Ivyo Vingapangiska Mbumba Kuŵa Yacimwemwe

Umo Mungatondera Masuzgo mu Cilimika Cakwamba ca mu Nthengwa

Mwanalume wakuti: “Nazizikika comene kuti ine na muwoli wane tili ŵakupambana mu vinandi. Mwaciyelezgero, ine nkhutemwa kuwuka luŵiro, kweni iyo wakutemwa kugonerezga. Ico cikunizizikaso comene nchakuti wakwendera umo kwacira zuŵa ilo. Cinyake nchakuti para nkhuphika wakunikalipira, comenecomene usange nkhupuputa mu mawoko na salu ya kupuputira mbale.”

Mwanakazi wakuti: “Mfumu wane wakutemwa vyakuyowoyayowoya yayi. Kweni ine nili kuzgoŵera mbumba yakwithu. Yikutemwa kuyowoya, comenecomene panyengo ya cakurya. Ndipo para wakuphika, salu iyo wapuputiranga mbale ndiyo wakupuputiraso mu mawoko. Ici cikunikwenyerezga comene. Cifukwa wuli ŵanalume ŵakupulikiska yayi? Kasi ŵanthu ŵakukhala wuli makora mu nthengwa?”

USANGE mwatorana sonosono, kasi muli kuŵapo nagho masuzgo agha? Kasi munyinu wa mu nthengwa wali na nkharo yinyake iyo mukayiwonanga yayi panyengo ya cibwezi? Kasi mungacepeska wuli “suzgo mu thupi” ilo ŵakutorana ŵakuŵa nalo?—1 Ŵakorinte 7:28.

Cakwamba, lekani kulindizga kuti para mwatorana waka na munyinu, mbwenu nyengo yeneyiyo mukuŵa nkhwantha ya kumanya umoyo wa mu nthengwa. Apo mukaŵa kuti mundatore panji kutengwa, mungaŵa kuti mukaŵa na maluso ghanyake, ndipo panji maluso agha ghakasazgikira apo mukaŵa pa cibwezi. Ndipouli, para mwanjira mu nthengwa, maluso agha ghakwamba kuyezgeka ndipo kuti mukhale makora mungakhumbikwira kusambiraso maluso ghaphya. Kasi mubudiskenge vinthu vinyake? Enya. Kasi mungasambira maluso ghanyake gha kacitiro ka vinthu? Nkhanira!

Mwaciyelezgero, kuti munthu wambe kucita makora cinthu cinyake, wakwenera kufumba kwa munthu uyo wakucimanya makora cinthu ico na kulondezga ivyo wakumuphalira. Yehova Ciuta ndiyo wakuyimanya makora nthengwa. Nakuti ndiyo wakatilenga na khumbo lakuti titorenge panji kutengwa. (Genesis 2:22-24) Wonani umo Baibolo, ilo ni Mazgu ghake, lingamovwilirani kuti mumazge masuzgo na kuŵa na maluso ghakukhumbikwira kuti nthengwa yinu yikhore.

LUSO 1. SAMBIRANI KUDUMBISKANA

Kasi suzgo ni vici? Nyengo zinyake Keijia wa ku Japan, wakaluwanga kuti ivyo wasankha kucita vikukhwaska muwoli wake. Iyo wakuti: “Para munthu munyake wati tikacezge ku nyumba kwake, nkhazomeranga kwambura kufumba dankha muwoli wane. Pamanyuma nkhasanganga kuti pa nyengo iyo nazomera kuti tikacezge kunyake, muwoli wane wakaŵanga na vyakucita vinyake.” Allen, mwanalume wa ku Australia, wakuti: “Nkhawonanga kuti pakuŵa mwanalume, nchakwenelera yayi kuphalira mwanakazi para nkhucita vinthu.” Cikamuŵira cakusuzga cifukwa ca umo wakakulira. Ndimo vikaŵiraso na Dianne, uyo wakukhala ku Britain. Iyo wakuti: “Nkhazgoŵera kufumba ulongozgi ku mbumba yakwithu. Ntheura, nkhati natengwa waka, para nkhukhumba kucita cinthu cinyake nkhafumbanga mbumba yakwithu m’malo mwa kufumba mfumu wane.”

Tingamazga wuli suzgo ili? Kuluwa yayi kuti Yehova Ciuta wakuwona awo ŵatorana kuti ni “thupi limoza.” (Mateyu 19:3-6) Kuyana na umo Iyo wakuwonera, palije ubwezi unyake uwo ŵanthu ŵakuŵa nawo uwo ngwakuzirwa comene kuluska wa pakati pa mfumu na muwoli. Kuti ubwezi uwu uŵe wakukhora, kudumbiskana nkhwakuzirwa comene.

Mfumu na muwoli ŵangasambira vinandi para ŵangasanda umo Yehova Ciuta wakadumbiskirana na Abrahamu. Mwaciyelezgero, ŵazgani cidumbirano ico cili pa Genesis 18:17-33. Wonani kuti Ciuta wakacindika Abrahamu mu nthowa zitatu. (1) Yehova wakamulongosolera ivyo wakukhumba kucita. (2) Wakategherezga makora apo Abrahamu wakayowoyangapo maghanoghano ghake. (3) Yehova wakasintha nthowa yakucitira vinthu mwa kughanaghanira Abrahamu. Para mukudumbiskana na muwoli panji mfumu winu, kasi mungalondezga wuli Yehova?

YEZGANI KUCITA ICI: Para mukudumbiskana vinthu ivyo vikhwaskenge munyinu, (1) longosorani ivyo mukukhumba kucita, kweni mulongosore nga ni masacizgo waka, lekani kuyowoya nga mwakaka kale fundo panji kuti ndivyo vicitikenge kwali wakhumba panji yayi; (2) pemphani munyinu kuti wayowoyepo maghanoghano ghake, ndipo lekani kukhuŵara para maghanoghano ghake ghapambana na ghinu; ndipo (3) “mahara ghinu ghamanyikwe” mwa kulondezga fundo iyo munyinu wayowoya, usange nchakwenelera.—Ŵafilipi 4:5.

LUSO 2.  SAMBIRANI KUYOWOYA MWAMAHARA

Kasi suzgo ni vici? Kuyana na mbumba iyo muli kufumira panji mutheto winu, mungaŵa kuti muli na cizgoŵi ca kuyowoya maghanoghano ghinu mwankhongono panji mwambura kukorako. Mwaciyelezgero, Liam, iyo wakukhala ku Europe, wakuti: “Uko nili kukulira ŵanthu ŵakukorako yayi pakuyowoya. Kanandi muwoli wane wakukhuŵara cifukwa nkhukorako yayi para nkhuyowoya nayo. Nkhenera kusambira kuyowoya mwakuzikira.”

Mungamazga wuli suzgo ili? Lekani kughanaghana kuti munyinu wa mu nthengwa wakukhumba kuti muyowoyenge nayo mu nthowa iyo imwe muli kuzgoŵera. (Ŵafilipi 2:3, 4) Ulongozgi uwo mpositole Paulosi wakaphalira mishonale munyake ungaŵa wakovwira ku awo ŵatorana sono. Wakalemba kuti: “Muzga wa Fumu wakwenera kucita mbembe cara, kweni wakwenera kuŵa wakuzika.” Mu Cigiriki cakwambilira, lizgu ilo lili kung’anamulika kuti “wakuzika” lingang’anamulikaso kuti “wamahara.” (2 Timote 2:24) Munthu wamahara wakumanya kuti wakwenera kupwelelera pakucita vinthu na kuŵa walusungu mwakuti waleke kukhuŵazga ŵanji.

YEZGANI KUCITA ICI: Para munyinu wa mu nthengwa wamukwenyerezgani, pakuyowoya nayo muŵe nga mukudumbiskana na mubwezi winu wapamtima panji bwana winu. Para mungamuwona nthena, kasi kayowoyero ndiposo kapulikikwiro kinu ka mazgu kangaŵa kenekako? Ndipo ghanaghanirani vifukwa ivyo mukwenera kuyowoyera mwanchindi ndiposo mwamahara kwa munyinu wa mu nthengwa kuluska mubwezi winu panji bwana winu.—Ŵakolose 4:6.

LUSO 3. SAMBIRANI KUCITA MAKORA MILIMO YINU YIPHYA

Kasi suzgo ni vici? Pakwamba mfumu wangalongora mazaza ghake mu nthowa iyo yikukwenyerezga muwoli wake, panji muwoli wangayowoya masacizgo ghake mu nthowa yambura kwenelera. Mwaciyelezgero, mwanalume munyake wa ku Italy, zina lake Antonio wakuti: “Adada ŵakafumbanga amama yayi para ŵakukhumba kucita cinthu pa nyumba. Ntheura, nane pakwamba nkhawusanga mbumba yane nga ni themba.” Muwoli munyake wa ku Canada, zina lake Debbie, wakuti: “Nkhaphaliranga mfumu wane kuti waleke ukazuzi. Kweni wakapulikanga yayi ivyo nkhayowoyanga cifukwa nkhayowoyanga mu nthowa yakuti ine ndine nili na mahara.”

Kasi mfumu wangacita wuli? Ŵafumu ŵanyake ŵakubudiska, ŵakughanaghana kuti para Baibolo likuti muwoli wakwenera kujilambika ku mfumu wake, wakwenera kucita nga umo mwana wakucitira ku ŵapapi ŵake. (Ŵakolose 3:20; 1 Petrosi 3:1) Kweni Baibolo likuti mfumu “wademelerenge ku muwoli wake, ndipo wose ŵaŵiri ŵaŵenge thupi limoza,” ndipo likuyowoya nthena yayi ku mupapi na mwana. (Mateyu 19:5) Yehova wakuti muwoli ni movwiri panji munyake wa mfumu wake. (Genesis 2:18) Wandayowoyepo kuti mwana ni movwiri panji munyake wa mupapi. Ntheura, para mfumu wakutora muwoli wake nga ni mwana wake, kasi tingati wakucindika nthengwa? Mukuwona wuli?

Nakuti Mazgu gha Ciuta ghakumuciskani kuti mukhalenge na ŵawoli ŵinu nga umo Yesu wakucitira na mpingo Wacikhristu. Cingaŵa cipusu kwa muwoli winu kuti wamuwonaninge kuti ndimwe mutu wake usange (1) mukuleka kulindizga kuti para mwatorana waka wajilambikenge nyengo yeneyiyo ndiposo kwambura kupuvya, ndipo (2) mukumutemwa nga umo mukutemwera thupi linu, nanga pangaŵa panyengo ya suzgo.—Ŵaefeso 5:25-29.

Kasi muwoli wangacita wuli? Manyani kuti mfumu winu ndiyo sono ni mutu winu uwo Ciuta wamupani. (1 Ŵakorinte 11:3) Para mukucindika mfumu winu, mukucindika Ciuta. Para mukukana mazaza ghake, mukulongora kuti mukudelera mfumu winu pera yayi, kweni mukuvumburaso umo mukuwonera Ciuta na ivyo wakukhumba.—Ŵakolose 3:18.

Para pali masuzgo, limbanani na suzgo iyo, kunena mfumu winu yayi. Mwaciyelezgero, Fumukazi Esitere, yikakhumbanga kuti mfumu wake, Themba Ahaswerus wanozge mulandu unyake uwo ukeruzgika makora yayi. M’malo mwa kumunena mfumu wake, Esitere wakayowoya nayo mwamahara. Mfumu wake wakapulikira sacizgo lake, ndipo wakanyoloska vinthu. (Esther 7:1-4; 8:3-8) Mfumu winu wasambirenge kumutemwani comene para (1) mukumupa nyengo kuti wasambire mulimo wake uphya wa kuŵa mutu wa mbumba, ndipo (2) usange mukumucindika nanga ni para wabudiska vinyake.—Ŵaefeso 5:33.

YEZGANI KUCITA ICI: M’malo mwa kundandalika vinthu ivyo mukughanaghana kuti munyinu wa mu nthengwa wakwenera kusintha, lembani vinthu ivyo imwe mukwenera kusintha. Ŵafumu: Para mukukwenyerezga muwoli winu na umo mukucitira na umutu winu panji cifukwa ca kutondeka kucita vinthu vinyake, mufumbani ivyo mungacita kuti musinthe, ndipo lembani sacizgo lake. Ŵawoli: Para mfumu winu wakuwona kuti mukumucindika yayi, mufumbani ivyo mungacita kuti musinthe, ndipo sungilirani ivyo wakumuphalirani.

Lekani Kulindizga Vinandi kwa Munyinu

Kusambira umo mungaŵira ŵakukondwa na kuwona vinthu mwakwenelera mu nthengwa kuli nga nkhusambira njinga. Para mukusambira njinga mukumanyirathu kuti nyengo zinyake muwenge. Mwakuyana waka, mukwenera kulindizga kuti mubudiskenge vinthu vinyake para mwanjira waka mu nthengwa.

Lutilirani kuŵa ŵakukondwa nyengo zose. Ŵikaniko mahara ku ivyo munyinu wakumudandaulirani, kweniso sambirani kuzomerezga ivyo mwabudiska. Penjerezgani nthowa zakukondweskera munyinu mu cilimika cakwamba ca mu nthengwa yinu. (Duteronome 24:5) Kuluska vyose, zomerezgani kuti Mazgu gha Ciuta ghamulongozganinge. Para mucitenge nthena, nthengwa yinu yilutilirenge kukhora cilimika cilicose.

[Mazgu ghamusi]

JIFUMBANI KUTI . . .

▪ Kasi vyakusingo nkhuphalira munyane wa mu nthengwa panji nkhutemwa kuphalira ŵanthu ŵanyake?

▪ Kasi mu maora 24 agho ghajumpha, nacitapo vici ico cikulongora kuti nkhutemwa ndiposo kucindika munyane?

[Bokosi/Vithuzithuzi pa peji 15, 16]

Baibolo Likaponoska Nthengwa Yithu

Toru na Akiko ŵakatemwananga ŵati ŵatorana waka. Kweni pakati pajumpha myezi yinkhondi na yitatu, ŵakaghanaghana kuti ŵapatane waka. Iwo ŵakulongosora ivyo vikacitika.

Toru: “Nkhasanga kuti ine na muwoli wane tikuyana yayi nga umo nkhaghanaghaniranga. Mwaciyelezgero, para tikawoneleranga TV, ine nkhatemwanga kuwonelera maseŵera kweni iyo wakatemwanga kuwonelera mafilimu. Nkhatemwanga kutembeya kweni iyo wakatemwanga kukhala panyumba.”

Akiko: “Toru wakacitanga cilicose ico ŵabali ŵake ŵamupempha, kweni wakanifumbanga dankha yayi. Nkhamufumba kuti, ‘Kasi wakuzirwa comene kwa iwe ni njani, amama ŵako panji ine?’ Kweniso nkhakhuŵaranga comene umo Toru wakayowoyeranga utesi. Nkhamuphalira kuti utesi ukubaba unyake, ndipo usange walekenge yayi, nthengwa yithu yimalenge.”

Toru: “Nkhakhuŵazgika comene ndipo nkhafumba munyane wa ku nchito kuti wanovwire umo ningacitira na muwoli wane. Iyo wakaniphalira kuti: ‘Umuphalirenge kuti wangazgorangako yayi para ukuyowoya, ndipo usange wakudandawura, umutimbenge waka.’ Nyengo yinyake nkhamuŵapula Akiko ku maso, na kugadabura thebulu. Tikatimbana comene, ndipo wakacimbira. Nkhacita kukamutoraso ku hotelo ya ku Tokyo uko wakacimbilira. Paumaliro tikaghanaghana kuti tipatane waka. Panyengo iyo nkhalutanga ku nchito, muwoli wane wakamba kupakira katundu wake.”

Akiko: “Munthu wakagogoda pa cijaro apo ine nkhatuturanga vikwama na kuviŵika pafupi na mulyango. Nkhasanga mwanakazi wimilira pa mulyango. Wakaŵa yumoza wa Ŵakaboni ŵa Yehova. Nkhamunjizga mu nyumba.”

Toru: “Nkhati nafika waka ku nchito, nkhamba kugongowa pa nkhani yakuti tipatane, ndipo nkhawelera ku nyumba. Nkhati nafika, nkhasanga Akiko wakudumbiskana na mwanakazi uyu. Mwanakazi uyu wakaniphalira kuti: ‘Mose mwaŵaŵiri mukukhumbikwira cinthu cinyake ico mungacitira lumoza. Kasi mungatemwa kusambira Baibolo? Nkhazgora kuti: ‘Enya, tingasambira cilicose ico cingaponoska mbumba yithu.’”

Akiko: “Mwanakazi uyu wakapangana nase kuti tisambirenge Baibolo. Vinthu vikamba kusintha apo tikaŵazga fundo ya mu Baibolo yakulongosora vya nthengwa. Fundo yake yikuti: ‘Pa cifukwa ici mwanalume tiwasidenge wiske na nyina na kubatikana na muwoli wake, ndipo tiŵaŵenge thupi limoza.’”—Genesis 2:24.

Toru: “Nyengo yeneyiyo nkhamanya fundo yeneko. Nkhaphalira ŵapapi ŵane kuti, ‘Kwambira sono kuya munthazi, nidumbiskanenge dankha na muwoli wane pambere nindakake fundo.’ Nkhalekaso kumwa comene phere. Nkhati nasambira kuti Ciuta wakutinkha utesi, nkhayezgayezganga kuyowoya unenesko pera.”

Akiko: “Naneso nkhasintha. Mwaciyelezgero, nkhamucindikanga yayi Toru. Kweni, nkhati nawona umo wakalondezgeranga ulongozgi wa mu Baibolo, nane nkhamba kuŵa movwiri wake muwemi. (Ŵaefeso 5:22-24) Sono takhala mu nthengwa vilimika vyakujumpha 28, ndipo tili ŵakukondwa comene. Tikumanya umo tingatondera masuzgo cifukwa cakuti tikumanyana makora ndiposo tikulondezga ulongozgi wavinjeru wakusangika mu Baibolo.”