Kasi Abrahamu Wakaŵa Njani?
MBANTHU ŵacoko waka awo visopa vyose vya pa caru vikuŵacindika. Abrahamua wakucindikika na Ŵayuda, Ŵasilamu na Ŵakhristu wuwo. Wakuyowoyeka kuti ni “munthu wakuzirwa comene mu Malemba” ndiposo “nchiyelezgero ciwemi pa nkhani ya cipulikano.” Baibolo likuti ni “wiske wa wose awo ŵali na cipulikano.”—Ŵaroma 4:11.
Cifukwa wuli Abrahamu wakucindikika comene na ŵanthu? Cifukwa cakuti ni Abrahamu yekha uyo Baibolo likuyowoya kuti wakaŵa mubwezi wa Ciuta.—2 Midauko 20:7; Yakobe 2:23.
Ndipouli, Abrahamu wakaŵa munthu nga ndise. Nayo wakasuzgikanga nga umo nase tikusuzgikira, kweni wakamarananga nagho. Kasi mungatemwa kumanya ico cikamovwiranga kuti wamarane na masuzgo? Wonani ivyo Baibolo likuyowoya vya munthu wapadera uyu.
Kukwake
Abrahamu wakababika mu 2018 B.C.E., ndipo wakakulira ku Uri. (Genesis 11:27-31) Msumba wa Uri ukaŵa ukuru ndiposo usambazi. Mu msumba uwu ŵanthu ŵakasopanga comene vikozgo. Tera, uyo wakaŵa dada wa Abrahamu, wakwenera kuti nayo wakasopanga vikozgo vyakupambanapambana. (Joshua 24:2) Kweni Abrahamu wakasankha kuti wasopenge Yehovab kuluska kusopa vikozgo vyambura umoyo.
Nchivici cikapangiska Abrahamu kuti wasankhe nthena? Shemu, mwana wa Nowa, wakafwa pakati pajumpha vilimika 150 kufuma apo Abrahamu wakababikira. Mutepanji Abrahamu wakawovwirika cifukwa ca kucezga na munthu uyu. Panji Abrahamu wakajipulikira yekha kwa Shemu ivyo vikacitika kuti ŵapone pa nyengo ya Ciwowota. Wakweneraso kuti wakasambira kuti nchakuzirwa kusopa Yehova, Ciuta uyo wakavikilira Shemu na mbumba yake pa nyengo ya Ciwowota.
Kwali Abrahamu wakasambira vya Ciuta waunenesko kwa Shemu panji mu nthowa yinyake, kweni wakalondezga ivyo wakasambira vyakukhwaskana na Ciuta waunenesko. Yehova, uyo “wakuyezga mitima,” wakamuwona Abrahamu, ndipo wakawonamo viwemi mwa munthu uyu. Wakamovwira kuti waŵe munthu muwemi comene.—Zintharika 17:3; 2 Midauko 16:9.
Umoyo Wake
Abrahamu wakakhala vilimika vinandi kweniso wakaŵa wakukondwa. Nangauli wakakumananga na masuzgo, kweni umoyo wake ukaŵa wacandulo. Wonani vinthu vicoko waka ivyo vikamucitikira.
▪ Apo Abrahamu wakakhalanga ku Uri, Ciuta wakamuphalira kuti wafumeko ku caru ico wakababikira na kuluta ku caru ico wamumulongora. Nangauli Abrahamu na Sara ŵakamanya vyose yayi vyakukhwaskana na uko ŵakalutanga ndiposo cifukwa ico Ciuta wakaŵaphalilira kuti ŵafumeko ku Uri, kweni ŵakapulikira. Abrahamu na Sara ŵakamba kukhala mu mahema mu caru ca Kenani, ndipo umoyo wawo wose ŵakakhaliranga waka kusamasama.—Milimo 7:2, 3; Ŵahebere 11:8, 9, 13.
▪ Nangauli Abrahamu na Sara ŵakaŵavya ŵana, kweni Yehova wakalayizga Abrahamu kuti waŵenge mtundu ukuru. Yehova wakayowoyaso kuti mbumba zose pa caru capasi zizamutumbikika kwizira mwa Abrahamu. (Genesis 11:30; 12:1-3) Pamanyuma, Yehova wakasimikizga kuti wafiskenge layizgo lake. Wakaphalira Abrahamu kuti mphapu yake yandanenge comene nga ni nyenyezi zakucanya.—Genesis 15:5, 6.
▪ Apo Abrahamu wakaŵa na vilimika 99, ndipo Sara wakaŵa pafupi kukwaniska vilimika 90, Yehova wakaŵalayizga kuti ŵaŵenge na mwana msepuka. Ivi vikawoneka kuti vingacitika yayi, kweni pamanyuma Abrahamu na Sara ŵakamanya kuti palije “kanthu ako nkhanonono kwa Yehova.” (Genesis 18:14) Pakati pajumpha cilimika cimoza, Abrahamu wakaŵa na vilimika 100, ndipo wakababa mwana mwanalume uyo wakamuthya Yisake. (Genesis 17:21; 21:1-5) Ciuta wakalayizga kuti kwizira mwa Yisake, ŵanthu pa caru cose ŵazamutumbikika.
▪ Pakati pajumpha vilimika, Yehova wakamupempha Abrahamu cinthu cinyake cakusuzga. Wakamupempha kuti wapeleke sembe mwana wake wakutemweka Yisake, nangauli pa nyengo iyi Yisake wakaŵa kuti wandatore ndiposo walije ŵana.c Nangauli vikamuŵinya comene kuti wakomenge mwana wake, kweni Abrahamu wakacita ivyo Yehova wakamupempha, wakanozgeka kupeleka mwana wake kuŵa sembe. Abrahamu wakagomezga kuti Ciuta wakaŵa na nkhongono kumuwuska Yisake usange nchakwenelera, mwakuti wafiske malayizgo ghake. (Ŵahebere 11:19) Apo nyengo yikakwana kuti Abrahamu wapeleke mwana wake, Ciuta wakanjilirapo, ndipo wakaponoska Yisake. Wakamulumba comene Abrahamu cifukwa ca kupulikira. Pamanyuma Yehova wakawerezgaso malayizgo ghake kwa Abrahamu.—Genesis 22:1-18.
▪ Abrahamu wakati wakwaniska vilimika 175, wakafwa. Baibolo likuti, “wakafwa mu ucekuru wake wakufikapo, mucekuru kuzura vilimika.” (Genesis 25:7, 8) Abrahamu wakawonaso umo layizgo linyake la Ciuta likafiskikira. Layizgo ili ndakuti wazamukhala kwa nyengo yitali ndipo wazamufwa mu mtende.—Genesis 15:15.
Ivyo Tingasambirako
Padera pa kuŵa munthu wakumanyikwa pa nkhani ya kusopa ndiposo pa mdauko, Abrahamu wakutisambizgaso cinthu cinyake cakuzirwa. Nkhani ya umoyo wake njakovwira comene mpaka mazuŵa ghano. (Ŵahebere 11:8-10, 17-19) Tiyeni sono tiwone vinthu vinayi ivyo Abrahamu wakacitanga makora. Tambenge na cinthu ico panji wakumanyikwa nawo comene, ico nchipulikano.
[Mazgu ghamusi]
a Pakwamba, Abrahamu wakaŵa Abramu ndipo muwoli wake wakaŵa Sarai. Pamanyuma, Ciuta wakasintha zina la Abramu kuŵa Abrahamu, ilo likung’anamura “wiskewo wa mitundu yinandi.” Ciuta wakasinthaso zina la Sarai kuŵa Sara ilo likung’anamura “Fumukazi.” (Genesis 17:5, 15) Kweni kuti tileke kutimbanizgika, mu nkhani izi tiŵazunurenge waka kuti Abrahamu na Sara.
b Baibolo likuti zina la Ciuta ni Yehova.
c Wonani nkhani yakuti “Ŵaŵazgi Ŵithu Ŵakufumba Kuti . . . Cifukwa Wuli Ciuta Wakapempha Abrahamu Kuti Wapeleke Mwana Wake Kuŵa Sembe?” pa peji 23.
[Bokosi pa peji 4]
Munthu Wakuzirwa mu Mdauko wa mu Baibolo
Vipaturo vyakwambilira 10 vya mu buku la Genesis vikuyowoya za umoyo wa ŵanthu ŵakupambanapambana ŵacipulikano. Ŵanji ŵa iwo ni Abelu, Enoki na Nowa. Kweni vipaturo vyakulondezgapo 15 vikulongosora za umoyo wa munthu yumoza, Abrahamu.
Kweniso, mu nkhani ya Abrahamu, Baibolo likuzunura kakwamba fundo zinyake zakuzirwa. Mwaciyelezgero, mu nkhani ya Abrahamu . . .
▪ Ciuta wakuyowoyeka kakwamba kuti ni Nguru, panji Muvikiliri wa ŵateŵeti ŵake.—Genesis 15:1; wonani Duteronome 33:29; Salmo 115:9; Zintharika 30:5.
▪ mazgu ghakuyowoya za kuŵa na cipulikano mwa Ciuta ghakuzunulika kakwamba.—Genesis 15:6.
▪ lizgu lakuti nchimi likuzunulika kakwamba.—Genesis 20:7.
▪ mazgu ghakuyowoya za citemwa ca mupapi ghakuzunulika kakwamba.—Genesis 22:2.