Mi ta jchʼunbetik smantal li Diose chkiltik chkʼot ta pasel li kʼusi yaloj tspase
«Muʼyuc bochʼo yan la stʼabbe sbi, yuʼun muʼyuc bochʼo yan echʼem smucʼul; stuc la svaʼan sba ta testigo.» (HEB. 6:13)
¿MI XANABE LI STAKʼOBILE?
¿Kʼu yuʼun jnaʼojtik ta melel ti chkʼot onoʼox ta pasel li kʼusi yaloj tspas Diose?
¿Kʼusi laj yal tspas Dios kʼalal laj xaʼox saʼ smulik li Adán xchiʼuk Evae?
¿Kʼuxi ta jtabetik sbalil li kʼusi jamal laj yalbe Dios li Abrahame?
1. ¿Kʼusi jelel-o li kʼusi yaloj tspas Dios xchiʼuk li kʼusi chal tspas li krixchanoetike?
LI Jeovae jaʼ li Dios ti stuk noʼox melel xkʼopoje (Sal. 31:5, Ch). Li krixchanoetike jaʼ jpasmuliletik, jaʼ yuʼun mu stakʼ jpat koʼontontik ta stojolalik, pe li Diose «mu jaʼuc noʼox [ch-epalkʼopoj]» (Heb. 6:18; kʼelo Números 23:19). Li kʼusi snopoj tspas ta sventa slekilal li krixchanoetike ta onoʼox xkʼot ta pasel yuʼun. Jech kʼuchaʼal liʼe, skotol li kʼusi laj yal ta sventa li kʼusitik la spas ta jujun kʼakʼale «jech icʼot ta pasel» yuʼun, jech oxal li ta svakibal kʼakʼale «scotol li cʼusitic pasbil yuʼun Diose toj lec laj yil» (Gén. 1:6, 7, 30, 31).
2. ¿Kʼusi jaʼ li skʼakʼalil chkux yoʼonton li Diose, xchiʼuk kʼu yuʼun laj yal ti vokʼbil yuʼune?
2 Kʼalal laj xaʼox skʼel li kʼusitik la spase, li Jeovae laj yal ti chlik xa li svukubal kʼakʼale. Li skʼakʼalil chkux yoʼonton li Diose, maʼuk 24 ora sjalil, moʼoj, jaʼ skʼan xal ti kʼu xa sjalil ti muʼyuk xa kʼusi spasoj talel ta Balumile (Gén. 2:2). Li «cʼacʼal» taje muʼyuk to echʼem (Heb. 4:9, 10). Li Vivliae muʼyuk chal kʼusi ora lek lik, pe yikʼaluk jaʼo lik kʼalal laj xaʼox spas li Evae, li yajnil Adane, ti oy xa ta svakmilal jabile. Li voʼotike jaʼ jmalaojtik li Ajvalilal ta Jmil Jabil yuʼun Jesucristoe, jaʼ oy ta sba ti xkʼot ta pasel li kʼusi yaloj tspas Dios ta sventa li Balumile: ti jaʼuk jun nichimaltik ti bu xuʼ xnaki krixchanoetik ta sbatel osil ti tukʼik xae (Gén. 1:27, 28; Apoc. 20:6). ¿Mi xuʼ van jpat koʼontontik ti ta jkʼupintik li kʼusi yaloj tspas Dios ta jelavele? Xuʼ, yuʼun li Diose «jech laj yacʼbe bendición li svucubal cʼacʼale, yuʼun jaʼ jun cʼacʼal ti vocʼbil yuʼune». Taje jaʼ tspat koʼontontik ti kʼusiuk ti xkʼot ta pasele, li kʼusi tskʼan tspas li Diose ta onoʼox xkʼot ta pasel yuʼun kʼalal mi laj xaʼox yorail ti chkux yoʼontone (Gén. 2:3).
3. 1) ¿Kʼusi toybail lik kʼalal jaʼo xa chlik xkux yoʼonton li Diose? 2) ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Jeova ti chakʼbe slajeb li toybaile?
3 Kʼalal jaʼo xa chlik xkux ta sventa li yabtel la spas li Diose, oy kʼusi tsots kʼot ta pasel. Li Satanase, ti jaʼ toʼox jun yaj-anjel Diose, la spas sba kʼuchaʼal dios kʼalal laj yalbe Eva li baʼyel jutbil kʼope, ta skoj taje muʼyuk xa la xchʼunbe smantal Jpasvanej yuʼun li Evae (1 Tim. 2:14). Li kʼusi la spas li Evae jaʼ tsʼuj-o ta mulil yuʼun li smalal eke (Gén. 3:1-6). Toj chopol li kʼusi kʼot ta pasel taje, yuʼun jaʼo laj yichʼ chibal kʼoptael mi melel xkʼopoj li Jeovae, pe akʼo mi jech muʼyuk tsots skʼoplal ti xchaʼal ta jamal ti chkʼot ta pasel li kʼusi yaloj tspase. Moʼoj, yuʼun li stuke jamal lek laj yal ti kʼusi tspas sventa xichʼ lajesel li toybaile. Xi laj yalbe li Satanase: «Ta jpas ta atojolic ti contra xavil abaic xchiʼuc ti antse. Jaʼ noʼox jech xtoc ti anitilultaque xchiʼuc snitilultac ti antse, contra ta xil sbaic. Ti snitilul ti antse ta xpechʼbot ta teqʼuel ti ajole. Ti voʼote jaʼ noʼox ta xatabe ta tiʼbel ti snucʼ yacane» (Gén. 3:15, Ch; Apoc. 12:9).
LI KʼUSI YALOJ TA MELELE, XUʼ JTABETIK SBALIL
4, 5. ¿Kʼusi la spas bakʼintik li Abrahame?
4 Li ta slikebal xkuxlejal krixchanoetike, mu persauk jamal laj yichʼ alel jechuk ti chkʼot onoʼox ta pasel li kʼusi laj yalbe Adán xchiʼuk Eva li Diose. Li kʼusitik kuxajtik ti maʼuk jpasmuliletik ti skʼanojik li Diose xchiʼuk chchanbeik stalelale mu persauk chalik ti chkʼot ta pasel yuʼunik li kʼusi chalike, yuʼun melel li kʼusi chalike xchiʼuk ti spatoj yoʼonton ta stojolalik ta jujuntale. Pe kʼalal tsʼuj ta mulil li krixchanoetike xchiʼuk ti maʼuk xa tukʼike, jel skotol taje. Ta jelavel jutuke, li krixchanoetike nop xaʼiik li jutkʼop xchiʼuk li loʼlavaneje, jaʼ yuʼun tsots skʼoplal laj yilik ti skʼan xalik ta jamal sventa meleluk li kʼusi chalik ta sventa li kʼusitik tsotsik skʼoplale.
5 Li Abraham eke oxib to velta laj yal ta jamal ti chakʼ kʼotuk ta pasel li kʼusi chale (Gén. 21:22-24; 24:2-4, 9). Li june jaʼo laj yal kʼalal kuch xaʼox yuʼun li paskʼop la spas ta stojolal li ajvalil ta Elam xchiʼuk li xchiʼiltake. Li Vivliae chal ti kʼalal sut xaʼox ta paskʼope, li ajvalil ta Salem xchiʼuk ta Sodomae lokʼ snupik ta be li Abrahame. Li baʼyel ti jaʼ sbi Melquisedeque, jaʼ xtok li «pale yuʼun [Diose]», jaʼ yuʼun laj yakʼbe bendision li Abrahame xchiʼuk la skʼupil kʼopta Dios ta skoj ti laj yakʼ ti akʼo xkuch yuʼun paskʼop ta stojolal li yajkontratake (Gén. 14:17-20). Jaʼ yuʼun, kʼalal ta ox xakʼbe smoton Abraham li ajvalil ta Sodoma ta skoj ti la spoj li steklumal ta stojolal li yajkontratake, li Abrahame xi laj yale: «Laj xa cal ta jamal ta stojol Mucʼul Dios ta vinajel, jaʼ li bochʼo la spas li vinajel banamile, li cʼusi jaʼ avuʼune me jutuc muʼyuc ta xquichʼ comel. Me jlicuc no, me jlicuc yaqʼuil xonobil, muʼyuc ta xquichʼ comel, yuʼun jech mu xuʼ chlic aval ti voʼot laj apasun ta jcʼuleje» (Gén. 14:21-23).
LI KʼUSI JAMAL LAJ YALBE ABRAHAM LI JEOVAE
6. 1) ¿Kʼusi slekil kʼelobil laj yakʼbutik ta ilel li Abrahame? 2) ¿Kʼuxi ta jtabetik sbalil ti lek la xchʼun mantal li Abrahame?
6 Sventa jpat koʼontontik li kʼusi yaloj tspas Jeovae, oy kʼusi jamal laj yal ti jech chal kʼuchaʼal liʼe: «Vuʼun ti cuxulun oe, jamal chcal» (Ezeq. 17:16). Li ta Vivliae oy mas ta 40 ta velta ti jamal laj yal li Jeovae, xuʼ van li mas ojtikinbile jaʼ li kʼusi laj yalbe li Abrahame. Li ta epal jabil echʼem xa talele, ep ta velta laj yalbe ta jamal li kʼusi tskʼan tspase, li kʼusi mas laj yalbe smelolale jaʼ ta sventa li Nitilulal ti te chtal ta yutsʼ yalale, ta stojolal li Isaaque (Gén. 12:1-3, 7; 13:14-17; 15:5, 18; 21:12). Vaʼun laj yakʼbe jun tsatsal preva, yuʼun laj yalbe ti akʼo yakʼ ta matanal li skʼanbil nichʼone. Li Abrahame la xchʼunbe ta anil li Jeovae, pe kʼalal ta xaʼox smil li xnichʼone, jun anjel tal pajesatuk. Jaʼ yuʼun li Diose xi laj yalbe ta jamale: «Ta sventa ti muc xajalanbun li jun anichʼon ti cʼajumal oy avuʼune, jech ta jvaʼan jba ta testigo jtuc ti ta melel ta xcacʼbot ep bendicione. Ta xcacʼ boluc ep amomnichʼnab jech chac cʼu chaʼal cʼanaletic ta vinajel, jech chac cʼu chaʼal yiʼtic ta tiʼnab. Li stuquique tsalbil ta xcʼot yuʼun li yajcontraique. Jaʼ ta sventaic chichʼ bendición scotol li mucʼtic lumetic liʼ ta banamile, yuʼun laj achʼun li cʼusi laj calbote» (Gén. 22:1-3, 9-12, 15-18).
7, 8. 1) ¿Kʼu yuʼun oy kʼusi laj yalbe ta jamal Dios li Abrahame? 2) ¿Kʼuxi tstabe sbalil yan chijetik li kʼusi jamal yaloj Diose?
7 ¿Kʼu yuʼun laj yalbe ta jamal Abraham ti chakʼ kʼotuk onoʼox ta pasel li kʼusi tskʼan tspas li Diose? Jaʼ sventa tstsatsubtasbe xchʼunel yoʼonton li buchʼutik jmoj ch-ajvalilajik xchiʼuk Cristoe, ti jaʼik li xchaʼvokʼal snitilulal ti albil xa onoʼox skʼoplale (kʼelo Hebreos 6:13-18; Gál. 3:29, Ch). Jech kʼuchaʼal laj yal li jtakbol Pabloe, li Jeovae «laj yacʼ lec ta ilel ti jbel scʼoplal chacʼ li cʼusi yaloj onoʼox chacʼbe li bochʼotic scʼoplal chacʼbee. Jech lic yal ta jamal ta sventa sbi stuc noxtoc, yuʼun jech chvinaj ti mu xlaj scʼoplal oe. Jech oy chib cʼusi mu xlaj scʼoplal laj yal li Diose, jaʼ svinajeb ti persa chcʼot ta pasel, ti mu jaʼuc noʼox ch-epalcʼopoje. Jech chpat lec coʼntontic, tstsatsub lec coʼntontic yuʼun, vuʼutic ti jchʼunojtic, ti jpatoj xa coʼntontic ta jtatic li cʼusi ta jmalatique».
8 Maʼuk noʼox me tstabeik sbalil li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel li kʼusi jamal laj yal Diose. Li Jeovae laj yal ta jamal ti ta stojolal snitilulal Abraham chichʼ akʼbel bendision krixchanoetik ta «scotol li mucʼtic lumetic liʼ ta banamile» (Gén. 22:18). Taje te kapal skʼoplal li jchʼunej mantal yantik xchijtak Cristoe, ti spatoj yoʼontonik chkuxiik sbatel osil ta jun nichimaltik liʼ ta Balumile (Juan 10:16). Kʼusiuk li spatobil koʼontontike, mi ta vinajel o mi ta Balumil chijkuxi, skʼan xkakʼ kiptik sventa «ta jtatic», taje jaʼ me skʼan jchʼunbetik smantal Dios ta skotol li kʼusitik ta jpas ta jkuxlejaltike (kʼelo Hebreos 6:11, 12).
KʼUSITIK JAMAL YALOJ DIOS TA SVENTA LI KʼUSITIK ALBAT ABRAHAME
9. ¿Kʼusi laj yalbe ta jamal Dios ta stojolal li snitilulaltak Abraham kʼalal mosoinbilik toʼox ta Egiptoe?
9 Ta epal siglo ta mas tsʼakale, li Jeovae la xchaʼal yan velta ta jamal ti chakʼ kʼotuk ta pasel li kʼusi laj yal ti laj xa kalbetik skʼoplale, taje jaʼo kʼalal laj yalbe Moisés ti akʼo bat skʼopon li snitilulaltak Abrahame, ti mosoinbilik toʼox yuʼun li jnaklejetik ta Egiptoe (Éx. 6:6-8). Li Diose xi laj yal ta sventa li kʼakʼal taje: «Cʼalal la jtʼuj li Israele, [...] jtoyoj jcʼob cʼalal oy cʼusi laj calbe ta jamal li smomnichʼnabtaque. Laj cacʼ jba ta otquinel ta stojolic te ta Egipto; jtoyoj jcʼob jech laj calbeic: Vuʼun Mucʼul Diosun avuʼunic, xcut. Jaʼo yorail te laj calbeic ta jamal ti ta jloqʼuesic tal ta Egipto banamile, ti ta xquiqʼuic batel ta banamil ti bu jtʼujojbeique, jaʼ li jun banamil ti bu chlocʼ ep yaʼlel chuʼ vacax xchiʼuc pome» (Ezeq. 20:5, 6).
10. ¿Kʼusi laj yal Dios ta stojolal Israel kʼalal laj xaʼox yichʼik lokʼesel ta mosoil ta Egiptoe?
10 Kʼalal laj xaʼox skolta lokʼel ta mosoil ta Egipto li j-israeletike, xi laj yal ta jamal yan velta xtok li Jeovae: «Jaʼ yuʼun me chachʼunic scotol li cʼusi caloje, xchiʼuc me chavichʼic ta mucʼ li cʼusi chapanbil cuʼune, voʼoxuc noʼox atuquic lec chaquiloxuc ta scotol li yantic lumetique yuʼun jaʼ cuʼun scotol li banamile. Voʼoxuc [«ajvalilal», NM] pale cʼotemoxuc cuʼun, xchiʼuc voʼoxuc jun lum ti vocʼbiloxuc o ta jtojole» (Éx. 19:5, 6). ¡Jaʼ jun mukʼta matanal maʼ taje! Ti lajuk xchʼunik mantale, yepal li jteklum taje xuʼ ox tstunesatik yuʼun Dios ta ajvalilal pale sventa xichʼik bendision li yan krixchanoetike. Ta mas tsʼakale, laj yalbe smelolal ti kʼusi spasoj ta stojolalike, yuʼun li Jeovae xi laj yale: «Te lic jam que ta atojol, lic jchaptic ti [chakuʼuninot-oe]» (Ezeq. 16:8).
11. ¿Kʼusi la spasik li j-israeletik kʼalal laj yichʼik albel ti xuʼ x-ochik ta jun trato xchiʼuk Dios ti chkʼotik kʼuchaʼal stʼujbil teklumale?
11 Li Jeovae muʼyuk la suj j-israeletik sventa xalik ta jamal ti chchʼunbeik smantale, mi jaʼuk sventa ti lek xil sbaike. Yuʼun lokʼ ta yoʼonton stukik ti kʼalal xi laj yalike: «Scotol li cʼusi laj yal Mucʼul Diose ta jpascutic» (Éx. 19:8). Oxib kʼakʼal ta mas tsʼakale, li Jeovae laj yalbe kʼusi skʼan spasik kʼuchaʼal jun jteklum ti tʼujbilike. Baʼyel laj yaʼiik li Lajuneb Mantale, ta tsʼakal xtoke li Moisese laj to yalbe yan mantaletik (Éx. 20:22–23:33). ¿Kʼusi la spasik? «Scotolic jech itacʼovic: “Ta jpascutic scotol li cʼusitic laj yal Mucʼul Diose”.» (Éx. 24:3.) Ta mas tsʼakale, li Moisese la stsʼiba mantaletik li ta «svunal cʼusi chapanbile», vaʼun tsots la skʼel sventa xaʼiik yan velta li jteklume. Ta anil noʼox xi laj yalik ta jamal ta yoxibal velta li jteklume: «Ta jchʼuncutic, ta jpascutic scotol li cʼusitic laj yal Mucʼul Diose» (Éx. 24:4, 7, 8).
12. ¿Kʼusi la spas Jeova xchiʼuk li stʼujbil lumal ta sventa li trato la spasike?
12 Lik spas ta anil li trato la spas Jeova xchiʼuk li j-israeletike. ¿Kʼuxi? Jaʼo kʼalal la spas jun chʼulna pasbil ta nukul sventa yichʼobil ta mukʼ xchiʼuk laj yakʼ jun paleal. Taje jaʼ sventa xnopajik ta stojolal li krixchanoetik ti jpasmuliletike. Pe jaʼuk li j-israeletike ta anil noʼox chʼay ta sjolik li kʼusi laj yalbeik Diose. Ti kʼuyelan la spas li stalelalike «laj yacʼbeic yat yoʼnton li Chʼul Dios yuʼun Israele» (Sal. 78:41). Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal jaʼo chichʼ akʼbel yan mantaletik ta vits Sinaí li Moisese, li j-israeletike la snopik ti laj xa yichʼik iktael komele, jaʼ yuʼun chibajik xchiʼuk lik chʼayuk xchʼunel yoʼontonik ta stojolal Dios. Ta skoj taje la spasik jkot chʼiom tot vakax pasbil ta oro xchiʼuk xi laj yalike: «Liʼi jaʼ dios cuʼuntic vuʼutic li israelutique, jaʼ ti la sloqʼuesutic tal ta Egiptoe» (Éx. 32:1, 4). Vaʼun lik spasik jun kʼin, ti jaʼ la skʼinal «li Mucʼul Diose», lik snijan sbaik xchiʼuk lik yakʼbeik smoton li lokʼol taje. Kʼalal laj yil Jeovae, xi laj yalbe li Moisese: «Ta ora noʼox la scomtsanic li lequil be ti caloj jaʼ tstamic batele» (Éx. 32:5, 6, 8). Kʼux ta alel, pe li j-israeletike nop xaʼiik ti chalbeik ta jamal Dios ti tspasike, pe ta tsʼakale, muʼyuk jech tspasik (Núm. 30:2).
CHAʼTOS KʼUSI JAMAL LAJ YAL
13. ¿Kʼusi jamal laj yalbe Dios li ajvalil Davide, xchiʼuk kʼuxi te snitojbe sba skʼoplal li albil Nitilulale?
13 Kʼalal jaʼo ch-ajvalilaj li Davide, li Jeovae oy kʼusi chaʼtos jamal laj yal sventa xakʼbe bendision li yajtuneltak ti lek xchʼunik mantale. Li baʼyuke, laj yalbe ta jamal ti te oy-o ta sbatel osil li spasobmantal Davide (Sal. 89:35, 36; 132:11, 12). Taje jaʼ skʼan xal ti Nitilulal ti albil xa onoʼox skʼoplale te chlik talel ta snitilulal David, jaʼ yuʼun tsbiin «smomnichʼon David» (Mat. 1:1; 21:9). Li vaʼ ajvalil taje, bikʼit laj yakʼ sba kʼalal «Cajval» xi laj yal ta sventa li snitilulale, yuʼun snaʼoj ti jaʼ mas mukʼ yabtel chichʼ li Cristoe (Mat. 22:42-44).
14. ¿Kʼusi jamal laj yal Jeova ta sventa li Albil Nitilulale, xchiʼuk kʼuxi ta jtabetik sbalil?
14 Ta xchibale, li Jeovae laj yalbe David ti akʼo xal ti Ajvalil ti stuk noʼox jeche jaʼ chkʼot xtok ta Mero Bankilal Pale ta stojolal li krixchanoetike. Li ta Israele li ajvaliletik xchiʼuk li paleetike mu koʼoluk tajek li yabtelike. Li paleetike likemik talel ta snitilulal Leví, pe li ajvaliletike ta snitilulal Judá. Pe li xkʼexol ta ajvalilal Davide, xi laj yalbe skʼoplale: «Li Mucʼul Diose jech laj yalbe li Cajvale: “Chotlan ta jbatsʼicʼob, jaʼ to cʼalal ta xcacʼ atecʼubin li avajcontrataque,” xi. Li cʼusi laj yal ta jamal Mucʼul Diose, mu xa sutes scʼop o, jech laj yal: “Voʼot chaʼoch ta paleal sbatel osil; jaʼ jech avabtel chavichʼ jech chac cʼu chaʼal li Melquisedeque”» (Sal. 110:1, 4). Li albilkʼop taje jaʼ jech kʼot ta pasel, yuʼun li Jesucristo ti jaʼ li Albil Nitilulale, ch-ajvalilaj xa ta vinajel. Jech xtok, jaʼ li Mero Bankilal Pale yuʼun krixchanoetike, li yabtel akʼbile jaʼ sventa tskolta krixchanoetik ti sutesoj xa yoʼontonik yoʼ lekuk xil sbaik xchiʼuk li Diose (kʼelo Hebreos 7:21, 25, 26).
LI ACHʼ MERO ISRAEL CHKʼOTIK TA SVENTA DIOSE
15, 16. 1) ¿Kʼusi chib jteklum Israel chalbe skʼoplal li Vivliae, xchiʼuk bu junukal ch-akʼbat bendision yuʼun Dios li avie? 2) ¿Kʼusi mantal laj yalbe yajtsʼaklomtak Jesús ta sventa li kʼusi jamal chichʼ alele?
15 Kʼalal la spʼajik Jesús li j-israeletike, chʼay yuʼunik li matanal ch-akʼbatik ox yuʼun Dios kʼuchaʼal jun jteklume xchiʼuk ti chkʼotik ox ta ajvalilal pale yuʼune. Li Jesuse xi laj yalbe ta melel li jnitvanej judioetike: «Ta xlocʼ batel ta atojolic li ventainel yuʼun Diose. Jaʼ te ta xbat ta stojolic li bochʼotic lec tstucʼulanique» (Mat. 21:43). Li achʼ jteklum taje te lik talel li ta kʼin Pentecostés ta sjabilal 33 ta jkʼakʼaliltike, jaʼo kʼalal laj yichʼik akʼbel xchʼul espiritu Dios ta stojolal 120 yajtsʼaklomtak Jesús ti jaʼo te tsobolik ta Jerusalene. Li jtsop krixchanoetik taje, laj yichʼik ojtikinel kʼuchaʼal «mero Israel chcʼotic ta sventa» Dios, ti mu jaluk echʼ ti la stsob sbaik talel ta smiyonal xa noʼox krixchanoetik ti likemik talel ta epal lumetik ta spʼejel Balumil ti vaʼ kʼakʼaletik taje (Gál. 6:16).
16 Li mero jteklum ta Israele la spʼajik li Jesuse, yan li achʼ jteklum yuʼun Diose lek la stukʼulanik li mantal akʼbatike yuʼun la xchʼunik-o li smantal Diose. Jun li mantal chchʼunik li achʼ jteklum taje, jaʼ ta sventa ti kʼusitik jamal chalike. Epal krixchanoetik ta skʼakʼalil Jesuse chalik ta jamal ti tspasike, pe mu xkʼot ta pasel yuʼunik, jech tspasik xtok ta sventa li kʼusitik muʼyuk xa tsotsik skʼoplale (Mat. 23:16-22). Pe li Jesuse xi la xchanubtas li yajtsʼaklomtake: «Mu me cʼusi xatʼabic ta alel sventa chcom ta testigo avuʼunic [...]. Meleluc me li cʼusitic chavalique. “Xuʼ”, me xachie, acʼo xuʼuc o; “Mu xuʼ”, me xachie, acʼo jechuc. Yuʼun li bochʼo ep cʼusi chalilan ti mu meleluque jaʼ yabtel pucuj» (Mat. 5:34, 37).
17. ¿Kʼusi sjakʼobiltak ta jkʼeltik li ta yan xchanobil chtale?
17 ¿Mi jaʼ van la skʼan laj yal Jesús ti chopol ti jamal chkaltik kʼusie? Xchiʼuk li kʼusi mas tsots skʼoplale, ¿kʼusi te smakojbe skʼoplal kʼalal chkaltik xuʼ xijchie? Li sjakʼobiltak taje te ta jkʼeltik li ta yan xchanobil chtale. Li snopilanel ta sventa li Vivliae jaʼuk stij koʼontontik sventa jchʼunbetik-o smantal li Diose. Mi jech ta jpastike, ta me xakʼbutik bendisionetik ta sbatel osil, ti jech tspas kʼuchaʼal yaloj onoʼoxe.
[Lokʼol ta pajina 22]
[Lokʼol ta pajina 24]
Mu xa jaluk skʼan ti chil stuk Abraham li kʼusitik albat yuʼun Jeovae
[Tsʼib ti mukʼtik sletraile ta pajina 26]
Li kʼusitik yaloj tspas Jeovae ta onoʼox xkʼot ta pasel ta melel