Tili na Nkhongono Zakutondera Ciyezgo Cilicose
“Mu vinthu vyose, nili na nkhongono mwa uyo wakunipa nkhongono.”—FIL. 4:13.
1. Cifukwa wuli ŵanthu ŵa Yehova ŵakukumana na viyezgo?
ŴANTHU ŵa Yehova ŵakuzizikika yayi para ŵakukumana na viyezgo. Viyezgo vinyake vikwiza cifukwa cakuti ndise ŵambura kufikapo panji cifukwa ca mgonezi uheni uwu. Vinyake vikwiza cifukwa ca cimphindikwa ico cili pakati pa awo ŵakuteŵetera Ciuta na awo ŵakuleka kumuteŵetera. (Gen. 3:15) Kwamba kale, Ciuta wakovwira ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka kuti ŵazizipizge nthambuzgo, ŵakane kucicizgika na ŵanyawo, ndiposo kuti ŵazizipizge viyezgo vya mtundu uliwose. Nase mzimu utuŵa ungatipa nkhongono kuti titonde viyezgo.
Tikovwirika Kuzizipizga Nthambuzgo
2. Pa nkhani ya cisopa, kasi cilato ca nthambuzgo nchivici, ndipo yikwiza wuli?
2 Pa nkhani ya cisopa, nthambuzgo yikung’anamura kofya ŵanthu panji kuŵapwetekera dala cifukwa ca cipulikano panji vigomezgo vyawo. Cilato cake nchakuti vigomezgo vyanthena vimare, vileke kuthandazgika, panji kuti awo ŵakuvigomezga ŵavileke. Nthambuzgo zikwiza mu nthowa zinandi, zinyake zikuwonekerathu apo zinyake zikwiza mwanjomba. Baibolo likulongora kuti Satana wakuwukira nga ni nkhalamu ndiposo nga ni njoka ya cipiri.—Ŵazgani Salmo 91:13.
3. Kasi Satana wakuwukira wuli nga ni nkhalamu, ndiposo nga ni njoka ya cipiri?
3 Nga ni nkhalamu yakuwuluma, Satana kanandi wakutiwukira mwakudunjika kwizira mu vivulupi, kutikaka, panji kukanizga mulimo withu. (Sal. 94:20) Malipoti agho ghakulongosora milimo ya Ŵakaboni ŵa Yehova, ghakulongora umo Satana wakucitira vinthu ivi. Magulu ghankhaza, agho ghakulongozgeka na ŵalongozgi ŵa machalichi panji ŵandyali, ghakuyuzga ŵanthu ŵa Ciuta mu vyaru vinandi. Cifukwa cakuti Satana wakuŵawukira nga ni nkhalamu, ŵanji ŵakuleka kuteŵetera Yehova. Nga ni njoka ya cipiri, Dyabulosi wakuwukiraso ŵanthu mwanjomba. Mwakucita kuŵenda wakutimbanizga maghanoghano gha ŵanthu na kuŵapusika kuti ŵacitenge khumbo lake. Kuwukira uku cilato cake nchakuti watigongoweske panji kutilopweska mwauzimu. Kweni mzimu utuŵa wa Ciuta ungatovwira kuti tichinthe para Satana wakutiwukira nga ni nkhalamu panji nga ni njoka ya cipiri.
4, 5. Kasi ni nthowa wuli yiwemi yakunozgekera nthambuzgo, ndipo cifukwa wuli? Yowoyani ciyelezgero.
4 Kwenjerwa na ivyo vingazakacitika munthazi ni nthowa yiwemi yayi yakunozgekera nthambuzgo. Fundo njakuti tingamanya yayi nthambuzgo iyo yili munthazi, ntheura tingandula viŵi yayi para tikwenjerwa na vinthu ivyo panji vizamucitikapo yayi. Kweni pali cinthu cinyake ico tingacita. Ŵanandi awo ŵali kutambuzgikapo, ŵakazizipizga cifukwa cakuti ŵakaghanaghanirapo pa nkhani za mu Malemba izo zikuyowoya za ŵanthu ŵakugomezgeka, kweniso pa visambizgo na ivyo Yesu wakacita. Ici cikaŵapangiska kuti ŵatemwenge comene Yehova. Kutemwa Yehova kukaŵawovwira kuti ŵatonde ciyezgo cilicose.
5 Wonani ivyo ŵakacita ŵadumbu ŵithu ŵaŵiri ŵa ku Malaŵi. Apo ŵakacicizgikanga kuti ŵagure makadi gha cipani, ŵadumbu aŵa ŵakatimbika, kuŵavura vyakuvwara, na kuŵawofya kuti ŵaŵakolelerenge. Gulu ilo likaŵayuzganga likaŵaphaliraso utesi ŵadumbu aŵa kuti ŵabali wose ŵa ku Beteli ŵagura makadi. Kasi ŵadumbu aŵa ŵakazgoraci? Iwo ŵakati: “Ise tikuteŵetera Yehova Ciuta yekha. Antheura, usange ŵabali pa ofesi ya munthavi ŵagura makadi, ico cilije kanthu kwa ise. Ise titherengepo cara, kwali mutikome!” Ŵakati ŵayowoya mazgu ghacikanga agha, ŵadumbu aŵa ŵakafwatulika.
6, 7. Kasi Yehova wakupeleka wuli nkhongono ku ŵateŵeti ŵake kuti ŵazizipizge nthambuzgo?
6 Mpositole Paulosi wakawona kuti Ŵakhristu ŵa ku Tesalonika ŵakapokelera mazgu gha unenesko “mu visuzgo vinandi” kweni ŵakaŵa “na cimwemwe ca mzimu utuŵa.” (1 Tes. 1:6) Ŵakhristu ŵanandi awo ŵazizipizgapo nthambuzgo ŵakuti pa nyengo iyo ciyezgo cikakuranga comene ŵakaŵanga na mtende wa mu mtima, uwo nchigaŵa ca cipambi ca mzimu utuŵa wa Ciuta. (Gal. 5:22) Mtende uwu ukaŵawovwira kuti ŵavikilire mtima na maghanoghano ghawo. Yehova kwizira mu mzimu wake utuŵa wakupeleka nkhongono ku ŵateŵeti ŵake kuti ŵatonde viyezgo ndiposo kuti ŵacite vinthu mwavinjeru para ŵakuyezgeka.a
7 Ŵanji ŵakuzizikika para ŵanthu ŵa Ciuta ŵakulutilira kugomezgeka nanga ni para nthambuzgo yafika pakofya. Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakuwoneka kuti ŵakuŵa na nkhongono zapadera, nakuti uwu mbunenesko nadi. Mpositole Petrosi wakutisimikizgira kuti: “Usange mukutombozgeka cifukwa ca zina la Khristu, muli ŵakukondwa, cifukwa mzimu wa ucindami, enya, mzimu wa Ciuta, ukukhala pa imwe.” (1 Pet. 4:14) Pakuti tikutambuzgika cifukwa ca kukhozgera fundo zaurunji, ici cikulongora kuti Ciuta wakukondwa nase. (Mat. 5:10-12; Yoh. 15:20) Nchakukondweska kumanya kuti Yehova wakukondwa nase.
Para Mukucicizgika na Ŵanyinu
8. (a) Kasi nchivici cikawovwira Joshua na Kalebi kuti ŵakane kucicizgika na ŵanyawo? (b) Kasi tingasambirako vici kwa Joshua na Kalebi?
8 Njomba yinyake yakusuzga comene iyo Ŵakhristu ŵakwenera kutonda nja kucicizgika na ŵanyawo kuti ŵacite viheni. Pakuti mzimu wa Yehova ngwankhongono comene kuluska wa caru, tingatonda ŵanthu awo ŵakutigoska, awo ŵakutiyowoyera mautesi, panji awo ŵakuticicizga kuti tenderenge fundo zawo. Kasi nchivici cikawovwira Joshua na Kalebi kuti ŵaleke kukolerana na mphaci khumi apo ŵakatumika kukapacira caru ca Kenani? Mzimu utuŵa ukaŵakhuŵilizga kuti ŵaŵe na “mzimu” panji kuti maghanoghano ghakupambana na ŵanyawo.—Ŵazgani Maŵazgo 13:30; 14:6-10, 24.
9. Cifukwa wuli Ŵakhristu ŵakwenera kopa wumba yayi?
9 Mzimu utuŵa ukapaso nkhongono ŵapositole ŵa Yesu kuti ŵapulikire Ciuta m’malo mwa kupulikira ŵalongozgi ŵa cisopa awo ŵanthu ŵanandi ŵakaŵacindikanga. (Mil. 4:21, 31; 5:29, 32) Ŵanthu ŵanandi ŵakutemwa kulondezga wumba na fundo yakuti ŵaleke kugazgana panji kukwesana. Kweni Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakwenera kucita ico ŵakumanya kuti nchakwenelera. Nakuti mzimu utuŵa ukuŵapa nkhongono kuti ŵaleke kopa. (2 Tim. 1:7) Wonani cakucitika ico tingakhumbikwira kuti tikane kucicizgika na ŵanji.
10. Kasi Ŵakhristu ŵanyake ŵangaŵa na suzgo wuli?
10 Ŵawukirano ŵanyake ŵakumanya yayi ico ŵangacita para ŵamanya kuti mubwezi wawo wacita cinthu cakususkana na malemba. Ŵangaghanaghana kuti mbuheni kuphalira ŵalara kuti ŵawovwire mubwezi wawo, ntheura ŵakukhala waka cete. Ŵakucita nthena cifukwa ca kuleka kumanya umo ŵangaŵira ŵakugomezgeka nadi ku mubwezi wawo. Nyengo zinyake wakwananga wangacicizga ŵabwezi ŵake kuti ŵaleke kuvumbura zakwananga zake. Ndipouli, mbawukirano pera yayi awo ŵali na suzgo ili. Ŵalara ŵanyake nawo para mubwezi wawo panji wamumbumba yawo wacita zakwananga, cingaŵaŵira cinonono kuti ŵaphalire ŵabali ŵalara mu mpingo. Kweni kasi Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakwenera kucita wuli?
11, 12. Kasi mukwenera kucitaci para mubwezi winu wakumucicizgani kuti mubise zakwananga zake, ndipo cifukwa wuli?
11 Wonani cakucitika ici. Tiyelezgere kuti mbali muwukirano zina lake Aliki, wamanya kuti mubwezi wake Sitivini wakutemwa kuwonelera vithuzithuzi vyamuziro. Aliki wakuphalira Sitivini kuti wakumufipira mtima cifukwa ca ivyo wakucita. Kweni Sitivini wakuŵikako mahara viŵi yayi ku ivyo munyake wakuyowoya. Apo Aliki wakuciska mubwezi wake kuti nkhani iyi yifike ku ŵalara, Sitivini wakuzgora kuti usange wakumutemwa nadi waleke kuyowoya nthena. Kasi Aliki wakwenera kopa kuti ubwezi umarenge? Panji wangaghanaghana kuti ŵalara ŵamumugomezga yayi para Sitivini wakakana nkhani iyi. Kweniso para Aliki wangakhala waka cete suzgo limarenge yayi. Nakuti suzgo ili lingacitiska kuti Sitivini wanangirethu ubwezi wake na Yehova. Aliki wangacita makora kukumbuka fundo yakuti, “kopa ŵanthu kukuthya msampha, kweni uyo wakugomezga Yehova tiwasungikenge.” (Zinth. 29:25) Kasi Aliki wakweneraso kucita vici? Wakwenera kudumbiskanaso nkhani iyi na Sitivini, kweni mwambura kumufyafyalika. Kuti wacite nthena, wakukhumbikwira cikanga. Panji pa nyengo iyi Sitivini wamuzomera kuti wakayowoye suzgo lake. Aliki wakweneraso kumuciska Sitivini kuti wakaphalire ŵalara nkhani iyi, na kumuphaliraso kuti usange watondeka kukayowoya yekha pa nyengo iyo ŵapangana mbwenu iyo ndiyo wamuŵaphalira.—Lev. 5:1.
12 Para namwe mungasangana na suzgo lanthena, manyani kuti pakwamba mubwezi winu wangapulikiska yayi kuti mukukhumba kumovwira. Kweni pamanyuma wangamanya kuti mukumukhumbira viwemi. Usange wakwananga wapokera wovwiri, nyengo zinyake wangamuwongani cifukwa ca cikanga ndiposo kugomezgeka kwinu. Kweni usange wamukwiyirani, ka mungati ni mubwezi muwemi nthena? Nyengo zose cinthu cakwenelera kucita nkhukondweska Yehova, uyo ni mubwezi withu mukuru. Para tikuŵika Yehova pa malo ghakwamba, awo ŵakumutemwa ŵaticindikenge cifukwa ca kugomezgeka kwithu ndipo ŵaŵenge ŵabwezi ŵithu ŵanadi. Dyabulosi tingamupanga malo yayi mu mpingo Wacikhristu. Para timupenge malo, mbwenu ticitiskenge citima mzimu utuŵa wa Yehova. Para tikuyezgayezga kusungilira utuŵa wa mpingo Wacikhristu, tikulongora kuti tikukolerana na mzimu utuŵa.—Efe. 4:27, 30.
Tikovwirika Kuzizipizga Viyezgo vya Mtundu Uliwose
13. Kasi ŵanthu ŵa Yehova ŵakusangana na viyezgo wuli, ndipo cifukwa wuli vyazara nthena?
13 Viyezgo vilipo vinandi comene. Mwaciyelezgero, tingasuzgika na ukavu, kumara kwa nchito, masoka ghacilengiwa, nyifwa ya mbali panji mubwezi, ulwari, na vinyake vyantheura. Pakuti tikukhala mu “nyengo zinonono,” tikwenera kumanya kuti nyengo yiliyose tingakumana na viyezgo. (2 Tim. 3:1) Para tasangana na suzgo, nchiwemi kuleka kwenjerwa comene. Mzimu utuŵa ungatipa nkhongono kuti tizizipizge viyezgo vya mtundu uliwose.
14. Nchivici cikawovwira Yobu kuti wazizipizge viyezgo?
14 Yobu wakasangana na masuzgo ghakucita kulondezgana waka. Cuma cake cose cikamara, ŵana ŵake ŵakafwa, ŵabwezi ŵake ŵakamucimbira, wakalwara comene, kweniso muwoli wake wakalopwa mwauzimu. (Job 1:13-19; 2:7-9) Kweni Yobu wakapembuzgika comene na Elihu. Elihu wakayowoya fundo ndiposo uthenga wakufuma kwa Yehova, ndipo wakaphalira Yobu kuti: “Imilirani, na kughanaghana na milimo yakuzizwiska ya Ciuta.” (Job 37:14) Nchivici cikawovwira Yobu kuti wazizipizge viyezgo? Wuli pakuyowoya za ise? Nase tingazizipizga viyezgo usange tikukumbuka na kulanguruka umo mzimu utuŵa wa Yehova ukawovwilirapo ŵanji. (Job 38:1-41; 42:1, 2) Mutepanji tingakumbukira nyengo iyo tikawonapo kuti Ciuta watovwira. Ciuta wandasinthe.
15. Nchivici cikawovwira mpositole Paulosi kuti wazizipizge viyezgo?
15 Mpositole Paulosi wakazizipizga masuzgo ghanandi ghakofya cifukwa ca cipulikano cake. (2 Kor. 11:23-28) Kasi nchivici cikamovwira kuti mtima wake ukhazikike? Kulomba ndiposo kugomezga comene Yehova. Pa nyengo iyo Paulosi wakatambuzgikanga, wakalemba kuti: “Fumu yikimilira pafupi nane ndipo yikanipa nkhongono, kuti kwizira mwa ine upharazgi ufiskike mwakukwana, ntheura kuti mitundu yose yipulike upharazgi uwu, ndipo nkhathaskika ku mulomo wa nkhalamu.” (2 Tim. 4:17) Cifukwa ca ivyo vikamucitikira, lekani Paulosi wakasimikizgira Ŵakhristu ŵanyake kuti ‘ŵangenjerwanga cara na kanthu kalikose.’—Ŵazgani Ŵafilipi 4:6, 7, 13.
16, 17. Yowoyani ciyelezgero cakulongora kuti Yehova wakovwira ŵanthu ŵake kuti ŵatonde viyezgo.
16 Roxana uyo ni mupayiniya, wajiwonera yekha umo Yehova wakovwilira ŵanthu ŵake. Wakati wapempha ku ŵabwana ŵake kuti walute ku ungano wa cigaŵa, ŵakamuzgora mwakukalipa kuti usange walutenge mbwenu nchito yamara. Ndipouli, Roxana wakaluta ku ungano uku wakulomba kuti nchito yileke kumumalira. Wati walomba, mtima wake ukakhazikika. Ungano ukati wamara, pa Mande Roxana wakaluta ku nchito ndipo ŵabwana ŵake ŵakamuphalira kuti nchito yamara. Roxana wakasoŵa kwakunjilira. Nangauli wakapokeranga malipiro ghacoko comene, kweni nchito iyi wakayikhumbanga nipera. Wakalombaso, ndipo wakaghanaghanira fundo yakuti Ciuta wamovwira kale mwauzimu apo wanguŵa ku ungano, ipo wamovwirengeso mwakuthupi. Apo wakaweleranga ku nyumba, Roxana wakawona pepara ilo pakalembeka kuti ŵakupenja ŵanthu awo ŵakumanya kusona na makina. Wakalemberako kalata. Nangauli bwana wakawona kuti Roxana wakuyimanya yayi nchito iyi, kweni wakamulemba, ndipo malipiro ghakaŵa ghawemi kuluska uko wakagwiranga pakwamba. Roxana wakawona kuti malurombo ghake ghazgoleka. Kweni candulo cikuru ico wakasanga cikaŵa cakuti wakaŵa na wanangwa wa kupharazgira ŵanyake mwa awo wakagwiranga nawo nchito. Ŵanthu ŵankhondi kusazgapo bwana ŵakamba kusambira Baibolo ndipo ŵali kubapatizika.
17 Nyengo zinyake tingamba kuwona nga kuti malurombo ghithu ghakuzgoleka yayi, cifukwa cakuti tindasange ivyo takhumbanga pa nyengo yeneyiyo panji tazgoleka mu nthowa yinyake. Pali cifukwa ciwemi ico Yehova wakucitira nthena. Iyo ndiyo wakucimanya, kweni ise panji tingazakapulikiska panthazi. Fundo yakuzirwa iyo tikwenera kukumbuka njakuti Ciuta, wakuŵajoworapo yayi ŵakugomezgeka ŵake.—Heb. 6:10.
Tikovwirika Kutonda Viyezgo
18, 19. (a) Cifukwa wuli tikukumana na viyezgo? (b) Kasi mungacita wuli kuti mutonde makora viyezgo?
18 Ŵanthu ŵa Yehova ŵakuzizikika yayi para ŵakuyezgeka, kugongoweskeka, kutambuzgika, ndiposo para ŵakucicizgika na ŵanyawo. Caru cikutitinkha. (Yoh. 15:17-19) Kweni mzimu utuŵa ungatovwira kutonda suzgo lililose ilo tingakumana nalo pakuteŵetera Ciuta. Yehova wazomerezgenge yayi kuti tiyezgeke mwakujumphizga. (1 Kor. 10:13) Watisidenge yayi nesi kutijowora. (Heb. 13:5) Wativikilirenge na kutikhozga usange tikupulikira Mazgu ghake. Kweniso mzimu wa Ciuta, ungacitiska Mkhristu munyithu kuti watovwire.
19 Para nyengo zose tikulomba na kuŵazga Baibolo, tilutilirenge kukhozgeka na mzimu wa Ciuta. Ipo tiyeni tilutilire ‘kukhozgeka na nkhongono zose mwakuyana na nkhongono [za Ciuta] zaucindami kuti tizizipizge mwakufikapo na kukhomezga na cimwemwe.’—Kol. 1:11.
[Mazgu ghamusi]
a Wonani Gongwe la Mulinda la Meyi 1, 2001, peji 27; na Galamukani! ya Cingelezi ya Febuluwale 8, 1993, peji 21-22.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kasi mungacita wuli kuti muzizipizge nthambuzgo?
• Kasi mukwenera kucitaci para yunji wakuti mubise zakwananga zake?
• Kasi mukwenera kuŵa na cigomezgo wuli para mukuyezgeka?
[Cithuzithuzi pa peji 28]
Kasi tikusambirakoci kwa Joshua na Kalebi?
[Cithuzithuzi pa peji 29]
Kasi mungawovwira wuli mubwezi winu uyo wacita kwananga?