LAYIBULARE YA PA INTANETI ya Watchtower
Watchtower
LAYIBULARE YA PA INTANETI
Chitumbuka
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • MAUNGANO
  • w25 Malichi pp. 14-19
  • Yezgani Yesu pa Nkhani ya Kupharazga Mwamwamphu

Vidiyo palije.

Phepani, pali suzgo linyake.

  • Yezgani Yesu pa Nkhani ya Kupharazga Mwamwamphu
  • Gongwe la Mulinda Likupharazga Ufumu wa Yehova (Lakusambira)—2025
  • Mitu Yichoko
  • Nkhani Zakuyanako na Iyi
  • WAKAŴIKA MTIMA PA KHUMBO LA YEHOVA
  • WAKAŴIKANGAKO MAHARA KU MAUCHIMI GHA MU BAIBOLO
  • WAKATHEMBANGA YEHOVA KUTI WAMOVWIRE
  • WAKALUTILIRA KUŴA NA CHIGOMEZGO KUTI ŴANTHU ŴANGATEGHEREZGA
  • Ivyo Mungachita Kuti Mukondwenge Chomene mu Uteŵeti
    Gongwe la Mulinda Likupharazga Ufumu wa Yehova (Lakusambira)—2024
  • Lutilirani Kupharazga Chifukwa cha Chitemwa
    Gongwe la Mulinda Likupharazga Ufumu wa Yehova (Lakusambira)—2024
  • Jiyuyurani na Kuzomerezga Kuti Vinyake Mukuvimanya Yayi
    Gongwe la Mulinda Likupharazga Ufumu wa Yehova (Lakusambira)—2025
  • Vyakusankha Ivyo Vikulongora Kuti Tikuthemba Yehova
    Kabuku ka Maungano ka Uteŵeti na Umoyo Wachikhristu—2023
Wonani Vinyake
Gongwe la Mulinda Likupharazga Ufumu wa Yehova (Lakusambira)—2025
w25 Malichi pp. 14-19

NKHANI YAKUSAMBIRA 11

SUMU 57 Kupharazgira Ŵanthu ŵa Mitundu Yose

Yezgani Yesu pa Nkhani ya Kupharazga Mwamwamphu

“Fumu . . . [yikatuma] ŵaŵiriŵaŵiri kudangira mu msumba uliwose na malo agho iyo yikakhumbanga kufikako.”—LUKA 10:1.

FUNDO YIKURU

Mu nkhani iyi tiwonenge nthowa zinayi izo tingayezgera Yesu pa nkhani ya kuŵa ŵamwamphu mu uteŵeti.

1. Kasi ntchinthu wuli chimoza icho chikupambaniska ŵateŵeti ŵa Yehova na awo ŵakujichema kuti Mbakhristu?

CHINTHU chimoza icho chikupambaniska ŵateŵeti ŵa Yehova na awo ŵakujichema waka kuti Mbakhristu, ni mwamphua uwo ŵali nawo pa nkhani ya kupharazga. (Tito 2:14) Ndipouli, nyengo zinyake vingamusuzgani kuti mupharazgenge mwamwamphu. Panji namwe nyengo zinyake mukujipulika nga umo wakujipulikira mubali mulara munyake wakulimbikira, uyo wakuti, “Nyengo zinyake nkhuŵavya khumbo lakuti nipharazge.”

2. Chifukwa wuli nyengo zinyake chingaŵa chakusuzga kulutilira kuŵa ŵamwamphu mu uteŵeti?

2 Nyengo zinyake vingachitika kuti tikukondwanga waka kuchitako mauteŵeti ghanyake kuluska kupharazga. Chifukwa wuli? Chifukwa ntchakuti nyengo zinyake, para tawovwirapo pa milimo nga yakuzenga na kunozga malo ghakusoperapo, kovwirapo para kwachitika masoka, na para tikukhozga ŵabali ŵithu, tikuwona mwaluŵiro vyakufumapo vyake. Kweniso tikukondwa kugwira lumoza na ŵabali ŵithu chifukwa tikugwira mwamtende kweniso tikutemwana, ndipo tikumanya kuti ŵakuwonga ivyo tikuŵachitira. Apo pa ntchito yakupharazga, vingaŵa kuti tapharazga ku chigaŵa icho kwa vyaka vinandi kweni tikuwona viŵi yayi vyakufumapo viwemi. Panji tikukumana na ŵanthu awo ŵakukana uthenga withu. Kweniso tikumanya kuti apo umaliro ukusendelera, tisuskikenge chomene. (Mat. 10:22) Kasi ntchivichi chingatovwira kuti tilutilire kupharazga mwamwamphu?

3. Kasi lemba la Luka 13:6-9 likulongora wuli umo Yesu wakaŵira wamwamphu?

3 Tingasambirako kwa Yesu pa umo nase tingachitira kuti tiŵe ŵamwamphu mu uteŵeti. Apo wakachitanga uteŵeti wake pano pasi, wakalekapo yayi kuŵa wamwamphu. Nakuti nyengo yati yajumphapo, wakasazgirako mwamphu wake. (Ŵazgani Luka 13:6-9.) Nga ni munthu wakupwelelera mpheska uyo wazunulika mu ntharika, uyo wakamalira vyaka vitatu kupwelelera khuni la mkuyu ilo likapambika chilichose yayi, Yesu wakapharazgira Ŵayuda pafupifupi vyaka vitatu, kweni ŵanandi ŵakakana uthenga wake. Ndipouli, nga umo munthu wakupwelelera munda wa mpheska wakaŵira na chigomezgo kuti khuni la mkuyu lipambikenge vipambi, Yesu nayo wakaŵaleka waka yayi ŵanthu panji kuwezgako mwamphu wake mu uteŵeti. Nakuti wakalimbikira chomene kuŵapharazgira kuti waŵafike pamtima.

4. Kasi ni vinthu wuli vinayi ivyo tiwonenge vyakukhwaskana na Yesu?

4 Mu nkhani iyi tiwonenge umo Yesu wakalongolera mwamphu, chomenechomene mu myezi 6 yaumaliro ya uteŵeti wake. Nase tingalutilira kuŵa ŵamwamphu para tingasambirako ku ivyo Yesu wakasambizga na kuchita. Sono tiyeni tiwone vinthu vinayi ivyo tingasambirako kwa Yesu: (1) Wakaŵika mtima pa kuchita khumbo la Yehova, (2) wakaŵikangako mahara ku mauchimi gha mu Baibolo, (3) wakathembanga Yehova kuti wamovwire, ndipo (4) wakalutilira kuŵa na chigomezgo kuti ŵanyake ŵategherezgenge.

WAKAŴIKA MTIMA PA KHUMBO LA YEHOVA

5. Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wakaŵikanga mtima pa kuchita khumbo la Chiuta?

5 Yesu wakapharazganga mwamwamphu “makani ghawemi gha Ufumu” chifukwa wakamanyanga kuti ndiyo ntchito iyo Chiuta wakakhumbanga kuti wachite. (Luka 4:43) Nakuti wakawonanga kuti ntchito iyi ndiyo njakuzirwa chomene pa umoyo wake. Nanga ni apo kukakhala pachoko kuti wamalizge uteŵeti wake, wakendanga mu “msumba na msumba ndiposo muzi na muzi” kupharazgira ŵanji. (Luka 13:22) Wakasambizgaso ŵasambiri ŵanyake kuti ŵachitirenge lumoza ntchito yakupharazga.—Luka 10:1.

6. Kasi ntchito yakupharazga yikukolerana wuli na mauteŵeti ghanyake agho tingaŵa nagho? (Wonaniso chithuzi.)

6 Mazuŵa ghano napo, ntchito yakupharazga makani ghawemi ndiyo ni mulimo wakuzirwa chomene uwo Yehova na Yesu ŵakukhumba tichitenge. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Pali kukolerana chomene pakati pa ntchito yakupharazga na mauteŵeti ghanyake. Mwachiyelezgero, tikuzenga nyumba zakusoperamo panji tikuteŵetera pa Beteli kuti tikhozgere ntchito yakupharazga. Tikovwira ŵabali na ŵadumbu uko kwachitika soka la chilengiwa kuti ŵaŵe na vyakukhumbikwira na chilato chakuti ŵambireso kuchita vinthu vyauzimu, kusazgapo kupharazga. Para tikuwona ntchito yakupharazga kuŵa yakuzirwa chomene, kweniso kukumbuka kuti ndiyo ntchito yikuru iyo Yehova wakukhumba tichitenge, vitovwirenge kuti tipharazgenge mwamwamphu. Mulara munyake wa ku Hungary, zina lake János, wakuti: “Nkhujikumbuska kuti palije mulimo unyake wakuzirwa uwo ungayana na ntchito yakupharazga; ni mulimo withu uwo tikuŵika pakwamba.”

Chithuzi: 1. Mubali wakovwirapo pa mulimo wa vyakuzenga. 2. Mubali munyake wakovwirapo pa milimo ya pa Beteli uku wali kunyumba kwake. 3. Kufuma apo, wose ŵaŵiri ŵanjira lumoza mu upharazgi.

Mazuŵa ghano, kupharazga makani ghawemi ndiyo ntchito yikuru iyo Yehova na Yesu ŵakukhumba tichitenge (Wonani ndime 6)


7. Chifukwa wuli Yehova wakukhumba kuti tipharazgenge? (1 Timote 2:3, 4)

7 Tingalutilira kuŵa ŵamwamphu mu uteŵeti para tikuwona ŵanthu nga umo Yehova wakuŵawonera. Wakukhumba ŵanthu ŵanandi ŵapulike makani ghawemi na kuzomera unenesko. (Ŵazgani 1 Timote 2:3, 4.) Nakuti wakutisambizga kuti tiŵenge ŵaluso pa ntchito yakuponoska umoyo wa ŵanthu iyi. Mwachiyelezgero, burosha lakuti Temwani Ŵanthu—Ŵazgorani Kuŵa Ŵasambiri, lili na masachizgo ghakovwira agho ghangatovwira kwambiskira chidumbirano na chilato chakuti tizgore ŵanthu ŵanandi kuŵa ŵasambiri. Nanga pasono ŵanthu ŵangapulikira yayi ivyo tikuŵapharazgira, kweni ŵangazakaŵa na mwaŵi wakuchita nthena pambere suzgo yikuru yindamare. Ivyo tingaŵapharazgira pasono, panji ndivyo vingazakaŵachiska kunthazi kuti ŵazakakhumbe kuteŵetera Yehova. Kweni ivi vingazakachitika pekha para tingalutilira kupharazga.

WAKAŴIKANGAKO MAHARA KU MAUCHIMI GHA MU BAIBOLO

8. Kasi kumanya mauchimi gha mu Baibolo kukamovwira wuli Yesu pa umo wangagwiliskira ntchito makora nyengo yake?

8 Yesu wakamanyanga umo mauchimi gha mu Baibolo ghazamufiskikira. Iyo wakamanyanga kuti uteŵeti wake utorenge vyaka vitatu na hafu pera. (Dan. 9:26, 27) Wakamanyangaso vyakukhwaskana na nyifwa yake. (Luka 18:31-34) Ivyo wakamanyanga vikamovwira umo wangagwiliskira makora ntchito nyengo yake. Ntheura wakapharazga mwamwamphu kuti wafiske mulimo wake uwo wakapika.

9. Chifukwa wuli mauchimi ghanyake gha mu Baibolo ghakutikhukiska kupharazga mwamwamphu?

9 Para tingaghamanya makora mauchimi gha mu Baibolo, nase vingatovwira kuti tipharazgenge mwamwamphu. Tikumanya kuti nyengo iyo yakhalako ya mgonezi uwu yafupiskika. Ndipo ivyo vikuchitika mazuŵa ghano na nkharo ya ŵanthu vikulongora kuti tili mu mazuŵa ghaumaliro. Tikuwona umo kulimbana mazaza uko kuli pakati pa Ufumu wa pa Charu Chose wa Britain na America kweniso charu cha Russia na vyaru ivyo vikuchikhozgera, kukufiskira uchimi wakukhwaskana na themba la kumwera na themba la kumpoto “mu nyengo yaumaliro.” (Dan. 11:40) Tikupulikiskaso kuti vikandiro vya chikozgo icho chikuyowoyeka pa Daniyeli 2:43-45 ndivyo vikwimira Ufumu wa pa Charu Chose wa Britain na America. Nga umo uchimi ukulongolera, ndise ŵakukhorwa kuti sonosono apa Ufumu wa Chiuta uparanyenge maboma ghose gha ŵanthu. Mauchimi ghose agha ghakulongora kuti tili kuumaliro chomene kwa mazuŵa ghaumaliro, ndipo mulimo wakupharazga ukwenera kuchitika mwaluŵiro chomene.

10. Kasi ni nthowa wuli zinyake izo mauchimi gha mu Baibolo ghakutovwiliraso kuti tipharazgenge mwamwamphu?

10 Mu mauchimi gha mu Baibolo muliso uthenga uwo ukupangiska kuti tiŵe ŵakukhumbisiska chomene kuphalirako ŵanji. Mudumbu munyake uyo wakuteŵetera ku Dominican Republic zina lake Carrie wakuti: “Malayizgo gha Yehova ghakukhwaskana na munthazi muwemi ghakunichiska kuti niphalirengeko ŵanji unenesko wa mu Baibolo.” Iyo wakutiso: “Para nkhuwona masuzgo agho ŵanthu ŵakukumana nagho, nkhuwona kuti malayizgo agha nga tose.” Mauchimi gha mu Baibolo ghakutovwira kuti tileke kuwelera nyuma, chifukwa tikumanya kuti Yehova wakutovwira kuchita mulimo uwu wakupharazga. Leila, uyo wakukhala ku Hungary, wakuti: “Lemba la Yesaya 11:6-9 likunichiska kuti niphalirengeko ŵanji makani ghawemi, nanga ni awo ŵakuwoneka kuti ŵangazomera yayi. Nkhumanya kuti waliyose wangasintha na wovwiri wa Yehova.” Ndipo Christopher, mubali wa ku Zambia, wakuti: “Nga umo lemba la Mariko 13:10 likayowoyerathu, makani ghawemi ghakuthandazgika pa charu chose, ndipo nkhuwona kuti ni mwaŵi wapadera kovwirapo pa kufiska uchimi uwu.” Kasi ni mauchimi wuli gha mu Baibolo agho ghakumuchiskani kuti mulutilire kupharazga?

WAKATHEMBANGA YEHOVA KUTI WAMOVWIRE

11. Chifukwa wuli Yesu wakeneranga kuthemba Yehova kuti walutilire kupharazga mwamwamphu? (Luka 12:49, 53)

11 Yesu wakathembanga Yehova kuti wamovwire kulutilira kupharazga mwamwamphu. Nangauli Yesu wakaŵa waluso, wakamanyanga kuti makani ghawemi gha Ufumu ghazamupangiska kugaŵikana pakati pa ŵanthu ndipo ŵanthu ŵanandi ŵazamususkanga. (Ŵazgani Luka 12:49, 53.) Ntheura ŵalongozgi ŵa chisopa ŵakavitemwa yayi ivyo Yesu wakapharazganga, ndipo kanandi waka ŵakakhumbanga kumukoma. (Yoh. 8:59; 10:31, 39) Kweni Yesu wakalutilira kupharazga chifukwa wakamanyanga kuti Yehova wali nayo. Iyo wakati: ‘Nili nekha chara, kweni Adada awo ŵali kunituma ŵali nane. Ŵali kunisida nekha chara, chifukwa nyengo zose nkhuchita vinthu vyakuŵakondweska.’—Yoh. 8:16, 29.

12. Kasi Yesu wakaŵanozgekereska wuli ŵasambiri ŵake kuti ŵalutilire kupharazga nangauli ŵangasuskika?

12 Yesu wakakumbuska ŵasambiri ŵake kuti ŵakwenera kuthemba Yehova kuti waŵawovwire. Wakaŵasimikizgira mwakuwerezgawerezga kuti Yehova waŵawovwirenge nanga ŵangakumana na nthambuzgo wuli. (Mat. 10:18-20; Luka 12:11, 12) Kweniso wakaŵaphalira kuti ŵakwenera kuŵa ŵakuchenjera. (Mat. 10:16; Luka 10:3) Wakaŵaphaliraso kuti ŵangaŵachichizganga yayi awo ŵakukhumba yayi kupulika makani ghawemi. (Luka 10:10, 11) Ndipo wakaŵaphaliraso kuti ŵachimbire usange ŵamba kutambuzgika. (Mat. 10:23) Nangauli Yesu wakaŵa wamwamphu pakupharazga kweniso wakathembanga Yehova, kweni wakageganga vinthu ivyo vingaŵika umoyo wake pangozi usange ntchamachitiko.—Yoh. 11:53, 54.

13. Chifukwa wuli mukwenera kugomezga kuti Yehova wamovwiraninge?

13 Tikukhumbikwira wovwiri wa Yehova kuti tilutilire kupharazga mwamwamphu nanga tingakumana na ŵakususka. (Chivu. 12:17) Chifukwa wuli mungaŵa na chigomezgo chose kuti Yehova wamovwiraninge? Wonani lurombo lwa Yesu ulo luli mu Yohane chaputara 17. Yesu wakalomba Yehova kuti waŵavikilire ŵapositole, ndipo Yehova wakazgora lurombo ulu. Buku la Milimo likulongosora umo wakaŵawovwilira ŵapositole kupharazga mwamwamphu nangauli ŵakatambuzgikanga. Mu lurombo lwake, Yesu wakapemphaso Yehova kuti waŵavikilire awo ŵaŵenge na chipulikano mu ivyo ŵapositole ŵakapharazganga. Apa wakasazgangapo na imwe wuwo. Yehova wandaleke kuzgora lurombo lwa Yesu. Wamovwiraninge nga umo wakawovwilira ŵapositole.—Yoh. 17:11, 15, 20.

14. Chifukwa wuli tikugomezga kuti tilutilirenge kupharazga mwamwamphu nanga ni mu nyengo yakusuzga? (Wonaniso chithuzi.)

14 Nanga ni para chingaŵa chakusuzga kupharazga makani ghawemi mwamwamphu apo umaliro ukusendelera, tipokerenge wovwiri uwo tikukhumbikwira. (Luka 21:12-15) Nga ni Yesu na ŵapositole ŵake, nase tikuŵapa mwaŵi ŵanthu kuti ŵasankhe ŵekha kutegherezga panji yayi, ndipo tikugega kugazgana nawo. Nanga ni mu vyaru umo mulimo withu ngwakukanizgika, ŵabali ŵithu ŵakulutilira kupharazga makani ghawemi chifukwa ŵakuthemba Yehova, nkhongono zawo yayi. Nga umo Yehova wakapelekera nkhongono ku ŵateŵeti ŵake mu nyengo yakale, mazuŵa ghano napo wakutipa nkhongono kuti “upharazgi uchitike mwakukwana” umo iyo wakukhumbira. (2 Tim. 4:17) Namwe mungaŵa na chigomezgo chose kuti para muthembenge Yehova, mulutilirenge kupharazga mwamwamphu.

Nanga ni para mulimo withu ngwakukanizgika, ŵabali ŵithu ŵakusanga nthowa izo ŵangapharazgira makani ghawemi (Wonani ndime 14)b


WAKALUTILIRA KUŴA NA CHIGOMEZGO KUTI ŴANTHU ŴANGATEGHEREZGA

15. Kasi ntchivichi chikulongora kuti Yesu wakagomezganga kuti ŵanthu ŵapulikenge uthenga wake?

15 Yesu wakalutilira kugomezga kuti ŵanthu ŵanyake ŵategherezgenge makani ghawemi. Ivi vikamovwira kuti walutilire kuŵa wamwamphu apo wakachitanga uteŵeti wake. Mwachiyelezgero, chakuumaliro kwa 30 C.E., Yesu wakawona ŵanthu ŵanandi awo ŵakaŵa ŵakunozgeka kutegherezga makani ghawemi, ndipo wakaŵayaniska na munda uwo wacha kale kuti uvunike. (Yoh. 4:35) Pati pajumpha pafupifupi chaka chimoza, wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti: “Vuna njinandi chomene.” (Mat. 9:37, 38) Ndipo pamanyuma wakayowoyaso kuti: “Vuna njinandi chomene, . . . Lombani Mwenecho wa vuna kuti watume ŵantchito ku vuna yake.” (Luka 10:2) Yesu wakalutilira kugomezga kuti paŵenge ŵanthu ŵanyake awo ŵategherezgenge makani ghawemi, ndipo wakakondwanga para ŵachita nthena.—Luka 10:21.

16. Kasi ntharika za Yesu zikalongora wuli kuti iyo wakaŵa na chigomezgo kuti ŵanthu ŵapulikenge uthenga wake? (Luka 13:18-21) (Wonaniso chithuzi.)

16 Yesu wakasambizga ŵasambiri ŵake kuti ŵalutilire kuŵa na chigomezgo chakuti ŵanthu ŵategherezgenge uthenga wawo. Ndipo ivi vikate viŵawovwirenge kulutilira kuŵa ŵamwamphu mu uteŵeti. Mwachiyelezgero, tiyeni tiwone ntharika ziŵiri za Yesu. (Ŵazgani Luka 13:18-21.) Yesu wakagwiliskira ntchito njere ya sinapi kuti wasambizge fundo yakuti uthenga wa Ufumu uzamuthandazgika chomene ndipo pazamuŵavya chakuwujandizga. Ndipo wakagwiliskira ntchito chiyelezgero cha nthukumusi kuti walongosore umo uthenga wa Ufumu uzamuthandazgikira chomene na kuŵa na vyakufumapo ivyo panji vizamuwoneka nyengo yeneyiyo yayi. Ntheura Yesu wakaŵawovwira ŵasambiri ŵake kumanya kuti uthenga uwo ŵakapharazganga uŵenge na vyakufumapo viwemi.

Ŵadumbu ŵaŵiri ŵimilira pa tumashelufu mumphepete mwa msewu uwo mukwenda ŵanthu ŵanandi. Ŵanthu ŵanandi ŵakujumpha waka kwambura kukhweterapo.

Nga ni Yesu, tikugomezga kuti ŵanji ŵategherezgenge makani ghawemi (Wonani ndime 16)


17. Kasi tili na vifukwa wuli vyakulutilira kupharazga makani ghawemi?

17 Para tikughanaghanira viwemi ivyo vikuchitika pa charu chose chifukwa cha ntchito yakupharazga, nase tikuchiskika kulutilira kupharazga mwamwamphu. Chaka chilichose, ŵanthu mamiliyoni ghanandi ŵakwiza ku Chikumbusko, na kwamba kusambira Baibolo. Ndipo ŵanthu ŵanandi ŵakubatizika na kwamba kuchitako mulimo wakupharazga. Tikumanya yayi unandi wa ŵanthu awo ŵazomerenge makani ghawemi, kweni icho tikumanya ntchakuti Yehova wakuwunganya ŵa mzinda ukuru, awo ŵazamupona pa suzgo yikuru. (Chivu. 7:9, 14) Mwenecho wa vuna wakulutilira kuwona kuti ŵanthu ŵachalipo awo ŵangazomera makani ghawemi. Ntheura tili na chifukwa chakukwana cha kulutilira kupharazga.

18. Kasi tikukhumba ŵanji para ŵatiwona ŵamanye vichi?

18 Ŵasambiri ŵa Yesu nyengo zose ŵakumanyikwa kuti ŵakuŵa ŵamwamphu pa ntchito yakupharazga. Mwachiyelezgero, ŵanthu ŵakati ŵawona kuti ŵapositole ŵakupharazga mwachikanga, “ŵakamanya kuti ŵakaŵanga pamoza na Yesu.” (Mil. 4:13) Nase mphanyi tayezgayezga kuti tipharazgenge mwamwamphu, ndipo para tachita nthena ŵanthu ŵawonenge kuti tikuyezga Yesu.

KASI MUNGAZGORA WULI?

  • Kasi Yesu wakawuwonanga wuli mulimo wakupharazga, ndipo tingamuyezga wuli?

  • Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wakuthemba Yehova, ndipo tingamuyezga wuli?

  • Kasi Yesu wakaŵa na chigomezgo wuli apo wakachitanga mulimo wakupharazga, ndipo tingasambirako vichi kwa iyo?

SUMU 58 Kupenja Ŵabwezi ŵa Mtende

a MAZGU GHALONGOSOREKA: Mu nkhani iyi, mazgu ghakuti “mwamphu” ghakung’anamura kuthukutera na kuŵikapo mtima uko Ŵakhristu ŵakuchita pa kusopa Yehova.

b MAZGU GHAKULONGOSORA CHITHUZI: Mwakuchenjera mubali wakupharazgira munthu munyake pa malo ghakumweskerapo mafuta galimoto.

    Mabuku gha Chitumbuka (1982-2023)
    Fumani
    Njirani
    • Chitumbuka
    • Tumizgani
    • Ivyo Mukukhumba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malango
    • Phangano
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Njirani
    Tumizgani