Julio

¿Kʼusi smelolal taje? Jaʼ ti xkakʼ ta ilel slekil koʼontontik ta stojolal li buchʼutik mu xkojtikintike. Xuʼ van xvul ta joltik li kʼusi la spasik Abraan xchiʼuk Lote. Yuʼun laj yakʼ ta ilel slekil yoʼontonik ta stojolal li yajvulaʼalik ti mi jaʼuk xojtikinike, pe ta mas tsʼakal une laj yaʼiik ti jaʼik anjeletike (Gén. 18:2-5; 19:1-3). ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti lek jnaʼ xijchʼamvan eke? Jaʼo kʼalal chkikʼ batel ta jnatik li ermanoetik sventa jmoj xijveʼ o sventa jchiʼintik ta loʼil jlikeluke. Jech xtok, kʼalal chtal svulaʼan jtsobobbailtik li jkʼelvanej ta sirkuito xchiʼuk yajnile, kalbetik ti akʼo xbatik ta jnatike, akʼo mi mu xkojtikintik lek (3 Juan 5-8). Mu persauk ti jpastik lek veʼlile o ti ep xa jtakʼin ta jlajestike, yuʼun li kʼusi oy ta koʼontontike jaʼ ti jpatbetik yoʼontonike, maʼuk ti labaluk xa sba xilik ti kʼu to yelan ta jmakʼlintike. Jech xtok, mu me jaʼuk noʼox xkikʼ batel ta jnatik li buchʼutik chikʼutik ta veʼel ta snaik eke (Luk. 10:42; 14:12-14). Jech oxal, akʼo mi mu noʼox xijxokob, mu me xchʼay ta joltik ti skʼan lekuk jnaʼ xijchʼamvane. w16.01 1:11, 12

Li buchʼutik tʼujbile ch-akʼbatik chʼul espiritu yuʼun Jeova sventa ch-akʼbat snaʼik ti yuʼun jpʼel skʼoplal tʼujbil chbatik ta vinajele. Jaʼ yuʼun li Pabloe laj yal ti xkoʼolaj kʼuchaʼal «jun prental» li chʼul espiritue o ti jpʼel skʼoplal chbatik ta vinajel ta tsʼakale, ti maʼuk liʼ chkuxiik ta Balumile (2 Kor. 1:21, 22; 5:5). Kʼalal oy buchʼu chichʼ tʼujel ta chʼul espiritue, ¿mi jaʼ skʼan xal ti jpʼel xa skʼoplal chbat ta vinajele? Moʼoj. Li kʼusi jpʼel skʼoplale jaʼ ti takbil xa ta ikʼel yuʼun Diose. Jaʼ yuʼun xi laj yalbe smelolal li Pedroe: «Akʼik me tajek persa sventa tukʼ xavakʼ abaik ti jech takbiloxuk ta ikʼel xchiʼuk ti tʼujbiloxuke, yuʼun mu me jutebuk chayalik ta lum mi jech chapasik-o li kʼusitik taje. Ta melel, chataik epal bendision mi jech chapasike, jaʼ xkaltik, cha-akʼbatik permiso sventa cha-ochik li ta Ajvalilal sbatel osil yuʼun Kajvaltike, li Jkoltavanej Jesukristoe» (2 Ped. 1:10, 11). Jech oxal, skʼan me xakʼbeik yipal ta jujuntal ti tukʼuk xakʼ sbaik ta stojolal Jeova li buchʼutik tʼujbile. Yuʼun mi mu jechuk tspasike, ta me xchʼay li spatobil yoʼontonike (Evr. 3:1; Apok. 2:10). w16.01 3:6, 7

Muʼyuk me lek mi oy buchʼu ta jtoybetik skʼoplale, ti stuk xa noʼox jech kʼu yelan chkichʼtik ta mukʼe, manchuk mi tʼujbil chbat ta vinajel. Li Vivliae chalbutik ti akʼo jchanbetik xchʼunel yoʼontonik li moletike, pe muʼyuk bu chalbutik ti jtsʼaklitik junuk krixchanoe (Evr. 13:7). Melel onoʼox ti chal Vivlia ti oy buchʼutik skʼan ‹xkichʼtik lek ta mukʼe›, pe maʼuk ta skoj ti tʼujbil chbatik ta vinajele, jaʼ ta skoj ti «tsots ch-abtejik ta skʼopojelik xchiʼuk ti chchanubtasvanike» (1 Tim. 5:17). Mi stuk xa noʼox jech ti kʼu yelan chkichʼtik ta mukʼ li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele xuʼ me jkʼexlaltastik. Pe li kʼusi mas to chopole, jaʼ ti xuʼ xlik stoy sbaik kuʼuntike (Rom. 12:3). ¡Mu me jkʼantik ti spas smul kuʼuntik li buchʼutik chbatik ta vinajele! (Luk. 17:2). w16.01 4:9

Oy tajek sbalil kʼalal oy buchʼu lek xkil jbatik xchiʼuke. Pe oy kʼusi skʼan jpastik sventa jechuk-o lek xkil jbatike. Yuʼun mu xkoʼolaj kʼuchaʼal slujoal noʼox jnatik. Ti kʼu yelan xkil jbatik xchiʼuk junuk kamigotike xkoʼolaj kʼuchaʼal nichim ti skʼan jchabitike. Li Abraane snaʼoj ti oy tajek sbalil ti lek xil sbaik xchiʼuk li Jeovae, jaʼ yuʼun la xchabi sventa jechuk-o lek xil sbaik. ¿Kʼuxi laj yut taje? Laj onoʼox xchʼunbe smantal Dios li Abraane xchiʼuk laj yichʼ ta mukʼ. Kʼalal albat yuʼun Dios ti akʼo batuk ta yan lum xchiʼuk yutsʼ yalal xchiʼuk smosotake, ta skotol velta la stsak ta mukʼ kʼu yelan chil Dios kʼalal oy kʼusi tskʼan tspase. Kʼalal skʼan toʼox jun jabil xvokʼ li Isaake, li Abraane albat yuʼun Dios ti akʼo yakʼbe yichʼ sirkunsision li viniketik xchiʼuk li kʼox keremetik ti te oy ta snae. Li vaʼ kʼakʼale yichʼoj xa ox 99 jabil. ¿Kʼusi la spas? ¿Mi laj van xchibal kʼopta li kʼusi albat yuʼun Jeovae? ¿Mi oy van kʼusi la spoj-o sba? Muʼyuk. Li kʼusi la spase la spat yoʼonton ta stojolal Dios xchiʼuk «ta ora noʼox» la xchʼun li kʼusi albate (Gén. 17:10-14, 23). w16.02 1:9, 10

Kʼalal ta uni kʼox kerem xil xa kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopol, jech xtok xaʼibe xa smelolal kʼusi smakoj ti chkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae. Jaʼ yuʼun, mi jamal xvinaj ti yij xa ta mantale xchiʼuk ti laj xa yakʼ xkuxlejal ta stojolal Jeovae, toj tsots me skʼoplal ti xichʼ voʼe (Prov. 20:7). ¿Kʼusi skʼan xal ti yij xa ta mantal li jun krixchanoe? Taje maʼuk skʼan xal ti yuʼun oy xa sjabilal o ti mukʼ xae. Yuʼun kʼuchaʼal chal Vivliae, li buchʼu yij xa ta mantale xil xa kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopol (Evr. 5:14). Maʼuk noʼox snaʼ li kʼusi leke, yuʼun ta sjunul yoʼonton tspas xtok. Li buchʼu yij ta mantale ta stsal yuʼun li prevaetike xchiʼuk mu persauk te xvulvun yajval sventa x-albat ti kʼusi skʼan spase. Jaʼ yuʼun mi la avichʼ voʼe, skʼan me jaʼuk xapas li kʼusitik leke, manchuk mi muʼyuk bu te skʼelojot atot ameʼ o yan krixchano (Filip. 2:12). w16.03 1:4, 5

Li Jonatane toj labal xa noʼox sba chil ti tsots yoʼonton li Davide. Yuʼun naka to la smil li mukʼta natil Goliate xchiʼuk «te yichʼojbe batel [sjol]» sventa xbat yakʼbe yil li ajvalil ta Israele, li stot Jonatane (1 Sam. 17:57). Li Jonatane jpʼel yoʼonton xchʼunoj ti chiʼinbil yuʼun Dios li Davide. Vaʼun jech te lik yamigoin-o sbaik. Jech xtok, laj yalbe sbaik ta jamal ti tukʼ yoʼonton chakʼ sbaik ta jujuntale (1 Sam. 18:1-3). Ta sjunul xkuxlejal tukʼ yoʼonton laj yakʼ sba ta stojolal David li Jonatane. Manchuk mi jaʼ laj yichʼ tʼujel yuʼun Jeova sventa x-och ta ajvalil ta Israel li Davide, muʼyuk bu skontrain sbaik, jech-o laj yamigoin sbaik. Jech xtok, kʼalal oy ox ta yoʼonton tsmil yaʼi David li Saule, lik svul yoʼonton ta stojolal yamigo li Jonatane, snaʼoj ti te snakʼoj sba ta takixokol balumil ta Horese. Jaʼ yuʼun bat stsatsubtasbe yoʼonton xchiʼuk laj yalbe ti akʼo spat yoʼonton ta stojolal li Jeovae, jech kʼuchaʼal chal li teksto avie (1 Sam. 23:16). w16.02 3:1, 2

Li Jesuse jaʼ li buchʼu baʼyel pasat yuʼun Jeovae. Li Totil xchiʼuk li Nichʼonile jmoj abtejik ta spasel li jeltos kʼusitik kuxajtik ti chkiltik avie. Jaʼ jech spasojik tal li yajtuneltak Dios eke, yuʼun jmoj abtejemik tal kʼalal tspasik li kʼusitik ch-albatik yuʼun Diose. Jech la spas li Noe xchiʼuk yutsʼ yalal kʼalal la spasik li arkae. Te van jayibuk jabil ta mas tsʼakal xtoke, jaʼ jech jmoj abtejik li j-israeletik kʼalal la spasik li chʼulna pasbil ta nukule xchiʼuk kʼalal tstukiik sventa xkuchik batel mi tsjel yavilik li ta takixokol balumile. Jech xtok, kʼalal laj xa ox svaʼanik li temploe, jmoj kʼejinik xchiʼuk la stijik kʼupil sba sonetik sventa tsmuyubtaik li Jeovae. Jaʼ jech spasojik tal li yajtuneltak Dios ta skoj ti jmoj ch-abtejike xchiʼuk ti jun noʼox yoʼontonike (Gén. 6:14-16, 22; Núm. 4:4-32; 1 Crón. 25:1-8). Jaʼ jech jmoj abtejik ek li baʼyel yajtsʼaklomtak Kristoe. Akʼo mi jelajtik li kʼusitik xtojobik spasele xchiʼuk li kʼusitik akʼbil sbainike jmoj oyik, yuʼun jaʼ la stsʼakliik batel li Jesukristoe. Li Pabloe la skoʼoltas kʼuchaʼal sjunul sbekʼtal jun krixchano li tsobobbaile, yuʼun jelajtik ta jujuntal pe jmoj ch-abtejik (1 Kor. 12:4-6, 12). w16.03 3:1, 2

Li ta voʼnee, kʼalal oy buchʼu tskʼan chtun yaʼi ta stojolal li Jeovae, skʼan xbat saʼ stuk li steklumal Israele (1 Rey. 8:41-43). Pe ta mas tsʼakale, laj yalbe yajchankʼoptak Jesus ti jaʼ akʼo spasik jech kʼuchaʼal chal li teksto avie. Li ta kʼin Pentekostes ta sjabilal 33, jamal laj yakʼ ta ilel Jeova ti skʼan akʼo xcholik mantal ta spʼejel Balumil li yajtuneltake. Li vaʼ kʼakʼale, te van 120 yajchankʼoptak Jesus laj yichʼik chʼul espiritu, ti kʼotik ta stsobobbail yajtsʼaklomtak Kristoe. Vaʼun lik xcholik mantal ta jeltos kʼopetik, la xcholbeik mantal li judaetike xchiʼuk li buchʼutik ochemik xa ta srelijion judaetike (Ech. 2:4-11). Laje la xcholbeik mantal li jsamariaetike. Yan li ta sjabilal 36 lik xcholbeik mantal li buchʼutik maʼuk judaetike. Ta melel, jamal xvinaj ti skʼan xcholbeik mantal skotol krixchanoetik li yajtsʼaklomtak Kristoe. w16.03 4:12

Li yajtuneltak Jeovae snaʼojik ti mas lek kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal lek chanubtasbil li jun krixchanoe. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Abraane bat spas kʼop xchiʼuk sviniktak ti lek chapalik sventa stsal yuʼun li yajkontraike, vaʼun jaʼ jech la skolta lokʼel li Lote (Gén. 14:14-16). Li ta skʼakʼalil Davide oy jtijsonetik ti lek chapalik sventa skʼejintaik li Jeovae (1 Crón. 25:7). ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal chkaʼitik avi li kʼusitik taje? Baʼyele, yuʼun ta jtsak jbatik ta kʼop xchiʼuk li Satanase xchiʼuk li sbalumile (Efes. 6:11-13). Xchibale, jaʼ ti skʼan xkakʼtik persa ta jkʼupil kʼoptatik Jeova kʼalal chkalbetik krixchanoetik ta stojolale (Evr. 13:15, 16). Jech kʼuchaʼal li yajtuneltak Dios ta voʼnee, skʼan lek chapalutik sventa xkuch kuʼuntik. Li buchʼu yakʼojbe ta sba xchanubtasel o xchapanel yantik ta tsobobbail li Jeovae, jaʼ li moletike. Kʼalal ta xchanubtas jun ermano li mole, xuʼ skʼelbe junantik tekstoetik ta Vivlia. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jaʼ jech xuʼ skolta sventa xakʼ ta xkuxlejal li kʼusi chchane (1 Tim. 4:6). w15 15/4 2:1, 2

Taje maʼuk me skʼan xal ti jaʼ tsmil stuk Satanas skotol li krixchanoetike. Mi jeche, ¿kʼu yuʼun chal Vivlia ti «chmilvane»? Yuʼun chakʼ akʼo spʼaj sbaik xchiʼuk spasik ta simaron li krixchanoetike. Jech xtok, yuʼun jaʼ ta skoj Satanas ti la spas smulik li Adan xchiʼuk Evae, jech oxal jkotoltik ta jpas jmultik xchiʼuk chijchamutik (Rom. 5:12). Jaʼ yuʼun li Jesuse «jmilvanej» xi laj yalbe skʼoplal li Satanase (Juan 8:44). Ta melel toj tsots sjuʼel li Satanase. Kʼalal ta jkontraintik li Satanase jaʼ ta jkontraintik ek li buchʼutik muʼyuk lek chilik ti kʼu yelan tspas mantal li Jeovae. Taje te nitil skʼoplalik li pukujetike, jaʼ xkaltik, li jtoyba anjeletike (Apok. 12:3, 4). Oy jamal chakʼ iluk ta Vivlia ti tsots tajek sjuʼelike xchiʼuk ti xuʼ chakʼ tsots jvokoltike (Mat. 8:28-32; Mar. 5:1-5). Mu me jchʼay ta joltik ti toj tsots sjuʼelik li Satanas xchiʼuk li pukujetike (Mat. 9:34). Jaʼ yuʼun, jaʼ noʼox xuʼ jtsaltik ta sjuʼel Jeova. w15 15/5 1:6, 7

¿Kʼusi van xuʼ xapas mi oy ta avoʼonton chakʼan chamulivaje? Skʼan xavakʼ venta ti xuʼ stsalot li mulivajele (Rom. 7:22, 23). Kʼopono Jeova xchiʼuk kʼanbo atsatsal (Filip. 4:6, 7, 13). Mu me yolbajuk xasaʼ li kʼusitik xuʼ snitot batel sventa xatsʼuj li ta mulivajele (Prov. 22:3). Mi kʼot ta atojolal junuk akʼel ta prevae, pʼajo me ta anil (Gén. 39:12). ¿Kʼusi la spas Jesus kʼalal akʼat ta preva yuʼun li Satanase? Muʼyuk xlaj ta loʼlael kʼalal albat yuʼun Satanas ti oy kʼusi ch-akʼbate. Xchiʼuk mu jsetʼuk la snopbe skʼoplal. Li kʼusi la spas ta anile, jaʼ laj yal li kʼusi chal Vivliae: «Xi tsʼibabile» xi laj yal (Mat. 4:4-10). ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la spas Jesuse? Jaʼ ti lek xojtikin li kʼusi chal Skʼop Diose. Jaʼ yuʼun, kʼalal laj yichʼ akʼel ta preva yuʼun li Satanase, ta anil noʼox tal ta sjol li kʼusitik chal Skʼop Diose. Mi ta jkʼan ta jtsaltik komel li Satanase, skʼan me jkʼel jbatik sventa mu xijpʼaj li ta mulivajele. w15 15/5 2:15, 16

Toj pʼij li Jeovae xchiʼuk snaʼoj lek li kʼusi chkʼot ta pasel ta tsʼakale. Li voʼotike mu jnaʼtik li kʼusi chkʼot ta pasel ta tsʼakale, pe xuʼ xkakʼtik ta ilel jpʼijiltik kʼuchaʼal tspas li Jeovae. ¿Kʼuxi xuʼ jpastik taje? Kʼalal skʼan toʼox xkʼot ta nopel kuʼuntik li kʼusi ta jkʼan ta jpastike, skʼan jnopbetik skʼoplal kʼu van yelan chkaʼi jbatik yuʼun o kʼu van yelan chaʼi sba kuʼuntik li yantike. Sventa xkaʼibetik smelolal ti kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel li jpʼijiltike, kalbetik junuk skʼelobil. Mi oy alekome, vuleso me ta ajol ti vokol ta pajtsanel bakʼintik li kʼusi tskʼan koʼontontike xchiʼuk ta sventa li chiʼinejbail ta vayele. ¿Kʼu van yelan xuʼ xavakʼ ta ilel apʼijil? Jaʼ ti mu xalaj ta tsalele. Mu me kʼusi chopol xapas ti xuʼ sokes ti kʼu yelan lek xavil abaik xchiʼuk li Jeovae. Mu me xchʼay ta ajol ti Diose tskʼan ti xavakʼ ta ilel apʼijile. Yuʼun mi mu jechuk la apase xuʼ me xatikʼ aba ta tsatsal vokolil (Prov. 22:3). w15 15/5 4:10, 11

Taje jaʼ jech kʼot ta stojolal li ajvalil Davide. Li Vivliae chal ti «laj yil batel jun ants tʼanal ta xʼatin[e]» (2 Sam. 11:2). Li ants taje oy smalal. Pe li Davide te skʼeloj-o, muʼyuk la sjoypʼin batel li sate xchiʼuk te xnopnun-o xchiʼuk. Ta skoj taje tsʼuj onoʼox ta mulil xchiʼuk li antse. Xuʼ ep kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la spas li Job eke. Jaʼ yuʼun xuʼ xkalbe koʼontontik ek ti muʼyuk buchʼu ta jpichʼ oʼontatike (Job 31:1, 7, 9). Taje tsots skʼoplal ti skʼan jech jpastike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jaʼ tskoltautik sventa mu x-ayan ta koʼontontik li kʼusitik chopole. ¿Kʼu yelan xuʼ jchanbetik li Jobe? Jaʼ ti muʼyuk ta jpichʼ oʼontatik junuk krixchano sventa chijmulivaj xchiʼuke. Jech xtok, mi kʼot ta jsatik junuk lokʼol ti tstij oʼontonal sventa chijmulivaje, jech kʼuchaʼal ta junuk komputadora, television, ta revista o ta junuk kartele, skʼan me joypʼintik batel ta anil li jsatike. Mi la avakʼ venta ti oy kʼusitik skʼan xajel ta akuxlejale, jelo noʼox me ta anil. Mi ta jchʼunbetik smantal li Jeovae, xuʼ me mu xijtsʼuj li ta mulivajele xchiʼuk ti sakukutik-oe (Sant. 1:21-25). w15 15/6 3:12-14

Li ta padrenuestroe, xi laj yal li Jesuse: «Mu me xavakʼunkutik ta preva». Taje tsvules ta joltik li kʼusi kʼot ta stojolal Jesus kʼalal laj xa ox yichʼ voʼe. Li Jeovae laj yakʼ ti akʼo x-akʼat ta preva yuʼun li Diabloe (Mat. 4:1). ¿Kʼu yuʼun laj yakʼ ti jech xkʼot ta pasele? Yuʼun li Adan xchiʼuk Evae la spʼajik kʼuchaʼal ajvalil li Diose, jaʼ yuʼun skʼan takʼel li sjakʼobiltak liʼe: ¿Mi oy xchopolal la spas Jeova li krixchanoetike? ¿Mi xuʼ tukʼ chakʼ sba ta stojolal Dios jun tukʼil krixchano mi laj yichʼ akʼel ta prevae? Jech kʼuchaʼal laj yakʼ ta aʼiel li Satanase, ¿mi jaʼ van mas lek ti sventain sba stukik li krixchanoetike? (Gén. 3:4, 5). Li Jeovae la stak talel Jesus sventa tstakʼ li sjakʼobiltak taje. Pe skotol li sjakʼobiltak taje jaʼ to ta xichʼ takʼel ta j-echʼel li ta jelavele. Vaʼun, skotol li krixchanoetik xchiʼuk li anjeletike tsnaʼik lek ti jaʼ lekil ajvalil li Jeovae. w15 15/6 5:12

Li «mukʼta tsatsal vokolil» taje jaʼo chlik kʼalal mi lik yichʼ lajesel skotol li jecheʼ relijionetike. Skotol li jecheʼ relijionetik taje xi tsbiiltas li ta Vivliae: «Mukʼta Babilonia ti jaʼ smeʼ li jchonbail antsetike» (Apok. 17:5-7). ¿Kʼu yuʼun chalbe skʼoplal ti jaʼ jun jchonbail antse? Yuʼun muʼyuk tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolal Dios li jnitvanejetik ta relijionetik taje. Jaʼ mas oy ta yoʼontonik skoltael li ajvaliletik ta Balumile, jaʼ mu skʼan skoltaik li Jesuse xchiʼuk li Ajvalilal yuʼune. Xchiʼuk xtok, sventa mas ep sjuʼelike, spʼajojik epal chanubtaseletik ta Vivlia. Muʼyuk sak xkuxlejalik chichʼik ta mukʼ Dios jech kʼuchaʼal sak xkuxlejalik li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele (2 Kor. 11:2; Sant. 1:27; Apok. 14:4). Pe, ¿buchʼu chakʼbe slajeb skotol li jecheʼ relijionetike? Li Vivliae chal ti jaʼ ‹li lajuneb xulub› jkot «jtiʼaval chonbolom ti kuxul tsoj skolorale». Li jkot jtiʼaval chonbolom taje jaʼ skʼoplal li Organisación de las Naciones Unidas sbie. Li lajuneb xulube jaʼ skʼoplal li ajvaliletik ta politika ti tskoʼoltas sjolik xchiʼuk li organisasion taje. Li Vivliae chal ti Jeovae chakʼbe ta yoʼontonik ti akʼo yakʼbeik slajeb skotol li jecheʼ relijionetike (Apok. 17:3, 16-18). w15 15/7 2:3, 4

Mu kʼunuk li svokolik taje, yuʼun xuʼ sok-o ti kʼu yelan lek jun yoʼontonik li tsobobbail ta Korintoe. Jaʼ yuʼun, xi albatik yuʼun li Pabloe: ‹Mu me xachʼak abaik›. Jech xtok, albatik ti skʼan lek tsobolike xchiʼuk ti ‹jmojuk kʼu yelan tsnopike› (1 Kor. 1:10, 11, 13). Li vaʼ yelan albatike jech me skʼan jpastik ek. Jaʼ me lek ti muʼyukuk chʼakbail li ta tsobobbaile (Rom. 16:17, 18). Ta yan velta xtoke, li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele vulesbat ta sjolik yuʼun Pablo ti jaʼ slumalik li vinajele xchiʼuk ti skʼan akʼo mu jaʼuk xbat ta yoʼontonik «li kʼusitik ta balumile» (Filip. 3:17-20). Jech xtok, li Pabloe laj yal ti buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele kʼotemik ta xkʼexol o ta yajkʼopojel Dios xchiʼuk Kristo. Kʼalal oy jun yajkʼopojel ajvalil ti chbat ta yan lume, muʼyuk chbat stikʼ sba li ta skʼop o spolitika li ta lum bu chbate. Jaʼ jech ek li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele muʼyuk tstikʼ sbaik li ta kʼusitik chkʼot ta pasel liʼ ta Balumile (2 Kor. 5:20). Li yajtsʼaklomtak Kristo ti liʼ chnakiik ta Balumile mu stikʼ sbaik ek li ta kʼopetik oy ta balumile. Jaʼ noʼox chakʼ sbaik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose. w15 15/7 3:9, 10

Mi ta jnopbetik skʼoplal li versikulo taje tskoltautik ta snaʼel ti skʼanojutik tajek li Jeovae xchiʼuk ti oyutik ta yoʼonton akʼo mi oy jpaltailtike (1 Ped. 5:6, 7). ¿Kʼu yuʼun toj ep tajek sbalil ta xkiltik li Vivliae? Yuʼun jaʼ tstunes Jeova sventa xchiʼinutik ta loʼil. Kʼalal lek chchiʼin sbaik ta loʼil li jun totil xchiʼuk xnichʼone mas to tskʼan sbaik xchiʼuk mas lek ta xil sbaik. Li Jeovae jaʼ jun jkʼanvanej Totil, akʼo mi mu xkiltik xchiʼuk mu xkaʼitik li yechʼomal ye ta melele, ‹tskʼoponutik› ta Vivlia. Jech oxal, kʼalal ta jkʼeltike skʼan jtsʼet chikintatik li kʼusi chalbutike (Is. 30:20, 21). Jaʼ jech chkakʼtik venta ti tskʼan tsbeiltasutik xchiʼuk chchabiutik li Jeovae. Vaʼun jaʼ jech mas to ta xkojtikintik xchiʼuk mas to ta jpat koʼontontik ta stojolal (Sal. 19:7-11; Prov. 1:33). w15 15/8 1:6, 7

Li kʼusi mas tsots skʼoplal ta jtatik li ta Paraisoe, jaʼ li kʼusitik ta sventa mantale. Skotol xa noʼox krixchanoetik chichʼbeik ta mukʼ li xchʼul bi Jeovae xchiʼuk jaʼ xa noʼox stuk ta xchʼunbeik smantal (Mat. 6:9, 10). Ta xkiltik ti chlik kʼotuk ta pasel li kʼusi laj onoʼox skʼan ta slikebal Jeova ta sventa li krixchanoetike xchiʼuk ta sventa li Balumile. Jech xtok, kʼunkʼun chijpas ta krixchano ti mu xa kʼusi chopol ta jpastike xchiʼuk mas xa lek ta xkil jbatik xchiʼuk li Diose (Sal. 73:28). Lek jchʼunojtik ti jech chakʼ kʼotuk ta pasel skotol li Jeovae. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun xi chal li Vivliae: «Li Diose xuʼ yuʼun spasel skotol» (Mat. 19:25, 26). Li Pabloe laj yal ti skʼan xkakʼtik persa bu kʼalal xuʼ kuʼuntik sventa jtatik li kuxlejal sbatel osile (1 Tim. 6:19). Jaʼ yuʼun, skʼan xvinaj ta jkuxlejaltik ti lek jchʼunojtik tajek ti kʼusuk noʼox ora chvul ta lokʼel li slajeb kʼusitik chopol liʼ ta Balumile. Jaʼ xa me yorail avi sventa ta jchapan jbatik mi ta jkʼan chijkuxiutik li ta Paraisoe. w15 15/8 3:2, 3

Li kʼusi chlokʼ li ta pelikulaetik, ta vunetik, ta television, ta sonetik xchiʼuk li ta pajinaetik ta Internete, ep ti xibalik sbae, yuʼun xuʼ sokes ti kʼu yelan lek xkil jbatik xchiʼuk li Diose. Xkoʼolajik kʼuchaʼal li chopol amigoiletik ti xuʼ snitutik batel sventa jpat koʼontontik ta stojolal li kʼusitik ta sbalumil Satanase, ti jaʼ mu xa jechuk jpastik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk li ta kʼusitik yaloj tspase. Jaʼ yuʼun skʼan jkʼel jbatik lek. Mu me jkʼeltik, mu jchantik, mi jaʼuk xkaʼitik jsetʼuk li kʼusitik xuʼ stij koʼontontik ta sventa li kʼusitik chopol oy ta balumile (Tito 2:12). Li s-organisasion Jeovae chakʼ skotol li kʼusitik chtun kuʼuntik sventa xuʼ jtatik li kuxlejal sbatel osile. Chakʼbutik vunetik, videoetik xchiʼuk li jpajinatik ta Internete. Jech xtok, li s-organisasione chchanubtasutik li ta mas ta 110 mil tsobobbailetik ti oy ta spʼejel Balumile. Li kʼusi ta jchantik ta tsobajeletik xchiʼuk li ta asambleaetike tskoltautik sventa mas jpat koʼontontik ta stojolal Jeova xchiʼuk ti tspas li kʼusitik yaloje (Evr. 10:24, 25). w15 15/8 4:9, 11

Jutuk mu skotoluk li krixchanoetike muʼyuk ta xchanubtas li sjol yoʼontonike. Yan li voʼotike oy ta koʼontontik ta jchanubtastik sventa tskoltautik ta snaʼel kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopol. Jaʼ yuʼun skʼan xkojtikintik lek li kʼusi chal Vivliae, pe maʼuk noʼox taje, yuʼun skʼan jkʼantik ta sjunul koʼontontik xtok li smantaltak Diose, ti jchʼuntik lek ti jaʼ sventa jlekilaltike. Jaʼ yuʼun xi la stsʼiba li Pabloe: «Ti kʼu yuʼun jech li mantal taje jaʼ sventa oyuk kʼanelal ti te chlik talel ta sakil [o slekil] oʼontonale, ta lekil jol oʼontonal xchiʼuk ta xchʼunel oʼontonal ti bu muʼyuk loʼlaele» (1 Tim. 1:5). Mi lek ta jchanubtas li jol koʼontontike xchiʼuk mi ta xkaʼitik li kʼusitik chalbutike, ta me stabe sbalil li tsobobbaile, yuʼun ta jkolta jbatik sventa mas junuk yoʼonton chaʼi sbaik li ermanoetike. Jech xtok, mas me ta jkʼantik li Jeovae xchiʼuk mas ch-ayan xchʼunel koʼontontik ta stojolal. Chkakʼtik ta ilel ti jaʼ yamigoutik ta melele xchiʼuk ti ta jkʼantik akʼo xmuyubaj kuʼuntike. Ta skoj li jol koʼontontike chvinaj kʼu kelantik. w15 15/9 2:2, 3

Li Jeovae jaʼ la spasutik xchiʼuk laj yakʼbutik jkuxlejaltik (Sal. 100:3-5). Jech oxal li Vivliae chal ti jaʼ toʼox «xnichʼon Dios» li Adane (Luk. 3:38). Jech xtok, kʼalal la xchanubtasutik ta spasel orasion li Jesuse laj yal ti jaʼ «Jtotik ta vinajel» li Jeovae (Mat. 6:9). Jech, li Jeovae jech tskʼanutik kʼuchaʼal skʼanoj xnichʼnabtak li jun lekil totile. Jlom krixchanoetike chopol kʼusitik pasbatik yuʼun stotik kʼalal bikʼitik toʼoxe. Jaʼ yuʼun, li buchʼutik jech la snuptanik taje vokol chaʼiik snopel ti oy jun lekil totil ti xuʼ xkʼanvan tajeke. Pe li Jeovae muʼyuk chakʼ jvokoltik, ta melel stuk noʼox jech ti jaʼ jun lekil Totile (Sal. 27:10). Kʼalal chkakʼtik venta ti ep tajek skʼanojutike xchiʼuk ti oyutik ta yoʼontone mas to me chijnopaj ta stojolal (Sant. 4:8). w15 15/9 4:3, 4

Kʼalal oy kʼusi ta jnop ta jpastike, chkakʼtik persa snaʼel li kʼusi tsnop Diose. Kʼalal ta jkʼanbetik ti akʼo skoltautike, ta xakʼbutik xchʼul espiritu sventa jaʼuk jpastik li kʼusi lek chile. Leʼ ta skʼakʼalil Samuel kʼalal jaʼo yakal chichʼik tsalel yuʼun jfilistaetik li j-israeletike, muʼyuk la spat yoʼontonik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk muʼyuk la sjakʼbeik ti kʼusi mas lek xuʼ spasike. ¿Kʼusi la spasik un chaʼa? Jaʼ mas lek laj yaʼiik ti chichʼik batel li xkaxail smantal Dios yoʼ bu tspasik kʼope. Yuʼun la snopik ti jech chkoltaatik yuʼun Jeova sventa xkuch yuʼunik li paskʼope. Pe muʼyuk laj yakʼik persa snaʼel li kʼusi tsnop Jeova ta sventa taje. Jaʼ noʼox la spas sbaik ta mantal stukik. ¿Kʼusi kʼot ta pasel ta skoj taje? Jaʼ ti chamik 30 mil j-israeletik li ta paskʼope. Pe maʼuk noʼox taje, yuʼun laj yichʼik komel xkaxail smantal Dios xtok li jfilistaetike (1 Sam. 4:2-4, 10, 11; Prov. 14:12). w15 15/9 5:16, 17

Sventa lekuk tsots-o li xchʼunel koʼontontike, maʼuk noʼox me bal li kʼusi la jchantik kʼalal skʼan toʼox xkichʼtik voʼe (Evr. 6:1, 2). Xuʼ jchanbetik skʼoplal kʼuxi kʼotemik ta pasel ta melel li jlom albil kʼopetik ta Vivliae. Jech xtok, kʼalal ta jchan Jvivliatike skʼan xkakʼtik persa skʼelel mi yakal ta xkakʼtik ta ilel ta jkuxlejaltik mi ta melel tsots li xchʼunel koʼontontike (Sant. 1:25; 2:24, 26). Xi laj yal li jtakbol Pabloe: «Koʼoluk jtsatsubtasbe jba koʼontontik ta sventa li xchʼunel koʼontontik ta jujuntale» (Rom. 1:12). ¿Kʼu yuʼun jech laj yal taje? Yuʼun mas to tstsatsub xchʼunel koʼontontik kʼalal te jchiʼuktik li ermanoetik ta jtsobobbailtike. Mas to jech chkʼot ta pasel mi jaʼ la jchiʼintik li buchʼutik tukʼ laj yakʼ sbaik kʼalal laj yil svokolike (Sant. 1:3). Li lekil amigoiletike tstsatsubtas mas li xchʼunel koʼontontike, yan li chopol amigoiletike jaʼ noʼox tskʼunibtas (1 Kor. 15:33). Jaʼ yuʼun li Vivliae tstij koʼontontik ti akʼo mu jchʼaytik junuk tsobajele, yuʼun jaʼ te ta jpatbe jba koʼontontik ta jujuntal (Evr. 10:24, 25). w15 15/10 2:2, 8, 9

Kʼalal ta jchapan jbatik sventa chbat kakʼtik junuk estudioe, skʼan jchʼakbetik yorail sventa jnopbetik skʼoplal junuk sjakʼobil o junuk skʼelobil ti xuʼ xkoltaat sventa xamigoin sba xchiʼuk Dios li buchʼu chkakʼbetik estudioe. Kʼalal jech ta jnopbetik skʼoplale tskoltautik sventa lekuk tsots li xchʼunel koʼontontike xchiʼuk xijmuyubaj noʼox kʼalal chijchanubtasvane. Kʼalal skʼan toʼox xijbat ta cholmantal xtoke, jaʼ me tskoltautik kʼalal ta jchan Jvivliatik xchiʼuk ti jnopbetik skʼoplale (Esd. 7:10). Xuʼ jchantik junuk kapitulo li ta slivroal Echose o jnopbetik skʼoplal junuk teksto ti ta jkʼan ta jkʼelbetik li yajval nae o xuʼ kak jkʼeltik li vunetik ta xkiktatik komele. Taje jaʼ me tskoltautik xtok sventa mas to xijmuyubaj kʼalal ta jcholtik mantale (2 Tim. 1:6). Jech xtok, lek jnopbetik skʼoplal li kʼusitik chtun yuʼunik ta mantal li krixchanoetik bu ta jcholtik mantale xchiʼuk li kʼusi xuʼ xkalbetik sventa xchʼi ta yoʼontonik li Skʼop Diose. Jaʼ me jech mas to lek ta jtunestik Vivlia li ta cholmantale (1 Kor. 2:4). w15 15/10 4:9

Skʼan xi xanopbe skʼoplale: «¿Mi snaʼoj kalab jnichʼnab ti kʼu yuʼun xibal sba li pornografiae? ¿Kʼusi xuʼ xtijbat-o yoʼontonik ta skʼelel? ¿Mi ta sjunul yoʼonton chtal yalbeikun skotol ti kʼusi tsnuptanike? ¿Mi ta van xtal yalbeikun mi vokol chaʼiik ta stsalel ti tskʼel yaʼiik pornografiae?». Manchuk mi toj bikʼitik to li avalab anichʼnabe, xuʼ me xi xavalbee: «Mi lokʼ tal junuk pajina ta Internet ti chakʼ ta ilel chiʼinejbail ta vayele xchiʼuk ti chakʼel avaʼie, laʼ albun, mu xaxiʼ xchiʼuk mu xavat avoʼonton, yuʼun ta jkʼan ta jkoltaot». Sventa lek kʼusi xavakʼbe xchan ta atalelal li avalab anichʼnabe, skʼan me xanop lek kʼusi chachʼay-o avoʼontonik. Chal jun ermano ti Pranas sbie ti jaʼ la mas tspasik li kʼusitik chil ta jpastik li kalab jnichʼnabtike, maʼuk li kʼusitik chkalbetike. Mi lek chatʼuj li sonetik chachikintae, li pelikulaetik xchiʼuk li livroetik chakʼele, xuʼ me jech spas li avalab anichʼnab eke (Rom. 2:21-24). w15 15/11 1:12-14

Li avie toj ep xa ta jcholtik mantal ti bu oy mas krixchanoetike. Chkakʼbetik yipal xcholel mantal ta skotleb karoetik, ta skotleb trenetik, ta parkeetik xchiʼuk ta chʼivitetik. ¿Kʼusi xuʼ xapas mi chaxiʼ noʼox chachol mantal ti bu oy mas krixchanoetike? Albo Jeova ti kʼu yelan chavaʼi abae xchiʼuk nopbo skʼoplal li kʼusi laj yal jun jkʼelvanej ta sirkuito ti Angelo Manera sbie. Xi laj yale: «Ti kʼutik yelan achʼ chichʼ cholel mantale, jaʼ yan ti kʼu yelan xuʼ xitunkutik ta stojolal Jeova laj kaʼikutike xchiʼuk ti tukʼ-o koʼontonkutik ta stojolale. Jaʼ jech chkakʼbekutik yil Jtotik ti oy xchʼunel koʼontonkutik ta stojolale. Jpʼel ta koʼonton chkakʼbekutik yil ti ta jkʼan chitunkutik ta stojolal jech kʼuchaʼal tskʼan yoʼontone». Kʼalal tstsal kuʼuntik li xiʼele xchiʼuk kʼalal oy ta koʼontontik xchanel li achʼ kʼutik yelan ta cholel mantale, jaʼ me jech mas chijnopaj ta stojolal li Jeovae xchiʼuk mas ta jpat koʼontontik ta stojolal (2 Kor. 12:9, 10). Ep ermanoetike tskʼupinik tajek yalbel skʼoplal li jpajinatik jw.org. Taje jaʼ chkoltavan sventa xaʼiik lekil aʼyej li krixchanoetike, manchuk mi toj nom bu nakalik. w15 15/11 5:12, 13, 15

Li ta Eclesiastés 9:10 xchiʼuk ta yan tekstoetik li ta Vivlia ti lokʼ ta 1984 ta inglese, la stunes li jpʼel evreo kʼop ti Seol xie. Jaʼ jech chal jlom Vivliaetik ta inglés xtok. Pe li ta jeltos kʼopetike chʼabal bu chal ta sdiksionarioik li jpʼel kʼop taje xchiʼuk muʼyuk bu xaʼiik-o. Jech xtok, ep buchʼutik tsnopik ti te la bu jotukal xkom li Seole. Jaʼ yuʼun, kʼalal laj yichʼ kʼelel li ta 2013 laj yichʼ akʼel permiso ti xichʼ jelubtasel li jpʼel evreo kʼop ti Seol xie xchiʼuk li griego kʼop ti Hades xie, «Mukinal» xa noʼox tsjelubtasik komel. Taje mas xa kʼun ta aʼiel xchiʼuk mas tukʼ smelolal. Muʼyuk xa la stunesik li kʼopetik ti voʼneik xae, jaʼ xa la stunesik ti kʼu xa yelan chkʼopoj li krixchanoetik avie. Jaʼ mas laj yakʼ ta yoʼontonik skʼelel ti masuk kʼun ta kʼelel xchiʼuk ti tukʼuk xbat smelolale. Kʼuchaʼal chkakʼtik ventae, jtos ti kʼusi koltaatik li buchʼutik la xchaʼkʼelik li Vivlia ta inglese, jaʼ li kʼusitik la sjakʼik li yan jelubtasej kʼopetik ta Vivliae. w15 15/12 2:10, 12

Tspat koʼontontik Jeova xchiʼuk tskoltautik mi tsots iputike. Jech onoʼox la spas ta stojolal li yajtuneltak ta voʼnee. Kʼuchaʼal chal li teksto avie, ¿mi jaʼ van laj yalbe skʼoplal David ti muʼyuk xa chcham-o li buchʼu oy ta yoʼonton meʼonetike? Maʼuk. Jaʼ laj yalbe skʼoplal ti chchabiat xchiʼuk chkoltaat yuʼun Jeova mi ipaj li buchʼu oy ta yoʼonton yantike (Sal. 41:3). Tspat koʼontontik kʼalal chkaʼitik ti snaʼoj Jeova ti chkil jvokoltike xchiʼuk ti muʼyuk chiktautike. Maʼuk noʼox, yuʼun chakʼ yip koʼontontik xchiʼuk jpʼijiltik sventa xkuch kuʼuntik mi stsakojutik jtosuk chamele. Jech xtok, ti kʼu yelan spasoj jbekʼtaltike xuʼ xpoxta sba stuk bateltik. w15 15/12 4:7

Kʼalal la stsʼiba Pablo taje jaʼ yakal tsnopbe skʼoplal li ermanoetik ti tikʼajtik ta chukel ta skoj ti tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolal li Jeovae. Jech xtok, la skʼupil kʼopta li j-evreoetik ta skoj ti la xkʼuxubinik «li buchʼutik ochik ta chukele» (Evr. 10:34). Pe ¿kʼuxi van koltavanik li buchʼutik nom nakalike? La spasik tal orasion ta stojolal (Filip. 1:12-14; Evr. 13:18, 19). Li avi eke, ep ermanoetik ti tikʼajtik ta chukel ta skoj ti tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolal Jeovae. Li ermanoetik ti te noʼox nopol nakalike jeltos kʼu yelan chkoltavanik. Pe mas eputik ti muʼyuk bu te nopol nakalutike. Jaʼ yuʼun, ¿kʼuxi xuʼ jkoltatik li ermanoetik taje xchiʼuk ti mu jchʼay ta joltike? Jaʼ ti jpastik orasion ta stojolalik ta skoj ti jkʼanojtik kʼuchaʼal jchiʼiltik ta vokʼele. w16.01 1:13, 14

Kʼalal la spasutik li Diose jaʼ sventa liʼ xijkuxi ta Balumile, maʼuk ta vinajel (Gén. 1:28; Sal. 37:29). Akʼo mi jech, oy buchʼutik stʼujojan Jeova sventa xbatik ta vinajel yoʼ xkʼotik ta ajvalil xchiʼuk ta pale. Kʼalal oy buchʼu chtʼujate ta xjel li snopbene. Vaʼun jaʼ xa noʼox oy ta yoʼonton chbat ta vinajel (Efes. 1:18). Pe ¿kʼuxi snaʼoj mi tʼujbil ta melel yuʼun Dios li jun yajtsʼaklom Kristoe? Kʼelavil kʼusi albatik yuʼun Pablo li yajtsʼaklomtak Kristo ta Roma ti ‹takbilik ta ikʼel sventa chʼul xkʼotike›: «Li voʼoxuke muʼyuk laj avichʼik chʼul espiritu sventa mosoil ti chakʼ xiʼel yan veltae, yuʼun laj avichʼik chʼul espiritu sventa xakʼotik kʼuchaʼal xnichʼnab Dios, ti xi chij-avanutik ta sventa li chʼul espiritu taje: ‹¡Abba, Tot!›» (Rom. 1:7; 8:15). Kʼuchaʼal chkakʼtik ventae, li Diose jaʼ tstunes xchʼul espiritu sventa xakʼbe snaʼ li jun yajtsʼaklom Kristo ti jpʼel skʼoplal tʼujbil chbat xchiʼin ta ajvalil li Jesuse (1 Tes. 2:12). w16.01 3:8, 9

¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti chkichʼtik ta mukʼ li ermanoetik ti tʼujbilik yuʼun Diose? Oy jaytosuk ti kʼu yelan chkakʼtik ta ilele. Baʼyuke jaʼ ti muʼyuk bu ta jakʼbetik kʼuxi ti laj yichʼik tʼujele, yuʼun jaʼ noʼox snaʼoj stukik. Jaʼ yuʼun mu stakʼ jtikʼ jbatik (2 Tes. 3:11). Jech xtok, mu me jnoptik ti chbatik ta vinajel ek li snup xchiʼilike, li stot smeʼike xchiʼuk li yan yutsʼ yalalike. Yuʼun kʼalal oy buchʼu chichʼ tʼujele muʼyuk bu tsta ta makiel li yutsʼ yalal eke (1 Tes. 2:12). Jech xtok, muʼyuk ta jakʼtik li kʼusi xuʼ chopol xaʼi-o sba kuʼuntik junuk ermanoe. Jech kʼuchaʼal liʼe, muʼyuk bu xi ta jakʼbetik yajnil li buchʼu chbat ta vinajele: «¿Kʼu yelan chavaʼi aba ti muʼyuk bu te chachiʼin ta naklej ta Paraiso li achiʼile?». Yuʼun jpatoj koʼontontik ti chakʼbutik Jeova li kʼusi ta jkʼantik kʼalal mi teutik xa li ta Paraisoe. Ta me jtabetik sbalil kʼalal parejo noʼox chkichʼtik ta mukʼ li ermanoetike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li Vivliae chal ti oy buchʼutik chalik ti ‹ermanoetik ta alele› o ti chalik ti tʼujbilike (Gal. 2:4, 5; 1 Juan 2:19). w16.01 4:10, 11