Jkot varko ti tspuk batel mantal li ta suresteal Asiae

Kʼalal junchib toʼox jabil yechʼel li 1930, li stestigotak Jeovae muʼyuk toʼox ep xcholojik mantal li ta Indonesia, Malasia xchiʼuk li Papúa Nueva Guineae. ¿Kʼuxi van chaʼiik mantal li krixchanoetik taje? Li Betel ta Australia ti jaʼ xa li Betel ta Australasia avie la sman jkot varko ti 16 metro snatile xchiʼuk ti oy chaʼtel steʼel sventa xichʼ chukanbel spokʼaltake. Naka prekursoretika li buchʼutik te kajalik batel li ta varkoe xchiʼuk la stunesik sventa spukik batel mantal li ta lumetik taje. Li varko taje Lightbearer laj yakʼbeik sbi ti jaʼ skʼan xal chakʼ sak osil (Mateo 5:14-16).

La xcholik mantal ta Nueva Guinea

Li ta fevrero ta 1935, la stsob sbaik vukvoʼ viniketik li ta Sydney ti te xkom ta tiʼ nab ta s-esteal Australiae, vaʼun te tots batel svarkoik sventa xbatik ta Port Moresby (Nueva Guinea). Tstsakik noʼox batel choy. Kʼalal oy kʼusi tsmeltsanike, tsmanik li kʼusitik chtun sventa xanav-o batel li varkoe xchiʼuk kʼalal tsman sveʼelike, chpajik ta skotleb varkoetik. Li ta 10 yuʼun avrile, totsik batel ta Cooktown (Queensland, Australia). Kʼalal yakal tskʼelik kʼuxi chtuchʼik jelavel li xibal sba Gran Barrera de Arrecifes sbie, lik sokuk li motore, vaʼun la stupʼik. ¿Kʼusi van tspasik? ¿Mi tsutik batel o mi tstilchʼunbeik spokʼal svarkoik sventa xkʼotik li ta Nueva Guineae? Li Eric Ewins ti jaʼ tstsʼot li varkoe laj yal ti mu skʼan sutik batele. Vaʼun, la stilchʼunbeik spokʼal li svarkoike xchiʼuk lek kʼotik ta Port Moresby li ta 28 yuʼun avrile.

Kʼalal yakal chichʼ meltsanel li smotoral varkoe, jutuk mu skotolikuk la xcholik mantal li ta Port Moresby, jaʼ xa noʼox maʼuk te la xchol mantal li Frank Dewar, yuʼun xanav batel 32 kilometro o mas sventa xbat xchol mantal xchiʼuk la xkuch batel epal livroetik. Kʼalal sut tale, yan-o xa be la stam talel xchiʼuk la xtuchʼ jun ukʼum ti bu oy kokodriloetike. Pe lek tajek ti kʼu yelan la xchabi sbae, yuʼun lek vul talel yoʼ bu oy li xchiʼiltake. Jaʼ yuʼun, li xchiʼiltake chalik ti jaʼ jun prekursor «ti tsots chakʼbee». Toj ep sbalil li kʼusitik la spasike, yuʼun ta mas tsʼakale, kʼotik ta stestigotak Jeova junantik krixchanoetik ti la xchʼamik komel li vunetike.

La xcholik mantal ta Java

Kʼalal meltsaj smotoral li varkoe, lokʼik batel ta Port Moresby sventa xbatik ta Java ti jaʼ jun lum joyol ta nabe, te tsakal skʼoplal ta Indias Orientales Holandesas (li avie jaʼ xa yosilal Indonesia). Oy jayibuk velta pajik sventa saʼ li kʼusi chtun yuʼunike. Vaʼun li ta 15 yuʼun julio ta 1935, kʼotik ta Batavia (avie jaʼ xa Yakarta).

Kʼalal kʼotik teye, li Charle Harris muʼyuk xa sut batel li ta varkoe, te xa kom xchol-o mantal li ta Javae.b Xi chal kaʼitike: «Li kʼusi ta jpaskutik toʼoxe jaʼ noʼox ta jchʼakutik vunetik, vaʼun chibatkutik ta yan jteklum». Vuʼune jkuchoj batel vunetik ta árabe, chino, holandés, inglés xchiʼuk indonesio kʼop. Toj lek snaʼ xchʼam vunetik li krixchanoetike. Jaʼ yuʼun, ta jchʼak 17.000 ta jabil».

Ta anil noʼox laj yakʼ venta j-abteletik ti toj ep chchol mantal li Charlese. Jun velta kʼalal yakal chchol mantal ta Java jun stestigo Jeovae, chiʼinat ta loʼil yuʼun jun yaj-abtel ajvalil, vaʼun jakʼbat jayvoʼ stestigotak Jeova oy li s-esteal Java ti jaʼ te oy li Charlese. «Jun noʼox» xi li ermanoe. Pe xi laj yal li vinike: «¿Mi ta jchʼunbot avaloj? Xbusetik noʼox jnaʼ, yuʼun toj ep vunetik tspukik».

La xcholik mantal ta Singapur xchiʼuk ta Malasia

Kʼalal te xa ox oyik ta Indonesiae, totsik batel xchiʼuk kʼotik ta Singapur li ta 7 yuʼun agostoe. Ti bu chpajilanik batele, li ermanoetike tstijik ta vosinaetik ti tsots tajek chbakʼ li mantaletik ti pasbil gravare. Toj labal sba chaʼi krixchanoetik ti jech tspasike. Xi laj yal jlik periodikoe: «Li ta mierkoles ta akʼobaltike, oy kʼusi tsots bakʼ talel li ta nabe». Xi to laj yale: «Jaʼ jun kʼupil sba diskurso [...] ti te la stijik talel li ta varko Lightbearer». Ti kʼu xa sjalil slokʼelik ta Australia li buchʼutik kajalik ta varkoe, ep ta velta la stijik diskurso yuʼun Watch Tower li ta Singapure. Kʼalal jaʼo kʼepele, xkaʼitik lek akʼo mi oxib o chanib kilometro xil li varkoe.

Kʼalal jaʼo te oyik ta Singapure, li Frank Dewar bat, yuʼun laj yichʼ yan yabtel. Xi chal sloʼile: «Te toʼox nakalunkutik li ta varkoe xchiʼuk lik jcholkutik mantal li ta Singapure. Kʼalal jutuk xa ox skʼan xilokʼkutik batele, lek onoʼox la sibtasun li Eric Ewinse, xi laj yalbune: ‹Frank, laj avalbunkutik ti oy tajek ta avoʼonton chachol mantal ta Siam (avie jaʼ xa Tailandiae). Pe liʼ noʼox kʼalal xuʼ xkiktaotkutike, jaʼ yuʼun batan, mu xavakʼ x-ech’uk ora›. ¡Chʼayal to kʼot koʼonton! Xi laj kalbee: ‹Pe mu jnaʼ kʼuxi chikʼot li ta Siame›». Li Eric laj yalbe Frank ti xuʼ xbat stsak tren ta Kuala Lumpur (avie jaʼ Malasia). Bat onoʼox ta Kuala Lupur li Franke. Vaʼun, ta jayibuk ue, kʼot ta Tailandia.c

Kʼalal jaʼo te x-echʼ batel ta s-oesteal Malasia li Lightbearer, pajilan batel ta Johore Bahru, Muar, Malaca, Klang, Port Swettenham (jaʼ li Port Klang avie) xchiʼuk ta Penang. Li ta skotleb varkoetike tstijik ta vosina li mantaletik ta Vivlia ti pasbil gravare. Li Jean Deschamp ti jaʼ jun stestigo Jeova ti te toʼox chtun ta Indonesia li vaʼ orae xi laj yale: «Muʼyuk kʼusi xkoʼolaj-o li varkoe. Toj labal sba laj yilik». Kʼalal chlaj yoʼontonik stijel li gravasionetike, li ermanoetike chyalik ta varko xchiʼuk tspukbeik vunetik li krixchanoetike.

La xcholik mantal ta Sumatra

Lokʼ talel ta Penang li varkoe, echʼ xtuchʼ li nab ta Malaca sventa xkʼot ta Medan Sumatra (avie jaʼ xa yosilal Indonesia). Xi chal li Eric Ewins: «Lek tajek echʼ kuʼunkutik li ta Medane, toj labal sba, yuʼun li krixchanoetike lek la xchikintaik li mantale». La xchʼakik te van oxmil vunetik li ermanoetike.

Kʼalal yakal chbat ta sur li Lightbearer, li ermanoetike la xcholik mantal li ta mukʼtik skotleb varkoetik li ta s-esteal Sumatrae. Li ta noviembre ta 1936, sut batel ta Singapur li varkoe, vaʼun te xa kom li Eric Ewinse. Junchib xemana ta tsʼakale, nupun xchiʼuk Irene Struys ti jaʼ jun ermana ti te nakal ta Singapure. Xchaʼvoʼalik bat tunikuk ta prekursor ta Sumatra. Pe ¿Buchʼu xa van tstsʼot likel li Lightbearer?

La xcholik mantal ta Borneo

Jaʼ xa lik stsʼot varko li Norman Senior ti lek chaneme xchiʼuk ti te kʼot ta Sydney ta enero ta 1937. Lokʼ batel ta Singapur li varko sventa xbat ta Borneo xchi’uk Celebes (ti joyajtik ta nabe), li ermanoetike la xcholik mantal ta bikʼtal lumetik ti 480 kilometro xil li tiʼ nabe.

Kʼalal kʼot ta skotleb varko li Lightbearer ta Samarinda ta Borneoe, li buchʼu sbainoj skʼelel li skotleb varkoe laj yal ti mu xuʼ xcholik mantal teye. Li Normane la xchapbe smelolal li kʼusi tspasike, vaʼun li vinike muʼyuk xa pajesvan xchiʼuk la xchʼam junantik vunetik.

Jun veltae, oy jun jnitvanej ta relijion laj yalbe Norman ti akʼo bat yetʼes mantal ta chʼulnae. Pe li Normane la stij ta fonógrafo (xkoʼolaj kʼuchaʼal jun tokadisko) oxib mantal, li vinike lek tajek laj yaʼi xchiʼuk la xchʼam junantik vunetik sventa xakʼbe li yamigotake. Pe jaʼ noʼox stuk lek laj yaʼi. Li jnitvanejetik ta relijione kontra chilik li stestigotak Jeova ta skoj li kʼusitik tspasike. Xkapet tajek sjolik ta skoj ti tsots yoʼonton chcholik mantal li ermanoetik ti chanavik ta varkoe xchiʼuk la sujik j-abteletik sventa mu xa xakʼik permiso ti xpajik ta yantik skotleb varkoetike.

Sutik batel ta Australia

Laj onoʼox spasik kanal li jnitvanejetik ta relijione, li j-abteletike la spajesbeik yabtel li stestigotak Jeovae. Jaʼ yuʼun, li ta disiembre ta 1937 li Lightbearer sut batel ta Australia. Te paj-o li ta skotleb varkoetik ta Sydney. Lek yorail kʼotik, yuʼun jaʼo chichʼ pasel jun asamblea li ta avril ta 1938. Mas ta oxib jabil ti xtal xbat ta jujot li varkoe. Li varkoe laj yichʼ chonel kʼalal junchib toʼox jabil yechʼel li 1940, jaʼo kʼalal mu toʼox jaluk yechʼel ti laj yichʼ pajesbel yabtelik li stestigotak Jeova ta Autraliae. Xi laj yal li ermano Ewinse: «Ta melel, lek laj yichʼ tunesel li varkoe». Laj yal ti la skʼupin tajek ti kʼu sjalil la xchol mantal ta Lightbearer.

Toj ep koltavan li Lightbearer

Li buchʼutik te kajalik batel ta Lightbearer la spukbeik batel skʼoplal li ajvalilal yuʼun Dios ta epal jteklumetik. Akʼo mi laj yichʼik kontrainel, mu jeche’uk noʼox laj yakʼ svokolik (Lukas 8:11, 15). ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li ta lumetik bu la xcholik mantal li prekursoretike, avie oy xa 40.000 jcholmantaletik. ¡Ta melel, toj ep koltavan li varko taje! Yuʼun la spukbe skʼoplal li lekil aʼyeje.