SKARTA SANTIAGO
1 Voʼon Santiagoun,+ smosoun Dios xchiʼuk smosoun Kajvaltik Jesukristo, jaʼ sventa li 12 ta chop nitilulal ti ta buyuk noʼox oyike:
¡Chabanukoxuk!
2 Kuni ermanotak, kuxetuk noʼox me avoʼontonik ta skotol kʼalal chanuptanik ep ta tos prevaetike,+ 3 yuʼun anaʼojik mi laj yichʼ akʼel ta preva li xchʼunel avoʼontonike, jaʼ tskoltaoxuk sventa xkuch avuʼunik.+ 4 Mi jech-o chkuch avuʼunike, jaʼ tskoltaoxuk sventa xatsak avipik, jech lek oyoxuk xchiʼuk lek chapaloxuk ta skotol, muʼyukuk me kʼusi skʼan avuʼunik.+
5 Pe mi oy junuk avuʼunik ti skʼan to spʼijile, akʼo skʼanilanbe Dios,+ yuʼun tskʼupin yakʼel xchiʼuk muʼyuk bu ch-ilin,*+ vaʼun ch-akʼbat li buchʼu tskʼane.+ 6 Pe oyuk me xchʼunel yoʼonton kʼalal tskʼane,+ mu me xchibetuk yoʼonton,+ yuʼun li buchʼu xchibet yoʼontone xkoʼolaj kʼuchaʼal yok nab ti xyukʼlajet ta ikʼe xchiʼuk ti chjipat batel ta jujujote. 7 Ta melel, muʼyuk kʼusi tsmala ch-akʼbat jsetʼuk* yuʼun Jeova* li vinik taje; 8 jaʼ jun vinik ti mu xnop lek yuʼun li kʼusi tspase+ xchiʼuk ti mu junuk noʼox be stamoje.
9 Pe li ermano ti bikʼit skʼoplal ilbile jaʼ kuxetuk-o yoʼonton ta skoj ti chtoybat skʼoplale+ 10 xchiʼuk kuxetuk yoʼonton li jkʼulej ta skoj ti chichʼ bikʼtajesbel skʼoplale,+ yuʼun jech chkʼot ta stojolal jech kʼuchaʼal li xnich tsʼiʼleletike. 11 Chtakij yuʼun tsʼiʼleletik kʼalal solel chchikʼvan chlokʼ tal li kʼakʼale, vaʼun chlilij li xnichtake xchiʼuk chlaj ti kʼu toʼox yelan kʼupil sbae, jaʼ jech chlaj ek li jkʼulej mi jech-o tsaʼ li kʼusi tskʼan yoʼontone.+
12 Xmuyubaj noʼox li jun krixchano ti jech-o chkuch yuʼun li prevae,+ yuʼun mi lek ch-ilate ch-akʼbat li korona sventa kuxlejal+ ti jech onoʼox yaloj Jeova* ta sventa li buchʼutik jech-o chkʼanate.+ 13 Mu me buchʼu xi chal kʼalal tsnuptan prevae: «Chakʼun ta preva li Diose». Yuʼun muʼyuk buchʼu xuʼ xakʼ ta preva ta kʼusitik chopol li Diose, jaʼ jech li Dios eke muʼyuk buchʼu chakʼ ta preva. 14 Moʼoj, ta jujuntal chichʼik akʼel ta preva kʼalal tijbil yoʼontonik xchiʼuk loʼlabilik ta skoj li kʼusi tskʼan yoʼonton stukike.+ 15 Jech oxal, mi laj xa yakʼ yibel li kʼusi tskʼan yoʼontonike, chkʼot ta pasel li mulile, vaʼun mi laj xa ox yichʼ pasel li mulile, chakʼ lajelal.+
16 Mu xaloʼla aba atukik, kuni kʼanbil ermanotak. 17 Te likem tal ta akʼol skotol li lekil matanal xchiʼuk li tukʼil matanale,+ te likem tal ta stojolal li Totil yuʼun lus ta vinajele,+ yuʼun li stuke mu snaʼ xjel jech kʼuchaʼal chjelilan li snakʼobal kʼusitike.+ 18 Jaʼ jech la skʼan yoʼonton ti lijvul ta lokʼel ta skoj ti laj kaʼitik li kʼop ti jaʼ melele.+ Taje jaʼ sventa xijkʼot ta sba sat ta skotol li spasbentake.+
19 Naʼik me liʼe, kuni kʼanbil ermanotak: skʼan me akotolikuk oyuk ta avoʼontonik xchikintael, nopik me lek kʼalal chakʼopojike,+ mu me xa-ilinik ta anil,+ 20 yuʼun maʼuk tspas kʼusi tukʼ ta sat Dios kʼalal ch-ilin li jun krixchanoe.+ 21 Jaʼ yuʼun, jipik lokʼel skotol li kʼusitik ikʼike xchiʼuk skotol li choplejale,+ ta manxoal xachʼamik li skʼop Dios ti la stsʼun ta atojolalik ti xuʼ spojoxuke.
22 Akʼo mi jech, pasik me li kʼusi chal skʼop Diose,+ maʼuk ti jecheʼ noʼox chachikintaike, ti chaloʼla aba atukik ti melel xa avalojik li kʼusi chanopike. 23 Yuʼun mi oy buchʼu jaʼ noʼox chchikinta li skʼop Diose, pe ti muʼyuk bu tspase,+ xkoʼolaj kʼuchaʼal li vinik ti tskʼel sat ta nene. 24 Tskʼel sba, pe mi bate, ta ora noʼox chchʼay xaʼi kʼusi krixchanoal. 25 Pe li buchʼu tskʼel sba lek li ta tukʼil mantal+ ti chakʼ kolebal xchiʼuk ti chakʼbe-o yipal spasele, maʼuk jecheʼ noʼox chchikinta un bi, yuʼun tspas li abtelale; vaʼun xmuyubaj noʼox ta spasel.+
26 Mi oy junuk vinik tsnop ti chichʼ ta mukʼ Diose,* pe mi mu snaʼ spajesel li yokʼe,+ yakal tsloʼla yoʼonton stuk xchiʼuk chʼabal sbalil ti jech chichʼ ta mukʼ Diose. 27 Li ichʼel ta mukʼ* ti sak xchiʼuk ti muʼyuk ikʼ ta sat Jdiostik xchiʼuk Jtotike jaʼ liʼe: jchabitik li ololetik ti chamem stot smeʼike+ xchiʼuk li antsetik ti chamem smalalik+ kʼalal oy tsots svokolike+ xchiʼuk ti chʼabaluk jpaltailtik* ta balumile.+
2 Kuni ermanotak, muʼyuk xchʼunel avoʼontonik ta stojolal Kajvaltik Jesukristo ti oy smukʼulale, yuʼun tʼujbil noʼox buchʼu lek chavilik, ¿mi mu jechuk?+ 2 Mi och talel jun vinik ti bu tsoboloxuk ti pasbil ta oro s-aniyoaltak sniʼ skʼobe xchiʼuk ti toj kʼupil sba skʼuʼ spokʼ slapoj talele, pe ti te ch-och talel jun abol sba vinik xtok ti ikʼ skʼuʼ spokʼe, 3 mas lek chavilik li buchʼu toj kʼupil sba skʼuʼ spokʼ slapoj talele xchiʼuk xi chavalbeike: «Voʼote, liʼ xachoti ti bu mas leke», vaʼun xi chavalbeik li buchʼu abol sbae: «Teuk vaʼlan maʼ voʼote» o «te xachoti ta nopol skajleb kakan».+ 4 ¿Mi mu tʼujbiluk xa noʼox buchʼu lek chavilik mi jech chapasik kʼuchaʼal taje+ xchiʼuk mi mu kʼotemukoxuk xa ta jchapanvanej ti toj chopol chachapanvanike?+
5 Aʼio avaʼiik, kuni kʼanbil ermanotak. ¿Mi mu jaʼuk la stʼuj Dios li buchʼutik abol sba ch-ilatik yuʼun krixchanoetik sventa jkʼulejikuk ta skoj li xchʼunel oʼontonale+ xchiʼuk ti xuʼuninik li Ajvalilal* ti jaʼ jech yaloj chakʼbe li buchʼutik skʼanojik Diose?+ 6 Pe muʼyuk avichʼojik ta mukʼ li buchʼutik abol sbaike. ¿Mi mu jaʼuk chilbajinoxuk li jkʼulejetike+ xchiʼuk ti chjochoxuk batel ta chapanobbailetike? 7 ¿Mi mu jaʼuk chchopol kʼopojik ta stojolal li lekil biil ti chavakʼik ta ojtikinele? 8 Jech oxal, mi chachʼunik li mantal chal ajvalil jech kʼuchaʼal xi chal li tsʼibe: «Skʼan me xakʼan achiʼil jech kʼuchaʼal akʼanoj aba atuke»,+ lek tajek ti jech chapasike. 9 Pe yakal me chasaʼ amulik mi jech-o chapasik ti tʼujbil noʼox buchʼu lek chavilike,+ jech xtok, li mantale ta me xal ti oy amulik ta skoj ti jpasmuliloxuke.+
10 Yuʼun mi oy buchʼu chchʼun skotol Mantal, pe mi oy kʼusi muʼyuk lek bat ta pasel yuʼun jtosuke, jpʼajmantal xa me chkʼot ta skotol li kʼusitik chale.+ 11 Yuʼun li buchʼu xi laj yale: «Mu xaloʼla anup achiʼil»+ ti xie, xi laj yal xtoke: «Mu xamilvan».+ Vaʼun chaʼa, akʼo mi muʼyuk chaloʼla anup achiʼil, pe mi chamilvane, jpasmulil xa me chakʼot ta sventa li mantale. 12 Jechuk-o me xakʼopojik xchiʼuk jechuk-o me xapas atalelalik jech kʼuchaʼal li buchʼutik chichʼik chapanel ta mantal ti chakʼ kolebale.+ 13 Muʼyuk me xkʼuxul oʼontonal chichʼ chapanel li buchʼu muʼyuk chkʼuxubinvane,+ yuʼun li kʼuxubinele mas tsots skʼoplal kʼuchaʼal li chapanele.
14 Kuni ermanotak, ¿kʼusi sbalil mi oy buchʼu chal ti oy xchʼunel yoʼonton, pe ti muʼyuk kʼusitik lek tspase?+ Mu xkol-o ta skoj li xchʼunel yoʼontone, ¿mi mu jechuk?+ 15 Mi oy junuk ermano o ermana ti chʼabal skʼuʼ spokʼ* xchiʼuk ti chʼabal sveʼel sventa li jun kʼakʼale, 16 pe mi oy buchʼu junukal avuʼunik ti xi chalbee: «Junuk avoʼonton batanik; oyuk lek akʼuʼ apokʼik xchiʼuk nojuk lek achʼutik», pe ti muʼyuk bu chavakʼbeik li kʼusi chtun yuʼun ta sventa sbekʼtalike, ¿mi oy van sbalil ti jech chavalike?+ 17 Jaʼ jech ek, kʼalal jaʼ noʼox oy li xchʼunel oʼontonale, pe mi muʼyuk yabtelale, chamem.+
18 Pe oy van buchʼu xi chale: «Oy xchʼunel avoʼonton maʼ voʼote, yan li voʼone oy kʼusitik lek ta jpas. Akʼbun kil li xchʼunel avoʼonton ti chʼabal yabtelale, yan li voʼone chkakʼ avil li xchʼunel koʼonton ta skoj li kʼusitik lek ta jpase». 19 Achʼunoj ti jun noʼox Dios oye, ¿mi mu jechuk? Lek tajek ti jech achʼunoje. Akʼo mi jech, xchʼunoj li pukujetik eke xchiʼuk chnikik ta xiʼel.+ 20 Pe li voʼot krixchanoot ti chʼabal abalile, ¿mi chakʼan chanaʼ ti mu kʼusi xtun-o li xchʼunel oʼontonal kʼalal chʼabal yabtelale? 21 ¿Mi mu tukʼuk kʼot skʼoplal jtotik Abraan ta skoj ti oy kʼusitik lek la spas kʼalal laj xa ox yakʼ ta skajleb matanal li Isaak ti jaʼ xnichʼone?+ 22 Chavil ti la spasbe yabtelal li xchʼunel yoʼontone, jech xtok, tukʼib batel xchʼunel yoʼonton ta skoj ti oy kʼusitik lek la spase,+ 23 vaʼun kʼot ta pasel li tsʼib ti xi chale: «Li Abraane laj yakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolal Jeova,* jech oxal laj yichʼ alel ti tukʼ skʼoplale»,+ vaʼun yamigo Jeova* la sbiin.+
24 Chavilik ti jaʼ tukʼ chichʼ-o albel skʼoplal li jun krixchano kʼalal oy kʼusitik lek tspase, maʼuk noʼox ta skoj li xchʼunel oʼontonale. 25 Jaʼ jech ek li jchonbail ants Raabe, ¿mi mu jaʼuk tukʼ laj yichʼ-o albel skʼoplal ta skoj ti oy kʼusitik lek la spas kʼalal toj lek la xchʼam li j-almantaletik xchiʼuk ti ta yan xa-o be la stak batele?+ 26 Ta melel, jech kʼuchaʼal chamem jbekʼtaltik kʼalal chʼabal xa yipe,*+ jaʼ jech chamem xchʼunel koʼontontik kʼalal chʼabal yabtelal eke.+
3 Kuni ermanotak, maʼuk jchanubtasvanejoxuk akotolik jechuk ti kʼu avepal chachanubtasvanike, yuʼun kʼalal chijkʼot ta jchanubtasvaneje mas tsots kʼusi ta jbaintik ta stojolal Dios.+ 2 Yuʼun ep ta velta ta jmak* kakan* jkotoltik.+ Mi oy buchʼu mu smak yakan ta skʼopojele, jaʼ jun tukʼil vinik ti xuʼ yuʼun spajesel sjunul sbekʼtale. 3 Mi ta jtikʼbetik sfrenoal ye li kaʼetik sventa xchʼun jmantaltike, spas kuʼuntik ta mantal skotlej. 4 Kʼelavilik xtok li varkoetike, manchuk mi toj mukʼtik xchiʼuk kʼalal chjochatik batel ta tsatsal ikʼe, ta uni bikʼit noʼox stsʼotobil chichʼ ikʼel batel ti bu tskʼan chbat li jtsʼotvarkoe.
5 Jaʼ jech li kokʼtik oy ta jbekʼtaltik eke, manchuk mi bikʼit noʼox, kʼusiuk noʼox chlokʼ ta alel yuʼun ti xtoyet xa ta jpas-o jbatik yuʼune. ¡Kʼelavilik ti ep chchikʼ batel teʼtikaltik li uni juteb noʼox kʼokʼe! 6 Jaʼ kʼokʼ li kokʼtik eke.+ Li kokʼtike jaʼ stsʼak jbekʼtaltik ti tspas choplejale xchiʼuk chikʼubtas sjunul jbekʼtaltik.+ Xuʼ sokes jkuxlejaltik xchiʼuk xkoʼolaj kʼuchaʼal Jeena* ta skoj ti tslajesutike. 7 Yuʼun skotol li jeltos stsʼunbal jtiʼvanej chonbolometik jech kʼuchaʼal li mutetike, li chonetik ti xkilet ta lum chanave xchiʼuk li chanul nabe chichʼik pasel ta mantal xchiʼuk pasbilik xa ta mantal yuʼun li krixchanoetike. 8 Pe mu junuk krixchano spas yuʼun ta mantal li yokʼe. Mu stakʼ pasel ta mantal, kʼajomal chakʼ choplejal xchiʼuk noj ta veneno ti chmilvane.+ 9 Ta kokʼtik ta jkʼupil kʼoptatik li Jeovae,* li Totile, jech xtok, ta kokʼtik ta jchopol kʼoptatik krixchanoetik ti laj yichʼik pasel kʼuchaʼal «slokʼol Diose».+ 10 Ta ketik chkaltik bendision xchiʼuk ta ketik chijchopol kʼoptavan.
Kuni ermanotak, muʼyuk lek ti jech chkʼot ta pasele.+ 11 Li ta jun noʼox nioʼe mu stakʼ te xburbun* chlokʼ talel voʼ ti stakʼ uchʼel* xchiʼuk li chʼail voʼe, ¿mi mu jechuk? 12 Kuni ermanotak, mu xakʼ oliva li steʼel igoe, jech xtok, mu xakʼ igo li steʼel uvae, ¿mi mu jechuk?+ Jech xtok, ti bu chlokʼ tal chiʼpikʼan voʼe mu stakʼ te xlokʼ tal voʼ ti stakʼ uchʼele.
13 ¿Buchʼu pʼij xchiʼuk lek xaʼibe smelolal avuʼunik? Akʼo yakʼ ta ilel ta slekil talelal li yabteltake, ta manxoal akʼo spas skotol ti te chlik tal ta pʼijilale. 14 Pe mi toj echʼ xa noʼox cha-itʼixajik+ xchiʼuk mi chakontrainvanike,*+ mu me xatoyetikuk xa chapas abaik ta skoj li apʼijilike,+ yuʼun chakʼotik ta jutkʼop* mi jech chapasike. 15 Maʼuk te likem talel ta akʼol li pʼijilal taje; liʼ likem ta balumile,+ stalelal chonbolom xchiʼuk pukujetik. 16 Yuʼun buyuk noʼox ti oy itʼixal xchiʼuk kontrainvaneje* te oy xtok li kʼusi muʼyuk stukʼile xchiʼuk skotol li kʼusitik chopole.+
17 Yan li pʼijilal ta toyole toj lek sak,+ lek yoʼonton,+ lek snaʼ snopel,+ chapal sventa xchʼun mantal, lek xkʼuxubinvan xchiʼuk lek chakʼ sat,+ mu snaʼ xtʼujvan+ xchiʼuk mu snaʼ xloʼlavan.+ 18 Jech xtok, li sat chakʼ tukʼilale ta slekil oʼontonal+ chichʼ tsʼunel ti jaʼ sventa* li buchʼutik yakal tsaʼik jun oʼontonale.+
4 ¿Kʼuxi chlik avuʼunik li paskʼop xchiʼuk li majbail chapasike? ¿Mi mu jaʼuk ta skoj li kʼusi tskʼan abekʼtalik ti solel tsaʼ kʼop ta yut avoʼontonike?+ 2 Oy kʼusi chakʼanik, pe mu xataik. Jech-o chamilvanik xchiʼuk xpichʼet avoʼontonik, pe mu xataik li kʼusi tskʼan avoʼontonike. Jech-o chamajvanik xchiʼuk chapasik kʼop.+ Muʼyuk kʼusi ataojik, yuʼun muʼyuk akʼanojik. 3 Kʼalal chakʼanike, muʼyuk chavichʼik, yuʼun jaʼ sventa kʼusi chopol chtun avuʼunik kʼalal chakʼanike, yuʼun jaʼ noʼox chatunesik ta sventa li kʼusi tskʼan abekʼtalike.
4 Voʼoxuk ti chaloʼla achiʼilik ta nupunele,* ¿mi mu xanaʼik ti chakʼotik ta yajkontra Dios kʼalal chavamigoinik li balumile? Jaʼ yuʼun, li buchʼu tskʼan chkʼot ta yamigo li balumile chkʼot ta yajkontra Dios.+ 5 ¿O mi chanopik ti jecheʼ noʼox xi tsʼibabile: «Xpichʼet-o koʼontontik ta skʼanel li kʼusi yakʼoj yibel ta jnopbentike»?+ 6 Akʼo mi jech, jaʼ mas mukʼ li slekil yutsil oʼontonal chakʼ Diose. Jaʼ yuʼun xi chichʼ alele: «Kontra chil Dios li buchʼutik xtoyet chaʼi sbaike,+ pe chakʼbe ta ilel slekil yutsil oʼontonal li buchʼutik bikʼit chakʼ sbaike».+
7 Jaʼ yuʼun, tsako avikobik ta stojolal Dios;+ pe kontrainik li Diabloe,+ vaʼun chjatav lokʼel ta atojolalik.+ 8 Nopajanik ta stojolal Dios, jech chnopaj tal ta atojolalik ek.+ Poko akʼobik jpasmuliletik+ xchiʼuk sakubtaso avoʼontonik,+ voʼoxuk ti mu xnop lek avuʼunik li kʼusi chapasike. 9 Vinajuk ti chavat avoʼontonike, ti muʼyuk xamuyubajike xchiʼuk okʼanik.+ Akʼo kʼatajuk ta at-oʼonton li atseʼejike, jech xtok, li xkuxetel avoʼontonike akʼo kʼatajuk ta svokol avoʼontonik. 10 Bikʼtajeso abaik ta sat Jeova,*+ vaʼun tstoy akʼoplalik.+
11 Ermanoetik, iktaik ti chopol chakʼopon abaik ta jujuntale.+ Li buchʼu chopol chkʼopoj o chchapan yermanoe jaʼ yakal chchapan li mantale xchiʼuk chchopol kʼopoj ta stojolal. Jaʼ yuʼun, mi chachapan li mantale, maʼuk chapas li kʼusi chal mantale, yuʼun jchapanvanej chakʼot. 12 Jun noʼox li J-akʼmantal xchiʼuk Jchapanvaneje,+ jaʼ li buchʼu xuʼ chpojvan xchiʼuk ti xuʼ chlajesvane.+ Pe li voʼote, ¿buchʼuot avaloj sventa xachapan li achiʼile?+
13 Aʼio avaʼiik, voʼoxuk ti xi chavalike: «Avi o mi okʼom chijbat ta yan jteklum, vaʼun te ch-echʼ kuʼuntik jun jabil, te chijpʼolmaj xchiʼuk te ta jpastik kanal»,+ 14 pe mu xanaʼik kʼu yelan akuxlejalik li okʼome.+ Yuʼun jechoxuk kʼuchaʼal lumaltok ti jlikel noʼox te oye, ti chchʼay noʼox batele.+ 15 Mas lek ti xiuk xavalike: «Mi jech tskʼan Jeovae,*+ chijkuxiutik xchiʼuk ta jpastik jech xchiʼuk ta jpastik li yane». 16 Pe jaʼ noʼox xatoyet xa tajek chavaʼi abaik ta skoj atoyobbailik li avie. Toj chopol ti xatoyet xa tajek chavaʼi abaike. 17 Jaʼ yuʼun, mi oy buchʼu snaʼ spasel li kʼusi tukʼe, pe mi muʼyuk bu tspase, jaʼ mulil chkʼot ta stojolal.+
5 Li avie, chikintao avaʼiik jkʼulejetik, okʼanik, ato avoʼontonik ta skoj ti chtal avokolike.+ 2 Kʼaʼem xa li akʼulejalike xchiʼuk jochʼinem xa li akʼuʼ apokʼike.+ 3 Oy xa xkux li a-oroik xchiʼuk li aplataike, li xkuxe jaʼ chal akʼoplalik ti oy apaltailike* xchiʼuk tslajes abekʼtalik. Chkʼot kʼuchaʼal kʼokʼ ta slajebal xa kʼakʼal li kʼusitik atsobojike.+ 4 ¡Aʼio avaʼiik! Li stojol j-abteletik ti muʼyuk bu laj avakʼbeik kʼalal la stsobik li kʼusitik lokʼ ta avosilike te yakal-o ch-avan, jech xtok, li j-abteletik ti x-avlajetik tskʼanik koltaele kʼotem xa ta xchikin li Jeova* ti jaʼ bankilal yuʼun soltaroetike.*+ 5 Toj echʼem kʼusitik oy avuʼunik xchiʼuk jaʼ jech kuxuloxuk jech kʼuchaʼal chakʼan atukik liʼ ta sba balumile. Li avoʼontonike xkoʼolaj kʼuchaʼal jupʼem chonbolometik, ti jech-o jupʼemik jaʼ to mi sta skʼakʼalil chichʼik milele.+ 6 La asabeik smul; la amilik xtok li buchʼu tukʼe. ¿Mi mu tauk skontrainoxuk?
7 Oyuk me smalael avuʼunik, ermanoetik, jaʼ to mi liʼ xa oy li Kajvaltike.+ ¡Kʼelavilik! Li j-abtel ta osile tsmala chlokʼ talel ti kʼupil sba sat li kʼusi tsʼunbil ta balumile, jun noʼox yoʼonton tsmala jaʼ to mi vul li yorail voʼtike xchiʼuk li voʼ ti ta tsʼakal to chtale.+ 8 Oyuk me smalael avuʼunik ek+ xchiʼuk staojuk me yav li avoʼontonike, yuʼun chnopaj xa talel ti liʼ xa oy li Kajvaltike.+
9 Ermanoetik, mu me xasabe aba amulik ta jujuntal sventa mu xavichʼik chapanel.+ ¡Kʼelavilik! Te xa me vaʼal ta tiʼ na li Jchapanvaneje. 10 Ermanoetik, chanbeik me li j-alkʼopetik ti kʼopojik ta sbi Jeova*+ ti tsʼik yuʼunik+ li choplejale+ xchiʼuk ti oy smalael yuʼunike. 11 Chkalbetik skʼoplal ti xmuyubajik noʼox* li buchʼutik kuchem yuʼunike.+ Li voʼoxuke avaʼiojbeik skʼoplal ti kʼu yelan kuch yuʼun li Jobe+ xchiʼuk ti kʼu yelan akʼbat bendision yuʼun Jeovae,*+ ti toj echʼ xa noʼox snaʼ xkʼanvan xchiʼuk chkʼuxubinvan li Jeovae.*+
12 Li kʼusi mas tsots skʼoplale, ermanoetik, jaʼ ti mu xa me xavakʼ aveik ta sventa vinajel o ta sventa balumile mi jaʼuk kʼusi yan xavakʼ aveik. Yuʼun «jech» mi xachiike, yuʼun jech, «moʼoj» mi xachiike, yuʼun moʼoj+ sventa mu xavichʼik chapanel.
13 ¿Mi oy buchʼu yakal chil svokol avuʼunik? Akʼo yakʼ ta yoʼonton spasel orasion.+ ¿Mi oy buchʼu xkuxet yoʼonton? Akʼo skʼejinta salmoetik.+ 14 ¿Mi oy buchʼu ip avuʼunik? Akʼo stak ta ikʼel moletik+ ta tsobobbail, vaʼun akʼo spasik orasion ta stojolal, akʼo xjaxbeik aseite+ ta sbi Jeova.* 15 Li orasion ti chichʼ pasel ta xchʼunel oʼontonale chpoxtaj yuʼun li buchʼu ipe* xchiʼuk chtoyat likel yuʼun Jeova.* Jech xtok, chichʼ pasbel perton mi spasoj smultake.
16 Jaʼ yuʼun, jamal me xavalbe abaik ta jujuntal li amulike+ xchiʼuk pasbo me abaik orasion sventa xapoxtajik. Oy kʼusi lek tajek chkʼot ta pasel kʼalal xvokolet li tukʼil krixchanoe.+ 17 Li Eliase jaʼ jech laj yaʼi sba jech kʼuchaʼal li voʼotike, yuʼun kʼalal ta sjunul yoʼonton la spas orasion ti akʼo mu xakʼ voʼe, muʼyuk onoʼox laj yakʼ voʼ oxib jabil xchiʼuk vakib u liʼ ta balumile.+ 18 Laje la spas orasion yan velta, vaʼun laj yakʼ talel voʼ li vinajele, lik yakʼ sat li tsʼunobil ta balumile.+
19 Kuni ermanotak, mi oy buchʼu avuʼunik ti kʼejpʼujem* lokʼel ta stojolal li kʼusi melele, pe mi oy buchʼu ikʼat sutel tale, 20 naʼik me ti kʼalal oy buchʼu ch-ikʼat sutel tale,+ jaʼ sventa xichʼ pojbel xkuxlejal* li ta lajelale xchiʼuk jaʼ sventa xichʼ chʼaybel smultak.+
O «muʼyuk bu chchopolkʼoptavan».
O «jutebuk».
Kʼelo Apendise A5.
Kʼelo Apendise A5.
O «ti tsnop ti oy srelijione».
O «Li relijion».
O «jchopoliltik».
Kʼelo Glosario, ajvalilal.
Literal «tʼanal».
Kʼelo Apendise A5.
Kʼelo Apendise A5.
O «xchʼulele».
O «jtʼabes».
O «ta jsaʼ jpaltailtik».
Kʼelo Glosario, Jeena.
Kʼelo Apendise A5.
O «xtuktun».
Literal «ti chiʼe».
O jaʼ van skʼoplal «chapasik kʼusi tskʼan avoʼonton atukike».
O «jnopkʼop; j-epalkʼop».
O jaʼ van skʼoplal «tspasik kʼusi tskʼan yoʼonton stukike».
O jaʼ van skʼoplal «jaʼ tstsʼunik».
Jaʼ xkaltik, li buchʼutik muʼyuk tukʼik ta stojolal Diose.
Kʼelo Apendise A5.
Kʼelo Apendise A5.
O «achopolilike».
Kʼelo Apendise A5.
Kʼelo Glosario, Jeova ti bankilal yuʼun soltaroetike.
Kʼelo Apendise A5.
O «staojik bendision».
Kʼelo Apendise A5.
Kʼelo Apendise A5.
Kʼelo Apendise A5.
O jaʼ van skʼoplal «li buchʼu lubtsajeme».
Kʼelo Apendise A5.
O «kʼejevem; tsʼepʼujem».
Li ta griego kʼope jaʼ psykje. Kʼelo Glosario, psykje.