Mazgu gha Yehova Ngamoyo
Fundo Zikuru za mu Makalata gha Yakobe na Petros
PAKATI pajumpha vilimika pafupifupi 30 kufuma pa Pentekoste wa mu 33 C.E., msambiri Yakobe, uyo wakaŵa munung’una wa Yesu, wakalembera kalata “mafuko khumi na ghaŵiri” gha Israyeli wauzimu. (Yak. 1:1) Cilato cake cikaŵa cakuti wakhozge cipulikano cawo ndiposo kuti ŵazizipizgenge para ŵakutambuzgika. Wakapelekaso ulongozgi kuti uwovwire kumazga masuzgo agho ghakaŵa mu mipingo.
Apo kukakhala pacoko waka kuti Nero, Fumu ya Roma, wambe kusuzga Ŵakhristu mu 64 C.E., mpositole Petrosi wakalembera Ŵakhristu kalata yake yakwamba kuti wakhozge cipulikano cawo. Mu kalata yake yaciŵiri, iyo wakalemba wakati wamara waka yakwamba, Petrosi wakaciska ŵasopi ŵanyake kuti ŵapulikire Mazgu gha Ciuta ndipo wakaŵacenjezga za kwiza kwa zuŵa la Yehova. Enya, tingasanga candulo usange tingapulikira uthenga uwo wuli mu makalata gha Yakobe na Petrosi.—Heb. 4:12.
CIUTA WAKUPELEKA VINJERU KWA AWO ‘ŴAKULOMBA MU CIPULIKANO’
Yakobe wakalemba kuti: “Ngwa mwaŵi munthu mweneuyo wakuzizipizga ciyezgo: pakuti para walumbika, wati wapokere mphumphu ya umoyo.” Yehova wakupeleka vinjeru vyakuzizipizgira viyezgo kwa awo ‘ŵakulomba mu cipulikano.’—Yak. 1:5-8, 12.
Cipulikano na vinjeru vikukhumbikwaso ku “ŵasambizgi” mu mpingo. Pamanyuma pa kuyowoya kuti lulimi “nchiŵaro cinthini” ico ‘cingakazuzga thupi lose,’ Yakobe wakacenjezga za vyakucita vya caru ivyo vingananga ubwezi wa munthu na Ciuta. Wakalembaso vinthu ivyo munthu uyo ni mulwari mwauzimu wakwenera kucita kuti wacire.—Yak. 3:1, 5, 6; 5:14, 15.
Mafumbo gha m’Malemba Ghazgoleka:
2:13—Kasi ‘lusungu lukuthumbwira wuli pa ceruzgo’? Para tikujipatawulira kwa Ciuta, Iyo wakuwonaso lusungu ulo talongora ŵanji ndipo wakutigowokera cifukwa ca sembe yakuwombora ya Mwana wake. (Rom. 14:12) Asi ici nchifukwa cimoza ico tikwenera kuŵira ŵalusungu comene?
5:20—Kasi “mweneuyo wakuwezga wakwananga ku nthowa yake uko wapulukira” waponoskenge mzimu wa njani ku nyifwa? Mkhristu uyo wakuwezga wakwananga ku nthowa yake, wakuponoska umoyo wa munthu wakulapa ku nyifwa yauzimu, kweniso mutepanji ku pharanyiko lamuyirayira. Kweniso, munthu uyo wakovwira wakwananga mu nthowa iyi “wati wabenekelere ciwuru ca zakwananga [zake].”
Ivyo Tikusambirapo:
1:14, 15. Kwananga kukwamba cifukwa ca makhumbiro ghaheni. Ntheura, tileke kulera makhumbiro ghaheni. Tingacita ntheura mwa kuleka kughanaghana viheni. M’malo mwake, tikwenera kulutilira ‘kughanaghana’ vinthu ivyo ni vyakukhozga na kuzuzga mitima yithu na vinthu ivi.—Fil. 4:8.
2:8, 9. ‘Kulumba cisko’ kukususkana na “dango la ufumu” la citemwa. Antheura, Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakulumba cisko yayi.
2:14-26. ‘Tikuponoskeka mu cipulikano’ kuti na ‘milimo’ ya Dango la Mozesi cara panji iyo Ŵakhristu ŵakucita. Cipulikano cithu cikwenera kuŵa ca pa mlomo waka yayi. (Efe. 2:8, 9; Yoh. 3:16) Cikwenera kutipangiska kuti ticitenge vinthu mwakukolerana na khumbo la Ciuta.
3:13-17. “Vinjeru vyakufuma kucanya” vikuluskirathu vinjeru ‘vya caru, vya thupi la kawiro, na vya mzimu uheni.’ Tikwenera kulutilira ‘kupenjisiska vinjeru vyakufuma kucanya nga mbusambazi wakubisika.’—Zinth. 2:1-5.
3:18. Mbuto ya makani ghawemi gha Ufumu yikwenera ‘kumijika mu mtende’ na awo ‘ŵakutuniska.’ Nchakukhumbikwa kuti tipangenge mtende na kuleka kuŵa ŵakujikuzga, ŵamphindano, panji ŵambembe.
‘NGANGAMIKANI MU CIPULIKANO’
Petrosi wakakumbuska ŵasopi ŵanyake za “cigomezgo [cawo] camoyo” ca kuluta kucanya. Petrosi wakaŵaphalira kuti: “Imwe muli fuko lakusoreka, usofi wa ufumu, mtundu utuŵa.” Pamanyuma pa kupeleka ulongozgi wakukhwaskana na kujilambika, iyo wakaciska Ŵakhristu wose kuti ‘ŵaŵe ŵakuyana mu mtima, ŵakulengerana lusungu, ŵakutemwa ŵabali, ŵakupwelerana, ŵakujiyuyura mu mtima.’—1 Pet. 1:3, 4; 2:9; 3:8.
Pakuti ‘umaliro wa [mgonezi Waciyuda] ukaneng’enera,’ Petrosi wakaciska ŵabali kuti ‘ŵaŵe ŵamahara, ndipo ŵazize mu malurombo.’ Wakaŵaphalira kuti: “Muzize, muŵe maso. . . . Mikanani nayo [Satana] ŵakungangamika mu cipulikano cinu.”—1 Pet. 4:7; 5:8, 9.
Mafumbo gha m’Malemba Ghazgoleka:
3:20-22—Kasi ubapatizo ukutiponoska wuli? Awo ŵakukhumba kuzakapona ŵakwenera kubapatizika. Ndipouli, ubapatizo pawekha ukutiponoska yayi. Ciponosko cili “mu kuwuka kwa Yesu Khristu.” Uyo wabapatizikenge wakwenera kupulikana kuti tizamupona cifukwa Yesu wakafwa na kupeleka sembe yakuwombora, wakawuka, “ndipo wali ku woko lamalyero la Ciuta.” Ndiposo wali na mazaza pa ŵamoyo na ŵakufwa. Ubapatizo uwo ukujintha pa cipulikano canthena ici ukuyana na ‘ŵanthu ŵankhondi na ŵatatu, awo ŵakuponoskeka na maji.’
4:6—Kasi “ŵakufwa” awo ‘ivangeli likapharazgikako’ ŵakaŵa anjani? Aŵa ŵakaŵa ŵanthu awo ŵakaŵa ‘ŵakufwa mu majuvyo na zakwananga zawo’ panji awo ŵakaŵa ŵakufwa mwauzimu pambere ŵandapulike makani ghawemi. (Efe. 2:1) Kweni pamanyuma pa kuŵa na cipulikano mu makani ghawemi, ŵakamba kuŵa ‘ŵamoyo’ mwauzimu.
Ivyo Tikusambirapo:
1:7. Kuti cipulikano cithu cilumbike, cikwenera kuyezgeka. Cipulikano cakukhora ntheura ‘cikuponoska nadi mzimu.’ (Heb. 10:39) Tikwenera yayi kugwentha viyezgo vya cipulikano cithu.
1:10-12. Ŵangelo ŵakanwekanga kulingizga ndiposo kuti ŵapulikiske vinthu vya ndimba vyakukhwaskana na unenesko ivyo nchimi za Ciuta za mu nyengo yakale zikalemba, vyakukhwaskana na mpingo wa Ŵakhristu ŵakuphakazgika na mzimu. Ndipouli, vinthu ivi vikamba kupulikikwa makora apo Yehova wakamba kucita vinthu na mpingo uwu. (Efe. 3:10) Asi nase tikwenera kucita nga mbangelo mwa kupenjerezga mu ‘vinthu vyose, vya ndimba vya Ciuta’?—1 Kor. 2:10.
2:21. Kuti tilondezge Yesu Khristu, uyo Nchiyelezgero cithu, tikwenera kuŵa ŵakunozgeka kusuzgika nanga nkhufwa, mwakuti tikhozgere muwuso wa Yehova.
5:6, 7. Para tathulira Yehova kwenjerwa kwithu, wakutovwira kuti tidangizgenge kusopa kwaunenesko, m’malo mwa kufipa mtima comene na vyamacero.—Mat. 6:33, 34.
“ZUŴA LA FUMU LITI LIZENGE”
Petrosi wakalemba kuti: “Mazgu gha uprofeti kuti ghakiza na khumbo la munthu cara: kweni ŵanthu ŵakayowoyanga agho ghakafumanga kwa Ciuta, pakukhuŵilizgika na mzimu utuŵa.” Kupulikira mazgu gha uprofeti kungativikilira ku “ŵasambizgi ŵatesi” na ŵanthu ŵanyake ŵaheni.—2 Pet. 1:21; 2:1-3.
Petrosi wakacenjezga kuti: “Mu mazuŵa ghakumalira ŵagoski ŵati ŵizenge na kugoska.” Kweni “zuŵa la Fumu liti lizenge nga ndi munkhungu.” Petrosi wakamalizga kalata yake mwa kupeleka ulongozgi uwemi ku awo ‘ŵakulindilira na kunweka kwiza kwa zuŵa la Ciuta.’—2 Pet. 3:3, 10-12.
Mafumbo gha m’Malemba Ghazgoleka:
1:19—Kasi “thondwe” ni njani, likuwuka pauli, ndipo tikumanya wuli kuti liri kuwuka? “Thondwe” ni Yesu Khristu pamanyuma pa kuŵa Themba. (Civ. 22:16) Mu 1914, Yesu wakawuka pa cilengiwa cose nga ni Mesiya, Fumu ya Ufumu wa Ciuta, kulongora matandakuca gha zuŵa liphya. Kusanduka kwa Yesu, kukimiranga ucindami na nkhongono zake za Ufumu, ico cikalongora kuti mazgu ghaucimi gha Ciuta ngakugomezgeka. Kupulikira mazgu agha, kukungweruska mitima yithu ndipo tikumanya kuti Thondwe lawuka.
2:4—Kasi “Vizongwe vya mdima” ni vici, ndipo mphawuli apo ŵangelo ŵakugaruka ŵakaponyekeramo? Vizongwe vya mdima ni mukhaliro wa nga wa mu jere, uwo vilengiwa vyauzimu pera ndivyo vikuponyekako, ŵanthu cara. Ni mdima ukuru wa mu maghanoghano ndipo ŵangelo aŵa, ŵalimo cifukwa cakuti ŵakumanya yayi vilato vya Ciuta. Awo ŵali mu Vizongwe vya mdima ŵalije cilindizga cilicose ca munthazi. Ciuta wakaponya ŵangelo ŵakugaluka mu Vizongwe ivi mu nyengo ya Nowa, ndipo ŵakhalilirenge mumo mpaka apo ŵazamuparanyikira.
3:17—Kasi Petrosi wakang’anamuranga vici apo wakayowoya za ‘kumanyira nkhanira’? Petrosi wakayowoyanga za kumanyirathu vinthu vya munthazi ivyo Ciuta wakapeleka kwa iyo ndiposo ŵalembi ŵanyake ŵa Baibolo. Pakuti Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakamanyanga vyose yayi, iwo ŵakamanya vinthu vyose vya munthazi yayi. Ŵakamanya waka fundo zikuru za vinthu ivyo vicitikenge munthazi.
Ivyo Tikusambirapo:
1:2, 5-7. Kusazgirapo pa kutovwira kuti tisazgireko “mu kumanya kwa Ciuta na kwa Yesu Fumu yithu,” kuyezgayezga kuŵa na mikhaliro nga ni cipulikano, kuzizipizga, na kusopa Ciuta, kungatovwira kuti tileke kuŵa ‘ŵakata nesi ŵambura vipasi.’—2 Pet. 1:8.
1:12-15. Kuti ‘tikhozgeke mu unenesko,’ tikukhumbikwira vikumbusko nyengo zose, nga ni ivyo vikuŵa pa maungano gha mpingo, pa sambiro la taŵene, na para tikuŵazga Baibolo.
2:2. Tikwenera kupwelelera kuti nkharo yithu yileke kutukiska Yehova na gulu lake.—Rom. 2:24.
2:4-9. Pakuwona ivyo Yehova wacita kumanyuma, tingaŵa ŵakusimikizga kuti “Fumu yikumanya kuŵathaska ku lwavyo awo ŵakusopa Ciuta, na kusungilira ŵakubendera mu kulangika kuya kafika ku zuŵa la ceruzgo.”
2:10-13. Nangauli “maucindami,” agho ni ŵalara Ŵacikhristu ŵakubuda nyengo zinyake, tikwenera kuŵayowoyera viheni cara.—Heb. 13:7, 17.
3:2-4, 12. Kupulikira “mazgu agho ghakayowoyeka kale na Ŵaprofeti ŵatuŵa, na dango la Fumu na Mponoski” kutovwirenge kuti nyengo zose tikumbukenge kuti zuŵa la Yehova liri pafupi.
3:11-14. Pakuti ‘tikulindilira na kunweka kwiza kwa zuŵa la Ciuta,’ tikwenera (1) ‘kuŵa na makhaliro ghatuŵa,’ mwakuthupi, mu maghanoghano, mu kakhaliro, ndiposo mwauzimu; (2) kuŵa ŵakuzura na milimo ya “kusopa Ciuta,” nga ni kupharazga Ufumu na kovwira ŵanthu kuŵa ŵasambiri; (3) kusungilira nkharo na wunthu withu kuti vileke kuŵa na “kabanga,” ndiposo kuleka kunangika na caru; (4) kuŵa ŵambura “kamulandu,” na kucita vinthu vyose na cilato ciwemi; ndipo (5) kusangika “mu mtende” na Ciuta, Ŵakhristu ŵanyithu, ndiposo ŵanthu wose.