2 ¿Mi vo’otik van ta jmultik ti chkil jvokoltike?
¿Kʼu yuʼun ti skʼan jnaʼtike?
Ti ja’uk ta jmultik ti chkil jvokoltike, stakʼ jutukajestik li jvokoltik ti jechuke.
Nopo ta sventa liʼe
Chkalbetik batel junantik skʼoplal li kʼusitik chakʼ jvokoltike. ¿Mi voʼotik ta jmultik skotol li vokoliletike?
Li majel o ilbajinele
Li Organización Mundial de la Salud (OMS) chal ti ta chanvoʼ krixchanoetike oy van jun ti yichʼoj majel o yan kʼusitik yichʼoj pasbel li ta sbikʼtale xchiʼuk chal ti ta oxvoʼ antsetike oy van jun ti yichʼoj majel o ilbajinel ta sventa chiʼinejbail ta vayele.
Kʼalal chcham kutsʼ kalaltike
Jech kʼuchaʼal chal li Estadísticas sanitarias mundiales 2018 (ta inglés), ti jaʼ laj yal li OMS, «chalik ti te van 477 mil lajik ta milel li ta sjabilal 2016 ta spʼejel balumile». Ti vaʼ yepale xuʼ van muʼyuk te tsakal skʼoplal li 180 mil krixchanoetik chamik ta paskʼop xchiʼuk ta yan kʼusitik li ta jabil taje.
Li chameletike
Li ta revista National Geographic, xi laj yal li Fran Smith: «Ta spʼejel li balumile, oy mas ta mil miyon ti tsikʼolajike. Li sikʼolajele jaʼ tslikes li voʼtos chameletik ti jaʼ mas chchamik-o li krixchanoetike: chamel ta koʼontontik, chamel ta sbe xchʼichʼel jchinabtik, infeksionetik ti bu chkichʼtik-o ikʼe, chamel ta jpulmontik ti muʼyuk xa xpoxile xchiʼuk kanser ta jpulmontik».
Ti mu koʼoluk chkil jbatike
Xi chal li psicóloga Jay Watts: «Li povreale, ti mu koʼoluk oy jtakʼintike, li pʼajbaile, ti mas tsots skʼoplal chaʼi sba jun vinik o jun antse, li toybail ta skoj ti kʼu yelan jkuxlejaltike xchiʼuk ti ta persa skʼan xkiktatik komel li jnatike jaʼ xuʼ xakʼbutik-o mas vul oʼonton o chij-ipaj ta at-oʼonton».
SVENTA XANABE MAS SKʼOPLALE
Kʼelo ta jw.org li video ¿Kʼu yuʼun la spas Balumil li Diose?
Li kʼusi chal Vivliae
Li krixchanoetike ja’ onoʼox ta smulik ek ti oy vokolile
Li jvokoltike ja’ ta skoj li ajvaliletik ti muʼyuk lek tspasik mantal ti ja’ no’ox chilbajinik li buchʼutik tskoltaik ta alele.
«Li krixchanoetike yakʼojbe sba svokol stukik» (EKLESIASTES 8:9).
Sventa mu masuk xkil jvokoltik
Li tojobtasel ta Vivliae xuʼ xlekub yuʼun li jkuxlejaltike xchiʼuk ti lekuk xkil jbatik xchiʼuk li yantike.
«Li oʼontonal ti stsʼijet noʼoxe jaʼ slekilal li jbekʼtaltike, pe li yitʼixal oʼontonale xkoʼolaj kʼuchaʼal chamel ti chkʼaʼ yuʼun jbakiltike» (PROVERBIOS 14:30).
«Jipik lokʼel skotol li kʼusi toj chopol oy ta avoʼontonike, li skʼakʼal avoʼontonike, ti chavilta abaike, ti tsotsik xa aveik chakʼopon abaike, ti chachopol kʼopta abaike xchiʼuk skotol li kʼusitik tsokesvane» (EFESIOS 4:31).