Mtima Waubwezi na Umo Mukujipulikira

MALANGURUKO ghakucitika comene pa umoyo wa ŵantu. Para muntu wakuyowoya malanguruko ghake, wakuvumbura ivyo vili mu mtima wake, wakuvumbura wuntu wake, wakuphara umo wakuwonera mikhaliro yakupambana-pambana ndiposo umo wakuwonera ŵantu. Kweni cifukwa ca vyakumara-mahara ivyo ŵakukumana navyo mu umoyo, ndiposo cifukwa ca mitheto iyo ŵakurondezga, ŵantu ŵanandi ŵakubisa ivyo vili mu mitima yawo. Kweni Yehova wakutikhuŵirizga kuti tikuliske mikhaliro yiweme mu mitima yithu na kuyirongora.—Rom. 12:10; 1 Tes. 2:7, 8.

Para tikuyowoya, mazgu ghithu ghakuvumbura ivyo vili mu mtima withu. Anteura, usange mazgu ghithu ghakuleka kukolerana na umo ise tikujipulikira, ŵategherezgi ŵithu ŵangamba kukayikira ivyo tikuyowoya. Kulwande linyake, usange tikuyowoya mwawezi, kayowoyero kithu kakuŵa kakukondweska comene mwakuti kakukhwaska mitima ya ŵategherezgi ŵithu.

Kurongora Ubwezi. Kanandi tikurongora mtima waubwezi ku ŵantu. Anteura, para tikuyowoya za mikhaliro yiweme ya Yehova ndiposo para tikurongosora uweme wake, mazgu ghithu ghakwenera kuŵa ghaubwezi. (Yes. 63:7-9) Mwakusazgirapo, para tikuyowoya na ŵanyithu, kayowoyero kithu kakwenera kuŵa kaubwezi.

Zuŵa linyake wavyoni wakiza kwa Yesu na kumuŵeyerera kuti waciriskike. Ghanaghanirani umo mazgu gha Yesu ghakapulikikwira peneapo wakayowoya kuti: “Nkukhumba; tozgeka.” (Mrk. 1:40, 41) Ghanaghaniraniso za mwanakazi uyo wakasururanga ndopa kwa virimika 12. Mwakacetecete wakizira kunyuma za Yesu na kukhwaska mponje za munjirira wake. Mwanakazi yura wakati wamanya kuti walije kubisika, wakiza na kutentema ndipo wakawa pasi pa marundi gha Yesu, na kuphara pantazi pa ŵantu wose cifukwa ico wakakhwaskira munjirira wa Yesu ndiposo umo wakacizgikira penepapo. Aghanaghanirani umo Yesu wakayowoyera kwa mwanakazi yura: “Wa mwana, cipulikano cako cakuponoska, ruta mu mtende.” (Luka 8:42b-48) Na muhanya uno wuwo ticali kudokera mtima waubwezi uwo Yesu wakawurongora pa vyakucitika viŵiri ivi.

Para tikukhumba kurongora mtima waubwezi nga ndi umo Yesu wakacitira, ipo ise nase tikwenera kuŵa ŵaubwezi para tikukhumba kuwovwira ŵantu. Mtima waubwezi wanteura uwo wukwenera kufumira pasi pamtima, kuti wakucita kuyerezgera waka yayi. Para tingaŵa ŵaubwezi, ŵantu ŵanandi ŵatemwenge kutegherezga ku ivyo tikuyowoya. Tikwenera kuyowoya mwaubwezi para tili mu uteŵeti wa m’munda, comene-comene para tikudumbirana na ŵantu, para tikuŵakhuŵirizga, kuciska ndiposo para tikupereka cipembuzgo.

Para mukutemwa nadi ŵanyinu, rongorani pa cisko cinu. Para mukurongora mtima waubwezi, ŵategherezgi ŵinu ŵakuŵikako khutu comene ku ivyo mukuyowoya, panji tiyowoye kuti ŵakusendelera kufupi na imwe nga ndi umo ŵantu ŵakusendelera kufupi na moto para kwazizima. Usange cisko cinu cikurongora yayi kuti ncaubwezi, ŵategherezgi ŵinu ŵaŵenge ŵakukayika kuti mukuŵatemwa. Mungayerezgeranga waka yayi kuŵa waubwezi, kweni rongorani mwaunenesko.

Mtima waubwezi wukwenera kurongorekaso mu mazgu ghinu. Para muli na mazgu ghakuparara, cingaŵa cakusuzga kuti ghapulikikwe mwaubwezi. Kweni para mungayezgayezga, namwe mungamba kuyowoya mwaubwezi. Kuti suzgo ili limare, sambirani kuyowoya mwakuzikira ndiposo yowoyani mwakupulikikwa makora. Khizganiko mazgu ghinu pakuyowoya. Ici covwirenge kuti mazgu ghinu ghapulikikwe mwaubwezi.

Mwakusazgirapo, cintu cinyake cakuzirwa ico mukwenera kucita ncakuti mukwenera kuŵa ŵakukondweskeka. Mtima waubwezi ukurongorekaso usange mukughanaghanira ŵategherezgi ŵinu, ndiposo usange mukurongora kuti mukukhumba kuŵaphalira cimanyisko ico ŵasangenge naco candulo.

Nangauli kuyowoya nkani mwakukhuka kukupangiska kuti yiŵe yakukondweska, kweni mtima waubwezi ngwakukhumbikwaso comene. Ncakukwanira yayi kuciska waka ŵategherezgi; kweni tikwenera kuŵafika mtima.

Kurongora Mikhaliro Yinyake. Mikhaliro ya nga ni kwenjerwa na wofi yikurongoreka na muntu uyo ngwakusuzgika maghanoghano. Cimwemwe ni ukhaliro weneuwo ukukhumbikwira kurongoreka mu umoyo withu, ndipo tikwenera kuwurongora ku ŵanyithu para tikuyowoya nawo. Kulwande linyake, pali mikhaliro yinyake iyo tikwenera kuyitceŵa. Mikhaliro yanteura iyi njakukolerana yayi na wuntu Wacikristu. (Efe. 4:31, 32; Fil. 4:4) Mikhaliro yose yingarongoreka kwizira mu mazgu agho tikuyowoya, kapulikikwiro kake, ukuru wake, kawonekero ka cisko cithu na umo tikucitira majesica.

Baibolo likurongosora mitundu yakupambana-pambana ya kaghanaghaniro ka ŵantu. Nyengo zinyake likuyowoya waka umo muntu wakajipulikira. Nyengo zinyake likukonkoska panji kuzunura ivyo ŵantu ŵakayowoya, ndipo mazgu ghanteura agho ndigho ghakuvumbura umo iwo ŵakajipulikiranga. Para mukuŵazga mwakukwezga nkani zanteura izi na kurongora umo ukhaliro wawo ukaŵira, cakufumapo cake cingaŵa ciweme comene kwa imwe na ŵategherezgi ŵinu. Kuti murongore umo ukhaliro wawo ukaŵira, para mukuŵazga mukwenera kujiyerezgera imwe mwaŵene kuŵa ŵantu awo ŵazunurika. Ndipouli, nkani kuti yikwenera kuyowoyeka nga ni seŵero yayi, pa cifukwa ici, mukwenera kupwererera comene kuti muleke kuyowoya nkani yinu mwakutalulira. Mu malo mwake, yiyowoyani makoraghene kuti yifike mitima ŵategherezgi ŵinu.

Mtima Waubwezi na Wawezi Wakwenerana na Nkani. Nga ni umo kuliri kuthukutera, mtima waubwezi uwo mukuwurongora para mukuyowoya ndiposo kukhwaskika mtima uko mukurongora para mukuyowoya nkani yinu, vikuthemba umo mukuyowoyera.

Julani buku la Mateyu 11:28-30 ndipo wonani ivyo likuyowoya. Pamanyuma pake wonani umo Yesu wakacenyera ŵalembi na Ŵafarisi mu buku la Mateyu cipaturo 23. Yesu kuti wakacenya ŵantu aŵa mwakuŵanyengelera yayi, kweni wakayowoya mwankongono comene.

Kasi mukughanaghana kuti nkaŵazgiro wuli ako kakukhumbikwa pakuŵazga nkani iyo yili mu Genesis cipaturo 44, iyo yikurongosora umo Yuda wakaŵeyeleranga kuti munung’una wake Benjamin wasuturike? Wonani ukhaliro uwo walongoreka mu vesi 13, kweniso wonani umo Yuda wakajipulikira pakuyowoya za cifukwa ico iye na ŵanyake ŵakasangikira mu suzgo nga ni umo vesi 16 likurongolera, ndiposo wonani umo Yosefe wakacitira nga ni umo buku la Genesis 45:1 likulongosolera.

Anteura, kwali tikuŵazga panji tikuyowoya, kuti ticite makora tikwenera kupwererera comene kazunuliro ka mazgu, ghanoghano ilo layowoyeka na ukhaliro uwo ukukolerana na vyose ivi.