Avril

Sventa jtabetik lek sbalil li jmoton­tike, skʼan jchanbetik li xchʼunel yoʼontonike, li slekil talelalike xchiʼuk jchʼuntik li tojobtasel chakʼbutik ta Vivliae (Evr. 13:​7, 17). Skʼanojutik tajek li moletike, oy tajek ta yoʼontonik ti lekuk xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae. Jaʼ yuʼun, mi laj yilik ti lik jchʼay jbatik ta tsobajel o mi lik jyochbetik yipal spasbel li yabtel Jeovae, ta anil noʼox tskoltautik. Chchikintabutik lek ti kʼu yelan chkaʼi jbatike, tspatik koʼontontik xchiʼuk chakʼbutik lekil tojobtaseletik ta Skʼop Dios. Kʼuchaʼal chkakʼtik ventae, li Jeovae svaʼanoj moletik ta skoj ti skʼanojutike, ¿mi jaʼ jech chavil ek li voʼote? Bakʼintike, mu kʼunuk chaʼiik tstojobtasutik li moletike. Jaʼ yuʼun, sventa kʼunuk xaʼi stukʼibtasutike, skʼan bikʼituk xkakʼ jbatik, jchikintatik li kʼusi chalbutike xchiʼuk jtojbetik ta vokol. Kʼalal tstukʼibtasutike, xiuk xkaltike: «Jeova, kolaval ti akʼanojune». Mi jech ta jpastike, ta me jtabetik lek sbalil li tojobtasele xchiʼuk xmuyubaj noʼox tspas yabtel kuʼuntik li moletike. w18.03 31, 32 ¶15, 16

Mu koʼoluk li ololetike, junantik kʼoxetike sob noʼox chlik vuluk tal xchʼulelik xchiʼuk xuʼ xa yuʼunik snopel li kʼusi tspasike, vaʼun tsnop chichʼik voʼ. Pe li yantik une, kʼun chakʼbeik talel. Kʼalal xaʼibeik smelolal totil meʼiletik taje, muʼyuk bu tsujik li yalab xnichʼnabike, moʼoj, li kʼusi tspasike jaʼ ti tskʼelik lek kʼuxi xuʼ skoltaik talele. Vaʼun xmuyubajik me tajek kʼalal chilik ti chakʼ ta xkuxlejal yalab xnichʼnabik li kʼusi chal li teksto avie. Pe skʼan me mu xchʼay ta sjolik ti kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti xkʼotik ta yajtsʼaklom Kristo li yalab xnichʼnabike. Jaʼ yuʼun, lek ti xi sjakʼbe sbaike: «¿Mi ep xa kʼusitik xchanoj ta Vivlia li jkerem o jtseb yoʼ xuʼ xakʼ sba ta stojolal li Diose xchiʼuk ti xichʼ voʼe?». w18.03 9 ¶6

Mu me jsutestik kʼop kʼalal oy buchʼu tstakutik ta ikʼele, yuʼun mi jech la jpastike, jecheʼ noʼox me ch-echʼ svokol kuʼuntik li ermano ti oy xa ox kʼusi xchapanoje (Mat. 5:​37). Oy junantike tsutes skʼopik ta skoj ti oy bu yan laj yichʼik takel ta ikʼel ti mas to lek laj yaʼiike. ¿Mi mu jechuk xanaʼ ti jaʼ svinajeb ti muʼyuk skʼanoj xchiʼuk ti muʼyuk tstsak ta venta xchiʼil li buchʼu jech tspase? Mas lek ti jchʼamtik li takʼel ta ikʼele xchiʼuk ta sjunuluk koʼonton jtojbetik ta vokol li kʼusi chlokʼ ta yoʼonton li ermanoetike (Luk. 10:7). ¿Kʼusi xuʼ jpastik mi solel mu xuʼ kuʼuntike? Jaʼ ti jkʼopontik noʼox li buchʼu la stakutik ta ikʼele, jaʼ me jech chkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtik xchiʼuk ti oy ta koʼontontik li kermanotike. Toj tsots skʼoplal xtok ti jtsaktik ta venta li kʼusi nopem xaʼiik spasel ti bu nakalutike. Li ta junantik lume lek noʼox chilik kʼalal oy buchʼu chkʼot ta anil ta vulaʼal ti muʼyuk yaloj batele; jaʼuk li ta yantike mas lek chilik ti xal batel baʼyuk ti kʼusi ora chkʼote. Ta junantik lum xtoke mas lek chaʼiik ti «moʼoj» xiik junchibuk velta kʼalal chtakatik ta ikʼele; jaʼuk li ta yan lume «mu kʼusi skʼan» xi skʼoplal li buchʼu jech tspase. Mu ventauk ti kʼusi nopem xkaʼitik spasele, jkʼeltik kʼusi xuʼ jpastik sventa junuk noʼox yoʼonton xaʼi li buchʼu la stakutik ta ikʼele. w18.03 18 ¶20, 21

Mi ep kʼusi jchanojtik ta Vivliae, maʼuk skʼan xal ti tsotsutik xa ta mantale (1 Rey. 4:​29, 30; 11:​4-6). Jech oxal, maʼuk noʼox skʼan epuk kʼusi xkojtikintik, moʼoj, skʼan jechuk-o xijtsatsub batel li ta mantale (Kol. 2:​6, 7). Sventa spas kuʼuntike, toj tsots skʼoplal ti jchantik li livro ‹Te oyanik-o li ta kʼanelal yuʼun Diose›. Mi jech la jpastike, jaʼ me tskoltautik sventa xkakʼ ta jkuxlejaltik li beiltaseletik ta Vivliae. ¿Pe mi jchanojtik xa une? Veno, xuʼ jchantik yan vunetik xtok ti jaʼ tskoltautik sventa tsotsuk-o lek li xchʼunel koʼontontike (Kol. 1:​23). Jech xtok, skʼan me jpastik orasion xchiʼuk jnopbetik skʼoplal ti kʼuxi xuʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi ta jchantike. ¿Kʼusi srasonal ti chijchanunaje xchiʼuk ti ta jnopbetik skʼoplale? Jaʼ sventa x-ayan ta koʼontontik slekubtasbel yoʼonton li Jeovae xchiʼuk ti jchʼunbetik li smantaltake (Sal. 40:8; 119:​97). Kʼalal jech ta jpastike, ta me jchantik spʼajel xtok li kʼusitik mu xakʼ xijchʼi ta mantale (Tito 2:​11, 12). w18.02 24, 25 ¶7-9

Sventa jechuk xchʼunel koʼontontik kʼuchaʼal li Noee, skʼan lekuk jnaʼ xijchanunaj li ta Skʼop Diose, oyuk sbalil xkiltik li kʼusi ta jchantike xchiʼuk kakʼtik ti akʼo spatutike xchiʼuk ti jaʼuk sbeiltasutik kʼalal oy kʼusi ta jnop ta jpastike (1 Ped. 1:​13-​15). Li pʼijilal chakʼ Dios xchiʼuk li xchʼunel koʼontontike ta me xchabiutik li ta spetsʼtak Satanase xchiʼuk li ta xchopol balumile (2 Kor. 2:​11). Li chopol balumil liʼe chakʼ ti jaʼuk skʼanik mas choplejal li krixchanoetike, ti xmulivajike xchiʼuk ti jaʼuk spasik li kʼusi chopol tskʼan yoʼontonike (1 Juan 2:​15, 16). Maʼuk noʼox, yuʼun xuʼ smakbe sat xtok li buchʼutik kʼun noʼox xchʼunel yoʼontonike; xuʼ van xlik snopik ti skʼan to tajek xvul li skʼakʼalil Jeovae. Kʼalaluk la skoʼoltas Jesus li jkʼakʼaliltik xchiʼuk li skʼakʼalil Noee, maʼuk mas laj yalbe skʼoplal li choplejal xchiʼuk li mulivajel tspasike, moʼoj, jaʼ laj yalbe skʼoplal ti toj xiʼel kʼalal muʼyuk xa mas ta koʼontontik li mantale (Mat. 24:​36-​39). Xiuk jakʼbe jbatik sventa xkakʼtik venta mi oy ta koʼontontik spasel li kʼusi tskʼan Diose: «¿Mi xvinaj ta jkuxlejal ti xkojtikin lek li Jeovae? Li xchʼunel koʼontone, ¿mi tstij koʼonton sventa jchʼunbe smantal li Jeovae xchiʼuk ti xkalbe batel li yantike?» (Gén. 6:9). w18.02 9, 10 ¶8-​10

Mu onoʼox kʼu xkutik ti jchʼak jbatik ta jyalel ta stojolalik li krixchanoetik ti chopol stalelalike, yuʼun xuʼ van ta jchiʼintik ta abtel, ta chanun o xuʼ van jmoj nakalutik xchiʼukik. Pe li kʼusi stakʼ jpastike jaʼ ti mu jechuk jnoptik xchiʼuk ti mu jechuk jpas jtaleltik kʼuchaʼal li krixchanoetik taje. ¿Kʼuxi van tspas kuʼuntik? Skʼan jtsatsubtastik ti kʼu yelan xkil jbatik xchiʼuk Jeova kʼalal ta jchantik li Vivliae xchiʼuk ti jaʼ jtʼuj ta kamigotik li krixchanoetik ti jpʼel ta yoʼonton chtunik ta stojolal li Jeovae. Jech noxtok, skʼan me xkakʼbetik yipal sventa jkoltatik ta mantal li krixchanoetike. Jsabetik smelolal ti kʼuxi xuʼ jcholbetik mantale xchiʼuk jkʼanbetik Jeova ti akʼo skoltautik ta yalel li kʼusi leke xchiʼuk ti ta yorailuk noʼox xkaltike. Kalbetik ti jaʼutik stestigo Jeova li krixchanoetike; yuʼun mi lek jtalelaltike, jaʼ jech chichʼik-o ta mukʼ li Diose, maʼuk chkichʼtik ichʼel ta mukʼ li voʼotike. Chanubtasbilutik «ta spʼajel li kʼusi chopole xchiʼuk li kʼusitik tskʼan koʼontontik ta balumile, ti oyuk lek jchʼuleltik xijkuxie, ti tukʼutikuke xchiʼuk ti lekuk xkichʼtik ta mukʼ Dios ta skotol li kʼusitik oy ta balumil avie» (Tito 2:​11-​14). Mi ta jchanbetik stalelal li Jeovae xchiʼuk mi ta jchʼunbetik li smantale, ta me xakʼik venta li krixchanoetike xchiʼuk xuʼ van xi chalike: «Ta xbat jchiʼinotcutic ec, yuʼun laj caʼicutic ti te oy ta atojolic li Diose» (Zac. 8:​23). w18.01 31 ¶17, 18

¿Mi jaʼ skʼan xal ti chopol kʼalal ta jkʼan jba jtuktike? Moʼoj. Yuʼun li Jeovae jaʼ jech la spasutik, stalel ti jech chkaʼi jbatike xchiʼuk oy sbalil mi ta jkʼan jba jtuktike. Xi laj yal li Jesus eke: «Skʼan me xakʼan achiʼil jech kʼuchaʼal akʼanoj aba atuke» (Mar. 12:​31). ¿Kʼu yuʼun jech chkaltik taje? Yuʼun mi muʼyuk ta jkʼan jba jtuktike, mu me xuʼ jkʼantik li jchiʼiltaktike. Xi to chal xtok li Vivliae: «Jaʼuk me jech akʼo skʼan yajnilik li malaliletik jech kʼuchaʼal skʼanoj sbekʼtal stukike. Skʼanoj sba stuk li buchʼu skʼanoj yajnile, yuʼun muʼyuk buchʼu spʼajoj li sbekʼtal stuke, ti kʼusie tsmakʼlin xchiʼuk chkʼuxubin» (Efes. 5:​28, 29). Kʼuchaʼal chkiltike, muʼyuk chopol ti ta jkʼan jba jtuktike. Pe li jtos kʼanelal chal ta 2 Timoteo 3:2 jaʼ jun jecheʼ kʼanelal ti muʼyuk kʼusi lek tstij koʼontontik spasele. Li buchʼutik toj echʼem xa noʼox skʼanoj sbaike mukʼ tajek skʼoplal chaʼi sbaik (Rom. 12:3). Muʼyuk ta yoʼontonik li yantike xchiʼuk kʼalal oy kʼusi chopol chbat ta pasel yuʼunike, jaʼ chakʼbeik smulin li yantike xchiʼuk muʼyuk noʼox smul chaʼi sba li stukike. Jech xtok, mi jsetʼuk xmuyubaj ta xkuxlejalik. w18.01 23 ¶4, 5

Sventa xkaʼitik kʼusi chal li Jeovae, skʼan jkʼeltik li Vivliae. Pe ¿kʼusi van skʼan jpastik mi ta jkʼan ta jkʼopontik une? Skʼan jpastik orasion. Li yajtsʼaklomutik Kristoe maʼuk noʼox ta jpastik orasion ta skoj ti jech nopem xkaʼitike o ti jaʼ sventa lekuk xbat kuʼuntik li kʼusitik ta jpastike. Moʼoj, jech ta jpastik ta skoj ti ta jkʼan ta jkʼopontik ta melel li Jpasvanej kuʼuntike. Jech xtok, oy tajek ta yoʼonton tskʼan chaʼi akʼop ek li stuke (Filip. 4:⁠6). ¿Kʼusi xuʼ xapas mi oy kʼusi chavul-o avoʼontone? Xi chal li Vivliae: «Acʼbo sventain Mucʼul Dios scotol li avocole» (Sal. 55:​22). Ta smiyonal xa noʼox ermanoetike jaʼ koltaatemik yuʼun li orasione. Jaʼ yuʼun, xuʼ xachʼun ti jaʼ tskoltaot li voʼot eke. Skʼan skotol ora jpastik orasion, maʼuk noʼox kʼalal ta jkʼantik koltaele. Xuʼ van jaʼ xbat ta koʼontontik yuʼun li jvokoltike, vaʼun ti jaʼ xa xchʼay ta koʼontontik li epal bendision chakʼbutik li Jeovae. ¿Kʼu yuʼun mu xavakʼ ta avoʼonton xatojbe ta vokol jujun kʼalal bal oxtosuk li kʼusi chakʼbote? w17.12 25, 26 ¶10, 11

Ta smilal xa noʼox chakʼ sbaik ta stojolal Jeova xchiʼuk chichʼik voʼ jujun jabil li buchʼutik ta jchanubtastik ta Vivliae. Taje te tsakal skʼoplal epal kerem tsebetik ti ta sbikʼtal onoʼox laj yichʼik chanubtasel yuʼun li stot smeʼike. Li kerem tsebetik taje jaʼ xa la stʼujik li kʼusi mas lek ta xkuxlejalike (Sal. 1:​1-3). Pe li kermanotaktik ti muʼyuk to yichʼoj voʼ li yalab xnichʼnabike oy tajek ta yoʼontonik ti xkʼot xa yorail sventa jechuk xkʼot ta pasele (koʼoltaso xchiʼuk 3 Juan 4). Jech xtok, oy ta yoʼontonik ti ‹xchan chʼul tsʼibetik› li yalab xnichʼnabike, jaʼ xkaltik, li Tsʼibetik ta Evreo xchiʼuk ta Griego Kʼope. Oy epal ololetike lek xa xchan yuʼunik o xkom xa ta sjolik li loʼiletik ta Vivliae. Li s-organisasion Jeovae slokʼesoj livroetik, foyetoetik xchiʼuk videoetik ta jeltos kʼopetik sventa xuʼ skolta-o yalab xnichʼnabik li totil meʼiletike. Vuleso me ta ajol ti sventa xamigoinik lek Jeova li avalab anichʼnabe, skʼan xchanik lek li Chʼul Tsʼibetike. w17.12 18 ¶1; 19 ¶4

Jnopbetik skʼoplal liʼe, ¿kʼusi xuʼ spas jun ermana kʼalal tsnop ti muʼyuk lek chkʼuxubinat yuʼun smalal ta skoj ti maʼuk stestigo Jeovae? ¿Mi mas lek ti stsak ta utel sventa xalbe ti muʼyuk lek chilbe li stalelale? Veno, xuʼ onoʼox van spas kanal sventa xchʼunbat li yaʼyeje, pe ¿mi ch-ayan van ta yoʼonton sventa xtun ta stojolal Jeova li smalale? Xuʼ van mu jechuk xkʼot ta pasel. Pe kʼalal chichʼ ta mukʼ smalal ta skoj ti jaʼ jolil li ta utsʼ ­alalile, mas toj lek kʼusi chkʼot ta pasel. Yuʼun xuʼ mas jun yoʼontonik li ta yutsʼ yalale, lek chbat skʼoplal yuʼun li Jeovae xchiʼuk xuʼ van x-ayan ta yoʼonton xtun ta stojolal Jeova li smalale. Mi jech la spas li ermanae, yikʼaluk van jmoj staik li matanal ta jelavele (1 Ped 3:​1, 2). Li avie jnopbetik xa skʼoplal jun ermano ti xuʼ van snop ek ti muʼyuk lek ch-ichʼat ta mukʼ yuʼun yajnil ta skoj ti maʼuk stestigo Jeovae. ¿Mi mas van ch-ichʼat ta mukʼ kʼalal tsotsik xa tajek ye tskʼopon sventa chakʼ ta ilel ti yuʼun jaʼ tspas mantal li ta nae? Muʼyuk sbalil ti jech tspase. Yuʼun li Jeovae tskʼan ti akʼo xkʼuxubin li yajnile xchiʼuk ti xchanbe stalelal li Jesuse. ¿Kʼu yuʼun skʼan xchanbe stalelal li Jesuse? Yuʼun li stuke oy smalael yuʼun xchiʼuk ta slekil yoʼonton tsbeiltas li tsobobbaile (Luk. 9:​46-​48). Vaʼun, mi jech tspas li ermanoe, xuʼ me stijbe yoʼonton yajnil sventa xlik skʼan xchiʼuk ti xlik tunuk ta stojolal li Jeovae. w17.11 28, 29 ¶13, 14

Li krixchanoetik ti jaʼ jech snopbenik kʼuchaʼal li balumil liʼe muʼyuk tstsakik ta venta li smantaltak Jeovae. Li kʼusitik tspasik o chalik batele xuʼ me ta kʼunkʼun skʼunibtas li xchʼunel koʼontontike. Jech oxal, jkotoltik xuʼ xlik jchantik li snopben balumil ta skoj li kʼusitik chlokʼ ta televisione, li ta Internete, li ta kabteltike xchiʼuk li ta eskuelae. Li ta mukʼtik lumetike nopem xaʼi chalik ti muʼyuk xchʼunojik mi oy Diose. Ti vaʼ yelan snopbenike jaʼ van ta skoj ti yuʼun muʼyuk saʼojbeik lek skʼoplal mi oy onoʼox ta melel li Diose. Yuʼun li kʼusi mas lek chaʼiike jaʼ ti kolemikuk ta spasel li kʼusi lek chaʼi stukike (Sal. 10:4). Li junantike xtoke tsnopik ti pʼij xa chaʼi sbaike, ti mu la persauk xchʼunik Dios sventa lekuk stalelalike. ¿Mi xuʼ jchʼuntik ta melel ti oy jun Jpasvanej ta sventa li kʼusitik x-ayane? Li stakʼobile kʼun ta tael. Pe mi jaʼ te bat jsaʼtik yoʼ bu chchanbeik batel skʼoplal li sientifikoetike, xuʼ me kʼajomal noʼox svovibtas joltik ta skoj li epal loʼil tspukbeik skʼoplale. Jnopbetik skʼoplal liʼe, li jujupʼej naetike persa onoʼox oy buchʼu la spas, jaʼ jech ek, li kʼusitik kuxajtike oy buchʼu la spasanan. w17.11 21 ¶2-4

¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti xijbat li ta Snaʼobil slajel Kristoe? Yuʼun li ta tsobajeletike jaʼ te chkichʼtik ta mukʼ li Jeovae. Li Jeova xchiʼuk Jesuse xkoʼolaj ti tstsakbeik ta vun sbi li buchʼutik chakʼik persa chbatik li ta tsobajel ti toj echʼ xa noʼox tsots skʼoplale. Jech oxal, kakʼbetik yilik ti oy ta koʼontontik chijbat li ta tsobajel taje, jaʼ to mi yuʼun batsʼi mu xuʼ kuʼuntik ta skoj ti toj tsots iputike o ti oy kʼusi yan la jnuptantike. Kʼalal tsots tajek skʼoplal chkiltik li jtsobajeltike, jaʼ jech chkakʼbetik yil Jeova ti oy ta koʼontontik ti akʼo stsak jbitik li ta ‹svun ti mu xchʼay ta oʼontonale›. Li livro taje ojtikinbil xtok kʼuchaʼal li «slivroal kuxlejale», yuʼun li Jeovae jaʼ te xcholojbe sbi li buchʼutik oy ta yoʼonton chakʼbe li kuxlejal ta sbatel osile (Apok. 20:​15). Kʼalal skʼan toʼox junchibuk kʼakʼal li Snaʼobil slajel Kristoe, xuʼ me jchʼakbetik yorail spasel orasion xchiʼuk jnopbetik lek skʼoplal ti kʼu yelan xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae (2 Kor. 13:5). w18.01 13 ¶4, 5

Mi te xa oy ta yut lum sventa nakʼobbail li jmilvaneje, mu xa stakʼ kʼusi chopol spasbat. Xi laj yal li Jeovae: «Xuʼ te chbat snacʼ sba» (Jos. 20:​2, 3). Jech xtok, li Jeovae muʼyuk laj yal ti akʼo xichʼ chapanel yan velta li buchʼu milvane. Jaʼ yuʼun, li yutsʼ yalal buchʼu chame mu xa xuʼ x-och yoʼ smil li jmilvaneje. Ta skoj ti muʼyuk tikʼil ta chukel li jmilvanej xchiʼuk ti chabibil yuʼun Jeovae, xuʼ x-abtej, xuʼ skolta yan krixchanoetik xchiʼuk xuʼ jun yoʼonton xtun ta stojolal li Jeovae. Junantik yajtuneltak Diose sutesoj xa yoʼontonik ta skoj li smulike, akʼo mi jech, oy-o smul chaʼi sbaik. Yantik xtoke tsnopik ti oy-o smul ch-ilatik yuʼun li Jeovae. Mi jaʼ jech chavaʼi aba eke, jpʼeluk ta avoʼonton ti xkʼuxubinojot xa li Jeovae xchiʼuk ti spasojot xa ta pertone. w17.11 9 ¶6; 11 ¶13, 14

¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa jmojuk-o tsobolutike? Jaʼ mi ta jnopbetik lek skʼoplal kʼusi smelolal li pan xchiʼuk vino chichʼ tunesel ta Snaʼobil slajel Kristoe. Skʼan jaʼo jech jpastik kʼalal jun xa ox akʼobal skʼan li tsobajel ti toj tsots skʼoplale, pe mas to skʼan jnoptik li ta mero yoraile (1 Kor. 11:​23-​25). ¿Kʼusi smelolal li pan ti chʼabal yichʼoj svolesobil xchʼute? Jaʼ li sbekʼtal stakopal Jesus ti muʼyuk xchopolile xchiʼuk ti laj yakʼ kʼuchaʼal matanale. ¿Kʼusi smelolal li vinoe? Jaʼ li xchʼichʼel Jesus ti ay smal ta jtojolaltike. Li matanal laj yakʼ Jesuse, jaʼo te vinaj li chaʼtos kʼanelal ti mas tsots skʼoplale: jaʼ li kʼanelal laj yakʼbutik ta ilel Jeova kʼalal la stakbutik tal li Xnichʼone xchiʼuk li kʼanelal laj yakʼ ta ilel Jesus ti jpʼel ta yoʼonton laj yakʼ xkuxlejal ta jtojolaltike. Mi la jnoptik ti kʼu to yepal skʼanojutik li Jeova xchiʼuk Jesuse, jaʼ ch-ayan-o ta koʼontontik sventa jkʼantik ek. Ti kʼu yepal jkʼanojtik li kermanotik xchiʼuk li Jeovae xkoʼolaj ta jpʼej chʼojon ti xchukojutik lek sventa jmojuk-o oyutike. w18.01 15 ¶11

Li Jeovae toj ep jbalil chilutik xchiʼuk skʼanojutik tajek, «yuʼun laj yakʼ li jun noʼox Xnichʼon sventa» xijkolutike xchiʼuk ti jtatik-o kuxlejal ta sbatel osile (Juan 3:​16). Ti jech mu xkʼot ta pasel li kʼusi yaloj chakʼbutik li Jeovae, li pukuje xuʼ van xal ti jaʼ jun jut kʼope, ti muʼyuk lek ch-ajvalilaje xchiʼuk ti oy kʼusi mu xakʼbe skʼupin li krixchanoetike. Li yajkontratake xuʼ van oy xa lek srasonal chaʼiik venta slabanik xchiʼuk ti xi chalike: «Yaloj onoʼox ti chtale, pe ¿bu oy un? Yuʼun ti kʼalal vayik ta lajelal li jmoltotakutik ta voʼnee jech-o li kʼusitik ti kʼuxi lik yichʼ pasel talel li kʼusitike» (2 Ped. 3:​3, 4). Jaʼ yuʼun, kʼalal mi lijkolutike, jaʼ me tstunes Jeova sventa spakbe-o skʼoplal li mukʼul pasmantal yuʼune (Is. 55:​10, 11). Jech xtok, li Jeovae yakʼoj ta ilel ti ta kʼanelal tspas mantale. Jaʼ yuʼun, xuʼ jpat koʼontontik ti jech-o tskʼan li tukʼil yajtuneltake xchiʼuk ti oy-o tajek sbalil chile (Éx. 34:6). w17.06 23 ¶7

Kʼalal naka toʼox laj yal ta jamal ti chakʼ jun Jpojvanej li ta Génesis 3:​15, kʼotem xa ox ta pasel laj yil li stuke. Vaʼun, kʼalal echʼ chanmil jabile, laj yakʼ li jun noʼox Xnichʼon sventa xcham ta stojolal skotol li krixchanoetike, akʼo mi solel kʼux tajek laj yaʼi (Juan 3:​16). ¡Ta jtojbetik tajek ta vokol ti jaʼ jech stalelale! Li Jeovae jaʼ jech la spasutik kʼuchaʼal slokʼol stuk, jech oxal, xuʼ xijkʼanvan ta melel jech kʼuchaʼal li stuke. Kalbetik skʼoplal li Abele. Kʼalal laj yakʼbe smotonin Jeova li kʼusi mas lek oy yuʼune, jaʼ jech laj yakʼbe yil ti skʼanoj ta jyalele (Gén. 4:​3, 4). Li Noe eke laj yakʼ ta ilel ti skʼanoj li krixchanoetike, yuʼun jal tajek la xcholbe mantal akʼo mi muʼyuk xtukʼulanbat (2 Ped. 2:5). Li yan buchʼu laj yakʼ ta ilel ti skʼanoj tajek li Diose jaʼ li Abraane. Yuʼun tsmil xa ox xnichʼon sventa xakʼbe smotonin li Jeovae, akʼo mi solel kʼux laj yaʼi ti jech kʼanbate (Sant. 2:​21). Jech kʼuchaʼal la spasik li tukʼil yajtuneltak Jeova liʼe, jaʼ jech ta jkʼan chkakʼtik ta ilel ti chijkʼanvan eke akʼo mi jaʼo tsots ta pasel chkaʼitik. w17.10 8 ¶3, 4

Ta skoj ti jaʼ Bankilal Pale kuʼuntik li Jesuse, xuʼ jchʼuntik ta melel ti ta jtatik pertone xchiʼuk ti ta «jtatik kʼuxubinel xchiʼuk slekil yutsil oʼontonal sventa tskoltautik kʼalal jaʼo yoraile» (Evr. 4:​16). Jaʼ yuʼun chaʼa, chʼuno ti jaʼ laj yakʼ ta matanal xkuxlejal Jesus ta atojolale (Gal. 2:​20, 21). Mi avakʼoj xa xchʼunel avoʼonton li ta matanal pojelal laj yakʼ Jesuse, xuʼ chakʼot ta perton li Jeovae xchiʼuk xuʼ chata li kuxlejal ta sbatel osile. Taje jaʼ jun matanal laj yakʼbot li Jeovae. Jech xtok, muʼyuk tsvules ta joltik yan velta li jmultike, yuʼun spasojutik xa ta perton ta melel (Sal. 103:​8-​12). w17.11 11, 12 ¶14-​17

Kʼalal la spasik ta sba velta li Veʼlil ta bat kʼakʼal yuʼun Kajvaltik li Jesus xchiʼuk li yajchankʼoptake, oy kʼusi la skʼan ta jun orasion ti stuk noʼox jeche; jaʼ ti akʼo skʼupinik ti jmojuk noʼox oyikuk li yajchankʼoptak jech kʼuchaʼal jmoj oyik xchiʼuk li Stote. Jamal xvinaj ti stakʼoj xa Jeova li s-orasion skʼanbil Nichʼone. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti jaʼ jeche? Yuʼun kʼalal ch-echʼ jujukoj li Snaʼobil slajel Kristoe ta smiyonal xa noʼox krixchanoetik tstsob sbaik, taje jaʼ svinajeb ti jmoj noʼox tsobolutike, ti jchʼunojtik ti ay yakʼ xkuxlejal li Jesuse xchiʼuk ti mu xkoʼolaj ta kʼusuk noʼox tsobajele. Li ta junantik lumetike mu masuk jech xkiltik ti jmoj tstsob sbaik li buchʼutik yan-o stsʼunbalik o slumalike, yuʼun solel tskontrain sbaik. Pe li Jeova xchiʼuk Jesuse toj kʼupil sba chilik kʼalal tstsob sbaik krixchanoetik ti jeltos slumalike. Mu toj labaluk sba chkiltik xtok ti jmoj noʼox tsobolutike, yuʼun jech xa onoʼox yaloj Jeova ti chkʼot ta pasele (Ezeq. 37:​15-​17; Zac. 8:​23). w18.01 14 ¶7-9

‹Li jpasnaetik› ti la spʼajik li Mesiase jaʼik li ajvalil judaetike. Muʼyuk la xchʼamik ti jaʼ li Kristoe xchiʼuk mu xojtikin la skuy sbaik. Maʼuk noʼox, yuʼun oy epal judaetike x-avetik ta skʼanel ti akʼo xichʼ milel li Jesuse (Luk. 23:​18-​23). Jaʼ yuʼun chaʼa, jaʼ ta smulik ti laj yichʼ milele. Li Jesuse laj yichʼ pʼajel xchiʼuk la smilik, jaʼ yuʼun, ¿kʼuxi xa noʼox ti xuʼ xkʼot li ta «chiquin [nae]»? Jaʼ noʼox mi laj yichʼ chaʼkuxesele. Li jtakbol Pedroe laj yalbe skʼoplal li «Jesukristo li Jnasaretal vinike, ti la [smilik] ta jtel teʼe pe ti chaʼkuxesat yuʼun Diose» (Ech. 3:​15; 4:​5-​11; 1 Ped. 2:​5-7). Kʼalal chaʼkuxi li Jesuse, kʼot kʼuchaʼal jpojvanej kuʼuntik «yuʼun chʼabal yan biil ta balumil ti akʼbil tal ta ­stojolal krixchanoetik ti xuʼ xijkol yuʼune» (Ech. 4:​12; Efes. 1:​20). w17.12 9, 10 ¶6-9

Li Jesuse xi laj yalbe skʼoplal kʼalal jutuk xa skʼan xtal li mukʼta tsatsal vokolile: «Ta xilik chtal ta ba tok ta vinajel xchiʼuk sjuʼel xchiʼuk smukʼulal li Xnichʼon krixchanoe. Vaʼun tstak tal li yaj-anjeltake xchiʼuk tsots chnik li jun okʼes sventa tstsobik li buchʼutik tʼujbil [yuʼune]» (Mat. 24:​29-​31). Kʼalal mi laj xa ox yikʼ batel ta vinajel Jesus skotol «li buchʼutik tʼujbil yuʼun» ti liʼ to kuxulik ta balumile, jaʼ me skʼan xal ti laj xa stsob skotol li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele. ¿Kʼusi ora chkʼot ta pasel taje? Jaʼo kʼalal likem xa ox li mukʼta tsatsal vokolile, jaʼ xkaltik kʼalal skʼan to xlik li Armajedone. Li ta Armajedone jaʼ tspasik kʼop li Jesus xchiʼuk li 144 mil sventa tslajesbeik skʼoplal li ajvaliletik ta balumile (Apok. 17:​12-​14). Jaʼ yuʼun, jaʼ me slajeb velta ta jpastik Snaʼobil slajel Kristo kʼalal mi laj yichʼik ikʼel batel ta vinajel li buchʼutik tʼujbilike. w18.01 16 ¶15

Li Jesuse kuxul xa-o ta «sbatel osil» ta vinajel xchiʼuk «muʼyuk xa bu chventainat yuʼun li lajelale» (Rom. 6:9; Apok. 1:​5, 18; Kol. 1:​18; 1 Ped. 3:​18). Jech xtok, yalojbe ta jamal yajtakboltak ti jmoj chbat spasik mantal ta vinajele (Luk. 22:​28-​30). Xi la stsʼiba li jtakbol Pabloe: «Laj xa yichʼ chaʼkuxesel li Kristoe, jaʼ sba sat tsʼunobil kʼotem ta sventa li buchʼutik vayemik xa ta lajelale». Laj yal xtok ti oy to yan buchʼutik chichʼik chaʼkuxesel sventa xbatik ta vinajele, xi laj yale: «Ta jujuntal xkechet chkʼot ta pasel: jaʼ sba sat tsʼunobil li Kristoe, laje jaʼ li buchʼutik yuʼun Kristo kʼalal mi liʼ xa oye» (1 Kor. 15:​20, 23). Lik ta 1914 ti «liʼ xa oy» li Jesuse. Taje muʼyuk to bu tsutsem li avie, pe jutuk xa tajek skʼan xvul slajeb li chopol balumil liʼe. w17.12 10 ¶11; 11 ¶14-​16

Li «Totil ti kʼuxutik tajek ta yoʼontone» yiloj svokol ek ta skoj ti chamem yutsʼ yalale, jech kʼuchaʼal li Abraan, Isaak, Jakob, Moises xchiʼuk li ajvalil Davide (Núm. 12:​6-8; Mat. 22:​31, 32; Ech. 13:​22). Li Vivliae chal ti oy tajek ta yoʼonton Dios ti xkʼot xa skʼakʼalil sventa xchaʼkuxes yan velta li buchʼutik chamemike (Job 14:​14, TNM; 14:​15). Mi kuxiik tale, xmuyubajik xa tajek xchiʼuk muʼyuk xa ch-ipajik. Jvules ta joltik xtok li Diose laj yil ti kʼu yelan chopol cham li skʼanbil Nichʼon ti jaʼ ‹xkuxetel yoʼonton skotol orae› (Prov. 8:​22, 30). Mu jnaʼtik kʼu to xkʼuxul laj yaʼi li Jeovae (Juan 5:​20; 10:​17). Xuʼ jpat lek koʼontontik ta stojolal Jeova ti tskoltautike. Jaʼ yuʼun jamaluk xkalbetik ti kʼu yelan chkaʼi jbatike. Tspat koʼontontik kʼalal jnaʼojtik ti xaʼibe smelolal ti kʼu to xkʼuxul chkaʼitike xchiʼuk tspat koʼontontik kʼalal jaʼo chtun tajek kuʼuntike (2 Kor. 1:​3, 4). w17.07 13 ¶3-5

Li avie ta smiyonal xa noʼox krixchanoetik chlokʼ ta yoʼonton chichʼik ta mukʼ Dios «ta sventa li cʼusitic oy [yuʼunike]», jech kʼuchaʼal stakʼinik, yipik xchiʼuk skʼakʼalik (Prov. 3:9). Li Jeovae mi jsetʼuk onoʼox bu chchʼay ta sjol li kʼusitik ta jpastik ta stojolale xchiʼuk kʼalal chkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtike. Skotol li kʼusitik lek kʼotem ta pasel avi ta sventa li melel yichʼel ta mukʼ Jeovae, jaʼ svinajeb ti chakʼbutik sbendision li Diose xchiʼuk ti tsbeiltasutik li Kristoe. Lek tajek li organisasion bu oyutike, yuʼun chakʼ ti junuk noʼox koʼontontike, ti chabibiluk xkaʼi jbatik yuʼune xchiʼuk jnaʼojtik ti te oy-o ta sbatel osile. Jaʼ yuʼun, jujunuk kʼakʼal masuk to ep sbalil xkiltik ti liʼ oyutik li ta slumal Jeovae xchiʼuk ‹jchʼunbetik-o kʼusi chal li Mukʼul Dios kuʼuntike› (Zac. 6:​15). Mi jech ta jpastike, ta me xchabiutik li Ajvalil xchiʼuk li mero bankilal pale kuʼuntike. Jech oxal, kakʼtik persa bu kʼalal xuʼ kuʼuntik skoltael li melel yichʼel ta mukʼ Jeovae. Vaʼun, li Jdiostik ti jaʼ li bankilal yuʼun soltaroetike ta me xchabiutik avi ti jutuk xa tajek skʼan xichʼ lajesel li chopol balumil liʼe xchiʼuk ta sbatel osil. w17.10 30 ¶18, 19

Ta xlaj skʼoplal ta tsʼakal li kʼusitik oy ta sba balumil ti te likem talel ta stojolal li Satanase, jech kʼuchaʼal li pʼolmajele, li politikae xchiʼuk li jecheʼ relijionetike. Li j-alkʼop Ezequiel xchiʼuk Sofoniase laj yalbeik skʼoplal ti chlaj sbalil li oro xchiʼuk platae akʼo mi ep toʼox tajek stojol sventa pʼolmajel li ta balumile (Ezeq. 7:​19; Sof. 1:​18). Kaltik noʼox ti ta xa xijchame, ¿kʼu van yelan chkaʼi jbatik mi laj kakʼtik venta ti jaʼ mas la jpat koʼontontik ta saʼel ‹li kʼulejal ti muʼyuk stukʼile› ti jaʼ muʼyuk laj kakʼtik persa saʼel li melel kʼulejale? Xuʼ van jech chkaʼi jbatik kʼuchaʼal jun krixchano ti la smil sba ta abtel ta sjunul xkuxlejale, pe jaʼ to chakʼ ventae maʼuk melel takʼin ti kʼu yepal la stsob tale (Prov. 18:​11). Ta onoʼox xlaj skʼoplal ta melel li kʼulejal ta balumile. Jech oxal, jaʼ lek jtunestik sventa xkamigointik li buchʼutik teik ta vinajele, yuʼun li kʼusitik ta jpastik avi sventa jkoltatik li Ajvalilal yuʼun Diose jaʼ me tskoltautik sventa lek xkamigointik li Jeovae. w17.07 11 ¶16

Oy ermanoetike tsmukik li kʼusi chopol tspasike, yuʼun chiʼik mi chakʼ sbaik ta kʼexlal o mu skʼanik ti chopol xaʼi sba yuʼunik li yantike (Prov. 28:​13). Pe kʼalal jech tspasike, chilbajin sba stukik xchiʼuk ep buchʼu chil svokol yuʼunik, vaʼun jaʼ jech chakʼik ta ilel ti mu xkʼanvanike. Jech xtok, mu xa me x-abtej lek ta tsobobbail li chʼul espiritue xchiʼuk mu xa me junuk koʼontontik (Efes. 4:​30). Pe mi chkʼanvan ta melel li jun ermanoe, jaʼ me chtijbat yoʼonton sventa skʼanbe moletik ti akʼo xkoltaate (Sant. 5:​14, 15). Li talelal mas mukʼ skʼoplal oy yuʼun li yajtsʼaklomtak Kristoe jaʼ li kʼanelale (1 Kor. 13:​13). Yuʼun jaʼ chakʼ ta ilel ti voʼotik li melel yajtsʼaklomutik Kristoe, ti ta jchanbetik stalelal Jeova ti jaʼ Snioʼal li kʼanelale. Li Pabloe laj yal ti mu kʼusi xtun-o xkuxlejal mi muʼyuk chkʼanvane (1 Kor. 13:2). Jaʼ yuʼun chaʼa, jechuk-o kakʼtik ta ilel ti chijkʼanvane, pe «maʼuk ti ta ketik noʼox chlokʼe, moʼoj, yuʼun skʼan xkakʼtik ta ilel ta melel ta sventa li kʼusitik ta jpastike» (1 Juan 3:​18). w17.10 11 ¶17, 18

Jnopbetik avaʼi skʼoplal kʼu yelan laj yakʼ ta ilel stsatsal yoʼonton Jose kʼalal sujat yuʼun li yajnil Potifar sventa xchiʼin sbaik ta vayele. Li stuke te van ta sjol ti persa onoʼox tsta ep svokol mi muʼyuk bu la xchʼunbee, akʼo mi jech, mu chibuk to velta la snop, ta ora noʼox la spʼaj (Gén. 39:​10, 12). Jkʼeltik xtok kʼu yelan laj yakʼ ta ilel stsatsal yoʼonton li ants ta Jeriko ti Raab sbie. Kʼalal te kʼot ta lokʼel ta sna chaʼvoʼ j-israeletik ti te batik sventa spaʼiik li lum Jerikoe muʼyuk xiʼ, tsots yoʼonton la snakʼ li jpaʼivanejetike xchiʼuk la skolta sventa xjatavik lokʼel (Jos. 2:​4, 5, 9, 12-​16). Li yajtakboltak Jesus ti tukʼ echʼike laj yakʼik ta ilel ek ti tsots yoʼontonike. Yuʼun kʼalal tsots pajesatik yuʼun jsaduseoetik sventa mu xa spukbeik batel skʼoplal li Jesuse, mi jsetʼuk bu la xchʼunik (Ech. 5:​17, 18, 27-​29). Li Jose, Raab, Jesus xchiʼuk li jtakboletike jpʼel onoʼox ta yoʼontonik ti jaʼ tspasik-o li kʼusi leke. Tsots tajek yoʼonton echʼik ta skoj ti spatoj yoʼontonik ta stojolal li Jeovae, maʼuk ta skoj ti la snopik ti xuʼ noʼox yuʼun stukike. Taje jaʼ jech skʼan jpastik ek, kʼalal oy kʼusi ta jnuptantik ti skʼan stsatsal koʼontontike, jaʼ lek jpat koʼontontik ta stojolal li Jeovae; mu me jnoptik ti xuʼ noʼox kuʼun ta kip jtuktike ( 2 Tim. 1:⁠7). w17.09 29 ¶6-9

Mu xuʼ jiptik lokʼel ta kip jtuktik li jmol talelaltike. Li buchʼutik laj xa sjipik lokʼele solel laj yakʼ yipik sventa spas yuʼunik, pe ¿kʼusi koltaatik-o? Jaʼ ta skoj ti akʼbat yipik yuʼun li Skʼop Diose xchiʼuk li xchʼul espiritue (Luk. 11:​13; Evr. 4:​12). Jaʼ noʼox jech ek li voʼotike, ta me xakʼ kiptik mi ta jchantik jujun kʼakʼal li Vivliae, mi ta jnopbetik skʼoplal li kʼusi ta jchantike, mi ta jkʼanbetik li s-espiritu Dios yoʼ xakʼ jpʼijiltik ta skotol li kʼusi ta jpastike xchiʼuk sventa skoltautik ta xchʼunel li Skʼope (Jos. 1:8; Sal. 119:​97; 1 Tes. 5:​17). Li chʼul espiritu xchiʼuk li Vivliae ta me xakʼ kiptik xtok mi chijkʼot li ta tsobajeletike xchiʼuk mi baʼyel ta jchapan jbatike (Evr. 10:​24, 25). Maʼuk noʼox, skʼan me jtabetik lek sbalil xtok li kʼusitik chakʼbutik Jeova ta s-organisasione, jech kʼuchaʼal li revistaetike, li Kanal JW, li aplikasion JW Library sbie xchiʼuk li jpajinatik ta Internet jw.org (Luk. 12:​42). Sventa lekuk xilutik li Diose, skʼan jlokʼtik li jmol talelaltike, pe maʼuk noʼox taje, yuʼun skʼan jlaptik xtok li achʼ talelale (Kol. 3:​10). w17.08 21 ¶16, 17

Li ajvalil Davide ep kʼusitik muʼyuk tukʼ pasbat. Akʼo mi kerem toʼox tajek kʼalal tʼujat ta ajvalil yuʼun li Jeovae, la smala 15 jabil sventa x-och ta ajvalil li te noʼox ta snitilulale (2 Sam. 2:​3, 4). Ti kʼu sjalil la smala taje oy jayibuk jabil laj yichʼ nutsel sventa xmilat yuʼun li ajvalil Saule. Jaʼ yuʼun, ep ta velta naki ta yan lum o ta yut chʼentik ta takixokol balumil. Ta tsʼakale, cham ta jun paskʼop li Saule. Akʼo mi jech, li Davide laj to smala vukub jabil sventa x-och ta ajvalil ta sjunul li lum Israele (2 Sam. 5:​4, 5). ¿Kʼu yuʼun ta sjunul yoʼonton la stsʼik o la smala li Davide? Yuʼun spatoj yoʼonton ta stojolal li tukʼil kʼanelal yuʼun Jeovae. Xmuyubaj noʼox la smala xkʼot skʼakʼalil ti xlajesbat li svokole. Jech xtok, la snopbe skʼoplal ti kʼu yelan yichʼoj xa onoʼox koltael talele (Sal. 13:6). Snaʼoj ti mu jecheʼuk noʼox tsmalae. w17.08 6 ¶14, 15

Kʼunkʼun chjel batel li jujuchop kʼope. Jaʼ yuʼun, xuʼ van oy avaʼioj jpʼeluk kʼop ti yan-o xa tajek smelolal o ti mu xa xkaʼitik li avie. Taje jaʼ jech kʼot ta pasel ta stojolal li evreo xchiʼuk griegoe, ti jaʼ la stunesik sventa stsʼibaik jutuk mu sliklej li Vivliae. Pe ti kʼusi une, li avie jelel xa tajek li kʼopetik taje. Jaʼ yuʼun, akʼo mi snaʼik evreo o griego avi li krixchanoetike, chtun yuʼunik ek ti xichʼuk jelubtasel li Skʼop Diose. Ta skoj taje, xi tsnop li junantike: «Ya pe jaʼ lek jnaʼ mi la jchan li evreo o griego ta voʼnee», pe taje xuʼ van mu xkoltaatik lek xtok. Jech oxal, xijmuyubaj tajek ti mas xa ta 3,200 ta chop kʼop sjelubtasojik sjunul o jvokʼ li Skʼop Jtotike. Taje chakʼ ta ilel ti oy ta yoʼonton Jeova ti stabeik sbalil skotol lumetik, nitilulaletik xchiʼuk jeltos kʼopetik li Vivliae (Apok. 14:6). Kʼalal chkakʼtik venta ti mu snaʼ xtʼujvan xchiʼuk ti skʼanojutik tajek li Jeovae, mas to chijnopajutik ta stojolal. w17.09 19 ¶4

Mi oy junuk kutsʼ kalaltik ti lokʼem ta mantale, skʼan me jnaʼuk spajesel jbatik sventa mu jchiʼintik ta loʼil. Taje vokol van chkaʼitik ta spasel, pe ¿kʼusi xuʼ skoltautik? Jaʼ mi la jvules ta joltik ti jaʼ jech ta jchʼunbetik smantal li Jeovae xchiʼuk ti jaʼ jech ta jchanbetik li stalelale. Toj lek ta chanbel stalelal li ajvalil Davide. Kʼalal nutsat yuʼun li Saul xchiʼuk kʼalal likesbat skʼakʼal yoʼonton yuʼun li Simeie, muʼyuk xkap sjol. Xchiʼuk akʼo mi tsots yabtel li Davide, muʼyuk kʼusi la spasbe sventa spak skʼoplal (1 Sam. 26:​9-​11; 2 Sam. 16:​5-​10). Pe jnaʼojtik lek xtok ti mu skotoluk velta la spajtsan sbae, yuʼun tsots laj yakʼ ta ilel stalelal ta stojolal li Nabale xchiʼuk muʼyuk la spajtsan sba kʼalal laj yil li Bat-sebae (1 Sam. 25:​10-​13; 2 Sam. 11:​2-4). ¿Kʼusi xuʼ jchanbetik li Davide? Baʼyel, li jkʼelvanejetik o li buchʼutik tsots kʼusi sbainojike skʼan me spajes sbaik sventa mu jaʼuk bankilal xa tajek chaʼi sbaik. Xchibal, mu me xiuk xkaltike: «Voʼone xkuch onoʼox kuʼun kʼusiuk li preva ta jnuptane» (1 Kor. 10:​12). w17.09 5, 6 ¶12, 13