Referensiaetik yuʼun te Sjunal kaʼteltik ta swenta tsoblej Jkuxlejaltik sok Kaʼteltik ta swenta Dios
4-10 YUʼUN NOBIEMBRE
KʼULEJALIL TE AY TA BIBLIA | 1 JUAN 1-5
«Ma me cʼuxuc xawaʼiy ta awoʼtanic te bahlumilal o te bintic ayic ta bahlumilal»
w05 1/1 paj. 10, parr. 13
Jtʼuntik te ejemplo te la yakʼ ta ilel te Jesús
Ay machʼatik ya yalik te ma spisiluk chopol te bintik ay ta balumilal. Manchukme jichnix-a, te bintik ay ta balumilal sok te bintik tʼujbilik ay yuʼune, ya xjuʼ ya schʼaytes koʼtantik ta spasbeyel yaʼtel te Jehová. Ta melel, spisil te bintik ya sjapbotik te balumilal maba ya yakʼ te ya xnoptsajotik ta stojol te Diose. Teme kʼux ta koʼtantik te bintik ay ta balumilal, manchukme ma chopoluk spisil, ya xjuʼ ya xchʼayotik yuʼun (1 Timoteo 6:9, 10). Jteb ma spisiluk te bintik ya sjapbotik te balumilal ya xjuʼ ya yutsʼinotik sok ya xjuʼ ya sbolobtes te jpensartik. Jich bitʼil teme ya kiltik pelikulaetik sok programaetik ta telebision te ya yaʼiyik majtamba, te ya xbajt ta yoʼtanik sleel skʼulejalik o mulwej, lekniwan ya xjajch kiltik te taleliletik-abi sok te jich ya xjajch jpastik-euke. Kʼalal ya jokintik te ants winiketik te jaʼ baem ta yoʼtanik sleel bayal sbilukik o ya sjachik yachʼil snegosioik, ya xjuʼ te jich ya xjajch jnoptik spasel-euke (Mateo 6:24; 1 Corintios 15:33).
w13 15/8 paj. 27, parr. 18
¿Bin talelil ya akʼan ya awakʼ ta ilel?
Yan te bin ya skoltayotik ta spʼajel «te bintic ayic ta bahlumilal» jaʼ te manchuk ya xchʼay ta koʼtantik te bin la stsʼibay te Juane: «Ya me xcʼax bahel te bahlumilal soc te bintic mulambil yuʼun te machʼatic ayic ta scuenta, yan te machʼa ya spas te bin ya scʼan yoʼtan te Diose, sbahtel qʼuinal ya xcuxaj stuquel» (1 Juan 2:17). Te balumilal yuʼun te Satanás jich yilel te mero smelelil sok te maʼyuk bin-ora ya xlaje, pero yame sta yorail te ya yichʼ lajinele. Mame xkakʼ jbatik ta loʼlayel, spisil te bintik ya sjapbotik te balumilal yame xlaj skʼoplal.
Jletik nakʼbil perlaetik
Te mantaliletik yuʼun Jehová jaʼ smelelil
Ta Escrituras Griegas Kristianas nojel ta mantaliletik banti ya yal kaʼiytik te talel kʼaxeluk kʼux ya kaʼiy jbatike. Te Jesús la yal te schebal mantalil te mukʼ skʼoplal: «Cʼux me xawaʼiy ta awoʼtanic apat-axuhc hich te bin utʼil cʼux yac awaʼiy aba» (Mat. 22:39). Te Santiago, te jaʼ yijtsʼin te Jesús, la yalbey skʼoplal te «Ley te toyol ay» (Sant. 2:8). Te jpuk-kʼop Juan la stsʼibay: «Quermanotac, ma ba ya jtsʼihbabeyex yachʼil mandaril, ha nix te antiguo mandaril awaʼiyejic ta shahchibal to. [...] Pero ya jtsʼihbabeyex yachʼil mandaril» (1 Juan 2:7, 8). ¿Bin la skʼan la yal te «antiguo mandaril» te xchie? Jaʼ yak ta yalbeyel skʼoplal te ya skʼan kʼuxuk ta koʼtantik te jpatxujktik. Antiguoix kʼoem melel «ta shahchibal to» yalojix-a te Jesuse. Pero «yachʼil mandaril» kʼoem, melel ay yanyantik te bin-utʼil ya skʼan ya kakʼtikxan ta ilel te kʼuxul oʼtanile. Te bitʼil jchʼuunjelotik yuʼun Cristo, ¿mabal jichuk te ya kaltik wokol yuʼun te ya kichʼtik jultesbeyel ta koʼtantik te mukʼ skʼoplal te kʼuxuk ta koʼtantik te jpatxujktik sok te ya skʼan ya jpʼajtik te sbikʼtal yoʼtan te balumilal ini?
it-2 paj. 635, parr. 8
Perdon
Kʼax lek te ya jkʼopontik Dios ta stojol te yantik soknix ta stojol te kongregasion ta skʼanel perdon. Jich la spas te Moisés ta stojol te lum Israel, aʼiybot skʼop yuʼun te Jehová kʼalal la yalbey ta jamal smul te israeletik sok te la skʼanbey te yakuk xpasbot perdon yuʼun te smulike (Nú 14:19, 20). Jaʼnix jich te Salomón la skʼopon Dios kʼalal la yakʼbey ta stojol te templo, sok la skʼanbey te yakuk spasbey perdon te lum yuʼun kʼalal ya sta smulik sok te ya sujtes yoʼtanike (1Re 8:30, 33-40, 46-52). Te Esdras la skʼopon Dios ta stojol te judioetik sok la yalbey ta jamal te smulike. Te bitʼil spisil yoʼtan la skʼopon te Diose, tijbot yoʼtan te pueblo yuʼun ya sjeltay te stalelik yuʼun jich ya xpasbotik perdon te Jehová yuʼun te smulike (Esd 9:13-10:4, 10-19, 44). Te Santiago la stijbey yoʼtan te yermanotak te yakuk xbajtik ta stojol te ansianoetik ta kongregasion te machʼa la sta smul swenta ya xkʼoponbotik Dios ta stojolik (Snt 5:14-16). Jaʼukmeto, ay jun «mulil scuenta lajel», jaʼ te sbolkʼoptayel te chʼul espiritu, jaʼ te machʼa spasemal yoʼtan ya spas mulil te banti maʼyuk perdon yuʼune. Jtul jchʼuunjel ma xjuʼ ya skʼoponbey Dios te machʼa spasemal yoʼtan ya spas mulile (1Jn 5:16; Mt 12:31; Heb 10:26, 27; ilawilxan ESPÍRITU; PECADO).
11-17 YUʼUN NOBIEMBRE
KʼULEJALIL TE AY TA BIBLIA | 2 JUAN 1 KʼALAL TA JUDAS
«Jpastik tulan yuʼun ya x-ayinotik ta smelelil kʼop»
w04 15/9 paj. 11, 12, parr. 8, 9
«Ichʼa me yip awoʼtanic ta scuenta te Cajwaltic»
Jnaʼojtik te bintik ya stuuntes te Satanás ta sloʼlaybelotik, melel te Biblia ya yalbotik ta jamal (2 Corintios 2:11). Te Satanás la spojbey spisil te bintik ay yuʼun te Job, la smilbey snichʼnab, la yakʼ kontrainotuk yuʼun te sfamilia, kʼax bayal swokol, labanot yuʼun te machʼatik skuyoj ta yamigotak, jaʼ yuʼun bayal la smel yoʼtan sok la skuy te ijkitayot yuʼun te Diose (Job 10:1, 2). Manchukme ma jaʼuk smul spisil te Satanás te wokoliletik ta ora ini, bayal jchʼuunjeletik yak ta kʼaxel swokolik. Te Satanás ya xjuʼ ya stuuntes te jwokoltik yuʼun ya schebajtes koʼtantik.
Te bitʼil ayotikix ta slajibal kʼajkʼale bayal bintik ya xjuʼ ya spejkʼantes te schʼuunel koʼtantike. Ayotik ta kuxinel ta jun balumilal banti jaʼ baem ta yoʼtanik sleel skʼulejalik sok te maʼyukix skʼoplal ta yoʼtanik te skʼop Diose. Spisil te bintik ya xkʼax ta telebision o yantikxan ya yakʼik ta ilel te ya yakʼ tseʼel-oʼtanil te mulwej sok te ma xyakʼbotik jwokoltike. Jteb ma spisiluk te ants winiketik «cʼax hich cʼux ta yoʼtanic a te bintic ay ta acʼoltayel ta bahlumilal te bin utʼil cʼux ta yoʼtanic te Diose» (2 Timoteo 3:1-5). Teme ma jpastik tulan ta spisil kiptik ta stulantesel te schʼuunel koʼtantike, ya xjuʼ ya xchebaj koʼtantik (Judas 3, TNM).
Jletik nakʼbil perlaetik
Te Jehová ya skʼan te yakuk jmulanbeytik yutsil te skʼuxul yoʼtan ta sbajtʼel kʼinale. Jaʼukmeto, ¿bin-utʼil ya xjuʼ kuʼuntik? Ta jujuntul ay ta jwentatik. Te Biblia jich ya yal ta stojol te j-abatetik yuʼune: «[Ayinanikme] ta stojol te scʼuxul yoʼtan Dios te cʼalal yaquex ta smahliyel te [...] acuxlejalic sbahtel qʼuinal» (Judas 21). Te kʼopil «ayinanikme» te xchie, jaʼ ya skʼan ya yakʼ ta naʼel te ay bin ya skʼan ya jpastik yuʼun jich ma xchʼay te skʼuxul koʼtantik ta stojol te Jehovae. Jich yuʼun ya skʼan ya kakʼbeytik yil skʼuxul koʼtantik ta swenta te kaʼteltike. Jaʼ yuʼun tulan skʼoplal te ya jojkʼoybey jbatik ta jujuntul: «¿Bin ya skʼan ya jpas yuʼun jich ya kakʼbey yil te Dios te kʼux ta koʼtane?». Swenta ya jtabeytik te sujtibe, akʼa jkʼopontik te bin akʼbot stsʼibay te jpuk-kʼop Juane: «Yuʼun chican te cʼux ta coʼtantic te Dios teme ya jchʼuhumbetic te mandariletic yuʼune. Ma ba wocol ta chʼuhunel te mandariletic yuʼune» (1 Juan 5:3). Jich bitʼil te bayal skʼoplal ta koʼtantik te ya kakʼbeytik yil te kʼax kʼux ta koʼtantik te Diose, akʼa kiltik bintik smakoj skʼoplal te bin la stsʼibaye.
La snaʼ te lek ilot yuʼun te Diose
¿Bin albilkʼop la yal te Enoc? Jaʼ ini: «Ilawil, talix te Cajwaltic soc tsobol ta mil ta mil te machʼatic yuʼun te chʼuhltesbilic, yuʼun ya yichʼ ta cʼop spisilic, yuʼun ya yalbe smul spisil machʼatic chopol yoʼtanic yuʼun spisil bintic cʼax chopol la spasic, soc yuʼun spisil te bintic ma lecuc la yalbeyic scʼoblal Dios te chopol jmulawiletique» (Judas 14, 15). Te bin chajpniwan la awaʼiye jaʼniwan te kʼoemix ta pasel yaʼiyel te bin la yal te Enoc, jich yaʼiyel te spasojix te Dios te bin la yale. Jaʼ ini, bayal j-alwanejetik jich la yalik-euk. Te bitʼil jich la yalike ya yakʼ ta naʼel te yuʼun-nanix ya xkʼot ta pasel-a te albilkʼopetike, te jich yilel te kʼoemix ta pasele (Isaías 46:10).
La snaʼ te lek ilot yuʼun te Diose
Te schʼuunel yoʼtan te Enoc ya yakʼ jojkʼoybey jbatik teme jich ya kiltik te balumilal ini jich bitʼil ya yil te Diose. Te bin la yal te Enoc, maba lajem skʼoplal ta ora ini, yato xtuun kuʼuntik. Te kastigo la yal te Enoc, kʼot ta pasel kʼalal tal te pulemal ta skʼajkʼalel te Noé banti la yichʼ lajinel te chopol ants winiketik. Jaʼ-abi la yakʼ ta naʼel te ya xtal yan tulan kastigo kʼaxemto jich-a te bitʼil nailale (Mateo 24:38, 39; 2 Pedro 2:4-6). Ta kʼajkʼal ini, te Dios chapalix yuʼun te mil ta mil chʼul-abatetik swenta ya xtal slajin te chopol ants winiketike. Ayukme skʼoplal ta koʼtantik te bin la yal te Enoc sok kakʼbeytik snaʼ te ants winiketik te kastigo ya xtale. Ayniwan ma skoltayotik te jfamiliatik sok te kamigotaktik sok ayniwan baeltik jtukel ya kaʼiy jbatik. Te Jehová maba la yijkitay te Enoc, jaʼnix jich te joʼotik maba ya yijkitayotik teme jun koʼtantik ta stojole.
18-24 YUʼUN NOBIEMBRE
KʼULEJALIL TE AY TA BIBLIA | APOCALIPSIS 1-3
«Ya jnaʼ bin yilel awaʼtel»
w12 15/10 paj. 13, parr. 8
¿Bin talelil yakat ta yakʼel ta ilel?
Swenta ya jpʼajtik te talelil-abi, akʼa jultes ta koʼtantik te ya yal te Biblia te ay ta swaʼel kʼab «huqueb eqʼuetic» te Jesús. Jaʼ ya yalbey skʼoplal te ansianoetik te tsabilik te ya xbajtik ta chʼulchan sok tey ochem skʼoplalik-euk-a te ansianoetik ta kongregasion. Jaʼ ya yil te Jesús te bitʼil ya stuuntes te «eqʼuetic» stsakoje (Apoc. 1:16, 20). Te bitʼil jaʼ jolal yuʼun te kongregasionetike, ya snaʼ te bintik ya spasik te jtsojb ansianoetike. Te Biblia ya yal te «sjel ta stsʼanabul yat cʼahcʼ te site», jaʼ ya skʼan ya yal te ya yil spisil te bintik ya spasik te ansianoetik, jaʼ yuʼun teme ay jtul ansiano ya skʼan ya yichʼ tojobtesele, te Jesús jaʼ ya yil te bin-ora sok te bin-utʼil ya yichʼ tojobtesele (Apoc. 1:14). Jich yuʼun akʼa kichʼtik ta mukʼ te winiketik te akʼbil yaʼtelik ta swenta te chʼul espiritu, melel te Pablo jich la stsʼibay: «Chʼuhumbeyahic smandar te machʼatic scuentahinejex, acʼa abahic ta cuentahinel yuʼunic, como hich ya scanantaybeyex achʼuhlelic te bin utʼil machʼatic ya yaqʼuic cuenta te yaʼtelique. Hich me xapasic scuenta yuʼun tseʼel yoʼtanic ya xʼaʼtejic, te ma xʼaletuc yoʼtanic awuʼunic, como mayuc bin lec yac atahic yuʼun» (Heb. 13:17).
w12 15/4 paj. 29, parr. 11
Te Jehová ya skanantayotik
Te najalsitil te ya xchiknaj ta kapitulo 2 sok 3 yuʼun Apocalipsis, te Jesucristo la yil te bin yak ta kʼoel ta pasel ta siete kongregasionetik ta Asia Menor. Te najalsitil ya yakʼ ta naʼel te ma jaʼuknax ya yil te Cristo te bin ya spasik ta spisilike, ya yil ta jujunchajp te bintik ya spas te kongregasionetike. Jaʼnix jich ay la yalbey sbiilik ta jujuntul, ta spisil-abi la stijbey yoʼtan sok la yakʼbey te tsitsel ya xtuun yuʼunike. ¿Bin ya yakʼ jnoptik-abi? Te bin-ora kʼot ta pasel te najalsitil ini jaʼ ta 1914. Te siete kongregasionetik jaʼ ya yalbey skʼoplal te machʼatik tsabilik te ya xbajtik ta chʼulchane, te tsitseletik la yakʼbeye ya xtuun yuʼunik-euk spisil te kongregasionetik te ay ta lum yuʼun Dios ta swolol Balumilal. Ta swenta-abi, ya yakʼ jnaʼtik te Jehová ya stuuntes te sNichʼan ta swentainel te lum yuʼune. ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ya jtatik lekilal yuʼun te tojobtesel ya yakʼe?
w01 15/1 paj. 20, parr. 20
Pajal akʼa beenukotik sok te organisasion yuʼun Jehová
Swenta pajal ya xbeenotik sok te organisasion yuʼun te Jehová ya skʼan ya xkʼot ta koʼtantik te jaʼ yakʼojbey yaʼtel te Jesucristo ta «jolal yuʼun te iglesia [o kongregasion]» (Efesios 5:22, 23). Jaʼnix jich mukʼ skʼoplal te bin la yal te Jehová ta Isaías 55:4: «Ilawil, la jcacʼ te ha testigo ya xcʼoht ta stojol te pueblohetic, ha jtsobaw soc jpʼijubteswanej ta stojol te nacionetique». Chikan ta ilel te ya snaʼ spasel te yaʼtel te Jesús jich bitʼil jolal. Jaʼnix jich ya snaʼbey sba te tuminchijetik yuʼun sok ya snaʼ te bin yilel yaʼtelik. Te kʼalal la yilbey yaʼtel te siete kongregasionetik ta Asia Menor, joʼeb buelta jich la yal: «Ya jnaʼ bin yilel awaʼtel» (Apocalipsis 2:2, 19; 3:1, 8, 15). Te Jesús ya snaʼ te bin ya xtuun kuʼuntik jich bitʼil te Jehovae. Jun buelta te kʼalal la skʼopon Dios te Jesús jich la yal: «Como te Atatic snaʼojix te bin ya xtuhun awuʼunic te cʼalal ma to ba acʼambeyejic a» (Mateo 6:8-13).
Jletik nakʼbil perlaetik
Te Wentainel yuʼun Dios ya slajin te skontratak
Te albilkʼop la yal te Jesús ta swenta te slajibal kʼajkʼal ya yakʼ ta naʼel te ay chaʼoxchajp te bintik mukʼik skʼoplal te ya xkʼot ta pasel te kʼalal nopolix-a te guerra yuʼun Armagedón. Te chaʼchajp te bin ya xbajt kilbeytik skʼoplale ya jtatik ta Ebanjelio yuʼun Mateo, Marcos sok Lucas (kʼopona Mateo 24:29-31; Marcos 13:23-27; Lucas 21:25-28).
Parte ya yichʼ akʼel te tuminchijetik sok te tentsunetik. Te skontratak te Wentainel yuʼun te Diose ay bin ya yilik te ya xkʼot ta pasel te ya x-akʼbotikxan swokolik yuʼune. Te Jesús jich la yal: «Ya me yilic te Nichʼanil ay ta scuenta winic te yac ta talel ta tocal soc bayel yuʼel soc yutsilal» (Mar. 13:26). Te bitʼil ya yakʼ ta ilel yuʼel te Jesuse, ya yakʼ ta naʼel te ya xtal yichʼ ta kʼop te ants winiketike. Ta yan albilkʼop te la yal ta swenta te slajibal kʼajkʼal la scholbey ta lek skʼoplal ta swenta te ichʼel ta kʼope. Jaʼ te lokʼombakʼop yuʼun te tuminchijetik sok te tentsunetik (kʼopona Mateo 25:31-33, 46). Te ants winiketik te jun yoʼtan ya yakʼ sbaik ta stojol te Wentainel yuʼun te Diose yame yichʼik albeyel te jaʼik «tuminchijetic». Soknix ya yichʼik albeyel: toya ajolik «como nopolix te colel awuʼunique» (Luc. 21:28). Pero te machʼatik ya skontrainik te Wentainel yuʼun te Diose yame yichʼ albeyel te jaʼik «tentsunetique». Yame «xhahch smel yoʼtanic» te kʼalal ya yilik te ya «xbahtic ta castigo sbahtel qʼuinal» (Mat. 24:30; Apoc. 1:7).
w09 15/1 paj. 31, parr. 1
Te bintik mukʼik skʼoplal ta libro yuʼun Apocalipsis (parte 1)
2:7. ¿Bin-a te «tsʼunubil qʼuinal yuʼun Dios»? Te bitʼil jaʼ la yichʼik albeyel te machʼatik tsabilik yuʼun ya xbajtik ta chʼulchan, te tsʼunbil kʼinal te ya yichʼ alele, jaʼ te chʼulchane, te banti ay te Jehová. Ta melel, jaʼ jun nichimal kʼinal. Te machʼatik tsabilik te ya xbajtik ta chʼulchan te jun yoʼtan ya yakʼ sbaike ya xjuʼ ya sloʼbeyik «sit te teʼ scuenta cuxlejal», ya skʼan ya yal-abi te maʼyuk bin-ora ya xlajike (1 Cor. 15:53).
25 YUʼUN NOBIEMBRE KʼALAL TA 1 YUʼUN DISIEMBRE
KʼULEJALIL TE AY TA BIBLIA | APOCALIPSIS 4-6
«Chantul te machʼatik kajajtik tal ta kabayo»
¿Machʼatik-a te kajajtik tal ta kabayo te ya yalbey skʼoplal te Apocalipsis?
¿Machʼa-a te kajal ta kabayo ini? Jaʼnix ya yakʼ jnaʼtik te libro yuʼun Apocalipsis. Ta cheʼoxebxan kapitulo bael ya yalbey skʼoplal te machʼa kajal ta kabayo ya sbiilin «Scʼop Dios» (Apocalipsis 19:11-13). Te biilil «Scʼop Dios» jaʼ ya yalbey skʼoplal te Jesucristo, melel jaʼ jkʼasesej kʼop yuʼun te Diose (Juan 1:1, 14). Jaʼnix jich ya sbiilin: «Ajwalil yuʼun ajwaliletic soc principal yuʼun principaletic» sok ya yichʼ albeyel te «Stalel Jun Yoʼtan soc Smelelil» (Apocalipsis 19:11, 16). Ta melel, akʼbil yaʼtel jich bitʼil jtul ajwalil te ya yaʼiy tsalawe, jaʼnix jich toj stukel sok maba ya stoy sba yuʼun te yaʼtele. Pero ay yantikxan jojkʼoyeletik.
¿Machʼatik-a te kajajtik tal ta kabayo te ya yalbey skʼoplal te Apocalipsis?
Jich yuʼun, ¿bin-ora jajch spas yaʼtelik te chantul kajajtik tal ta kabayoe? Jaʼ nail te Jesús te kʼalal la yichʼ akʼbeyel skorona (Apocalipsis 6:2). ¿Bin-ora la yichʼ akʼbeyel yaʼtel ta Ajwalil ta chʼulchan? Ma jaʼuk te kʼalal chaʼkuxaj sok te mo bael ta chʼulchane, melel te Biblia ya yal te lato smaliy te bin-ora ya x-och ta Ajwalile (Hebreos 10:12, 13). Te Jesús la scholbey yaʼiy te jnopojeletik yuʼun te bin-utʼil ya xjuʼ ya snaʼik bin-ora ya xjajch ta mantalteswanej ta chʼulchan. La yal te kʼalal ya xjajchix ta mantalteswanej-ae ya xchiknaj bayal wokoliletik ta Balumilal. Ya xjajch guerra, ya xtal wiʼnal sok chamel (Mateo 24:3, 7; Lucas 21:10, 11). Te kʼalal jajch te Primera Guerra Mundial ta 1914, chiknaj ta ilel te kʼotix yorail te och ta Ajwalil te Jesús sok te jajchotikix ta kuxinel «ta slajibal cʼahcʼal» jich bitʼil ya yal te Bibliae (2 Timoteo 3:1-5).
¿Machʼatik-a te kajajtik tal ta kabayo te ya yalbey skʼoplal te Apocalipsis?
Te machʼa kajal ta kabayo ini jaʼ skʼoplal te guerrae. Jich bitʼil ya kiltik, la slajin te lamalkʼinal ta swolol Balumilal, ma jaʼuknax ta chaʼoxpam nasionetik. Ta 1914 jajch te Primera Guerra Mundial te maʼyuk jich kʼoem ta pasele. Patil jajch te Segunda Guerra Mundial, te jaʼ bayalxan lajik bitʼil te sbabial guerrae. Ay staojik ta tʼunel te aylaj kʼaxem ta 100 millón ta tul ants winiketik lajemik ta swenta te guerraetik jaʼto tal ta 1914. Sok ay bayalxan millón ta tul te la sta swokolik ta swenta-abi.
¿Machʼatik-a te kajajtik tal ta kabayo te ya yalbey skʼoplal te Apocalipsis?
«La jquil ay jcoht ihcʼal cawu. Te machʼa cajal tey a ay ta scʼab spʼisojbil yalal. La jcaʼiy ay machʼa cʼopoj ta yohlil te chaneb bintic cuxajtic, te hich la yal: Jun denario stojol te jun litro trigo, soc jun denario stojol te oxeb litro cebada, pero ma me xawixtalan te aceite soc te vino» (Apocalipsis 6:5, 6).
Te machʼa kajal ta kabayo ini jaʼ skʼoplal te wiʼnale. Te wiʼnal ya yalbey skʼoplal ta bersikuloetik ini kʼax tulan, melel te «jun litro trigo» ya yichʼ manel ta jun denario, te jich stojol te jun kʼajkʼal aʼtel ta sbabial siglo (Mateo 20:2). Jichnix stojol kʼot-euk te «oxeb litro cebada», weʼelil te pekʼelxan stojol bitʼil te trigo. ¡Kʼax tulan ya yilik te machʼatik bayalik ta sfamiliae! Patil la yichʼik albeyel te ya xatbey sbaik te aseite sok te bino, te bin bayal ya xtuun yuʼunik ta kʼajkʼal-abi.
¿Machʼatik-a te kajajtik tal ta kabayo te ya yalbey skʼoplal te Apocalipsis?
Te schanebal te machʼa kajal tal ta kabayo jaʼ skʼoplal te lajel, te ya yakʼ chamel o yantikxan. Te kʼalal kʼaxemix-a te 1914, te gripe española bayal millón ta tul ants winiketik lajik yuʼun. Ay stʼunojik te aylaj 500 millón akʼbotik te chamel-abi, jtul ta ox-oxtul ants winiketik tsakot te chamel-abi.
Te gripe española jaʼ sjajchibaltonax-abi. Ay chaʼoxtul inbestigadoretik la stʼunik te aylaj bayal ta cien millón lajik yuʼun te biruela ta siglo veinte. Ta kʼajkʼal ini, bayal millón ta tul ants winiketik ya xlajik yuʼun te sida, te sak-obal, te malaria manchukme ay bayal poxiletik spasojikix te ants winiketike.
Chikan teme jaʼ ta swenta te guerra, wiʼnal o chamel, te ants winiketik yananix xlajik-a. Te lajel yaknanix ta smilel-a te ants winiketik sok maʼyuk bin ya smaliyikix yuʼun.
Jletik nakʼbil perlaetik
re paj. 76, parr. 8
Yutsilal te smukʼul juktajib te Jehová te ay ta chʼulchan
Te Juan snaʼoj-a te ay saserdoteetik te ya x-abatinik ta tabernáculo ta namey kʼinal. Jaʼ yuʼun chajpnaxniwan la yil-a te bin la sta ta ilele: «Ta sjoyobal te mucʼul-huctajibal ay chaneb schaʼwinic (24) mucʼul huctajibaletic soc ay chaneb schaʼwinic (24) ta tuhl mamaletic huhcajtic tey a, slapojic sac scʼuʼ spaqʼuic soc ay ta sjolic coronahetic pasbilic ta oro» (Apocalipsis 4:4). Maba la yalbey skʼoplal saserdoteetik, la yalbey skʼoplal te ay 24 ta tul mamaletik, te ayik ta juktajibaletik sok te ay skoronaik jich bitʼil ajwaliletik. ¿Machʼatik-a te mamaletik-abi? Jaʼik te machʼatik tsabilik te ya xbajtik ta chʼulchan te ayik ta kongregasionetik te chaʼkuxajemikix sok te yichʼojix yaʼtelik jich bitʼil albotik ta jamal yuʼun te Jehová. ¿Bin-utʼil ya jnaʼtik-abi?
re paj. 80, parr. 19
Yutsilal te smukʼul juktajib te Jehová te ay ta chʼulchan
¿Machʼatik skʼoplal te bintik kuxajtike? Ta yan najalsitil te la yil te j-alwanej Ezequiel ya skoltayotik ta snaʼbeyel te sujtibe. Te Ezequiel la yil te Jehová te jukul ta smukʼul sjuktajib ta sba te karro sok jokinbil yuʼun te bintik kuxajtik te pajal yilel sok te bintik la scholbey skʼoplal te Juane (Ezequiel 1:5-11, 22-28). Patil, te Ezequiel la yil yan buelta te karro te banti jukul te Jehová soknix te jokinbil yuʼun te bintik kuxajtike. Pero ta ora ini, la yal te jaʼ kerubinetik (Ezequiel 10:9-15). Te chaneb bintik kuxajtik la yil te Juane, ya skʼan ya yal te bayal kerubinetik yuʼun te Diose, jaʼik chʼul-abatetik te mero mukʼ yaʼtelik ta organisasion yuʼun Jehová ta chʼulchan. Te Juane ma chajpuknax la yil te bayal kerubinetik te nopol ayik ta stojol te Jehová, melel ta tabernáculo ta namey kʼinal ay cheb kerubinetik te pasbilik ta oro te ay ta sba te skaxaul chapbilkʼop, te jaʼ señail sjuktajib te Jehová. Ta yolil te cheb kerubinetik-abi, lokʼ tal sKʼop te Jehová ta yalbeyel te israeletik te mantalil ya skʼan ya schʼuunike (Éxodo 25:22; Salmo 80:1).
cf paj. 36, parr. 5, 6
«Te Choj yuʼun te jchahp yuʼun Judá»
Te choj naʼbil sba te ma xiwe. ¿Aybal awiloj jkojt mukʼul choj? Teme jiche, makalniwan ta maya ta zoológico te banti makal te chambalametike. Manchukme jich-abi yananix jxiʼtik-a. Kʼalal ya jta jbatik sok te mukʼul chambalam ini te xiʼbantik sbae, yananix xlokʼotik ta anel yuʼun-a te xiwele. Te Biblia ya yalbey skʼoplal te choj te «ay yip ta yohlil spisil te chambahlametic, te mayuc bin ora ya suht ta spat» (Proverbios 30:30). Jaʼ jich ma xiw-euk te Cristo.
Kilbeytik skʼoplal oxchajp banti la yakʼ ta ilel Jesús te ma xiw jich bitʼil te choj: kʼalal la skoltaybey skʼoplal te smelelil kʼop, kʼalal la yakʼ ta nopel te bin stojil ta pasel sok te kʼalal la yichʼ kontrainel. Chikan teme ya xiwotik o maʼuk, ya xjuʼ ya jkʼayintik sok ya xjuʼ ya kakʼtik ta ilel te talelil-abi.