Kasi Mukugomezga Kuti Mukaŵako Pambere Mundababike?

Buku linyake likuti: “Fundo yakuti ŵanthu ŵakubabikaso njaunenesko kweniso mbunenesko kuti ŵanthu awo mbamoyo sono, ŵakaŵako kale ndipo ŵakacita kubabikaso, nakuti mizimu ya ŵakufwa njamoyo.”—PLATO, GREEK PHILOSOPHER, 5TH CENTURY B.C.E., QUOTING “SOCRATES.”

GIORDANO BRUNO wakati: “Pakuti mzimu ungakhala yayi kwambura thupi, kweniso mzimu ni thupi yayi, ntheura ungafuma mu thupi la munyake na kuluta mu linyake.”—ITALIAN PHILOSOPHER, 16TH CENTURY C.E.

RALPH WALDO EMERSON wakati: “Ŵanthu ŵakufwa nadi yayi. Ŵakuŵa waka nga ŵafwa . . . kweni cinthu cinyake mu thupi lawo cikulutilira kuŵa camoyo. Ndipo pakuti sono cinthu ici cili mu thupi linyake, cikwamba kuwona ivyo vikucitika mu caru nga nipara cikuvilaŵiskira pa windo.”—AMERICAN ESSAYIST AND POET, 19TH CENTURY C.E.

KASI muli kujifumbapo kuti ndimwe njani? Kasi muli kughanaghanirapo kuti mukaŵako pambere mundababike? Usange ni nthena, muli mwekha yayi. Kwamba kale ŵanthu ŵa mafuko ghakupambanapambana ŵaŵa ŵakujifumba mafumbo ghanthena. Pakuyezgayezga kuti ŵasange mazgoro, ŵanji ŵali kwamba waka kugomezga kuti para munthu wafwa “mzimu” ukufumamo mu thupi lake. Ndipo ukukababikaso mu thupi linyake. Mzimu uwu unganjira mwa munthu, mu nyama panji cakumera ndipo ivi vingacitika kanandi waka.

Nangauli ŵanji ŵangakhorwa na cigomezgo ici, kweni kasi tingasimikizga wuli kuti nchaunenesko? Kasi Baibolo ilo ni Mazgu gha Ciuta likuti wuli pa nkhani iyi? Cakwamba tikwenera kujifumba kuti, kasi cisambizgo ici cikafuma nkhu?

Uko Cisambizgo ici Cikafuma

Ŵakulemba mdauko kweniso nkhwantha zinyake zikuyowoya kuti ŵanthu ŵa ku Babuloni msumba uwo ukazengeka vyaka 2,000 pambere Yesu wandize, ndiwo ŵakamba kugomezga kuti mzimu wa munthu ukufwa yayi. Mu buku lake Morris Jastro wakalemba kuti: “Ŵasambizgi ŵa visopa ŵa ku Babuloni ndiwo ŵakamba kusacizga vyakuti mzimu wa munthu ukufwa yayi.” (The Religion of Babylonia and Assyria.) Iyo wakati Ŵababuloni ŵakawonanga kuti “nyifwa yikaŵa nthowa yakwambira umoyo unyake. Ivi vikwenera kuti vikaŵa nthena cifukwa cakuti ŵakagomezganga yayi kuti para munthu wafwa wakuleka kuŵako.”

Kufuma apo, cisambizgo cakuti mzimu ukusama mu thupi la uyo wafwa na kukababikaso kunyake cikamba kuthandazgikira ku vigaŵa vinyake vya caru. Mwaciyelezgero, ku India ŵanthu ŵakusambira comene ŵakambiska cigomezgo cakuti umoyo uwo munthu wakhala ndiwo ukuphara thupi ilo wazamuŵa nalo para wababikaso.” Ŵagiriki ŵakusambira nawo ŵakatolera cisambizgo cakuti munthu para wafwa mzimu wake ukukababikaso, ntheura ŵanandi ŵakamba kugomezga.

Mu nyengo yithu napo, ŵanandi ŵakunweka na cisambizgo ici, comenecomene ku vyaru vya ŵazungu. Ŵanthu ŵakumanyikwa na ŵa muwiro wasono, ŵakutoleka mtima na visambizgo vyacisopa kweniso maluso gha vyaru vya ku mafumiro gha dazi. Sono pali mabuku ghanandi kweniso malo pa Intaneti agho ŵanthu awo ŵakugomezga kuti ŵali kubabikaso, ŵakulongosora umoyo wawo wakale. Mu vyaru vinandi sono mwazara kaluso ka umo munthu wangakumbukilira vya umoyo wake wakale ako kakucemeka kuti [past life therapy]. Munthu ŵakumumweska vimunkhwala kuti waŵe nga wagona uku wali maso. Ŵakucita ivi na cilato cakuti ŵamanye uwo ŵakuti umoyo wakale ndiposo umo vinthu viliri pa umoyo wake wasono.

Kasi Mbunenesko Kuti Para Munthu Wafwa Wakubabikaso?

Nangauli cisambizgo cakuti munthu para wafwa wakubabikaso cikamba ni kale, kweni tikukhumbikwira kumanya zgoro la fumbo lakuzirwa ili lakuti, kasi nchaunenesko? Ŵakhristu ŵakukhumbikwira kumanya usange cisambizgo ici ncha mu Baibolo. (Yohane 17:17) Pakuti Mlengi withu Yehova ndiyo wakupa umoyo kweniso “wakuvumbura vyamucindindi,” wakutivumbulira vinthu vyakukhwaskana na umoyo kweniso nyifwa ivyo mphanyi ŵanthu ŵakuvimanya yayi. Ntheura, tili na cigomezgo kuti Mazgu ghake Baibolo ghangatovwira kusanga mazgoro gha nkhani iyi.—Daniel 2:28; Milimo 17:28.

Para tikuŵazga Baibolo mwakupwelelera, tisangenge mazgoro agho Ciuta wakupeleka pa ivyo vikucitika para tafwa. Mwaciyelezgero, pa Genesis 3:19, tikusangapo ivyo Ciuta wakaphalira Adamu pamanyuma pakuti ŵamugalukira. Ciuta wakati: “Tiuryenge kurya thukuta pa cisko cako usuke uwelere ku fuvu, cifukwa ukatoleka mwenemumo; ndiwe fuvu, ndipo ku fuvu tiuwelereko.” Adamu wakalengeka kufuma ku fuvu. Ndipo wakati wafwa, wakawelera ku fuvu. Apa Ciuta wakazgora mwakupulikikwa ico cikucitika para munthu wafwa. Ntheura, para munthu wafwa, wakukababikaso kuŵa munthu munyake yayi, kweni kukuŵavya.a Nga umo viliri kuti kocha kukupambana na kuzizima, ungweru na mdima, ntheura nyifwa yikupambana na umoyo. Ŵakufwa ŵakuŵa kuti ŵafwa nadi. Kasi fundo iyi njakusuzga nthena kuyipulikiska?

Ntheura, pakwenera kuti pali vifukwa ivyo ŵanthu ŵanyake ŵakughanaghanira kuti ŵakukumbuka vinthu vya mu umoyo wawo wakale pambere ŵandababike kaciŵiri. Palije uyo wakumanya makora umo munthu wakughanaghanira para wazinduka, wongo watimbanizgika na minkhwala, kweniso para wawona vinthu vyakofya. Maloto na vinthu vinyake ivyo munthu wakughanaghanira kuti vikacitika, ivyo vili kusungika waka mu wongo, vingawoneka nga ni vyanadi. Nyengo zinyake mizimu yiheni yingapangiska vinthu ivyo ni vyanadi yayi kuwoneka nga ni vyanadi.—1 Samuel 28:7-19.

Mwakawiro, ŵanthu ŵakukhumba kulutilira kuŵa na umoyo kweniso kumanya vyamunthazi. Kweni kasi khumbo ili lili kufuma nkhu? Cakukondweska nchakuti Baibolo pakuyowoya za Mlengi likuti: “Wali kuŵika vya muyirayira mu mtima wa munthu.” (Mupharazgi 3:11, Mazgu gha Ciuta) Ntheura ŵanthu ŵali na khumbo la kukhala kwamuyirayira.

Pakuti Mlengi withu Yehova, ndiyo wali kuŵika khumbo la kukhala kwamuyirayira mu mitima yithu, ipo iyo ndiyo wangatilongosolera umo khumbo ili lingafiskikira. Baibolo likuvumbura khumbo likuru la Ciuta la kutumbika ŵanthu ŵakugomezgeka na kuŵapa umoyo wamuyirayira mu paradiso pa caru capasi. Themba Davide likati: “Ŵakunyoloka ŵamukuhara caru na kukhala mwenemumo kwandanda.” (Salmo 37:29) Ciwuka, nchisambizgo ca mu Baibolo ico cikukolerana comene na khumbo likuru la Ciuta.—Milimo 24:15; 1 Ŵakorinte 15:16-19.

Ciwuka Ndico Nchilindizga Canadi ca Ŵakufwa

Mu Baibolo muli nkhani zakukwana 8 izo zikulongora kuti ŵanthu ŵakawona kuti ŵakufwa wakawuskika na kuŵaso ŵamoyo pa caru capasi.b Nkhani izi zikulongora kuti ŵanthu aŵa ŵakawuka, kuti ŵakababikaso yayi. Ŵanthu awo ŵakawuskika, nyengo yeneyiyo ŵabali kweniso ŵabwezi ŵawo ŵakaŵamanya. Palije nkhani iyo yikulongora kuti ŵabali ŵa munthu uyo wakafwa ŵakapenjerezganga pa ŵabonda awo ŵakababikanga ku malo ghapafupi panji kutali kuti ŵamanye usange bonda yunji ni mzimu wa mubali wawo.—Yohane 11:43-45.

Cakukondweska nchakuti Mazgu gha Ciuta ghakulongora kuti ŵanthu ŵanandi awo ŵali kufwa ŵazamuwuskika mu caru ciphya ca Ciuta. Caru ciphya ici cizamunjira mu malo mwa caru ciheni ici. (2 Petrosi 3:13, 14) Yehova Ciuta wakukumbuka mabiliyoni ghanandi gha ŵanthu awo ŵali kufwa ndipo walije cigoti pakukumbukira vinthu. Nakuti wakukumbuka na mazina gha nyenyezi wuwo. (Salmo 147:4; Uvumbuzi 20:13) Para Ciuta wazakaŵawuska ŵanthu aŵa mu caru ciphya, ŵazamumanya mdauko wose wa mbumba zawo kusazgapo ŵasekuru ŵawo. Ici nchilindizga cakukondweska comene.

[Mazgu ghamusi]

[Cithuzithuzi pa peji 18]

[Bokosi pa peji 20]

Cigomezgo Canadi

M’malo mwa kutaya nyengo kukhozgera vigomezgo vyakukayikiska vyakukhwaskana na umoyo wakumasinda, mungacita makora kusanda ivyo Baibolo likusambizga pa nkhani ya ciwuka. Lili na mazgoro agho mungakhorwa nagho kweniso lingamupembuzgani mu nyengo ya suzgo.

Mwaciyelezgero, Theodore wakaŵa na citima comene apo muwoli wake Rosemarie uyo wakaŵa na vilimika 44 wakafwa. Iyo wakati: “Nkhumanya kuti Yehova wakumukumbuka Rosemarie. Nkhani za ciwuka izo zili mu Baibolo ni zanadi, ndipo pakaŵa ŵakaboni ŵanandi awo ŵakawonanga kuti ciwuka cacitika nadi mwakuti nane nkhulindizga kuzakapulika Yesu nga umo wakayowoyera na Lazaro kuti: ‘Rosemarie, fuma!’”

Costas na Maria ŵakaŵa na citima comene apo mwana wawo msungwana wa caka cimoza wakafwa cifukwa ca suzgo linyake ilo wakababika nalo. Maria wakati: “Nyifwa ya mwana withu Evi yikatipweteka comene. Ndipo kufuma nyengo iyo, tapulikiska makora nkhani zakukhwaskana na kusuzgika, nyifwa, kweniso ciwuka. Malemba nga ni Yesaya 33:24, 35:5, 6 na Uvumbuzi 21:4, 5 ngakuzirwa comene kwa ise. Yehova walongora citemwa cikuru comene pakutipa cilindizga ca ciwuka.”

Mazgoro agho Baibolo likupeleka pa nkhani za umoyo na nyifwa ghakufuma kwa Mlengi withu. Nga ni Theodore, Costas, na Maria, namwe mungaŵa na cigomezgo canadi ca munthazi usange cikujintha pa Mazgu gha Ciuta. Mazgu gha Ciuta ghazamutetapo yayi.​—Tito 1:2.