Kasi Ningachita Wuli Usange Ŵanyane Ŵakuniwona Kuti Ndine Wakukhalira?

“Para munthu wakuleka kukolerana na ŵanthu, wakuŵavya ŵabwezi, wakukondwa yayi na umoyo, ndipo wakujipulika kuti wali yekha.”—Carl.

Kasi uwu mbunenesko? Panyake. Kweni ŵanyake ŵakuchita chilichose icho ŵangafiska kuti ŵakoleranenge na ŵanthu. Kasi ndivyo namwe mukuchita? Nkhani iyi yimovwiraninge ivyo mungachita kuti musange ŵabwezi.

• Chifukwa wuli ŵanthu ŵakukhumba kukolerana na ŵanyawo?

• Ivyo mukwenera kumanya

• Ivyo ŵanyinu ŵakuyowoya

Chifukwa wuli ŵanthu ŵakukhumba kukolerana na ŵanyawo?

• Ŵakukhumba yayi kujipatura. Natalie wakati: “Pa intaneti nkhawona vithuzi vya ŵanyane awo ŵakaluta kukachezga ku malo ghanyake, kweni ine ŵakanichemerako yayi. Nkhajifumbanga kuti ‘chifukwa wuli ine ŵakanichemerako yayi?’ nkhamba kughanaghana kuti ŵanyane ŵakunitemwa yayi panji ŵakukhumba yayi kuti nichezgenge nawo.

  FUNDO YAKUTI MUGHANAGHANIREPO: Kasi namwe muli kujipulikapo kuti ŵanyinu ŵakukhumba yayi kuchezga namwe? Usange ni nthena, kasi mukachita vichi kuti mwambe kuchezga nawo?

• Ŵakukhumba yayi kuti ŵanthu ŵaŵawonenge kuti mbakukhalira. “Ŵapapi ŵane ŵakukhumba yayi kuti niŵe na foni. Para ŵanyane ŵakuti niŵape nambala yane ya foni, ŵakuzizwa chomene para nkhuŵaphalira kuti nilije. Ŵakuti: ‘Vichi? Una vyaka vilinga?’ Para naŵaphalira kuti nili na vyaka 13 ŵakunilengera chitima chomene.”—Mary.

  FUNDO YAKUTI MUGHANAGHANIREPO: Kasi ni malango wuli agho ŵapapi ŵinu ŵali kumuŵikirani agho mukuwona kuti ghakumupangiskani kuti ŵanyinu ŵamuwonaninge kuti ndimwe ŵakukhalira? Kasi mukuchita wuli na malango agha?

• Ŵakukhumba yayi kuti ŵanyawo ŵaŵasekenge. “Ku sukulu ŵakutemwa yayi munthu uyo wakuchita panji kuyowoya vinthu ivyo vikupambana na ŵanyake panji uyo wali mu chisopa chinyake. Para ukuchita vyakupambana na ŵanyako, mbwenu ukujichemera masuzgo”—Olivia.

  FUNDO YAKUTI MUGHANAGHANIREPO: Kasi ŵanyinu ŵali kumusekanipo chifukwa chakuti mukachitapo vinthu vyakupambana na ivyo ŵakakhumbanga? Kasi mukachita vichi?

• Ŵakukhumba yayi kuti ubwezi umare. “Nkhachitanga vinthu na kuyowoya umo ŵanyane ŵakayowoyeranga. Nkhasekanga nkhani zazii. Para ŵanyake ŵakutiza munthu, nane nkhachitanga nangauli nkhamanyanga kuti ntchiheni.”—Rachel.

  FUNDO YAKUTI MUGHANAGHANIREPO: Kasi ntchiwemi kutolera waka ivyo ŵanyinu ŵakuchita? Kasi muli kusintha nkharo yinu kuti mukolerane waka na ŵanyinu?

Ivyo mukwenera kumanya

• Wamunthu ungajichemera masuzgo para ukutolera waka chilichose icho ŵanyake ŵakuchita. Chifukwa wuli tikuyowoya nthena? Chifukwa ŵanyinu ŵakumanya kuti mukuŵakhuluka waka.” Brian wa vyaka 20 wakuti: “Vikanitondanga kutolera ivyo ŵanyake mu kilasi ŵakachitanga, ntheura nkhawonanga kuti ntchiwemi kuchita waka ivyo ine nkhumanya kuti ni viwemi.”

  IVYO MUNGACHITA: Manya ivyo ni vyakuzirwa chomene. Baibolo likuti: “Musande ivyo ni vinthu vyakuzirwa chomene.” (Ŵafilipi 1:10) Ntheura jifumba kuti, ‘Kasi chakuzirwa ni ntchi? Kutolera waka ivyo ŵanyane ŵakuchita panji kuchita ivyo nkhumanya ni vyakuzirwa?’

  “Nkhuwona kuti mbuzeleza kutolera waka ivyo ŵanyako ŵakuchita. Vikupangiska kuti ŵanthu ŵakutemwenge yayi panji kuŵa na nkharo yiwemi.”—James.

• Munthu ungananga nkharo yako para ukutolera waka ivyo ŵanyake ŵakuchita. Vingamupangiskani kuti nyengo zose mughanaghanirenge waka ivyo mungachita kuti mukondweskenge waka ŵanyinu. Jeremy wakati: “Nkhachitanga kalikose ako ningafiska kuti nikolerane na ŵanyane nanga kangaŵa kakuti kanangenge nkharo yane. Nkhazgoka waka chidoli chawo.”

  IVYO MUNGACHITA: Mumanyenge ivyo ni vyakuzirwa chomene na kuvichitika. Lekani kuŵa nga lwivi uyo wakusintha kuyana na malo agho wali. Baibolo likuti: “Ungalondezganga unandi wa ŵanthu chara kuchita uheni.”—Ekisodo 23:2.

  “Nkhatemwanga vinthu ivyo ŵanyake ŵakatemwanga, nga sumu, magemu, vyakuvwara, umo ŵakajitozgeranga, . . . Nkhatoleranga waka chilichose, mwakuti ŵakamanya kuti ndivyo nkhuchita. Naneso nkhamanya nakuti paumaliro nkhakhuŵara chomene na kusoŵa munthu wakuchezga nayo. Nkhazgoka munthu wakawaka. Nkhamanya kuti ni waliyose yayi uko wakuchita ivyo ukukhumba panji ukutemwa. Kweni ivi vikulongora kuti muleke kupenja awo ŵangaŵa ŵanyinu. Pakukhumbikwira waka kuzikira na kupulikiska kuti vikutora nyengo kuti ivi vichitike.”—Melinda.

• Kutolera waka ivyo ŵanyinu ŵakuchita kungananga nkharo yinu. Munyamata munyake zina lake Chris wakayowoya ivyo vikachitikira mubali wake munyake. Iyo wakati. “Mubali wane wakasintha chomene na kwamba waka kuchita vinthu vyachilendo, nga nkhugwiliskira ntchito minkhwala yakuloŵezga kuti wayane waka na ŵanyake. Wakatondekanga kukhala para wandagwiliskire ntchito minkhwala iyi, nakuti ivi vikakhala pachoko kunanga umoyo wake.”

  IVYO MUNGACHITA: Mugegenge ŵanyinu awo vyakuyowoya na vyakuchita vyawo vikukolerana yayi na fundo za mu Baibolo. Baibolo likuti: “Uyo wakwenda na ŵavinjeru waŵenge wavinjeru, kweni uyo wakuchita vinthu pamoza na vindere wapwetekekenge.”—Zintharika 13:20.

  “Nyengo zinyake ntchiheni yayi kuchita ivyo ŵanyinu ŵakuchita kuti mukoleranenge nawo. Ndipouli, ivi vileke kumupangiskani kuti muchitenge ivyo mukumanya kuti ni viheni. Ŵanyinu awo ŵakumutemwani nadi ŵangakondwa kumuwonani mukuchita ivyo mukumanya kuti ni vyakwenelera.”—Melanie.

  Ivyo vingamovwirani: Para mukukhumba kusanga ŵabwezi ŵaphya, lekani kughanaghanira waka awo ŵakutemwa ivyo imwe mukutemwa. Mukweneraso kughanaghanira fundo izo ŵakwendera pa nkhani ya kusopa, makhaliro na vinyake.