Li kʼusitik tsjakʼ jkʼelvunetike
¿Buchʼu li «ants» chalbe skʼoplal ta Isaias 60:1? ¿Kʼuxi chlik talel xchiʼuk ti chlik xojobajuke?
Xi chal Isaias 60:1: «Ants, likan xa, xojobajan, yuʼun vul xa li sakil osil avuʼune. Xojobaj xa ta atojolal li yutsilal Jeovae». Li yantik versikuloetike chakʼ ta ilel ti jaʼ skʼoplal Sion li «ants» taje, jaʼ xkaltik, li Jerusalen ti jaʼ kapital yuʼun Juda li vaʼ kʼakʼale (Is. 60:14; 62:1, 2).a Li Jerusalene jaʼ skʼoplal skotol li jteklum Israele. Pe ¿kʼusi ora xchiʼuk kʼuxi lik talel li Jerusalene xchiʼuk ti lik xojobajuke? ¿Mi mas to van chkʼot ta pasel ta jkʼakʼaliltik li kʼusi chal Isaiase? Jsabetik li stakʼobiltake.
¿Kʼusi ora xchiʼuk kʼuxi lik talel li Jerusalene xchiʼuk ti lik xojobajuke? Li judaetike laj yichʼik chukel ta Babilonia 70 jabil. Kʼalal jaʼo te oyike, jecheʼ jinilvukʼul li Jerusalen xchiʼuk li temploe. Pe kʼalal la stsalik Babilonia li jmediaetik xchiʼuk jpersiaetike, skotol li j-israeletik ti te nakalik li ta lum taje xuʼ xa sutik batel li ta slumal stukike xchiʼuk ti xichʼik ta mukʼ Dios yan veltae (Esd. 1:1-4). Li ta sjabilal 537 kʼalal muʼyuk toʼox talem Jesuse, oy jtsop judaetik ti tukʼ yakʼoj sbaik li ta 12 ta chop nitilulale sutik batel li ta Jerusalene (Is. 60:4). Te lik yakʼbeik smoton li Jeovae xchiʼuk lik spasik kʼinetik xchiʼuk lik xchaʼvaʼanik li temploe (Esd. 3:1-4, 7-11; 6:16-22). Jech oxal, xojobaj yan velta li yutsilal Dios ta Jerusalene, jaʼ xkaltik, li ta steklumale. Jech xtok, lik xojobajikuk ta stojolal li jyanlumetik ti mu xojtikinik Jeovae, ti xkoʼolaj ta ikʼal osil oyike.
Pe li albil kʼop laj yal Isaias ti chichʼ ichʼel ta mukʼ yan velta li Diose, muʼyuk bu xkʼot ta pasel skotol li ta voʼneal Jerusalene. Jutuk mu skotoluk li j-israeletike la stoy sbaik ta stojolal li Jeovae (Neem. 13:27; Mal. 1:6-8; 2:13, 14; Mat. 15:7-9). Jech xtok, ta mas tsʼakale la spʼajik li Mesias ti jaʼ li Jesukristoe (Mat. 27:1, 2). Vaʼun, li ta sjabilal 70, laj yichʼ lajesel yan velta li Jerusalen xchiʼuk temploe.
Yaloj xa onoʼox Jeova ti jaʼ jech chkʼot ta pasele (Dan. 9:24-27). Li albil kʼop ta Isaias kapitulo 60 ti chchaʼta yav li melel yichʼel ta mukʼ Jeovae jlom no’ox ti kʼot ta pasel ta stojolal li voʼneal Jerusalene.
¿Mi mas to van chkʼot ta pasel ta jkʼakʼaliltik li kʼusi chal Isaiase? Jech, pe li «antse» jaʼ xa skʼoplal «li Jerusalen ta akʼole». ¿Kʼusi jaʼ li Jerusalen ta akʼole? Jaʼ li jvokʼ s-organisasion Dios te ta vinajel ti te skʼoplal li buchʼutik te kuxajtik ti tukʼ yakʼoj sbaike. Xi laj yalbe skʼoplal li jtakbol Pabloe: «Jaʼ jmeʼtik» (Gal. 4:26). ¿Buchʼutik jaʼ li yalabe? Jaʼ li Jesus xchiʼuk li 144 mil ti tʼujbil chbatik ta vinajel, ti te kapal skʼoplal li Pablo eke. Li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele jaʼik li chʼul lume, jaʼ xkaltik, «li Israel yuʼun Diose» (1 Ped. 2:9; Gal. 6:16).
¿Kʼuxi lik xojobajuk xchiʼuk kʼuxi lik totsuk li Jerusalen ta akʼole? Jaʼo kʼalal la stunes li xnichʼnabtak ti tʼujbil chbatik ta vinajel ti liʼ oyik ta balumile. Jkʼeltik li kʼusi kʼot ta stojolalike xchiʼuk li kʼusi chal li albil kʼop ta Isaias ta kapitulo 60.
Li ta xchibal siglo kʼalal chamem xa ox li jtakboletike, epaj talel li jvalopatinej mantaletike. Jech oxal, li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele persa skʼan stotsik talel, yuʼun oyik toʼox ta ikʼal osil (Mat. 13:37-43). Chukbilik toʼox yuʼun li Mukʼta Babilonia ti jaʼ skʼoplal skotol li jecheʼ relijion ta spʼejel balumile. Jech-o pasbilik ta mantal kʼalal poʼot xa ox «xlaj skotol li kʼusitik oy ta balumile», ti lik ta 1914 (Mat. 13:39, 40). Ta mas jelavel jutuke, li ta 1919, kolik lokʼel, vaʼun ta anil noʼox lik xojobajikuk. ¿Kʼuxi ti lik xojobajikuke? Jaʼ ti laj yakʼ ta yoʼontonik xcholel li mantale.b Vaʼun, li yantik lumetike lik nopajikuk batel li ta sakil osil taje xchiʼuk jech spasojik tal ek li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel ti liʼ to oyik ta balumile ti jaʼik ajvaliletik jech kʼuchaʼal chal li ta Isaias 60:3 (Apok. 5:9, 10).
Ta jelavele, li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele mas to chojobaj yuʼunik li sakilal osil yuʼun Jeovae. Mi chamike, chbatik ta vinajel sventa te x-och skʼoplalik ek li ta «achʼ Jerusalene», jaʼ xkaltik, li slekom Kristo ti jaʼik li 144 mil ti ch-ochik ta ajvalil xchiʼuk ta paleale (Apok. 14:1; 21:1, 2, 24; 22:3-5).
Li achʼ Jerusalene toj tsots skʼoplal sbainoj sventa xkʼot ta pasel li kʼusi chal Isaias 60:1 (koʼoltaso xchiʼuk Isaias 60:1, 3, 5, 11, 19, 20 xchiʼuk li kʼusi chal Apokalipsis 21:2, 9-11, 22-26). Li ta voʼneal Jerusalene, jaʼ te tspasik toʼox mantal li ajvaliletik ta Israele. Jech oxal, li achʼ Jerusalen ti chkalbetik skʼoplale jmoj ch-ajvalilajik xchiʼuk li Kristoe. ¿Kʼuxi ti te «chlik talel ta stojolal Dios» te ta vinajel li achʼ Jerusalene? Jaʼo kʼalal tsventain talel li balumile. ¿Kʼusi to mas tspas li achʼ Jerusalene? Li Vivliae chal ti «tsakubtasbat sbeik» li krixchanoetik ti tukʼ yakʼoj sbaike xchiʼuk chkolik lokʼel li ta mulil xchiʼuk ta lajelale (Apok. 21:3, 4, 24). Vaʼun, ta xchaʼta yav «skotol li kʼusitik yaloj xa onoʼox» Isaias xchiʼuk li yan j-alkʼopetike (Ech. 3:21). Taje jaʼo lik talel kʼalal och ta ajvalil li Kristoe xchiʼuk jaʼ to tstsuts li ta slajebaltik xa Ajvalilal ta Jmil Jabile.
a Li ta Isaias 60:1 ta Xchʼul Kʼop Dios sventa Achʼ Balumile, «ants» xi, pe li yantik Vivliae «Sion» o «Jerusalen» xiik. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun kʼalal «likan xa», «xojobajan» xchiʼuk «ta atojolal» xi li ta ebreoe, chakʼ ta ilel ti jaʼ skʼoplal jun antse.
b Li Esekiel 37:1 kʼalal ta 14 xchiʼuk Apokalipsis 11:7 kʼalal ta 12 chalbe skʼoplal ek ti kʼuxi lik yichʼ ichʼel ta mukʼ yan velta Jeova li ta 1919. Li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele jal tajek ti ta ikʼal osil oyik xkaltike, pe li albil kʼop yuʼun Esekiele chalbe skʼoplal ti chlik yichʼik ta mukʼ yan velta li Diose. Oy jayvoʼ li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele laj yichʼik chukel kʼuuk sjalil, pe li albil kʼop ta Apokalipsise chalbe skʼoplal ti chchaʼlikik talel yan velta sventa sbeiltasik li kabteltike. Li ta 1919, li ermanoetik taje xi laj yichʼik biiltasele: «Tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoil» (Mat. 24:45; kʼelo li livro ¡Tsta yorail ti jaʼ xa noʼox Jeova chichʼ ichʼel ta mukʼe!, pajina 118).