Chaʼtos kʼusi sventa mu xtuchʼ-o li nupunele

1, 2. 1) ¿Kʼu sjalil skʼan yikʼoj sbaik li buchʼutik nupunemike? 2) ¿Kʼuxi xuʼ chkʼot ta pasel taje?

KʼALAL laj yakʼ nupunuk li baʼyel vinik xchiʼuk baʼyel ants li Diose, muʼyuk bu laj yakʼ ta aʼiel ti te noʼox kʼuk sjalile. Li Adán xchiʼuk Evae skʼan jmoj chnakiik sbatel osil (Génesis 2:24). Li smantal Dios ta sventa li jun nupunel ti lek skʼoplale jaʼ ti chikʼ sbaik jun vinik xchiʼuk jun antse. Li jun noʼox srasonal chakʼ Vivlia sventa xtuchʼ snupunel xchiʼuk ti xnupun yan velta li jun krixchanoe jaʼ ti mi tsots mulivaj li snup xchiʼile (Mateo 5:32).

² ¿Mi xuʼ van xmuyubajik ta xkuxlejalik chib krixchanoetik ta sbatel osil? Xuʼ, li Vivliae chalbe chaʼtos kʼusi tsots skʼoplal ti skʼan pasel sventa jechuk chkʼot ta pasel taje. Mi xchaʼvoʼalik chakʼ ta xkuxlejalike, ta me staik muyubajel xchiʼuk epal bendisionetik. ¿Kʼusitik van jaʼ ti chaʼtos taje?

LI KʼUSI BAʼYEL SKʼAN PASELE

3. ¿Kʼusi oxtos kʼanelal skʼan xchʼiesik li buchʼutik nupunemike?

³ Li baʼyele jaʼ li kʼanelale. Li Vivliae chalbe skʼoplal jaytosuk kʼanelal. Li june jaʼ li kʼanelal chkaʼitik ta stojolal yan krixchanoe, li kʼanelal chkaʼitik xchiʼuk li buchʼutik kamigo jbatike (Juan 11:3). Li yane jaʼ li kʼanelal ti chkaʼitik ta stojolal kutsʼ kalaltike (Romanos 12:10). Li yoxibale jaʼ li kʼanelal kʼalal lek chil sbaik li jun vinik xchiʼuk jun antse (Proverbios 5:15-20). Li buchʼutik nupunemike skʼan xchʼiesik li oxtos kʼanelal taje. Pe oy to jtos kʼanelal ti mas tsots skʼoplal ti jaʼ xkom to li yantike.

4. ¿Kʼusi yan jtos kʼanelal oy?

⁴ Li ta kʼop ti laj yichʼ tsʼibael li Tsʼibetik ta Griego Kʼop ti chalbe skʼoplal Cristoe, li jpʼel kʼop ti chalbe skʼoplal li xchantosal kʼanelal taje jaʼa·gá·pe. Li jpʼel kʼop taje jaʼ li bu chichʼ tunesel ta 1 Juan 4:8, ti xi chale: «Li Diose jaʼ stalel ta xcʼanvan o». Ta melel, «li vuʼutique [chi jkʼanvanutik], yuʼun baʼyuc la scʼanutic [li Diose]» (1 Juan 4:19). Li yajtsʼaklom Cristoe baʼyel me skʼan xchʼies ta stojolal Jeova Dios li kʼanelal taje, ta tsʼakale skʼan xchʼies ta stojolal li xchiʼiltake (Marcos 12:29-31). Li jpʼel kʼop a·gá·pe chichʼ tunesel xtok ta Efesios 5:2, ti xi chale: «Cʼano abaic jech chac cʼu chaʼal la scʼanutic li Cristoe, yuʼun laj yacʼ sba ta milel ta jcojtic», xi. Li Jesuse laj yal ti jtos kʼanelal taje jaʼ chichʼik-o ojtikinel li melel yajtsʼaklomtake: «Jaʼuc me jech chacʼanan [a·gá·pe] abaic li voʼoxuque. Me jech chapasique, jech ta snaʼic o scotol cristianoetic ti voʼoxuc cajchancʼopoxuque», xi (Juan 13:34, 35). Kʼelo xtok kʼu yelan chichʼ tunesel li jpʼel kʼop a·gá·pe ta 1 Corintios 13:13: «Oxib li cʼusi mu xlaj scʼoplale: Jaʼ li xchʼunojel coʼntontique, xchiʼuc li smalael cʼusi jpatoj coʼntontic yuʼune, xchiʼuc li cʼanvaneje. Pero ti bu xjelov tsots scʼoplal yuʼun li oxib liʼi, jaʼ li cʼanvaneje [a·gá·pe]».

5, 6. 1) ¿Kʼu yuʼun jaʼ x-echʼ to tsots skʼoplal li kʼanelal ti jaʼ mu sta li xchʼunel oʼontonal xchiʼuk li spatobil oʼontonale? 2) ¿Kʼu yuʼun chkoltavan li kʼanelal sventa mu xtuchʼ-o li nupunele?

⁵ ¿Kʼusi ti chakʼ xjelav to skʼoplal li kʼanelal a·gá·pe ta stojolal li xchʼunel oʼontonal xchiʼuk li spatobil oʼontonale? Jaʼ ta sventa ti chakʼ sba ta pasel ta mantal ta beiltaseletik —tukʼil beiltaseletik—, ti te chichʼ tael ta sKʼop Diose (Salmo 119:105). Jaʼ li kʼusi oy ta koʼontontik ta melel ta spasbel ta stojolal yantik li kʼusi leke, jech kʼuchaʼal chil li Diose, akʼo mi sta-o o mi mu sta-o li buchʼu jech chkakʼbetik ta ilele. Li kʼanelal taje jaʼ chtijbat-o yoʼontonik li buchʼutik nupunemik ti akʼo xchʼunik li tojobtasel ta Vivlia liʼe: «Lec xavil abaic, cʼux xavaʼay abaic ta jujuntal. Talbat xapasbeic abaic perdón jech chac cʼu chaʼal la spasboxuc perdón Dios ta sventa li Cristoe» (Efesios 4:32). Li buchʼutik nupunemik ti skʼanoj sbaike, oy yuʼunik xchiʼuk xchʼiesik kʼanelal a·gá·pe ta jujuntalik, «yuʼun li cʼanvaneje ta xacʼ chʼayuc ep mulil» (1 Pedro 4:8). Akʼo venta ti Vivliae chal ti chchʼay epal mulil li kʼanelale, muʼyuk chal ti tslajesbe ta j-echʼel skʼoplale, yuʼun skotol krixchanoetik muʼyuk tukʼik xchiʼuk tspas smulik (Salmo 130:3, 4; Santiago 3:2).

⁶ Kʼalal chchʼiesik ta stojolal Dios xchiʼuk ta stojolal snup xchiʼilik li kʼanelal taje, li nupunele muʼyuk bu chtuchʼ xchiʼuk xmuyubajik, yuʼun «li cʼanvaneje mu xlaj o scʼoplal» (1 Corintios 13:8). Li kʼanelale «jaʼ mero jpasvanej ta jun» (Colosenses 3:14). ¿Kʼuxi xuʼ xchʼiesik li buchʼutik nupunemik li kʼanelal taje? Jaʼo kʼalal jmoj tskʼelik li sKʼop Diose xchiʼuk ti tsloʼiltaike; ti chchanbeik kʼu yelan laj yakʼ ta ilel kʼanelal li Jesuse xchiʼuk ti xakʼbeik yipal ta xchanbel snopben xchiʼuk ti kʼu yelan la spase. Jech noxtok, jaʼo kʼalal chbatik ta tsobajeletike, ti bu chichʼ chanel li sKʼop Diose, xchiʼuk ti akʼo skʼanbeik koltael Dios sventa xchʼiesik li vaʼ jtos mukʼta kʼanelal taje, ti jaʼ jtos yabtel li xchʼul espiritue (Proverbios 3:5, 6; Juan 17:3; Gálatas 5:22; Hebreos 10:24, 25).

LI XCHIBAL KʼUSI SKʼAN PASELE

7. ¿Kʼusi jaʼ li ichʼel ta mukʼe, xchiʼuk buchʼu skʼan xakʼ ta ilel li ta nupunele?

⁷ Mi skʼanoj sbaik ta melel li chaʼvoʼ krixchano ti nupunemike, chichʼ sbaik ta mukʼ xtok, taje jaʼ li xchibal kʼusi skʼan pasel sventa oyuk muyubajel li ta nupunele. Li ichʼel ta mukʼe jaʼ kʼalal ta «jkʼuxubintik o ta jtsaktik ta venta» li yantike. Li sKʼop Diose xi chalbe skotol li yajtsʼaklomtak Cristoe, ti te skʼoplal li malaliletik xchiʼuk li ajnilaletike: «Talbat chavichʼ abaic ta mucʼ», xi (Romanos 12:10). Li jtakbol Pedro xi la stsʼibae: «Jaʼ noʼox jech ec li voʼoxuque viniquetic, nopic me cʼu xʼelan lec jun avoʼnton achiʼuc li avajnilique. Cʼux me xavaʼyic, ichʼic me ta mucʼ. Naʼic me ti jaʼ cʼunic li stuquique» (1 Pedro 3:7). Li ajnilale chichʼ albel ti akʼo xichʼ ta mukʼ li smalale (Efesios 5:33). Mi ta jkʼan chkichʼtik ta mukʼ junuk krixchanoe, ta jkʼuxubintik, ta jtsaktik ta venta ti kʼu yelan chaʼi sbae xchiʼuk li kʼusi tsnope xchiʼuk oy ta koʼontontik ta jpastik skotol li kʼusitik lek chil mi oy noʼox srasonale.

8-10. ¿Kʼuxi xuʼ xkoltavan li ichʼel ta mukʼ sventa lekuk oy xchiʼuk xmuyubajik li buchʼutik nupunemike?

⁸ Li buchʼutik tskʼan chmuyubaj ta snupunelike chichʼ sbaik ta mukʼ, «mu me jaʼuc noʼox xbat [sat] ta [s]venta [s]tuquic, acʼo oyuc ta [yoʼontonik] noxtoc [li snup xchiʼilike]» (Filipenses 2:4). Maʼuk tsnopik li kʼusi noʼox lek chaʼi stukike, yuʼun chichʼik ta venta li kʼusi mas lek ta sventa li snup xchiʼilike. Maʼuk noʼox taje, yuʼun jaʼ chakʼ ta baʼyel li kʼusi lek chaʼi snup xchiʼilike.

⁹ Li ichʼel ta mukʼe tskolta li buchʼutik nupunemik sventa xchʼamik li kʼusi mu jmojuk kʼusi tsnopike. Muʼyuk srasonal ti chkaltik ti koʼol tajek kʼusi tsnopik skotol li chaʼvoʼ krixchanoetike. Li kʼusi tsots skʼoplal chil li malalile, xuʼ van mu jechuk chil li ajnilale, li kʼusi lek chil li ajnilale, xuʼ muʼyuk lek chil li malalile. Pe skʼan me chichʼbe sbaik ta mukʼ li kʼusi tsnopike xchiʼuk li kʼusi lek chilike, jaʼ noʼox venta mi mu xiktaik ta xchʼunel li mantaletik xchiʼuk li beiltaseletik yuʼun Jeovae (1 Pedro 2:16; koʼoltaso xchiʼuk Filemón 14). Jech noxtok, skʼan me chichʼ ta venta ti kʼu yelan chaʼi sba li snup xchiʼile, ti mu sloʼiltabe skʼoplal o ti ta ixtol loʼil chal kʼusitik chopol ta aʼyel ta stojolale, mi te skʼeloj krixchanoetik o mi stukik noʼox.

¹⁰ Ta melel, li skʼanel Diose, ti skʼanoj sbaik xchiʼuk ti chichʼ sbaik ta mukʼe jaʼ li chaʼtos kʼusi tsots skʼoplal skʼan pasel sventa lekuk xbat li nupunele. ¿Kʼuxi xuʼ xichʼ akʼel ta ilel ta jlom kʼusitik mas tsotsik skʼoplal ta xkuxlejalik li buchʼutik nupunemike?

JOLIL KʼUCHAʼAL CRISTO

11. ¿Buchʼu jaʼ li jolil ta jun nupultsʼakal jech kʼuchaʼal chal Vivliae?

¹¹ Li Vivliae chal ti vinike laj yichʼ pasel xchiʼuk talelaletik ti chtun sventa xkʼot ta jun lekil jolil ta utsʼ-alalile. Ta skoj taje, jaʼ me oy ta sba ta stojolal Jeova ti lekikuk ta mantal xchiʼuk ta sbekʼtal stakopalik li yajnil xchiʼuk xnichʼnabtake. Skʼan oyuk noʼox smelolal kʼusi chkʼot ta nopel yuʼun ti chakʼ ta ilel li kʼusi oy ta yoʼonton Diose xchiʼuk ti lekuk ta chanbel stalelal ti chichʼ ta mukʼ Diose. «Li antsetique acʼo yichʼ ta mucʼ smalalic jech chac cʼu chaʼal chichʼic ta mucʼ li Cajvaltique. Yuʼun li vinique jaʼ jolil cʼotem yuʼun li yajnile, jech chac cʼu chaʼal li Cristoe jaʼ Jolil cʼotem yuʼun scotol li steclumale.» (Efesios 5:22, 23.) Pe li Vivliae chal ti malalile oy jolil yuʼun ek ti skʼan xchʼunbe smantale. Li jtakbol Pabloe xi la stsʼibae: «Ta jcʼan chanaʼic noxtoc, scotol li viniquetique jaʼ sjolic li Cristoe. Li antsetique jaʼ sjolic li viniquetique. Li Cristoe jaʼ sjol li Diose» (1 Corintios 11:3). Li pʼijil malalile chchan sbainel yutsʼ yalal kʼuchaʼal li jolil yuʼune, li Cristo Jesuse.

12. ¿Kʼusi chib skʼelobil laj yakʼ ta ilel Jesús ta sventa ti la xchʼun mantale xchiʼuk ti kʼot ta jolile?

¹² Li Jesuse oy jolil yuʼun ek, jaʼ li Jeovae, ti jaʼ ta xchʼunbe smantale. Xi laj yal li Jesuse: «Yuʼun maʼuc ta jpas cʼusi lec chcaʼay jtuc; jaʼ ta jpas cʼusi oy ta yoʼnton li Jtot ti la stacun tale» (Juan 5:30). ¡Toj lek xa noʼox ta chanbel stalelal! Li Jesús ti jaʼ sba Nichʼonil ti «oy xa onoʼox cʼalal lic meltsajuc talel scotol ti cʼusitic oye», jaʼ li buchʼu kʼot ta Mesiase (Colosenses 1:15, Ch). Chkʼot ta Jolil yuʼun li stsobobbail yajtsʼaklomtak Cristo ti tʼujbilike xchiʼuk ti jaʼ chkʼot ta tʼujbil Ajvalil li ta Ajvalilal yuʼun Diose, ti jaʼ mas toyol skʼoplal ta stojolal li anjeletike (Filipenses 2:9-11; Hebreos 1:4). Manchuk mi toj tsots skʼoplal li yabtele xchiʼuk ti toj toyol skʼoplal li kʼusi smalaoj tstae, muʼyuk tsots stalelal echʼ, muʼyuk jpʼel xa xal mi jaʼuk ta anil xa noʼox kʼusi tskʼan. Mu nakauk xa noʼox tspas mantal, ti chalilanbe yajtsʼaklomtak ti skʼan xchʼunbeik smantale. Kʼanvan xchiʼuk oy xkʼuxul yoʼonton, mas to li ta stojolal buchʼutik chil svokolike. Xi laj yale: «Laʼic ta jtojol acotolic, voʼoxuc ti lubenoxuc yuʼun li tsatsal abtele, xchiʼuc li alal icatsile, vuʼun ta xcacʼ acux avoʼntonic. Jaʼ cuchic li icatsil cuʼune, jaʼ chanic cʼu xʼelan coʼnton yuʼun toj lec coʼnton, biqʼuit cacʼoj jba. Me jech chapasique, jech cux xi avoʼntonic. Yuʼun li abtel cuʼune, muʼyuc tsots ta pasel, li icatsil cuʼune, muʼyuc ol ta cuchel», xi (Mateo 11:28-30). Toj kʼupil sba ta chiʼinel ta loʼil.

13, 14. ¿Kʼu yelan skʼan tstunes li kʼusi akʼbil ta sba ti jaʼ jolil li malalile, ti jaʼ jech chchanbe stalelal li Jesuse?

¹³ Li malalil ti tskʼan oyuk muyubajel ta yutsʼ yalale skʼan tsnopbe skʼoplal li slekil talelaltak Jesuse. Li lekil malalile muʼyuk tsots stalelal mi jaʼuk jpʼel xa xal, ti tstunes kʼuchaʼal nukul li yabtel ti jaʼ jolil sventa tsibtas-o li yajnile. Moʼoj, ta skʼan xchiʼuk chichʼ ta mukʼ. Mi «biqʼuit [laj yakʼ sba]» li Jesuse, mas to me oy srasonal jech tspas li malalile, yuʼun li stuke mu xkoʼolaj xchiʼuk li Cristoe, li stuke tspas smul, jaʼ yuʼun li vinike oy ta yoʼonton ti akʼo x-aʼibat smelolal yuʼun li yajnile. Jech oxal chaʼa, li malalil ti bikʼit chakʼ sbae mu tauk spak skʼoplal mi oy kʼusi muʼyuk lek bat ta pasel yuʼune, akʼo mi mu kʼunuk chaʼi bakʼintik ta yalel liʼe: «Pasbun perton, oy arason». Li ajnilale mas me kʼun chaʼi ta yichʼel ta mukʼ mi bikʼit chakʼ sba li smalale, jaʼ muʼyuk mi jtoyba xchiʼuk mi pime. Jech ek, li ajnilal ti ch-ichʼvan ta mukʼe tskʼan perton mi oy kʼusi muʼyuk lek bat ta pasel yuʼune.

¹⁴ Kʼalal la spas ants li Diose laj yakʼbe slekil talelaltak ti xuʼ tstunes sventa xmuyubajik li nupultsʼakale. Li pʼijil malalile chichʼ ta venta taje xchiʼuk muʼyuk tsyalesbe skʼoplal li yajnile. Stalel onoʼox ti mas chkʼuxubinvan xchiʼuk mas kʼun yoʼonton li antse, talelaletik ti toj jtunel sventa chchabi li yutsʼ yalale xchiʼuk ti lek chil sbaik xchiʼuk li yan krixchanoetike. Li antse stalel onoʼox ti tskʼan kʼupiluk sba ta ilel li snae. Li «lequil ants» o ajnilal ti chalbe skʼoplal li kapitulo 31 yuʼun Proverbiose toj lekik stalelal xchiʼuk toj pʼij, ti ep la stabe sbalil li yutsʼ yalale. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li smalale «lec spatoj yoʼnton» ta stojolal (Proverbios 31:10, 11).

15. ¿Kʼuxi xuʼ ta skʼan xchiʼuk kʼuxi chichʼ ta mukʼ yajnil li malalile, jech kʼuchaʼal laj yakʼ ta ilel li Cristoe?

¹⁵ Ta jlom lumetike solel toj ven xa noʼox ichʼbil ta mukʼ li malalile xchiʼuk chopol ilbil mi oy kʼusi chichʼ jakʼbele. Li ta lumetik taje xuʼ la tskuy kʼuchaʼal smoso yajnil li vinike. Ti jech chopol tstunes li kʼusi oy ta sba li malalile tsokes ti kʼuyelan chil sba xchiʼuk yajnile, xchiʼuk li Dios xtoke (koʼoltaso xchiʼuk 1 Juan 4:20, 21). Ta yan xtoke, jlom malaliletike muʼyuk chichʼik ta mukʼ ti jaʼ joliletike xchiʼuk jaʼ chakʼik akʼo spas mantal ta na li yajnilike. Li malalil ti chchʼunbe smantal Cristoe muʼyuk bu chilbajin mi jaʼuk tsyalesbe sbalil li yajnile. Moʼoj, chchanbe stalelal kʼuyelan kʼanvan li Jesuse xchiʼuk tspas ti kʼuyelan laj yal Pabloe: «Viniquetic, cʼano me avajnilic jech chac cʼu chaʼal scʼanoj steclumal li Cristoe, yuʼun laj yacʼ sba ta milel ta scoj» (Efesios 5:25). Li Cristo Jesuse toj ep la skʼan li yajtsʼaklomtak ti laj yakʼ sba ta milel ta skoje. Li jun lekil malalile skʼan xchan ti kʼuyelan la spas li Jesuse, ti jaʼ chakʼ ta yoʼonton li slekilal yajnile xchiʼuk ti mu jaʼuk xa persa tskʼan akʼo xichʼ pasel li kʼusi chale. Kʼalal chchʼunbe smantal Cristo li malalile xchiʼuk ti chchanbe ti kʼuyelan chkʼanvane xchiʼuk ti ch-ichʼvan ta mukʼe, li ajnilale ta sjunul yoʼonton chchʼunbe smantal (Efesios 5:28, 29, 33).

CHICHʼ TA MUKʼ SMALAL LI AJNILALE

16. ¿Kʼusi talelaletik skʼan chakʼ ta ilel li ajnilal ta stojolal li smalale?

¹⁶ Kʼalal oy xaʼox kʼuk sjalil laj yichʼ pasel li Adane, «li Mucʼul Diose jech lic yal: “Mu lecuc ti stuc noʼox li vinique. Jaʼ lec ta jpasbe jun xchiʼil yuʼun jaʼ yajcoltaubbail chcʼot”», xi (Génesis 2:18). Li Diose la spas kʼuchaʼal jun «yajcoltaubbail» Adán li Evae, maʼuk ti sventa tstsalvane. Li nupunele mu jechuk kʼuchaʼal jkot varko ti chib buchʼu tspasvan ta mantale. Li malalile skʼan ta slekil yoʼonton tspas li kʼusi akʼbil ta sba ti jaʼ jolile, vaʼun li ajnilale skʼan chkʼanvan, ch-ichʼvan ta mukʼ xchiʼuk ti chlokʼ ta yoʼonton chchʼun mantale.

17, 18. ¿Kʼutik yelan xuʼ chkʼot ta jun melel yajkoltaobba smalal li ajnilale?

¹⁷ Pe li lekil ajnilale maʼuk noʼox ti lek xchʼun mantale. Chakʼbe yipal ti jaʼuk jun melel yajkoltaobba kʼalal oy kʼusitik tsnop tspas li smalale. Ta melel, taje jaʼ kʼun chkʼot ta pasel yuʼun mi jech tsnop eke. Pe akʼo mi mu jmojuk kʼusi tsnopik, mi tskolta li smalale xuʼ jaʼ mas lek kʼusi chkʼot ta lokʼel li kʼusi tspas li smalale.

¹⁸ Oy yan kʼusitik xuʼ skolta-o sventa chkʼot ta jun lekil jolil smalal li ajnilale. Xuʼ tstojbe ta vokol ti chakʼbe yipal ta sbainel li yutsʼ yalale, maʼuk ti tslabane o ti chalbe ti mu junuk yoʼonton ta skoj li kʼusitik ch-akʼbate. Kʼalal tskolta batel li smalale, skʼan me svules ta sjol ti mukʼul oʼontonale «toj lec chil li Diose», maʼuk noʼox lek chil li smalale (1 Pedro 3:3, 4; Colosenses 3:12). ¿Ati mi maʼuk jchʼunolajel li smalale? Akʼo mi jech, li sKʼop Diose chalbe li ajnilaletik ti akʼo skʼan lek li smalalike, xchiʼuk akʼo xkʼuxubin li yolike, ti akʼo skʼel sbaik leke, ti jaʼ akʼo spasik kʼusi leke, ti akʼo skʼel lek yut snaike, ti akʼo oyuk slekil yoʼontonike xchiʼuk ti akʼo xchʼunbeik smantal smalalike, yuʼun jech mu xchopol kʼoptaik li skʼop Diose (Tito 2:4, 5). Mi jaʼ ta sventa kʼusitik xuʼ tsnop ta sjol yoʼonton li antse, li malalil ti maʼuk jchʼunolajele xuʼ van mas chichʼbe ta mukʼ li kʼusi oy ta yoʼonton yajnil mi bikʼit chakʼ sba xchiʼuk mi ch-ichʼvan ta mukʼ chal li ajnilale. Jlom malaliletik ti maʼuk jchʼunolajeletike «mu xa ta epal cʼopuc ta xcʼot ta yoʼnton ta xchʼunel» «cʼalal ta xilic ti oy cʼusi lec ta [spas yajnilike]», «cʼalal ta xilic [ch-ichʼvanik] ta ventae, ti ta [spasik] cʼusi leque, jech ti stuquique, ta xaʼiic ti ichʼbil[ik] ta [mukʼe]» (1 Pedro 3:1, 2, 15, 16, Ch; 1 Corintios 7:13-16).

19. ¿Kʼusi skʼan spas li ajnilal mi ch-albat yuʼun smalal ti akʼo mu xchʼunbe smantal Diose?

¹⁹ Mi ch-albat yuʼun smalal li ants ti akʼo spas li kʼusi chopol chil Diose, ¿kʼusi skʼan spas? Mi jaʼ jeche skʼan me svules ta sjol ti jaʼ bankilal Jpas mantal yuʼun li Diose, xchiʼuk ti jaʼuk xchanbe li jtakboletik kʼalal albat yuʼun j-abteletik ti akʼo mu xchʼunbeik smantal Diose. Ta Hechos 5:29 xi chalbe smelolale: «Itacʼov li Pedro xchiʼuc xchiʼiltaque: Jaʼ tsots scʼoplal baʼyuc ta jchʼunbecutic smantal Dios; mu jaʼuc tscʼan baʼyuc ta jchʼunbecutic smantal cristiano», xiik.

JAMALUK XKʼOPOJIK

20. ¿Bu jtosukal ta xkuxlejalik toj tsots skʼoplal li kʼanelal xchiʼuk ichʼel ta mukʼ ta stojolal li nupultsʼakale?

²⁰ Li kʼanelal xchiʼuk ichʼel ta mukʼe tsotsik skʼoplal sventa lek xil sbaik ta yan kʼusitik li nupultsʼakale: ti jamaluk xkʼopojike. Li malalil ti skʼanoj yajnile chchiʼin ta loʼil ta sventa li kʼusitik tspas yajnile, li svokoltake, li kʼusitik tsnope xchiʼuk yan kʼusitik. Jech chtun yuʼun li ajnilale. Li malalil ti chchʼakbe skʼakʼalil sventa chloʼilaj xchiʼuk yajnile, ti chchikintabe ta melel li kʼusi chale chakʼ ta ilel ti skʼanoje xchiʼuk ti chichʼ ta ventae (Santiago 1:19). Jlom ajnilaletike chalik ti toj jutuk chchiʼinatik ta loʼil yuʼun smalalike, kʼux ta aʼiel maʼ taje. Melel onoʼox ti ta jkʼakʼaliltik ti muʼyuk xokobele xuʼ van sjunul kʼakʼal chlokʼ ta abtel li malaliletike, xchiʼuk ti persa van chlokʼ ta abtel junantik ajnilaletik ek ta skoj ti chʼabal lek takʼine. Pe li buchʼutik nupunemike skʼan xchʼakbe sba skʼakʼalik. Mi mu jechuk spasike, xuʼ van ta jujuntal xa chichʼ sbaik ta venta, xchiʼuk xuʼ van chlik tsatsal kʼopetik mi oy buchʼu junuk chlik saʼ buchʼu chchiʼin ta loʼil ti maʼuk snup xchiʼile.

21. ¿Kʼuxi xuʼ tskolta sventa xmuyubaj ta snupunelik ti lek noʼox smelolal tskʼopon sbaike?

²¹ Ti kʼuyelan chchiʼin sbaik ta loʼile tsots me skʼoplal xtok. «Li cʼunil cʼope [...] toj lec chiʼ chcaʼitic, xchiʼuc jaʼ poxil chcaʼitic.» (Proverbios 16:24.) Akʼo mi maʼuk jchʼunolajel li malalil o ajnilale, jtunel me li tojobtasel ta Vivlia liʼe: «Li cʼusi chavalique oyuc me lec smuil, oyuc me lec xchiʼil» (Colosenses 4:6). Mi oy kʼusi vokol echʼ kuʼuntik li ta kʼakʼale, ti lek noʼox yoʼonton tskʼoponutik xchiʼuk ti xaʼibe smelolal kʼu yelan chkaʼi jbatik li jnup jchiʼiltike xuʼ spat koʼontontik. «Li lequil cʼop chichʼ alel cʼalal jaʼ yorail tscʼan alele jaʼ jech chcʼot jech chac cʼu chaʼal slocʼobal mantsano pasbil ta cʼanal taqʼuin xchiʼuc ta saquil taqʼuin.» (Proverbios 25:11.) Ti kʼuyelan snukʼilal xchiʼuk li jujupʼel kʼop ta jtunestike toj tsotsik me skʼoplal. Jech kʼuchaʼal liʼe, li jun krixchanoe xuʼ van xi xkʼakʼet xa chalbe li snup xchiʼile xchiʼuk ti ta sujel xa chale: «¡Mako li tiʼnae!». Pe mi xi chale: «¿Mi xuʼ xa mak avokoluk li tiʼnae?», ti jech chal ta slekil yoʼonton xchiʼuk ti lek noʼox li yechʼomal yee, oy me mas lek xchiʼil.

22. ¿Kʼusi chkoltaat li buchʼutik nupunemik sventa lek xchiʼin sbaik ta loʼile?

²² Li lekil kʼopetike, ti kʼuyelan chkʼelvane, ti kʼuyelan tspas sate, li slekil yoʼontone, ti chaʼibe smelolale xchiʼuk ti chkʼanvane tsotsik skʼoplal sventa lekuk jamal chkʼopojik. Mi chakʼbeik yipal sventa chchiʼin sbaik ta loʼil li malalil xchiʼuk li ajnilale, xchaʼvoʼalik me chlokʼ ta yoʼontonik yalel li kʼusitik chtun yuʼunike, xchiʼuk xuʼ me tskolta sbaik kʼalal oy vokolil o at-oʼontone. «Tsatsubtasbeic me yoʼnton li bochʼotic muʼyuc stsatsal yoʼntonique.» (1 Tesalonicenses 5:14.) Oy me bakʼintik chibajem yoʼonton chaʼi sba li malalile xchiʼuk oy bakʼintik chat yoʼonton li ajnilale. Kʼalal tspatbe sba yoʼontonik li ta yorail taje xuʼ tstsatsub-o lek yoʼontonik (Romanos 15:2).

23, 24. ¿Kʼuxi xuʼ chkoltavan li kʼanelal xchiʼuk li ichʼel ta mukʼ kʼalal oy kʼusi jelel tsnopike? Albo junuk skʼelobil.

²³ Li nupultsʼakal ti tskʼan sbaik xchiʼuk ti chichʼ sbaik ta mukʼe mu me jaʼuk sventa xa tsaʼik-o kʼop li kʼusi jelel chkʼot ta nopel yuʼunike. Chakʼbeik yipal sventa mu simaronuk xa tspas sbaik ta skoj (Colosenses 3:19). Xchaʼvoʼalik skʼan svules ta sjolik ti «cʼunil tacʼovele jaʼ tspajes li cʼacʼal oʼntonale» (Proverbios 15:1). Mu me bakʼinuk jyalesbetik sbalil mi jaʼuk xkaltik ti chopol li jnup jchiʼiltik kʼalal chalbutik ta jamal li kʼusi chaʼi ta yut yoʼontone. Moʼoj, jaʼ lek ti xkiltik ti jaʼ yorail sventa chkaʼibetik smelolal kʼu yelan chaʼi sba li jnup jchiʼiltike. Jchaʼvoʼaltik skʼan chkakʼbetik yipal ta xchapanel li jkʼoptike xchiʼuk ti koʼoluk kʼusi xkʼot ta chapanel kuʼuntike.

²⁴ Jvules ta joltik kʼalal laj yalbe kʼusi skʼan spas smalal li Sarae, li Abrahame, sventa xchapan jun kʼop ti mu masuk lek laj yaʼi li Abrahame. Akʼo mi jech, li Diose xi laj yalbe li Abrahame: «Paso scotol cʼusi chascʼanbot li Sarae», xi (Génesis 21:9-12). Jaʼ jech la spas li Abrahame, vaʼun la sta bendision ta skoj. Jaʼ jech ek, mi oy kʼusi chalbe akʼo spas smalal li antse, ti mu jechuk tsnop li malalile, akʼo me xaʼi li kʼusi chale, akʼo mi naka noʼox chchikintabe. Li ajnilal eke, maʼuk xa noʼox me stuk chkʼopoj, skʼan me chaʼi li kʼusi chal li smalale (Proverbios 25:24). Mi jaʼ noʼox tskʼan akʼo xichʼ pasel li kʼusi chal li ajnilal o li malalile, muʼyuk me chakʼ ta ilel ti chkʼanvane xchiʼuk ti ch-ichʼvan ta mukʼe.

25. ¿Kʼuxi xuʼ chkoltavan sventa xmuyubajik ti lek chchiʼin sbaik ta loʼil ta sventa li lutsʼbaile?

²⁵ Ti lek chchiʼin sbaik ta loʼil li nupultsʼakaletike tsots me skʼoplal ek ta sventa li lutsʼbaile. Mi jaʼ noʼox chakʼ ta yoʼontonik kʼusi tskʼan stukik xchiʼuk ti mu snaʼ spajesel sbaike xuʼ tsots chlik vokolil ta sventa li chiʼinejbaile. Tsots skʼoplal ti jamaluk xkʼopojike xchiʼuk ti oyuk smalaobil yuʼunike. Kʼalal chakʼ ta yoʼontonik ta jujuntal li kʼusi jaʼ sventa slekilal li snup xchiʼile, li lutsʼbaile maʼuk tslikes tsatsal kʼopetik. Ta sventa liʼe xchiʼuk ta yan kʼusitike, «mu me jaʼuc noʼox chasaʼic li cʼusi lec chavaʼay atuquique; jaʼ saʼic li cʼusi jaʼ sventa slequilal [...] achiʼilique» (1 Corintios 7:3-5; 10:24).

26. Akʼo mi tsnuptan vokolil skotol li nupultsʼakaletike, ¿kʼuxi xuʼ tskoltautik sventa xi jmuyubaj li tojobtaseletik ta sKʼop Diose?

²⁶ Li sKʼop Diose chakʼ lekil mantaletik. Melel onoʼox ti tsnuptan vokolil li nupultsʼakaletike. Pe kʼalal chchʼunik li kʼusi tsnop Jeovae, ti te albil ta Vivliae, xchiʼuk ti jaʼ chakʼ ta yoyal snupunelik li kʼanelal ti chakʼ sba ta pasel ta mantal ta beiltaseletike xchiʼuk li ta ichʼel ta mukʼe, xuʼ me spat yoʼontonik ti mu xtuchʼ-o xchiʼuk ti oy muyubajel li ta snupunelike. Mi jaʼ jech tspasike maʼuk noʼox me lek skʼoplal xchaʼvoʼalik, yuʼun lek skʼoplal chkom yuʼunik ek li buchʼu laj yakʼbe slikeb li nupunele, li Jeova Diose.