Saʼo koltael
«Xuʼ xichʼ tsalel yuʼun jun krixchano mi stuk noʼoxe, pe mi chaʼvoʼike, xuʼ yuʼun spak skʼoplalik» (Eklesiastes 4:12).
KʼALAL oy buchʼutik tskoltautike, mas me xuʼ kuʼuntik stsalel li kajkontratike o ti kʼusiuk noʼox jnuptantike. Jaʼ noʼox jech ek, mi ta jkʼan ta xkiktatik li sikʼolajel ti meʼinem xa ta koʼontontike, lek me ti jkʼanbetik koltael li kutsʼ kalaltik xchiʼuk kamigotaktike o li buchʼutik oy ta yoʼonton tskoltautike.
¿Kʼu yuʼun mu xakʼanbe koltael li buchʼutik komem xa yuʼunik li sikʼolajele? Li stukike chaʼibeik smelolal ti kʼu yelan chavaʼi abae xchiʼuk xuʼ skoltaikot. Xi chal Torben ti jaʼ jun stestigo Jeova ti nakal ta Dinamarcae: «Ep sbalil laj kaʼi ti la skoltaikune». Li Abraham ti nakal ta Indiae xi chal eke: «Ti skʼanojikun li kutsʼ kalal xchiʼuk kermanotake la skoltaikun sventa xkikta li kʼusi meʼinem ta koʼontone». Pe bateltike, mu baluk noʼox ti tskoltautik li kutsʼ kalaltik xchiʼuk li kamigotaktike.
Xi laj yal jun vinik ti Bhagwandas sbie: «27 jabil lisikʼolaj. Pe kʼalal la jchan li kʼusi chal Vivlia ta sventa li kʼusi tsokes jbekʼtaltike, kʼot ta nopel kuʼun ti ta xkikta li sikʼolale, ta kʼunkʼun lik kikta. Muʼyuk xa la jchiʼin li buchʼu lek snaʼ sikʼolajike. La jsaʼ koltael ta doktoretik, pe muʼyuk xkom˗o kuʼun. Jun akʼobale, la jambe koʼonton li Jeovae xchiʼuk xivokolet ta stojolal sventa skoltaun ta yiktael li kʼusi meʼinem ta koʼontone. Vaʼun, jaʼ jech kom kuʼun li sikʼolajele».
Tsots skʼoplal ti xachapan aba sventa li kʼusitik xuʼ xanuptan kʼalal mi lik avikta li sikʼolajele. Ta jkʼelbetik junantik skʼelobil li ta mantaletik chtale.
[Rekuadro]
¿MI SKʼAN VAN XATUNES POXILETIK SVENTA XAVIKTA LI SIKʼOLAJELE?
Sventa x˗iktaj yuʼunik li sikʼolajele, tstunesik jtos poxil jech kʼuchaʼal li parches de nicotina ti tspakʼ ta sbekʼtalike. Epal krixchanoetike jaʼ tstunesik taje. Yoʼ to mu xatunese, nopo ta sventa liʼe:
¿Kʼusitik sbalil chichʼ tabel? Chalik ti oy ep poxiletik ti chkoltavan sventa xichʼ iktael li sikʼolale. Akʼo mi jech, oy buchʼutik chalik ti ta tsʼakale muʼyuk xa tstabeik sbalil li poxile.
¿Kʼusitik xiʼel sba chkʼot ta pasel? Jlom poxiletike chakʼ xenel, ch˗ipajik ta at˗oʼonton (depresión), jlom xtoke tsnop ta smil sbaik. Skʼan teuk ta sjolik ti buchʼutik jech tstunesik nicotina sventa xpoxta sbaike, xkoʼolaj ti jech˗o ta stunesik li drogae xchiʼuk xiʼel sba li kʼusi chkʼot ta xkuxlejalike. Li buchʼutik ta stunesik li poxiletik taje xkoʼolaj jech-o meʼinem ta yoʼontonik li nikotinae.
¿Kʼusi yan stakʼ pasel? Laj yichʼ jakʼbel sloʼil li buchʼutik laj xa yiktaik sikʼolajele, vaʼun jutuk mu skotolikuk laj yalik ti ta jech noʼox laj yiktaike, ti muʼyuk bu la stunesik poxiletike.