Oyuk to kʼusi mas stij avoʼonton
Xi chal jlik livroe: «Li kʼusitik mas koltabilik˗o talel li buchʼutik yiktaojik sikʼolajele, jaʼ ti jpʼel ta yoʼonton chiktaike» (Stop Smoking Now! [¡Ikta˗o xa li sikʼolajele!]).
MI CHAKʼAN chavikta li sikʼolajele, skʼan oyuk kʼusi mas stij avoʼonton. Pe ¿kʼuxi tspas avuʼun? Jaʼ ti xanopbe skʼoplal li sbaliltak chatabe kʼalal chavikta li sikʼolajele.
Chatsʼin me atakʼin. Kʼalal chlaj avuʼun jun kajetiya sikʼolal ta kʼakʼale, ta me xlaj avuʼun ta smilal xa noʼox takʼin li ta jujun jabile. «Muʼyuk toʼox kakʼoj venta ti ep chlaj jtakʼin ta skoj li sikʼolale» (Gyanu likem ta Nepal).
Ta me xakʼupin akuxlejal. «Xuʼ xkal ti lik lekubuk jkuxlejal kʼalal laj kikta li sikʼolajele xchiʼuk yantik xlekub echʼel» (Regina likem ta Sudáfrica). Kʼalal chavikta li sikʼolajele, mas to chlekub li kʼusitik chavaʼibe smuil xchiʼuk yikʼe. Jech xtok, mas oy avipal xchiʼuk chlekub li apat axokone.
Chatabe sbalil. «Tstabeik noʼox sbalil li vinik antsetik ti chiktaik li sikʼolajele, mu ventauk li sjabilalike» (Centros para el Control y la Prevención de Enfermedades, ta Estados Unidos).
Mas jun avoʼonton chavaʼi aba. «Laj kikta li sikʼolajele, yuʼun mu jkʼan ti jaʼuk mas tsots skʼoplal xkaʼi ta jkuxlejale» (Henning likem ta Dinamarca).
Tstabe sbalil li avutsʼ avalal xchiʼuk li avamigotake. «Li sikʼolajele [...] ch˗ipaj˗o yuʼun li krixchanoetik ti oy ta apat axokone [...]. Li buchʼutik xchanojbeik skʼoplale yakʼojik venta ti ta smilal xa noʼox krixchanoetik chchamik jujun jabil ta skoj ti tstsakatik ta kanser ta spulmonike xchiʼuk ch˗ipaj ta yoʼontonik ta skoj noʼox li xchʼailal sikʼolale» (Sociedad Americana contra el Cáncer).
Lek chilot li Jpasvanej kuʼuntike. «Kuni kʼanbil chiʼiltak, jsakubtas jbatik ta sventa li kʼusi tsokes jbekʼtaltike» (2 Korintios 7:1). «Akʼo xavakʼik ta kuxul matanal li abekʼtalike, ti chʼuluke, ti akʼo xchʼam li Diose» (Romanos 12:1).
«Kʼalal laj kaʼibe smelolal ti muʼyuk bu lek chil Dios li kʼusitik chikʼubtas jbekʼtaltike, laj kikta li sikʼolajele» (Sylvia likem ta España).
Pe bateltike, mu baluk noʼox li kʼusi tstij koʼontontik sventa xkiktatik li sikʼolajele. Skʼan ti oyuk buchʼu mas skoltautike, jech kʼuchaʼal kutsʼ kalaltik xchiʼuk kamigotaktik. ¿Kʼuxi xuʼ skoltautik?