuti nisinthe umoyo wane.

[Cithuzithuzi pa peji 23]

Ŵanyina ŵa Evelyn (kumazere) na ŵamama ŵane

[Cithuzithuzi pa peji 23]

Mubwezi wane Ben

[Cithuzithuzi pa peji 24]

Apo nkhaŵa ku Brazil

[Cithuzithuzi pa peji 25]

Ine na Evelyn pasono

    Mabuku gha Chitumbuka (1982-2023)
    Fumani
    Njirani
    • Chitumbuka
    • Tumizgani
    • Ivyo Mukukhumba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malango
    • Phangano
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Njirani
    Tumizgani