Maliferensi gha Uteŵeti na Umoyo Wachikhristu—Kabuku ka Maungano
MEYI 1-7
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI | YEREMIYA 32-34
“Chimanyikwiro Chakuti Ŵaisrayeli Ŵazamuwelera ku Charu Chawo”
it-1-E 105 ¶2
Anatoti
Yeremiya wakaŵa wa ku Anatoti, kweni ŵanthu ŵa Anatoti ŵakamuyuyuranga na kukhumba kumukoma chifukwa cha kuyowoya uthenga wa Yehova. (Yer 1:1; 11:21-23; 29:27) Ntheura Yehova wakachima kuti msumba wa Anatoti usanganenge na masuzgo, nakuti ndivyo vikachitika nadi apo Ŵababuloni ŵakathereska msumba uwu. (Yer 11:21-23) Pambere Yerusalemu wandaparanyike, Yeremiya wakalondezga ndondomeko pakugura munda kwa muvyara wake ku Anatoti nga ntchilongolero chakuti ŵazamuwelera kukwawo. (Yer 32:7-9) Pa ŵanthu ŵakwambilira kuwelera kwawo mwakulongozgeka na Zerubabeli pakaŵaso ŵanthu 128 ŵa ku Anatoti; nakuti Anatoti ngumoza mwa misumba iyo yikazengekaso nga umo uchimi wa Yeremiya ukayowoyera.—Ezr 2:23; Ne 7:27; 11:32.
MEYI 8-14
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI | YEREMIYA 35-38
“Ebedi-meleki Wakaŵa Wachikanga na Walusungu”
it-2-E 1228 ¶3
Zedekiya
Pali ukaboni wakulongora kuti Themba Zedekiya likaŵa lambura nkhongono. Apo ŵakaronga ŵakakhumbanga kumukoma Yeremiya chifukwa ŵakatenge wakulopweska mawoko gha ŵasilikari, Zedekiya wa kati kwa iwo: “Wonani, wali mu mawoko ghinu, pakuti palije icho themba lingachita kumulekeskani.” Ndipouli, pamasinda Zedekiya wakaphalira Ebedi-meleki kuti watore ŵanalume 30 kuti ŵakafumiske Yeremiya mu chisimi. Pamasinda, Zedekiya wakachemeska Yeremiya kuti ŵadumbiskane fundo zinyake paŵekha. Themba likalapa pamaso pa Yeremiya kuti limukomenge yayi nesi kumupeleka ku ŵanthu awo ŵakukhumba kumukoma. Kweni Zedekiya wakopanga kuti Ŵayuda awo ŵakakolerana na Ŵakalidi ŵangamukoma, ntheura wakapulikira yayi ivyo Yeremiya wakamuphalira kuti wajipeleke waka ku ŵakaronga ŵa ku Babuloni. Kweniso chifukwa cha wofi, themba Zedekiya likaphalira Yeremiya kuti wangaphaliranga ŵakaronga yayi ivyo ŵadumbiskana.—Yer 38:1-28.
Ivyo tasambira
it-2-E 759
Ŵarekabu
Yehova wakakondwa nawo chifukwa ŵakapulikira ivyo ŵakaphalirika. Mwakupambana na Ŵayuda, Ŵarekabu ŵakapulikira na mtima wose dango la ŵasekuru ŵawo apo Ŵayuda ŵakatondeka kupulikira Mlengi wawo. (Yer 35:12-16) Ntheura Chiuta wakalayizga Ŵarekabu kuti: “Pazamusoŵapo munthu chara wa mphapu ya Yehonadabu mwana wa Rekabu kuteŵetera pamaso pane.”—Yer 35:19.
MEYI 15-21
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI | YEREMIYA 39-43
“Yehova Wazamuchita Nase Kuyana na Milimo Yithu”
it-2-E 1228 ¶4
Zedekiya
Kuparanyika kwa Yerusalemu. Mu 607 B.C.E., “mu chaka cha 11 cha Zedekiya, mu mwezi wachinayi, pa zuŵa la 9 la mwezi uwo,” Yerusalemu wakaparanyika. Usiku Zedekiya na ŵanalume ŵake ŵankhondo ŵakachimbira. Ŵankhondo ŵakaŵaskera, ndipo ŵakamusanga Zedekiya mu vidikha vya Yeriko na kuluta nayo kwa Nebukadinezara ku Ribula. Ŵana ŵa Zedekiya ŵakakomeka mweneko wakuwona. Pakuti Zedekiya wakaŵa na vyaka pafupifupi 32, ipo ŵana ŵake ŵakwenelera kuti ŵakaŵa ŵalara viŵi yayi. Pamasinda Zedekiya ŵakamudolora maso, kumukaka na maunyoro ghamkuŵa na kuluta nayo ku Babuloni. Ŵakamujalira mu jele m’paka zuŵa ilo wakafwira.—2Ma 25:2-7; Yer 39:2-7; 44:30; 52:6-11; 24:8-10; Eze 12:11-16; 21:25-27.
it-2-E 482
Nebuzaradani
Nebukadinezara wakaphalira Nebuzaradani kuti wafumiske Yeremiya mu jele, kumupwelelera na kumupa chilichose icho wakukhumba. Nebuzaradani wakaŵaso muyowoyeri wa themba la Babuloni pakwimika Gedaliya kuŵa kazembe. (2Ma 25:22; Yer 39:11-14; 40:1-7; 41:10.) Pakati pajumpha vyaka pafupifupi vinkhondi, mu 602 B.C.E., Nebuzaradani wakatolera ku wuzga Ŵayuda ŵanyake awo ŵakachimbilira mu vyaru vyapafupi.—Yer 52:30.
Ivyo Tasambira
it-1-E 463 ¶4
Mdauko
Yerusalemu wakazingilizgika kaumaliro mu chaka cha nambara 9 cha Zedekiya (609 B.C.E.), ndipo msumba ukawa mu chaka cha nambara 11 cha ufumu wake (607 B.C.E.) Chaka ichi chikuyana na chaka cha nambara 19 cha ufumu wa Nebukadinezara (para tamba kupendesera kufuma mu 625 B.C.E.). (2Ma 25:1-8) Mu mwezi wa chinkhondi wa chaka cha 625 (mwezi wa Abi, uwo ukwambira cha mu Julayi m’paka cha mu Ogasiti) msumba ukawotcheka na moto, viliŵa vyake ŵakaviwiska, ndipo ŵanthu ŵanandi ŵakatolekera ku wuzga. Ndipouli, ‘ŵanthu ŵakavu chomene mu charu’ ŵakazomerezgeka kukhala mu msumba m’paka mu nyengo iyo Gedaliya munthu uyo Nebukadinezara wakamwimika wakakomekera. Ndipo ŵanthu wose ŵakachimbilira ku Eguputo ndipo mu Yuda mukaŵavya munthu wakukhalamo. (2Ma 25:9-12, 22-26) Ivi vikachitika mu mwezi wa nambara 7, Etanimu (panji kuti Tishiri, uwo ukwambira cha mu Seputembala m’paka cha mu Okutobala). Ntheura vyaka 70 ivyo msumba uwu ukaŵira mapopa vikwenera kuti vikamba pa Okutobala 1, 607 B.C.E., na kumara mu 537 B.C.E. Mu mwezi wa nambara 7 wa chaka cha 537 B.C.E., Ŵayuda awo ŵakaŵa ku wuzga ŵakawelera kukwawo pati pajumpha vyaka 70 kufuma apo msumba wa Yerusalemu ukaŵira mapopa.—2Mi 36:21-23; Ezr 3:1.
MEYI 22-28
Ivyo Tasambira
it-1-E 430
Kemoshi
Ntchimi Yeremiya yikayowoyerathu kuti Ŵamowabu ŵazamusangana na masuzgo, kung’anamura kuti chiuta wawo Kemoshi, ŵasembe na ŵakaronga ŵazamuluta ku wuzga. Uchimi ukati Ŵamowabu ŵazamuchita soni na Kemoshi pakuŵa chiuta wambura nkhongono, nga umo ufumu wa mafuko 10 wa Israyeli ukachitira soni na Beteli, chifukwa chakusopa tholi.—Yer 48:7, 13, 46.
it-2-E 422 ¶2
Mowabu
Uchimi wakukhwaskana na Mowabu uli kufiskika nadi, nakuti palije uyo wangakana chifukwa mtundu uwu uli kumalirathu. Pasono pajumpha vyaka mahandiredi ghanandi kufuma apo ukamalira. (Yer 48:42) Mazuŵa ghano, misumba yinyake iyo kukakhalanga Ŵamoŵabu nga ni Nebo, Heshiboni, Aroyeri, Beti-gamuli, na Baala-meyoni ni mahami. Ndipo ghanyake mwa malo agho ŵakakhalanga ghakumanyikwaso yayi.
MEYI 29–JUNI 4
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI | YEREMIYA 49-50
“Yehova Wakutumbika Ŵajiyuyura na Kulanga Ŵakujikwezga”
it-1-E 54
Ŵalwani
Chiuta wakazomerezganga kuti ŵanthu ŵake ŵasuzgike na kuthereskeka na ŵalwani ŵawo para ŵaleka kumugomezga. (Sa 89:42; Chit 1:5, 7, 10, 17; 2:17; 4:12.) Ndipouli, ŵalwani ŵawo ŵakaghanaghananga mwakubudika para ŵathereska ŵanthu ŵa Chiuta. Iwo ŵakawonanga kuti ŵachiuta wawo ndiwo ŵakaŵawovwiranga kuthereska ŵanthu ŵa Chiuta ndipo ŵakati Yehova waŵalangenge yayi. (Do 32:27; Yer 50:7) Ntheura Yehova wakachitangapo kanthu ndipo wakalanga ŵalwani ŵake ŵakujikuzga aŵa. (Yes 1:24; 26:11; 59:18; Na 1:2); Wakachita ivi kuti zina lake lituŵiskike.—Yes 64:2; Eze 36:21-24.
Ivyo Tasambira
it-1-E 94 ¶6
Ŵaamoni
Vikuwoneka kuti, Ufumu wa kumpoto wa Israyeli ukati wathereskeka na Tigilati-pilesera III na ŵanthu ŵake (2Ma 15:29; 17:6), Ŵaamoni ŵakamba kupoka malo gha fuko la Gadi agho Yefita wakaŵathereskerapo. (Yaniskani na Sal 83:4-8.) Ntheura Yehova wakaphalira Yeremiya kuti walembe uthenga wakuchenjezga Ŵaamoni kuti iwo pamoza na chiuta wawo Malikamu ŵazamuparanyika chifukwa cha kupoka malo gha Gadi. (Yer 49:1-5) Kweni Ŵaamoni ŵakamba kuŵatumira magulu ghakuwukira kuti ŵaparanye Yuda uyo wakawusikanga na Themba Yehoyakimu. Ivi vikachitika mu vyaka vyaumaliro vya Ufumu wa Yuda.—2Ma 24:2, 3.