Ivyo Vingapangiska Mbumba Kuŵa Yacimwemwe

Sambizgani Ŵana Ŵinu Kuti Ŵacitenge Vinthu Mwamahara

Georgea wakuti: “Vinthu ivi vikacitikanga usiku uliwose. Michael, mwana wane wa vilimika vinayi wakalekanga vyakuseŵeleska vyake mbwererere mu nyumba. Nkhayezganga kumuphalira kuti wawuskengepo vinthu vyake pambere wandagone, kweni wakakwiyanga, kulira, ndipo wakalutilira kuleka vinthu vyake bwekabweka. Nyengo zinyake vikanikwiyiskanga comene mwakuti nkhamukalipiranga comene Michael, kweni ici cikapangiskanga kuti tose tilekenge kukondwa. Nkhakhumbanga kuti nyengo ya kugona yiŵenge yakukondweska. Paumaliro mphwayi zikanikora ndipo nkhamuŵikiranga waka makora vinthu vyake.”

Emily wakuti: “Suzgo likamba apo mwana wane msungwana wa vilimika 13, zina lake Jenny, wakapulikiskanga yayi ivyo asambizgi ŵake ŵakamuphalira kuti walembe. Jenny wakati wawera ku sukulu wakalira kwa ora limoza. Nkhamuciska kuti para waluta ku sukulu, wakapemphe asambizgi ŵake kuti ŵamovwire, kweni wakati asambizgi ŵake ŵalije lusungu, ntheura wangaŵapempha yayi. Nkhakwiya comene ndipo nkhakhumbanga kuluta ku sukulu kuti nkhamukalipire msambizgi. Nkhaghanaghana kuti palije uyo wakwenera kupangiska mwana wane kuti waleke kusangwa.”

KASI namwe nyengo zinyake mukujipulika nga ni George na Emily? Mwakuyana na ŵapapi aŵa, ŵanandi ŵakukhumba yayi kuwona mwana wawo wakusuzgika panji kuŵa wambura kusangwa. Nchakawiro kuti ŵapapi ŵakuyezga kuvikilira ŵana ŵawo. Ndipouli, vinthu ivyo vyazunulika pacanya apa vikuŵapa mwaŵi ŵapapi kuti ŵasambizge ŵana ŵawo kucita vinthu mwamahara. Mbunenesko kuti ivyo mwana wa vilimika 4 wangasambira vingapambana na ivyo mwana wa vilimika 13 wangasambira.

Kweni unenesko ngwakuti, ni nyengo zose yayi apo muŵengepo kuti muvikilire mwana winu ku masuzgo agho wakumanenge nagho. Para nyengo yakwana, mwana wasidenge wiske na nyina ndipo “wayeghenge katundu wake.” (Ŵagalatiya 6:5; Genesis 2:24) Kuti ŵana ŵazakajipwelelere ŵekha, ŵapapi ŵakwenera kuŵasambizga kuti ŵaleke kujighanaghanira ŵekha, ŵaŵe ŵalusungu, ndiposo kuti ŵakure na mahara. Kweni ici nchipusu yayi.

Mwamwaŵi, ŵapapi ŵangasambirako kwa Yesu na umo wakacitiranga vinthu na ŵasambiri ŵake. Yesu wakaŵavya ŵana. Kweni wakasankha ŵasambiri ŵake na kuŵasambizga na cilato cakuti para iyo waluta kucanya ŵandakalutizge mulimo uwo wakawuyamba. (Mateyu 28:19, 20) Ivyo Yesu wakacita vikuyana waka na cilato ca mupapi waliyose uyo wakusambizga ŵana ŵake kuti ŵacitenge vinthu mwamahara. Wonani vinthu vitatu ivyo Yesu wakacita kuti ŵapapi ŵatolereko.

Muŵe “Cilongolero” ku Mwana Winu Apo Yesu wakaŵa pafupi kukomeka, wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti: “Namupani cilongolero, kuti, nga ni umo ine nacitira kwa imwe, namwe ndimo mucitirenge.” (Yohane 13:15) Mwakuyana waka, ŵapapi ŵakwenera kulongosora ndiposo kulongora makoraghene ng’anamuro la kucita vinthu mwamahara.

Jifumbani kuti: ‘Kasi nyengo zose nkhuyowoya vinthu ivyo vikulongora kuti nkhucita milimo yane munthowa yiwemi? Kasi nkhuyowoya umo nkhukholwera cifukwa ca kufukafukira ŵanji? Panji, kasi nkhudandawura ndiposo kujiyaniska na ŵanji awo ŵakuwoneka kuti ŵakuleka kusuzgika?’

Waliyose ngwambura kufikapo. Tose tikutangwanika nyengo zinyake. Kweni ivyo mukucita ndiyo ni nthowa yiwemi comene yakovwilira ŵana ŵinu kuti ŵawone kuzirwa kwa kucita vinthu mwamahara.

YEZGANI KUCITA ICI: Para nchamacitiko, nyengo yinyake gwirani nchito na mwana winu na kumulongora ivyo mukucita kuti musange ndalama zakovwilira mbumba yinu. Pamoza na mwana winu wovwirani munthu munyake uyo wakukhumbikwira wovwiri. Pamanyuma pake, dumbiskanani cimwemwe ico muli naco cifukwa ca kovwira munthu uyo.—Milimo 20:35.

Lekani Kulindizga Vinandi Yesu wakamanya kuti patolenge nyengo kuti ŵasambiri ŵake ŵaŵe ŵakunozgeka kucita milimo iyo wakaŵapa. Nyengo yinyake wakaŵaphalira kuti: “Nicali na vinthu vinandi kuti niyowoye kwa imwe, kweni mungamanya kuvipulikiska sono cara.” (Yohane 16:12) Yesu wakaŵaphalira nyengo yeneyiyo yayi ŵasambiri ŵake kuti ŵambe kucita vinthu paŵekha. M’malo mwake, wakamalira nyengo yinandi kusambizga ŵasambiri ŵake vinthu vinandi. Yesu wakawona dankha kuti ŵasambiri ŵake mbakunozgeka ndipo wakaŵatumanga kukapharazga ŵekha.

Mwakuyana waka, cingaŵa cambura mahara kuti ŵapapi ŵatume ŵana kucita milimo yinonono pambere ŵandaŵasambizge. Nanga ŵana ŵangaŵa kuti ŵakura, ŵapapi ŵakwenera kuwona milimo iyo ŵangafiska. Mwaciyelezgero, ŵapapi ŵakukhumbikwira kusambizga ŵana kugeza na kucapa, kutozga ku cipinda cawo, kucita vinthu panyengo yake, na kugwiliskira nchito ndalama mwamahara. Para mwana wayamba sukulu, ŵapapi ŵakwenera kumusambizga kuti wacitenge milimo iyo ŵamutuma ku sukulu.

Ŵapapi ŵakwenera kucita vinandi kuluska kumupa waka mwana wawo milimo yinandi. Ŵakweneraso kumovwira pa ivyo wakuyezgayezga kuti wacite makora. George, dada uyo tamuzunura pakwamba, wakamanya kuti Michael wakatondekanga kuŵika makora vyakuseŵereska vyake cifukwa cakuti mulimo uwu ukamuŵiranga unonono. George wakuti, “M’malo mwa kumukalipira waka Michael kuti waŵike makora vyakuseŵereska vyake, nkhamusambizga nthowa iyo wangacitira.”

Kasi wakacita vici? George wakuti, “Cakwamba nkhaŵika nyengo yakuti wawuskirengepo vinthu vyake. Ndipo nkhamuvwirangako kuwuskapo. Nkhasanga nthowa yakuti mulimo uwu uŵe wakunozga, ndipo tikaphalizgananga na kuwona uyo wagwirenge luŵiro. Ndimo tikamba kucitira zuŵa lililose pambere tindagone. Nkhamulayizga kuti para wacitenge luŵiro mulimo uwu, nimuŵazgirenge nkhani yinyake pambere wandagone. Kweni para wacedwa, mbwenu nidumulizgenge nkhani iyo.”

YEZGANI KUCITA ICI: Sandani ivyo ŵana ŵinu ŵangacita paŵekha, ivyo vingawovwira kuti mbumba yinu yende makora. Jifumbani kuti, ‘Kasi pacali vinthu vinyake ivyo nicali kucitira ŵana ŵane vyakuti ŵangacita ŵekha?’ Para ni nthena, citirani lumoza na ŵana ŵinu mpaka muwone kuti ŵangacita mulimo uwo paŵekha. Ŵaphalirani ivyo muŵacitirenge mwakuyana na umo ŵacitira mulimo wawo. Pamanyuma, mungapeleka cilango pa ivyo ŵacita panji kuŵapa njombe.

Ŵapani Ulongozgi Mwakuyana na msambizgi muwemi waliyose, Yesu wakamanya kuti nthowa yiwemi yakusambizgira nkhucita ivyo ukuyowoya. Mwaciyelezgero, apo Yesu wakawona kuti yikaŵa nyengo yiwemi, wakatuma ŵasambiri ŵake ‘ŵaŵiriŵaŵiri kudangira mu msumba uliwose na malo agho iyomwene wakakhumbanga kufikako.’ (Luka 10:1) Ndipouli, kuti wakaŵaleka waka kwambura kuŵapa ulongozgi yayi. Pambere ŵandanyamuke wakaŵapa ulongozgi wakudunjika. (Luka 10:2-12) Apo ŵasambiri ŵakawerako na kuyowoya kuti vinthu vyayenda makora, Yesu wakaŵawonga na kuŵakhozga. (Luka 10:17-24) Wakalongora kuti wakuŵagomezga kuti ŵangacita makora ndiposo wakuŵatemwa.

Para ŵana ŵinu ŵakucita mulimo unonono, kasi mukucita wuli? Kasi mukupenjerezga nthowa ya kuŵavikilira ŵana ŵinu ku vinthu ivyo ŵakopa mwakuti ŵaleke kukhuŵara ndiposo kuwoneka kuti ŵatondeka? Mwakawiro, cinthu cakwamba ico mukucita nchakuti mukukhumba kumukhalira kumanyuma mwana winu panji kumucitira ivyo wakutondeka.

Kweni wonani: Para nyengo zose mu kunjilirapo na kucitira ŵana ŵinu ivyo ŵakutondeka, kasi ndikuti mukuŵaphaliraci? Kasi mukulongora kuti mukuŵagomezga? Panji mukuŵaphalira kuti mucali kuŵawona nga mbabonda awo ŵakwenera kuthemba imwe pa cinthu cilicose?

Mwaciyelezgero, kasi Emily, uyo wazunulika pakwamba, wakacita wuli na masuzgo gha mwana wake? M’malo mwa kunjilirapo waka, wakaphalira Jenny kuti walute wakadumbiskane nawo yekha asambizgi ŵake. Wose pamoza, Emily na Jenny ŵakalemba mafumbo ghakuti Jenny wakafumbe asambizgi ŵake. Ŵakadumbiskana umo wangakayowoyera nawo. Ŵakayezgelera umo cidumbirano cingakacitikira. Emily wakuti: “Sono Jenny wakaŵa na cikanga kukadumbiskana na asambizgi ŵake, ndipo asambizgi ŵake ŵakamuwonga cifukwa ca kucitapo kanthu. Jenny wakakondwa comene ndipo nane nkhaŵa wakukondwa.”

YEZGANI KUCITA ICI: Lembani suzgo ilo mwana winu wakukumana nalo. Kunthazi kwake, lembani ivyo mungacita kuti movwire mwana winu kulimazga payekha. Yezgelerani na mwana winu ivyo wangacita kuti wamarane na suzgo ilo. Longorani kuti mukumugomezga.

Para nyengo zose mukuvikilira ŵana ŵinu ku vinthu vyakusuzga, mbwenu ŵamanyenge yayi nthowa zakumazgira masuzgo. M’malo mwake, khozgani ŵana ŵinu mwa kuŵasambizga kuti ŵacitenge vinthu paŵekha. Ici nchawanangwa cakuzirwa comene ico mungaŵapa.

[Mazgu ghamusi]

JIFUMBANI KUTI . . .

▪ Kasi nkhumanya ivyo ŵana ŵane ŵangacita paŵekha na ivyo ŵangatondeka?

▪ Kasi nkhuŵaphalira na kuŵalongora umo ŵangacitira makora milimo yawo?

▪ Mphawuli apo nkhamuwonga na kumukhozga mwana wane?