“Nyengo ya Kutemwa na Nyengo ya Kutinkha”

“CIUTA nchitemwa.” Mu vigaŵa vinyake, ŵanthu ŵakuŵika mazgu agha mu fulemu na kukhoma mu nyumba. Ni mazgu ghawemi nadi ghakulongosora umo Ciuta waliri. Iyo nchakuwonerapo ciwemi comene pa nkhani ya citemwa.

Kweni ŵanandi ŵakumanya yayi kuti mazgu agha ghali mu Baibolo. Mpositole Yohane ndiyo wakalemba kuti: “Uyo wakuleka kutemwa wandafike pa kumumanya Ciuta, cifukwa Ciuta nchitemwa.” (1 Yohane 4:8) Yohane wakalembaso umo Ciuta wakutemwera caru, kung’anamura ŵanthu. Wakati: “Ciuta wakacitemwa comene caru, mwakuti wakapeleka Mwana wake wapadera yekha, ntheura kuti waliyose uyo wakupulikana mwa iyo waleke kuparanyika kweni waŵenge na umoyo wamuyirayira.”—Yohane 3:16.

Ŵanyake para ŵaŵazga fundo iyi ŵangaghanaghana kuti nyengo zose Ciuta wakutigowokera waka pa cilicose ico tikucita. Vyakucita vya ŵanthu ŵanandi vikulongora kuti ŵakughanaghana kuti Ciuta wazamuŵeruzga yayi nanga ŵangacita viheni wuli. Kweni kasi uwu mbunenesko nadi? Kasi Ciuta wakutemwa waliyose kwali ni muheni panji muwemi? Kasi yilipo nyengo apo Ciuta wakutinkha?

Ivyo Ciuta Wakutemwa Ndiposo Kutinkha

Solomoni, uyo wakaŵa themba lavinjeru wakayowoya kuti: “Kanthu kose kali na nyengo yake na yake, nyengo kwa cifukwa cose pasi pa mtambo . . . nyengo ya kutemwa, na nyengo ya kutinkha.” (Mupharazgi 3:1, 8) Fundo iyi yikulongora kuti nangauli Ciuta ngwacitemwa comene ndiposo walusungu, kweni yikuŵapo nyengo apo wakutinkha.

Cakwamba, kasi mu Baibolo lizgu lakuti “kutinkha” likung’anamuraci? Buku linyake likuzgora kuti: “Mu Malemba, lizgu lakuti ‘kutinkha’ lili na mang’anamuro ghanandi. Lingang’anamura kuŵa paulwani na munthu munyake na kuleka kumukhumbira viwemi. Thinkho lanthena ili lingapangiska munthu kupweteka uyo wakumutinkha.” Ng’anamuro ili ndilo taŵanandi tikumanya, ndipo thinkho ili tikuliwona pa caru cose. Kweni buku ili likutiso: “Lizgu lakuti ‘kutinkha’ lingang’anamuraso kuti kunyanyara ivyo munthu wakucita kweni kwambura kuŵa na mtima wa kukhumba kumupweteka.”

Ng’anamuro laciŵiri ili ndilo tidumbiskanenge. Likung’anamura kunyanyara comene na vyakucita vya munthu, kuseluka navyo, kweni kwambura kuŵa nayo paulwani nesi kukhumba kumupweteka. Kasi Ciuta wangaŵa nalo thinkho la mtundu uwu? Wonani ivyo lemba la Zintharika 6:16-19 likuyowoya. Likuti: “Pali vinthu vinkhondi na cimo ivyo Yehova wakuvitinkha, enya, vinkhondi na viŵiri mbunyankhasi kwa Iye; maso ghakujikuzga, lulimi lwa utesi, na mawoko ghakuthiska ndopa zambura mulandu, mtima wakwata maghanoghano ghaheni, malundi agho ghakungofira ku kwananga, kaboni mutesi uyo wakuthuta mvuci wa utesi, na munthu uyo wakuseŵa upatuski mukati mwa ŵabali.”

Nga umo lemba ili likulongolera, pali vinthu vinyake ivyo Ciuta wakutinkha. Kweni kuti wakutinkha viŵi munthu uyo wakuvicita yayi. Wakughanaghanira ivyo vikupangiska munthu kucita viheni, nga ni kwananga uko wali kubabika nako, uko wakukhala, umo wali kukulira, ndiposo ivyo wakuleka kumanya. (Genesis 8:21; Ŵaroma 5:12) Kuti walongosore umo Yehova wakucitira, uyo wakalemba buku la Zintharika wakayowoya ciyelezgero ciwemi comene. Wakati: “Yehova wakucenya mweneuyo wakumutemwa, nga ndi wiske na mwana wake uyo wakumutemwa.” (Zintharika 3:12) Mupapi wangatinkha ivyo mwana wambura kupulikira wakucita, kweni wakuŵa kuti wakumutemwa nipera mwana wake ndipo wakuyezgayezga kumovwira kuti waleke nkharo yake yiheni mwa kumupa cilango. Cifukwa ca citemwa, Yehova nayo ndimo wakucitira para wakuwona kuti wakwananga wangaleka viheni usange wangapika cilango.

Nyengo Iyo Kutinkha Kukuŵa Kuwemi

Wuli usange munthu wakumanya khumbo la Ciuta kweni wakukanira dala kulicita? Ciuta wakumutemwa yayi munthu wanthena, wakukwenyelera nayo. Para munthu wakucitira dala ivyo Yehova wakutinkha, Iyo wakukwiya nayo. Mwaciyelezgero, Baibolo likuti: “Yehova wakusanda ŵarunji na ŵakwananga ndipo mzimu wake ukutinkha uyo watemwa nkhaza.” (Salmo 11:5) Mu kalata iyo mpositole Paulosi wakalembera Ŵahebere wakayowoya kuti munthu wambura kupera wangagowokereka yayi. Wakati: “Usange tikucitira dala kwananga tati tamanya makora unenesko, palijeso sembe yinyake ya zakwananga iyo yakhalako, kweni kulindilira ceruzgo mwawofi ndiposo sanji yakugolera iyo yizamumyangura awo ŵakwimikana na Ciuta.” (Ŵahebere 10:26, 27) Cifukwa wuli Ciuta wacitemwa wakucita nthena?

Para munthu wakucitira dala zakwananga zikuru, kwananga kukumunjira comene mwakuti palije uyo wangamutatura. Wakuŵa muheni comene, kwananga kukukhomelera, ndipo wangasintha yayi. Baibolo likuyaniska munthu uyu na nyalubwe uyo wangasintha yayi vibanga vyake. (Yeremiya 13:23) Pakuti munthu uyu wangasintha yayi, wakucita ico Baibolo likuti “kwananga kwamuyirayira,” uko kulije cigowokero.—Mariko 3:29.

Ndimo vikaŵira na Adamu na Eva ndiposo Yuda Isikariyoti. Pakuti Adamu na Eva ŵakalengeka ŵarunji ndipo dango la Ciuta likaŵa lakupulikikwa makora kwa iwo, nchakuwonekerathu kuti ŵakanangira dala ndipo ŵakeneranga yayi kugowokereka. Ciuta wakaŵapapo yayi mpata wakuti ŵalongore kupera. (Genesis 3:16-24) Nangauli Yuda wakaŵa murunji yayi, kweni wakakhalanga na Mwana wa Ciuta. Pamanyuma wakamwendera mphiska. Yesu wakati Yuda ni “mwana wa pharanyiko.” (Yohane 17:12) Baibolo likulongora kuti Dyabulosi ngwakwananga uyo wangasintha yayi ndipo wakulindilira waka pharanyiko. (1 Yohane 3:8; Uvumbuzi 12:12) Ŵanthu ŵanthena aŵa ndiwo Ciuta wakuŵatinkha.

Kweni nchakupembuzga kumanya kuti ni wakwananga waliyose yayi uyo wangaleka kusintha. Yehova wakuzikira ndipo wakukondwa yayi kulanga ŵanthu awo ŵakunanga cifukwa ca uburu. (Ezekiel 33:11) Wakuŵapempha kuti ŵasinthe nthowa zawo mwakuti ŵagowokereke. Tikuŵazga kuti: “Muheni waside nthowa yake, na wambura kunyoloka maghanoghano ghake; wawelere kwa Yehova mwakuti wamucitire vyalusungu, kwa Ciuta withu, cifukwa wamkugowokera comene.”—Yesaya 55:7.

Apo Nchakwenelera Kutemwa na Kutinkha

Pakuti Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakuyezga Ciuta, nchakuwonekerathu kuti ŵakwenera kumanya “nyengo ya kutemwa na nyengo ya kutinkha.” Cifukwa ca lusungu lwambura kwenelera, nyengo zinyake munthu wangalongora citemwa na lusungu pa nyengo yambura kwenelera. Kweni mazgu agho msambiri Yuda wakayowoya ghangatovwira kumanya nyengo iyo tingalongolera lusungu na kutinkha kwananga. Iyo wakati: “Lutilirani kulongora cisungusungu ku ŵanji, kucita ntheura na wofi, uku mukutinkha nanga ni laya lamukati ilo lathimbilira na thupi.” (Yuda 22, 23) Ntheura tikwenera kutinkha munthu uyo wakucita viheni yayi, kweni viheni ivyo wakucita.

Ŵakhristu ŵakuphalirikaso kuti ŵakwenera kutemwa ŵalwani ŵawo mwa kuŵacitira viwemi. Yesu wakati: “Lutilirani kutemwa ŵalwani ŵinu na kulombera awo ŵakumutambuzgani.” (Mateyu 5:44) Lekani Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakuleka yayi kupharazga makani ghawemi gha Ufumu wa Ciuta ku ŵazengezgani ŵawo, nangauli ŵanyake ŵakupokelera yayi uthenga wawo. (Mateyu 24:14) Cifukwa ca kulondezga ivyo Baibolo likuyowoya, Ŵakaboni ŵakuwona munthu waliyose kuti wangatemweka na Yehova ndiposo kulongoleka lusungu. Para ŵanthu ŵakukana uthenga wawo panji ŵakuŵacimbizga ndiposo kuŵatambuzga, Ŵakaboni ŵakulondezga ulongozgi wa mpositole Paulosi, wakuti: “Lutilirani kutumbika awo ŵakutambuzga; muŵe ŵakutumbika ndipo mungatembanga cara . . . Kuwezgera munthu uheni pa uheni cara.” (Ŵaroma 12:14, 17) Ŵakukumbuka kuti Yehova ndiyo wakumanya uyo ngwakwenelera kumutemwa ndiposo kumutinkha. Ndiyo wakumanya munthu wakwenelera umoyo ndiposo uyo wakwenelera nyifwa.—Ŵahebere 10:30.

Mbunenesko nadi kuti “Ciuta nchitemwa.” Kweni ise tikwenera kuwonga citemwa cake na kuyezgayezga kumanya ivyo wakukhumba na kuvicita. Ŵakaboni ŵa Yehova awo ŵali ku cigaŵa cinu ŵazamuŵa ŵakukondwa kumovwirani kuti musambire khumbo la Ciuta mu Baibolo linu ndiposo umo mungalicitira. Para mucitenge nthena, mbwenu Ciuta wamutinkhaninge yayi kweni wamutemwaninge.

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 23]

“Pali vinthu vinkhondi na cimo ivyo Yehova wakuvitinkha, enya, vinkhondi na viŵiri mbunyankhasi kwa Iye; maso ghakujikuzga, lulimi lwa utesi, na mawoko ghakuthiska ndopa zambura mulandu, mtima wakwata maghanoghano ghaheni, malundi agho ghakungofira ku kwananga, kaboni mutesi uyo wakuthuta mvuci wa utesi, na munthu uyo wakuseŵa upatuski mukati mwa ŵabali.”—ZINTHARIKA 6:16-19

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 24]

“Usange tikucitira dala kwananga tati tamanya makora unenesko, palijeso sembe yinyake ya zakwananga iyo yakhalako, kweni kulindilira ceruzgo mwawofi.”—ŴAHEBERE 10:26, 27

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 25]

“Muheni waside nthowa yake, na wambura kunyoloka maghanoghano ghake; wawelere kwa Yehova mwakuti wamucitire vyalusungu. . . Wamkugowokera comene.”—YESAYA 55:7

[Cithuzithuzi pa peji 24]

Mupapi wacitemwa wakulanga mwana wake kuti wamovwire

[Cithuzithuzi pa peji 25]

Ciuta wakulongora citemwa na lusungu ku ŵanthu ŵanandi awo ŵali ku jele