VYAKOVWIRA MABANJA
Umo Mungawovwilira Ŵana Para Ŵatondeka Kuchita Makora Chinthu Chinyake
Nyengo yinyake pa umoyo wawo, ŵana ŵinu ŵangatondeka kuchita makora chinthu chinyake ndipo ŵangakhuŵara. Kasi mungaŵawovwira wuli kuti ŵaleke kugongowa?
Ivyo mukwenera kumanya
Waliyose wakutondeka kuchita makora vinyake. Baibolo likuyowoya kuti “tose tikukhuŵara.” (Yakobe 3:2) Ŵana nawo ŵakukhuŵara. Ndipouli, kutondeka kuli na uwemi wake chifukwa kungawovwira mwana kusambira kumarana na masuzgo. Ŵana ŵakubabika kuti ŵakumanya kale umo ŵangamazgira masuzgo yayi, kweni ŵangasambira. Mama munyake zina lake Laura wakati: “Ine na afumu ŵane tawona kuti ntchiwemi kusambizga ŵana umo ŵangachitira para ŵatondeka chinthu chinyake m’malo mwa kuzerezga waka nga kuti palije icho chachitikapo. Ŵangasambira kuzizipizga para vinthu vindayende umo iwo ŵakhazgiranga.”
Ŵana ŵanandi vikuŵasuzga para ŵatondeka. Ŵana ŵanyake ŵandasambire umo ŵangachitira para ŵatondeka kuchita chinthu chinyake chifukwa chakuti ŵapapi ŵawo ŵakutemwa kuŵakhalira khonde. Mwachiyelezgero, usange mwana wandachite makora chisambizgo chinyake ku sukulu, nyengo yeneyiyo ŵapapi ŵanyake ŵakupeleka mulandu kwa msambizgi. Usange mwana wambana na munyake, ŵapapi ŵake ŵakuchimbilira pakususka munyake.
Kweni kasi mwana wangasambira wuli kuzomerezga para wabudiska na kunozga ivyo wabuda, usange ŵapapi ŵake ŵakumukhalira khonde pa ivyo wabudiska?
Ivyo Mungachita
Sambizgani ŵana ŵinu kuti ivyo ŵakuchita vili na uwemi na uheni wake.
Baibolo likuti: “Icho munthu wakuseŵa, ndicho wazamuvuna.”—Ŵagalatiya 6:7.
Chilichose icho tikuchita chili na vyakulondezgapo vyake. Para chinthu chinyake chanangika pakukhumbikwa ndalama zakuchinozgera. Para tabudiska, tikupokera chilango. Ŵana ŵakwenera kumanya kuti chilichose icho tikuchita chili na vyakulondezgapo vyake, na kumanyaso kuti munthowa yinyake nawo ŵapangiskako chinthu icho. Ntheura, para mwana winu wabudiska, lekani kuchimbilira pakuti ŵanyake ndiwo ŵachitiska. M’malo mwake, mulekani wapokere chilango chakwenelera pa ivyo wabuda kuyana na msinkhu wake. Kweniso mwana wakwenera kumanya kuti wapokera chilango chifukwa cha ivyo wachita.
Wovwirani ŵana ŵinu kusanga nthowa yakumazgira suzgo.
Fundo ya mu Baibolo: “Murunji wangawa kankhondi na kaŵiri ndipo wawukengeso.”—Zintharika 24:16.
Vikuŵinya chomene para munthu watondeka kuchita makora chinthu chinyake, kweni kuti mbumaliro wa vyose yayi. Wovwirani mwana winu kuti wasange nthowa yakumazgira suzgo m’malo mwa kukhalira waka kudandawura na ivyo vyachitika. Mwachiyelezgero, usange mwana winu msepuka watondeka chisambizgo chinyake ku sukulu, movwirani kuwona umo wangamazgira suzgo ili pakulimbikira kuŵazga kuti wazakachite makora ulendo unyake. (Zintharika 20:4) Usange mwana winu msungwana wambana na munyake, movwirani umo wangachitira kuti wakaphepiske kwa munyake na kuŵaso nayo paubwezi, vilije kanthu kuti ndiyo wangwambiska panji yayi.—Ŵaroma 12:18; 2 Timote 2:24.
Sambizgani ŵana ŵinu kuŵa ŵakujiyuyura.
Fundo ya mu Baibolo: “Nkhuphalira waliyose wa imwe kuti waleke kujighanaghanira mwakujumphizga kuluska umo wakwenera kughanaghanira.”—Ŵaroma 12:3.
Para mukuphalira mwana winu kuti iyo “mphatali” pa chinthu chinyake ndikuti mukumupusika kweniso vikovwira yayi. Nakuti, nanga mbana awo ŵakuchita makora chomene mu kilasi nyengo zinyake nawo ŵakutondeka. Ndipo ŵana awo ŵakuchita makora pa maseŵero ghanyake ni nyengo zose yayi apo ŵakuluska. Ŵana awo ŵakujiwona mwakwenelera kanandi ŵakusuzgika maghanoghano yayi para ŵatondeka kuchita makora chinthu chinyake panji ŵabudiska.
Baibolo likuti suzgo lingatikhozga kweniso lingatovwira kuti tiŵe ŵakuzizipizga. (Yakobe 1:2-4) Ntheura nangauli vikugongoweska para wamunthu watondeka panji wabudiska, mungawovwira ŵana ŵinu kuwona vinthu mwakwenera na kuleka kugongowa chomene.
Pakutora nyengo na chitatata kuti musambizge ŵana kuzizipizga—nga umo vikuŵira pakusambizga luso lunyake. Kweni vizamuŵawovwira chomene para ŵafika paunyamata. Buku linyake likuti: “Ŵachinyamata awo ŵakumanya makora umo ŵangachitira na masuzgo ghawo ni viŵi yayi kuchita vinthu vyauzeleza para ŵafyenyeka. Ŵakuchita makora chomene para pachitika chinthu chinyake icho ŵakhazganga yayi.” (Letting Go With Love and Confidence) Kweniso para ŵakumanya kumazga masuzgo paunyamata vizamuŵawovwiraso para ŵafika pa ulara.
Fundo yakovwira: Muŵe chakuwonerapo. Kumbukani kuti para ŵakuwona umo imwe mukuchitira na vinthu vyakugongoweska, ŵana ŵinu nawo ŵakusambira umo ŵangachitira na vyawo.