Kʼusi chal Vivlia

¿Mi xuʼ van xkaltik ti muʼyuk chopol li tajimoletik ti xi’bal sbae?

«MAS XA JUTUK LI BUCH’U NAKA NO’OX BAT SK’ELIK LI TAJIMOLETIK TAJE, YU’UN EP XA BUCH’U OY TA YO’ONTONIK TI TSJIP SBAIK YALEL TA PARACAIDA EKE, TI TSJIP SBAIK YALEL TA CH’EN TA JP’EJ CH’OJONE, TI CHANAVIK TA KANOVA TI BU LEK TSOTS YOK VO’E XCHI’UK TI JMOJ CHNUXINAJIK XCHI’UK TIBURONETIKE». (TE LOKʼESBIL TA PERIODIKO THE WILLOW GLEN RESIDENT).

ELI KʼUSI laj yal li periodikoe chakʼ ta ilel ti mas xa oy ta yoʼontonik tajimol li krixchanoetike. Epajem li tajimoletik jech kʼuchaʼal tsjip sbaik yalel ta paracaída ta jkot avion, ti chmuyik ta chʼut vits ti oy syeloale, ti chvilik ta paracaídae o ti tsjip sbaik yalel ta paracaídaea jamal chakʼ ta ilel ti oy ta yoʼontonik li tajimoletik ti xibal sbae. Jech xtok, oy tajimoletik ti tstunesik tavla ti bu chjuxuxijik˗o ta nievee, visikleta sventa vits, patinetaetik. Taje jaʼ sventa stsal-o sbaik ta tajimoletik ti xibal sbae, yuʼun chmuyik ta tayal vitsetik, ta tayal chʼentikaltik xchiʼuk ti mas to toyol chpʼitike. Jech kʼuchaʼal chal li revista Time, mas xa epajem li buchʼutik lek chilik li tajimoletik ti xibalik sbae, xuʼ van jaʼ li buchʼutik lek xchanojik tajimole o li buchʼutik chbatik noʼox ta tajimol ta savado xchiʼuk domingoe mu ventauk mi ta xiʼik, mi chakʼ ta vokol xkuxlejalik xchiʼuk mi xibal sba li kʼusi tspasike, yuʼun jaʼ noʼox oy ta yoʼontonik chakʼik ta ilel ti xuʼ yuʼunike.

Ep buchʼutik yayijemik ta skoj ti epajem tajek li tajimoletik taje, chyayijik-o xtok li tajimoletik ti lek kʼelbilik ta alele. Li ta 1997, li ta ospital ta Estados Unidose, epaj  33% li buchʼutik kʼotik ta ospital ta skoj ti la syayijes sbaik ta patinetae, epaj  31% ta skoj ti chtajinik ta nievee xchiʼuk  20% ta skoj ti chmuyik ta tayal vitse. Pe bateltike xtoke, mas to vokol li kʼusi kʼotem ta pasele, yuʼun epajem tajek li buchʼutik chchamik ta skoj li tajimoletik ti toj xibalik sbae. Pe li buchʼutik chtajinik jeche snaʼojik ti xibalik sbae. Jun jtajimol ta nieve xi laj yale: «Te-o ta jnopben ti xuʼ xi chame». Jun jtajimol ta nieve ti lek xchanoje xi chale: «Mi muʼyuk lijyayije, yuʼun muʼyuk chkakʼ kipaltik un bi».

Ta skoj li kʼusi laj xa kalbetik tal skʼoplale, li yajtsʼaklomutik Kristoe, ¿kʼu yelan skʼan xkiltik li chʼayob oʼontonaletik taje? ¿Kʼuxi tskoltautik Vivlia sventa jnaʼtik mi xibal sba junuk tajimole? Sventa jnaʼtike, jkʼeltik kʼu yuʼun chʼul chil Dios li kuxlejale.

Ti kʼu yelan chil Dios li kuxlejale

Li Vivliae chal ti «jaʼ snioʼal kuxlejal li Jeovae» (Salmo 36:⁠9). Maʼuk noʼox laj yakʼ li jkuxlejaltike, yuʼun laj yakʼ xtok li kʼusi chtun kuʼuntik sventa jkʼupin li jkuxlejaltike (Salmo 139:14; Echos 14:16, 17; 17:24-28). Jaʼ yuʼun, skʼan ti jkʼuxubintik li matanal ti ta slekil yoʼonton yakʼojbutike. Tskoltautik ta yaʼibel lek smelolal mi ta jkʼeltik li mantaletik xchiʼuk beiltaseletik ti laj yakʼbe steklumal Israel li Jeovae.

Li ta Smantal Moisese chal kʼusitik skʼan spasik sventa mu sta-o svokol li yantike, mi muʼyuk la xchʼunik li mantaletik taje, jaʼ me chkom ta sba mi oy buchʼu chame. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi oy buchʼu la spas jpʼejuk achʼ snae skʼan xakʼbe lek smak li sjol snae sventa maʼuk ta smul chkom mi mal chʼichʼ ta skoj ti oy buchʼu pʼaj yalele (Deuteronomio 22:⁠8). Mi luchvan jkotuk vakaxe, maʼuk ta smul li yajvale. Pe mi snaʼoj xa onoʼox ti chluchvan li xvakaxe xchiʼuk ti muʼyuk la xchabie jaʼ me ta smul chkom mi oy buchʼu chame xchiʼuk sta˗o xichʼ milel li yajvale (Eksodo 21:28, 29). Li ta smantaltak Jeovae chal ti skʼan jkʼuxubintik xchiʼuk jchabitik li kuxlejale, yuʼun chʼul tajek chil.

Li yajtuneltak Jeova ta voʼnee, tsots skʼoplal laj yilik ti xchʼunik li beiltaseletik taje. Li Vivliae chal li kʼusi kʼot ta stojolal David kʼalal jaʼo ochem ta skʼobik jfilisteaetik li Belene, xi laj yale: «¡Ti oyuk kʼuxi xuʼ xkuchʼbe yaʼlel li poso te oy ta stsʼel Belene!». Kʼalal laj yaʼi li oxvoʼ sviniktake, ochik batel ta persa ti bu spasoj skarpanaik li jfilisteaetike, la slupik lokʼel voʼ li ta poso te oy ta stsʼel Belene, vaʼun laj yichʼbeik talel li Davide. Pe li Davide muʼyuk skʼan laj yuchʼ, kʼajomal la smalbe li Jeovae. Xi laj yale: «¡Ta sat li Jdiose, mu jpas jech ti chkuchʼ li voʼe! ¿Mi yuʼun chkuchʼbe xchʼichʼel li viniketik ti ay yakʼ ta vokol xkuxlejalike? Yuʼun laj yakʼ ta vokol xkuxlejalik ti ay yichʼik tal voʼe» (1 Kronikas 11:17-19). Li Davide mu sta˗o laj yaʼi ti xuʼ xcham-o yantik ta skoj noʼox li kʼusi tskʼan yoʼonton stuke.

Jaʼ jech laj yaʼi sba li Jesus eke, kʼalal akʼat ta preva yuʼun Satanas ti albat ti akʼo sjip sba yalel ta jol templo ti bu toyol tajek sventa skʼel mi xtal chʼamatuk yuʼun li anjeletik yoʼ mu xil-o svokole, xi laj yal li Jesuse: «Mu stakʼ xavakʼ ta preva li Jeova Dios avuʼune» (Mateo 4:5-7). Jamal xvinaj, li David xchiʼuk Jesuse snaʼojik lek ti muʼyuk lek chil Dios mi oy buchʼu yalel chakʼ ta vokol xkuxlejale.

Ta skoj li skʼelobiltak laj xa kiltike, xiʼuk jakʼbe jbatike, ¿kʼuxi jnaʼ mi xibal sba li jun tajimol liʼe? Ta skoj ti xuʼ van mu xibaluk sba yilel li jun chʼayob oʼontonale, ¿kʼuxi jnaʼtik bu to kʼalal xuʼ jpastik?

¿Mi lek van ti chkakʼ ta vokol jkuxlejaltike?

Sventa jnaʼtike skʼan jkʼeltik lek li kʼusi yakal ta jpastike. Xuʼ van xi jakʼbe jbatike: ¿Mi ep buchʼu yiloj-o svokol li tajimol liʼe? ¿Mi chanemun lek xchiʼuk mi oy kuʼun li kʼusitik xuʼ jchabio jba sventa mu xiyayij˗oe? ¿Kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel mi li balchʼuje, mi muʼyuk lek li pʼit o mi muʼyuk lek li kʼusi ta jchabio jbae? ¿Mi muʼyuk mas kʼusi chkʼot ta pasel o mi tsots tajek chiyayij yuʼun o ti xi cham˗oe?

Ti kʼu yelan lek xil sba xchiʼuk Jeova li jun yajtsʼaklom Kristoe xchiʼuk ti oy smotontak ta tsobobbaile, xuʼ me xchʼay yuʼun mi muʼyuk tskʼel li kʼusitik chchʼay-o yoʼontone (1 Timoteo 3:2, 8-10; 4:12; Tito 2:6-8). Kʼalal chchʼay yoʼonton li jun yajtsʼaklom Kristoe, lek me ti snopbe skʼoplal ti chʼul chil kuxlejal li Jpasvaneje.

[Tsʼib ta yok vun]