Muŵe Maso nga ni Yeremiya
“[Ine Yehova] tindipusumphiske mazgu ghane kughacita.”—YER. 1:12.
1, 2. Cifukwa wuli tingati ‘kupusumpha’ kwa Yehova kukuyana na khuni la alimondi?
KHUNI la alimondi ndilo likwamba kuzota maluŵa mu mapiri gha ku Lebanoni na Israyeli. Maluŵa ghake ghakuŵa ghakutowa, ndipo likwamba kuzota ca kuumaliro wa Janyuwale panji kuwambiro wa Febuluwale. Zina la khuni ili mu Cihebere likung’anamura kupusumpha panji kuti kuŵa maso.
2 Apo Yehova wakimikanga Yeremiya kuŵa nchimi, wakamulongora khuni la alimondi kwimira cinthu cinyake cakuzirwa. Yeremiya wakati wamba uteŵeti wake, mu mboniwoni wakawona khuni ili likuphuka. Kasi mboniwoni iyi yikang’anamurangaci? Yehova wakati: “Tindipusumphiske mazgu ghane kughacita.” (Yer. 1:11, 12) Nga umo khuni la alimondi likupusumphira kuzota, mwaluŵiro Yehova wakatumizga nchimi zake kuti zicenjezge ŵanthu ŵake za uheni wakuleka kupulikira. (Yer. 7:25) Wakalekapo cara mpaka apo mazgu ghake ghakafiskikira. Mu 607 B.C.E., pa nyengo yake yakutemeka, ceruzgo ca Yehova cikiza pa mtundu wakugaluka wa Yuda.
3. Kasi tikwenera kugomezga kuti Yehova wakucita vici?
3 Mazuŵa ghano napo, Yehova wali maso kuti wafiske khumbo lake. Vingacitika yayi kuti wasuleko waka mazgu ghake kuti ghaleke kufiskika. Kasi imwe mukukhwaskika wuli? Kasi mukugomezga kuti mu cilimika cino ca 2011, Yehova wali maso kuti wafiske malayizgo ghake? Usange tikukayikira malayizgo gha Yehova, iyi ni nyengo yakuti tiŵe maso na cilicose ico cingatigoneska tulo twauzimu. (Rom. 13:11) Pakuŵa nchimi ya Yehova, Yeremiya wakaŵa maso. Kusanda ivyo Yeremiya wakacita kutovwirenge kuti nase tilimbikire kucita mulimo uwo Yehova watipa.
Uthenga Waluŵiro
4. Kasi Yeremiya wakakumana na masuzgo wuli pakupharazga uthenga wake, ndipo cifukwa wuli uthenga wake ukaŵa waluŵiro?
4 Yeremiya wakwenera kuti wakaŵa na vilimika pafupifupi 25 apo Yehova wakamupa mulimo wa ulinda. (Yer. 1:1, 2) Kweni wakajiwonanga nga nkhamusepuka, wambura kwenelera kuyowoya pamaso pa ŵalongozgi ŵa mtundu wa Israyeli, awo ŵakaŵa ŵanalume ŵalara. (Yer. 1:6) Wakeneranga kupharazga za masoka ndiposo vyeruzgo vyakofya, comenecomene ku ŵasofi, nchimi zitesi, ŵawusi, kweniso ku awo ŵakendanga mu ‘mendero ghawo’ na ‘kuwelera nyuma mtatakuya.’ (Yer. 6:13; 8:5, 6) Tempele ilo Themba Solomoni likazenga, ilo ŵakasoperangamo Yehova vilimika pafupifupi 400, likaŵa pafupi kubwangandulika. Yuda pamoza na msumba wake Yerusalemu waŵenge mahami, ndipo ŵanthu ŵakolekenge wuzga. Nchakuwonekerathu kuti uthenga uwo Yeremiya wakatumika ukeneranga kupharazgika mwaluŵiro.
5, 6. (a) Kasi Yehova waŵapa nchito wuli Ŵakhristu ŵakuphakazgika? (b) Kasi mu nkhani iyi tisande vici?
5 Mazuŵa ghano napo, Yehova watuma gulu la Ŵakhristu ŵakuphakazgika awo ŵali nga mbalinda kuti ŵapharazge za ceruzgo ico cizenge pa caru ici. Kwa vilimika vinandi, gulu ili ilo likucita nga ni Yeremiya likuciska ŵanthu kuti ŵaŵanikenge nyengo iyo tilimo. (Yer. 6:17) Baibolo likulongosora kuti Yehova, Ngwakusunga Nyengo Mukuru, ndipo wakuziwulika yayi. Zuŵa lake lizenge pa nyengo yake, pa ora ilo ŵanthu ŵakughanaghanirako yayi.—Zef. 3:8; Mrk. 13:33; 2 Pet. 3:9, 10.
6 Kumbukani kuti Yehova wakupusumpha kuti wapeleke caru ciphya caurunji pa nyengo yake. Fundo iyi yikwenera kukhuŵilizga ŵakuphakazgika pamoza na ŵabwezi ŵawo kuti ŵalutilire kupharazga mwaluŵiro uthenga wawo. Kasi imwe mukukhwaskika wuli? Yesu wakalongora kuti waliyose wakwenera kukhozgera Ufumu wa Ciuta. Tiyeni tisande mikhaliro yitatu iyo yikawovwira Yeremiya kuti walutilire kuŵa maso pakucita mulimo wake, iyo yitovwirenge kuti ticite mwakuyana waka.
Kutemwa Ŵanthu
7. Longosorani umo citemwa cikawovwilira Yeremiya kuti wapharazgenge nangauli wakakumananga na masuzgo.
7 Kasi nchivici cikawovwira Yeremiya kuti wapharazgenge nangauli wakakumananga na masuzgo? Wakatemwanga ŵanthu. Yeremiya wakamanyanga kuti ŵanthu ŵakasuzgikanga cifukwa ca ŵaliska ŵatesi. (Yer. 23:1, 2) Fundo iyi yikamukhuŵilizga kuti wacite mulimo wake mwacitemwa ndiposo mwalusungu. Wakakhumbanga kuti ŵanthu ŵa mu caru cake ŵapulike mazgu gha Ciuta na kulutilira kuŵa ŵamoyo. Wakaŵafipira mtima comene mwakuti wakalira cifukwa ca soka ilo likaŵa pafupi kuŵawira. (Ŵazgani Yeremiya 8:21; 9:1.) Buku la Citengero likulongora makora umo Yeremiya wakatemweranga na kufipira mtima zina la Yehova ndiposo ŵanthu. (Cit. 4:6, 9) Kasi namwe para mukuwona ŵanthu “ŵakufyopoka na kujowoleka nga ni mberere zambura muliska,” mukunweka kuŵaphalira uthenga wakupembuzga wa Ufumu wa Ciuta?—Mat. 9:36.
8. Nchivici cikulongora kuti Yeremiya wakaŵakwiyira yayi awo ŵakamucitiranga nkhaza?
8 Nangauli ŵanthu awo wakakhumbanga kuŵawovwira ŵakamucitira nkhaza, Yeremiya wakaŵawezgera yayi nesi kuŵakwiyira. Wakazizipizgira Themba liheni Zedekiya na kulilongora lusungu. Zedekiya wakati wamupeleka kuti wakomeke, Yeremiya wakamuŵeyelera nipera kuti wapulikire mazgu gha Yehova. (Yer. 38:4, 5, 19, 20) Kasi tikutemwa ŵanthu nga ni Yeremiya?
Ciuta Wakamupa Cikanga
9. Kasi tikumanya wuli kuti cikanga ico Yeremiya wakaŵa naco cikafuma kwa Ciuta?
9 Pakwamba Yeremiya wakakhumba kugwentha apo Yehova wakayowoya nayo. Apa tikuwona kuti mwakawiro, Yeremiya wakaŵa na cikanga yayi. Cikanga ico Yeremiya wakaŵa naco apo wakacitanga uteŵeti wake, cikulongora kuti wakathembanga comene Ciuta. Yehova wakaŵa na Yeremiya nga “ngwankhongono wakofya” mwakuti wakamupa nkhongono kuti wacite mulimo wake. (Yer. 20:11) Yeremiya wakamanyikwanga kuti wakaŵa wakukhwima mtima ndiposo wacikanga, mwakuti mu nyengo ya Yesu ŵanji ŵakawonanga Yesu nga ni Yeremiya kuti wawuka.—Mat. 16:13, 14.
10. Cifukwa wuli tingati ŵakukhalira ŵakuphakazgika ŵali “pacanya pa mitundu na maufumu”?
10 Pakuŵa “Themba la ŵamitundu,” Yehova wakatuma Yeremiya kuti wapharazge uthenga wa ceruzgo ku mitundu na maufumu. (Yer. 10:6, 7) Cifukwa wuli tingati ŵakukhalira ŵaphakazgika ŵali “pacanya pa mitundu na pa maufumu”? (Yer. 1:10) Nga ni Yeremiya, ŵakuphakazgika ŵapika mulimo na Fumu ya cilengiwa cose. Ntheura, ŵapika mazaza kuti ŵapharazge pa caru cose za ceruzgo ico cizenge pa mitundu na maufumu. Pakuti Ciuta Wapacanya Nkhanira waŵapa mazaza ndiposo mazgu ghake, ŵakuphakazgika ŵakupharazga kuti mitundu na mafumu vizamuzgulika na kuparanyika pa nyengo yake kweniso mu nthowa iyo Ciuta wakumanya. (Yer. 18:7-10; Uvu. 11:18) Nga ni Yeremiya, Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵasimikizga kuti ŵawelerenge nyuma yayi ndipo ŵawoneseskenge kuti ŵapharazge uthenga wa ceruzgo ca Yehova pa caru cose.
11. Nchivici citovwirenge kuti tipharazgenge kwambura kuleka para tikukumana na masuzgo?
11 Nchipusu kukhuŵazgika para ŵanthu ŵakutisuska, panji kutitambuzga. (2 Kor. 1:8) Kweni nga ni Yeremiya, tiyeni tilutilire. Kutaya mtima yayi. Mphanyi tose talutilira kuŵeyelera Ciuta, kumugomezga, na ‘kucita cikanga’ uku tikulaŵiska kwa iyo kuti watovwire. (1 Tes. 2:2) Pakuŵa Ŵakhristu ŵaunenesko tipusumphe kucita mulimo uwo Ciuta watituma. Tikwenera kuŵikapo mtima kuti tilutilire kupharazga za kuparanyika kwa Cikhristu cautesi, ico cikuyana na Yerusalemu wambura kugomezgeka. Ŵakuphakazgika ŵakupharazga za “cilimika ca kuca naco Yehova,” kweniso za “zuŵa la kuwezgera nduzga la Ciuta withu.”—Yes. 61:1, 2; 2 Kor. 6:2.
Wakaŵa na Cimwemwe
12. Cifukwa wuli tingati Yeremiya wakalutilira kuŵa na cimwemwe, ndipo nchivici cikamovwira comene?
12 Yeremiya wakakondwanga na mulimo wake. Wakati kwa Yehova: “Mazgu ghinu ghakasangika, ndipo nkhagharya, ndipo mazgu ghinu ghakaŵa kwa ine cimwemwe na kusekelera mu mtima wane; pakuti nkhucemeka na zina linu A Yehova.” (Yer. 15:16) Yeremiya wakawonanga kuti ni mwaŵi kwimira Ciuta waunenesko kweniso kupharazga mazgu ghake. Wonani kuti apo Yeremiya waŵika mahara comene pa ivyo ŵakugoska ŵakayowoyanga, cimwemwe cake cikamara. Kweni wakati wambaso kughanaghanira za uwemi na kuzirwa kwa uthenga wake wakaŵaso na cimwemwe.—Yer. 20:8, 9.
13. Cifukwa wuli kusambira vinthu vyakunyang’amira vyauzimu nkhwakuzirwa?
13 Kuti tilutilire kukondwa na mulimo wa kupharazga, tikukhumbikwira kurya “cakurya cakukhoma,” panji kuti vinthu vyakunyang’amira vya Mazgu gha Ciuta. (Heb. 5:14) Kusambira vinthu vyakunyang’amira kukukhozga cipulikano. (Kol. 2:6, 7) Vikutikhuŵilizga kuti tiwonenge kuti ivyo tikucita vikukondweska comene mtima wa Yehova. Usange tikutondeka kusanga nyengo yakuti tiŵazge na kusambira Baibolo, tikwenera kusandaso ivyo tikucita. Para zuŵa lililose tikusambirapo maminiti ghacoko waka na kulanguluka, tisendelerenge comene kwa Yehova ndiposo tiŵenge na ‘cimwemwe na kusekelera mu mtima’ nga umo vikaŵira na Yeremiya.
14, 15. (a) Kasi pakaŵa vipambi wuli cifukwa cakuti Yeremiya wakacita mulimo wake mwakugomezgeka? (b) Kasi ŵanthu ŵa Ciuta mazuŵa ghano ŵakumanya vici vyakukhwaskana na mulimo wa kupharazga?
14 Yeremiya wakapharazga nadi cenjezgo la Yehova na uthenga wa ceruzgo kwambura kuleka, kweni wakakumbukangaso mulimo wake wa “kuzenga na kupanda.” (Yer. 1:10) Mulimo wa kuzenga na kupanda ukapambika vipambi. Ŵayuda ŵanji na ŵanthu ŵanyake, ŵakapona pharanyiko mu 607 B.C.E. Ŵanyake mwa awo ŵakapona ni Ebedimeleki, Baruki, na ŵana ŵa Rekabi. (Yer. 35:19; 39:15-18; 43:5-7) Ŵanthu aŵa ŵakaŵa ŵabwezi ŵa Yeremiya ndipo nawo ŵakawopanga Ciuta. Mwakuyana waka, awo ŵakulindilira kuzakakhala pa caru capasi ŵakorana ubwezi na ŵakuphakazgika. Ŵakuphakazgika ŵakukondwa comene kukhozga cipulikano ca “mzinda ukuru” uwu. (Uvu. 7:9) Ŵa mzinda ukuru nawo ŵakukondwa comene kovwira ŵanthu ŵawemi mtima kuti ŵamanye unenesko.
15 Ŵanthu ŵa Ciuta ŵakumanya kuti kupharazga makani ghawemi kukovwira awo ŵakutegherezga pera yayi kweniso ni nthowa yimoza ya kusopera Ciuta. Kwali ŵanthu ŵakuŵikako mahara ku uthenga withu kwali yayi, tikusanga cimwemwe cikuru para tikucita uteŵeti wa kupatulika wa Yehova.—Sal. 71:23; ŵazgani Ŵaroma 1:9.
‘Pusumphani’ Pakucita Mulimo Winu
16, 17. Kasi malemba gha Uvumbuzi 17:10 na Habakuk 2:3 ghakulongoraci za nyengo iyo tilimo?
16 Para tikuwona ucimi wa pa Uvumbuzi 17:10, tikumanya kuti mulimo withu ukwenera kucitika mwaluŵiro. Sono caru cose cili pasi pa Muwuso wa Britain na America, ndipo muwuso uwu ukwimira themba lacinkhondi na ciŵiri. Pakuyowoya za themba ili, Baibolo likuti: “Para [themba lacinkhondi na ciŵiri] liza likwenera kukhalapo kanyengo kacoko waka.” Pasono “kanyengo kacoko waka” aka kakwenera kuti kali pafupi kumara. Pakuyowoya za umaliro wa mgonezi uheni uwu, nchimi Habakuku yikutisimikizgira kuti: “Ciwonesko cicali kulindilira nyengo yake . . . lindilira ici; citize nadi, kuti ciziwulike cara.”—Hab. 2:3.
17 Jifumbani kuti: ‘Kasi nkhulongora kuti nkhumanya nyengo iyo tilimo? Kasi ivyo nkhucita vikulongora kuti nkhulindilira kuti umaliro wizenge sonosono? Kasi ivyo nkhusankha na ivyo nkhuŵika pa malo ghakwamba vikulongora kuti nkhukhazga kuti umaliro wizenge nyengo yiliyose panji nkhukayika kuti umaliro wizenge?’
18, 19. Cifukwa wuli sono ni nyengo yakuti tiwelere nyuma yayi?
18 Mulimo wa gulu la mulinda undamare. (Ŵazgani Yeremiya 1:17-19.) Nchakukondweska comene kuti ŵakuphakazgika ŵakusunkhunyika cara, ŵali nga ni “mzati wa cisulo” ndiposo “muzi wa linga.” Ŵajikakilira “mu ciwuno na unenesko” cifukwa ŵakuzomerezga Mazgu gha Ciuta kuti ghaŵakhozge mpaka mulimo uwo ŵapika umare. (Efe. 6:14) Ŵa mzinda ukuru nawo ŵaŵikapo mtima kuti ŵalutilirenge kovwira ŵakuphakazgika mwamwamphu pakucita mulimo wa Ciuta.
19 Iyi ni nyengo yakuti ticite mwakulopwa mulimo wa Ufumu yayi kweni njakuti tighanaghanire comene ivyo lemba la Yeremiya 12:5 likuciska. (Ŵazgani.) Tose tikukumana na viyezgo ndipo tikukhumbikwira kuzizipizga. Viyezgo ivi vili nga nipara tikuphalizgana kwenda na ŵanyithu awo nawo “ŵakwenda pasi.” Ndipouli, apo “suzgo yikuru” yikuneng’enera, tikukhazga kuti masuzgo ghasazgikirenge. (Mat. 24:21) Ivyo tizamucita pakulimbana na masuzgo ghakuru agho ghali munthazi, tingaviyaniska na munthu wakwenda pasi uyo ‘wakuphalizgana na ŵakavalo.’ Munthu wangakhumbikwira kuzizipizga comene kuti walutilire kuphalizgana na ŵakavalo. Ipo nchakuzirwa kuti tizizipizgenge viyezgo ivyo tikukumana navyo sono, cifukwa kutovwirenge kunozgekera viyezgo ivyo vikwiza munthazi.
20. Kasi mwasimikizga kucitaci?
20 Tose tingacita nga ni Yeremiya na kufiska makora mulimo wa kupharazga. Mikhaliro nga citemwa, cikanga, na cimwemwe yikamovwira Yeremiya kuti wacite mulimo wake kwa vilimika 67. Khuni la alimondi likutikumbuska kuti Yehova wapusumphenge kufiska mazgu ghake. Ipo nchakupulikikwa kuti nase tipusumphe kucita mulimo wa Ciuta. Yeremiya wakalutilira kuŵa maso, nase tingalutilira kuŵa maso.
Kasi Mukukumbuka?
• Kasi citemwa cikawovwira wuli Yeremiya kuti wapusumphe kucita mulimo wake?
• Cifukwa wuli tikukhumbikwira kuti Ciuta watipe cikanga?
• Kasi nchivici cikawovwira Yeremiya kuti walutilire kuŵa wacimwemwe?
• Cifukwa wuli mukwenera kuŵa maso?
[Vithuzithuzi pa peji 31]
Kasi mulutilirenge kupharazga nangauli mukususkika?